Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ౬. ఆకఙ్ఖేయ్యసుత్తవణ్ణనా

    6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā

    ౬౪. ఏవం మే సుతన్తి ఆకఙ్ఖేయ్యసుత్తం. తత్థ సమ్పన్నసీలాతి తివిధం సమ్పన్నం పరిపుణ్ణసమఙ్గిమధురవసేన. తత్థ –

    64.Evaṃme sutanti ākaṅkheyyasuttaṃ. Tattha sampannasīlāti tividhaṃ sampannaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –

    ‘‘సమ్పన్నం సాలికేదారం, సువా భుఞ్జన్తి కోసియ;

    ‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;

    పటివేదేమి తే బ్రహ్మే, న నం వారేతుముస్సహే’’తి. (జా॰ ౧.౧౪.౧);

    Paṭivedemi te brahme, na naṃ vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1);

    ఇదం పరిపుణ్ణసమ్పన్నం నామ. ‘‘ఇమినా పాతిమోక్ఖసంవరేన ఉపేతో హోతి సముపేతో ఉపాగతో సముపాగతో ఉపపన్నో సమ్పన్నో సమన్నాగతో’’తి (విభ॰ ౫౧౧) ఇదం సమఙ్గిసమ్పన్నం నామ. ‘‘ఇమిస్సా, భన్తే, మహాపథవియా హేట్ఠిమతలం సమ్పన్నం, సేయ్యథాపి ఖుద్దమధుం అనేళకం, ఏవమస్సాద’’న్తి (పారా॰ ౧౭) ఇదం మధురసమ్పన్నం నామ. ఇధ పన పరిపుణ్ణసమ్పన్నమ్పి సమఙ్గిసమ్పన్నమ్పి వట్టతి. తస్మా సమ్పన్నసీలాతి పరిపుణ్ణసీలా హుత్వాతిపి సీలసమఙ్గినో హుత్వాతిపి ఏవమేత్థ అత్థో వేదిబ్బో. సీలన్తి కేనట్ఠేన సీలం? సీలనట్ఠేన సీలం. తస్స విత్థారకథా విసుద్ధిమగ్గే వుత్తా.

    Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ aneḷakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 17) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha pana paripuṇṇasampannampi samaṅgisampannampi vaṭṭati. Tasmā sampannasīlāti paripuṇṇasīlā hutvātipi sīlasamaṅgino hutvātipi evamettha attho vedibbo. Sīlanti kenaṭṭhena sīlaṃ? Sīlanaṭṭhena sīlaṃ. Tassa vitthārakathā visuddhimagge vuttā.

    తత్థ ‘‘పరిపుణ్ణసీలా’’తి ఇమినా అత్థేన ఖేత్తదోసవిగమేన ఖేత్తపారిపూరీ వియ సీలదోసవిగమేన సీలపారిపూరీ వుత్తా హోతి. యథా హి ఖేత్తం బీజఖణ్డం వప్పఖణ్డం ఉదకఖణ్డం ఊసఖణ్డన్తి చతుదోససమన్నాగతం అపరిపూరం హోతి.

    Tattha ‘‘paripuṇṇasīlā’’ti iminā atthena khettadosavigamena khettapāripūrī viya sīladosavigamena sīlapāripūrī vuttā hoti. Yathā hi khettaṃ bījakhaṇḍaṃ vappakhaṇḍaṃ udakakhaṇḍaṃ ūsakhaṇḍanti catudosasamannāgataṃ aparipūraṃ hoti.

    తత్థ బీజఖణ్డం నామ యత్థ అన్తరన్తరా బీజాని ఖణ్డాని వా పూతీని వా హోన్తి, తాని యత్థ వపన్తి, తత్థ సస్సం న ఉట్ఠేతి, ఖేత్తం ఖణ్డం హోతి. వప్పఖణ్డం నామ యత్థ అకుసలో బీజాని వపన్తో అన్తరన్తరా నిపాతేతి. ఏవఞ్హి సబ్బత్థ సస్సం న ఉట్ఠేతి, ఖేత్తం ఖణ్డం హోతి. ఉదకఖణ్డం నామ యత్థ కత్థచి ఉదకం అతిబహు వా న వా హోతి, తత్రాపి హి సస్సాని న ఉట్ఠేన్తి, ఖేత్తం ఖణ్డం హోతి. ఊసఖణ్డం నామ యత్థ కస్సకో కిస్మిఞ్చి పదేసే నఙ్గలేన భూమిం చత్తారో పఞ్చ వారే కసన్తో అతిగమ్భీరం కరోతి, తతో ఊసం ఉప్పజ్జతి, తత్రాపి హి సస్సం న ఉట్ఠేతి, ఖేత్తం ఖణ్డం హోతి, తాదిసఞ్చ ఖేత్తం న మహప్ఫలం హోతి న మహానిసంసం, తత్రాపి హి బహుమ్పి వపిత్వా అప్పం లభతి. ఇమేసం పన చతున్నం దోసానం విగమా ఖేత్తం పరిపుణ్ణం హోతి. తాదిసఞ్చ ఖేత్తం మహప్ఫలం హోతి మహానిసంసం. ఏవమేవ ఖణ్డం ఛిద్దం సబలం కమ్మాసన్తి చతుదోససమన్నాగతం సీలం అపరిపూరం హోతి. తాదిసఞ్చ సీలం న మహప్ఫలం హోతి, న మహానిసంసం. ఇమేసం పన చతున్నం దోసానం విగమా సీలఖేత్తం పరిపుణ్ణం హోతి, తాదిసఞ్చ సీలం మహప్ఫలం హోతి మహానిసంసం.

    Tattha bījakhaṇḍaṃ nāma yattha antarantarā bījāni khaṇḍāni vā pūtīni vā honti, tāni yattha vapanti, tattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Vappakhaṇḍaṃ nāma yattha akusalo bījāni vapanto antarantarā nipāteti. Evañhi sabbattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Udakakhaṇḍaṃ nāma yattha katthaci udakaṃ atibahu vā na vā hoti, tatrāpi hi sassāni na uṭṭhenti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Ūsakhaṇḍaṃ nāma yattha kassako kismiñci padese naṅgalena bhūmiṃ cattāro pañca vāre kasanto atigambhīraṃ karoti, tato ūsaṃ uppajjati, tatrāpi hi sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, tādisañca khettaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ, tatrāpi hi bahumpi vapitvā appaṃ labhati. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā khettaṃ paripuṇṇaṃ hoti. Tādisañca khettaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Evameva khaṇḍaṃ chiddaṃ sabalaṃ kammāsanti catudosasamannāgataṃ sīlaṃ aparipūraṃ hoti. Tādisañca sīlaṃ na mahapphalaṃ hoti, na mahānisaṃsaṃ. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā sīlakhettaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca sīlaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ.

    ‘‘సీలసమఙ్గినో’’తి ఇమినా పనత్థేన సీలేన సమఙ్గిభూతా సమోధానం గతా సమన్నాగతా హుత్వా విహరథాతి ఇదమేవ వుత్తం హోతి. తత్థ ద్వీహి కారణేహి సమ్పన్నసీలతా హోతి సీలవిపత్తియా చ ఆదీనవదస్సనేన సీలసమ్పత్తియా చ ఆనిసంసదస్సనేన. తదుభయమ్పి విసుద్ధిమగ్గే విత్థారితం.

    ‘‘Sīlasamaṅgino’’ti iminā panatthena sīlena samaṅgibhūtā samodhānaṃ gatā samannāgatā hutvā viharathāti idameva vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ca ādīnavadassanena sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge vitthāritaṃ.

    తత్థ ‘‘సమ్పన్నసీలా’’తి ఏత్తావతా కిర భగవా చతుపారిసుద్ధిసీలం ఉద్దిసిత్వా ‘‘పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతా’’తి ఇమినా తత్థ జేట్ఠకసీలం విత్థారేత్వా దస్సేసీతి దీపవిహారవాసీ సుమనత్థేరో ఆహ. అన్తేవాసికో పనస్స తేపిటకచూళనాగత్థేరో ఆహ – ఉభయత్థాపి పాతిమోక్ఖసంవరో భగవతా వుత్తో, పాతిమోక్ఖసంవరోయేవ హి సీలం. ఇతరాని పన తీణి సీలన్తి వుత్తట్ఠానం నామ అత్థీతి అననుజానన్తో వత్వా ఆహ – ‘‘ఇన్ద్రియసంవరో నామ ఛద్వారరక్ఖామత్తకమేవ, ఆజీవపారిసుద్ధి ధమ్మేన సమేన పచ్చయుప్పత్తిమత్తకం, పచ్చయనిస్సితం పటిలద్ధపచ్చయే ఇదమత్థన్తి పచ్చవేక్ఖిత్వా పరిభుఞ్జనమత్తకం. నిప్పరియాయేన పాతిమోక్ఖసంవరోవ సీలం. యస్స సో భిన్నో, అయం ఛిన్నసీసో వియ పురిసో హత్థపాదే సేసాని రక్ఖిస్సతీతి న వత్తబ్బో. యస్స పన సో అరోగో, అయం అచ్ఛిన్నసీసో వియ పురిసో జీవితం సేసాని పున పాకతికాని కత్వా రక్ఖితుం సక్కోతి. తస్మా ‘సమ్పన్నసీలా’తి ఇమినా పాతిమోక్ఖసంవరం ఉద్దిసిత్వా ‘సమ్పన్నపాతిమోక్ఖా’తి తస్సేవ వేవచనం వత్వా తం విత్థారేత్వా దస్సేన్తో ‘పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతా’తిఆదిమాహా’’తి.

    Tattha ‘‘sampannasīlā’’ti ettāvatā kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassesīti dīpavihāravāsī sumanatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto, pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ. Itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthīti ananujānanto vatvā āha – ‘‘indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayanissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā ‘sampannasīlā’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘sampannapātimokkhā’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’tiādimāhā’’ti.

    తత్థ పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతాతి పాతిమోక్ఖసంవరేన సమన్నాగతా. ఆచారగోచరసమ్పన్నాతి ఆచారేన చ గోచరేన చ సమ్పన్నా. అణుమత్తేసూతి అప్పమత్తకేసు. వజ్జేసూతి అకుసలధమ్మేసు. భయదస్సావీతి భయదస్సినో. సమాదాయాతి సమ్మా ఆదియిత్వా. సిక్ఖథ సిక్ఖాపదేసూతి సిక్ఖాపదేసు తం తం సిక్ఖాపదం సమాదియిత్వా సిక్ఖథ. అపిచ సమాదాయ సిక్ఖథ సిక్ఖాపదేసూతి యంకిఞ్చి సిక్ఖాకోట్ఠాసేసు సిక్ఖితబ్బం కాయికం వాచసికఞ్చ, తం సబ్బం సమాదాయ సిక్ఖథాతి అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారతో పన సబ్బానేతాని పాతిమోక్ఖసంవరాదీని పదాని విసుద్ధిమగ్గే వుత్తాని.

    Tattha pātimokkhasaṃvarasaṃvutāti pātimokkhasaṃvarena samannāgatā. Ācāragocarasampannāti ācārena ca gocarena ca sampannā. Aṇumattesūti appamattakesu. Vajjesūti akusaladhammesu. Bhayadassāvīti bhayadassino. Samādāyāti sammā ādiyitvā. Sikkhatha sikkhāpadesūti sikkhāpadesu taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā sikkhatha. Apica samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti yaṃkiñci sikkhākoṭṭhāsesu sikkhitabbaṃ kāyikaṃ vācasikañca, taṃ sabbaṃ samādāya sikkhathāti ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana sabbānetāni pātimokkhasaṃvarādīni padāni visuddhimagge vuttāni.

    ౬౫. ఆకఙ్ఖేయ్య చేతి ఇదం కస్మా ఆరద్ధం? సీలానిసంసదస్సనత్థం. సచేపి అచిరపబ్బజితానం వా దుప్పఞ్ఞానం వా ఏవమస్స ‘‘భగవా సీలం పూరేథాతి వదతి, కో ను ఖో సీలపూరణే ఆనిసంసో, కో విసేసో, కా వడ్ఢీ’’తి? తేసం సత్తరస ఆనిసంసే దస్సేతుం ఏవమాహ. అప్పేవ నామ ఏతం సబ్రహ్మచారీనం పియమనాపతాదిఆసవక్ఖయపరియోసానం ఆనిసంసం సుత్వాపి సీలం పరిపూరేయ్యున్తి. విసకణ్టకవాణిజో వియ. విసకణ్టకవాణిజో నామ గుళవాణిజో వుచ్చతి.

    65.Ākaṅkheyya ceti idaṃ kasmā āraddhaṃ? Sīlānisaṃsadassanatthaṃ. Sacepi acirapabbajitānaṃ vā duppaññānaṃ vā evamassa ‘‘bhagavā sīlaṃ pūrethāti vadati, ko nu kho sīlapūraṇe ānisaṃso, ko viseso, kā vaḍḍhī’’ti? Tesaṃ sattarasa ānisaṃse dassetuṃ evamāha. Appeva nāma etaṃ sabrahmacārīnaṃ piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ ānisaṃsaṃ sutvāpi sīlaṃ paripūreyyunti. Visakaṇṭakavāṇijo viya. Visakaṇṭakavāṇijo nāma guḷavāṇijo vuccati.

    సో కిర గుళఫాణితఖణ్డసక్ఖరాదీని సకటేనాదాయ పచ్చన్తగామం గన్త్వా ‘‘విసకణ్టకం గణ్హథ, విసకణ్టకం గణ్హథా’’తి ఉగ్ఘోసేసి. తం సుత్వా గామికా ‘‘విసం నామ కక్ఖళం, యో నం ఖాదతి, సో మరతి, కణ్టకమ్పి విజ్ఝిత్వా మారేతి, ఉభోపేతే కక్ఖళా, కో ఏత్థ ఆనిసంసో’’తి గేహద్వారాని థకేసుం, దారకే చ పలాపేసుం. తం దిస్వా వాణిజో ‘‘అవోహారకుసలా ఇమే గామికా, హన్ద నే ఉపాయేన గణ్హాపేమీ’’తి ‘‘అతిమధురం గణ్హథ, అతిసాదుం గణ్హథ, గుళం ఫాణితం సక్ఖరం సమగ్ఘం లబ్భతి, కూటమాసకకూటకహాపణాదీహిపి లబ్భతీ’’తి ఉగ్ఘోసేసి. తం సుత్వా గామికా హట్ఠతుట్ఠా ఆగన్త్వా బహుమ్పి మూలం దత్వా గహేసుం. తత్థ వాణిజస్స ‘‘విసకణ్టకం గణ్హథా’’తి ఉగ్ఘోసనం వియ భగవతో ‘‘సమ్పన్నసీలా, భిక్ఖవే, విహరథ…పే॰… సమాదాయ సిక్ఖథ సిక్ఖాపదేసూ’’తి వచనం. ‘‘ఉభోపేతే కక్ఖళా, కో ఏత్థ ఆనిసంసో’’తి గామికానం చిన్తనం వియ భగవా ‘‘సమ్పన్నసీలా విహరథా’’తి ఆహ, ‘‘సీలఞ్చ నామేతం కక్ఖళం ఫరుసం ఖిడ్డాదిపచ్చనీకం, కో ను ఖో సమ్పన్నసీలానం ఆనిసంసో’’తి భిక్ఖూనం చిన్తనం. అథ తస్స వాణిజస్స ‘‘అతిమధురం గణ్హథా’’తిఆదివచనం వియ భగవతో పియమనాపతాదిఆసవక్ఖయపరియోసానం సత్తరసఆనిసంసప్పకాసనత్థం ‘‘ఆకఙ్ఖేయ్య చే’’తిఆదివచనం వేదితబ్బం.

    So kira guḷaphāṇitakhaṇḍasakkharādīni sakaṭenādāya paccantagāmaṃ gantvā ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhatha, visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā ‘‘visaṃ nāma kakkhaḷaṃ, yo naṃ khādati, so marati, kaṇṭakampi vijjhitvā māreti, ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gehadvārāni thakesuṃ, dārake ca palāpesuṃ. Taṃ disvā vāṇijo ‘‘avohārakusalā ime gāmikā, handa ne upāyena gaṇhāpemī’’ti ‘‘atimadhuraṃ gaṇhatha, atisāduṃ gaṇhatha, guḷaṃ phāṇitaṃ sakkharaṃ samagghaṃ labbhati, kūṭamāsakakūṭakahāpaṇādīhipi labbhatī’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā haṭṭhatuṭṭhā āgantvā bahumpi mūlaṃ datvā gahesuṃ. Tattha vāṇijassa ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosanaṃ viya bhagavato ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti vacanaṃ. ‘‘Ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gāmikānaṃ cintanaṃ viya bhagavā ‘‘sampannasīlā viharathā’’ti āha, ‘‘sīlañca nāmetaṃ kakkhaḷaṃ pharusaṃ khiḍḍādipaccanīkaṃ, ko nu kho sampannasīlānaṃ ānisaṃso’’ti bhikkhūnaṃ cintanaṃ. Atha tassa vāṇijassa ‘‘atimadhuraṃ gaṇhathā’’tiādivacanaṃ viya bhagavato piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ sattarasaānisaṃsappakāsanatthaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce’’tiādivacanaṃ veditabbaṃ.

    తత్థ ఆకఙ్ఖేయ్య చేతి యది ఆకఙ్ఖేయ్య యది ఇచ్ఛేయ్య. పియో చ అస్సన్తి పియచక్ఖూహి సమ్పస్సితబ్బో, సినేహుప్పత్తియా పదట్ఠానభూతో భవేయ్యన్తి వుత్తం హోతి. మనాపోతి తేసం మనవడ్ఢనకో, తేసం వా మనేన పత్తబ్బో, మేత్తచిత్తేన ఫరితబ్బోతి వుత్తం హోతి. గరూతి తేసం గరుట్ఠానియో పాసాణచ్ఛత్తసదిసో. భావనీయోతి ‘‘అద్ధా అయమాయస్మా జానం జానాతి పస్సం పస్సతీ’’తి ఏవం సమ్భావనీయో. సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీతి చతుపారిసుద్ధిసీలేసుయేవ పరిపూరకారీ అస్స, అనూనేన పరిపూరితాకారేన సమన్నాగతో భవేయ్యాతి వుత్తం హోతి. అజ్ఝత్తం చేతోసమథమనుయుత్తోతి అత్తనో చిత్తసమథే యుత్తో, ఏత్థ హి అజ్ఝత్తన్తి వా అత్తనోతి వా ఏతం ఏకత్థం, బ్యఞ్జనమేవ నానం. భుమ్మత్థే పనేతం సమథన్తి ఉపయోగవచనం. అనూతి ఇమినా ఉపసగ్గేన యోగే సిద్ధం. అనిరాకతజ్ఝానోతి బహి అనీహటజ్ఝానో, అవినాసితజ్ఝానో వా, నీహరణవినాసత్థఞ్హి ఇదం నిరాకరణం నామ. థమ్భం నిరంకత్వా నివాతవుత్తీతిఆదీసు చస్స పయోగో దట్ఠబ్బో.

    Tattha ākaṅkheyya ceti yadi ākaṅkheyya yadi iccheyya. Piyo ca assanti piyacakkhūhi sampassitabbo, sinehuppattiyā padaṭṭhānabhūto bhaveyyanti vuttaṃ hoti. Manāpoti tesaṃ manavaḍḍhanako, tesaṃ vā manena pattabbo, mettacittena pharitabboti vuttaṃ hoti. Garūti tesaṃ garuṭṭhāniyo pāsāṇacchattasadiso. Bhāvanīyoti ‘‘addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatī’’ti evaṃ sambhāvanīyo. Sīlesvevassa paripūrakārīti catupārisuddhisīlesuyeva paripūrakārī assa, anūnena paripūritākārena samannāgato bhaveyyāti vuttaṃ hoti. Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttoti attano cittasamathe yutto, ettha hi ajjhattanti vā attanoti vā etaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānaṃ. Bhummatthe panetaṃ samathanti upayogavacanaṃ. Anūti iminā upasaggena yoge siddhaṃ. Anirākatajjhānoti bahi anīhaṭajjhāno, avināsitajjhāno vā, nīharaṇavināsatthañhi idaṃ nirākaraṇaṃ nāma. Thambhaṃ niraṃkatvā nivātavuttītiādīsu cassa payogo daṭṭhabbo.

    విపస్సనాయ సమన్నాగతోతి సత్తవిధాయ అనుపస్సనాయ యుత్తో, సత్తవిధా అనుపస్సనా నామ అనిచ్చానుపస్సనా దుక్ఖానుపస్సనా అనత్తానుపస్సనా నిబ్బిదానుపస్సనా విరాగానుపస్సనా నిరోధానుపస్సనా పటినిస్సగ్గానుపస్సనాతి. తా విసుద్ధిమగ్గే విత్థారితా. బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారానన్తి వడ్ఢేతా సుఞ్ఞాగారానం, ఏత్థ చ సమథవిపస్సనావసేన కమ్మట్ఠానం గహేత్వా రత్తిన్దివం సుఞ్ఞాగారం పవిసిత్వా నిసీదమానో భిక్ఖు ‘‘బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారాన’’న్తి వేదితబ్బో. ఏకభూమకాదిపాసాదే కురుమానోపి పన నేవ సుఞ్ఞాగారానం బ్రూహేతాతి దట్ఠబ్బోతి.

    Vipassanāya samannāgatoti sattavidhāya anupassanāya yutto, sattavidhā anupassanā nāma aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā nibbidānupassanā virāgānupassanā nirodhānupassanā paṭinissaggānupassanāti. Tā visuddhimagge vitthāritā. Brūhetā suññāgārānanti vaḍḍhetā suññāgārānaṃ, ettha ca samathavipassanāvasena kammaṭṭhānaṃ gahetvā rattindivaṃ suññāgāraṃ pavisitvā nisīdamāno bhikkhu ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti veditabbo. Ekabhūmakādipāsāde kurumānopi pana neva suññāgārānaṃ brūhetāti daṭṭhabboti.

    ఏత్తావతా చ యథా తణ్హావిచరితదేసనా పఠమం తణ్హావసేన ఆరద్ధాపి తణ్హాపదట్ఠానత్తా మానదిట్ఠీనం మానదిట్ఠియో ఓసరిత్వా కమేన పపఞ్చత్తయదేసనా జాతా, ఏవమయం దేసనా పఠమం అధిసీలసిక్ఖావసేన ఆరద్ధాపి సీలపదట్ఠానత్తా సమథవిపస్సనానం సమథవిపస్సనాయో ఓసరిత్వా కమేన సిక్ఖత్తయదేసనా జాతాతి వేదితబ్బా.

    Ettāvatā ca yathā taṇhāvicaritadesanā paṭhamaṃ taṇhāvasena āraddhāpi taṇhāpadaṭṭhānattā mānadiṭṭhīnaṃ mānadiṭṭhiyo osaritvā kamena papañcattayadesanā jātā, evamayaṃ desanā paṭhamaṃ adhisīlasikkhāvasena āraddhāpi sīlapadaṭṭhānattā samathavipassanānaṃ samathavipassanāyo osaritvā kamena sikkhattayadesanā jātāti veditabbā.

    ఏత్థ హి ‘‘సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీ’’తి ఏత్తావతా అధిసీలసిక్ఖా వుత్తా. ‘‘అజ్ఝత్తం చేతోసమథమనుయుత్తో అనిరాకతజ్ఝానో’’తి ఏత్తావతా అధిచిత్తసిక్ఖా, ‘‘విపస్సనాయ సమన్నాగతో’’తి ఏత్తావతా అధిపఞ్ఞాసిక్ఖా, ‘‘బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారాన’’న్తి ఇమినా పన సమథవసేన సుఞ్ఞాగారవడ్ఢనే అధిచిత్తసిక్ఖా, విపస్సనావసేన అధిపఞ్ఞాసిక్ఖాతి ఏవం ద్వేపి సిక్ఖా సఙ్గహేత్వా వుత్తా. ఏత్థ చ ‘‘అజ్ఝత్తం చేతోసమథమనుయుత్తో అనిరాకతజ్ఝానో’’తి ఇమేహి పదేహి సీలానురక్ఖికా ఏవ చిత్తేకగ్గతా కథితా. ‘‘విపస్సనాయా’’తి ఇమినా పదేన సీలానురక్ఖికో సఙ్ఖారపరిగ్గహో.

    Ettha hi ‘‘sīlesvevassa paripūrakārī’’ti ettāvatā adhisīlasikkhā vuttā. ‘‘Ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti ettāvatā adhicittasikkhā, ‘‘vipassanāya samannāgato’’ti ettāvatā adhipaññāsikkhā, ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana samathavasena suññāgāravaḍḍhane adhicittasikkhā, vipassanāvasena adhipaññāsikkhāti evaṃ dvepi sikkhā saṅgahetvā vuttā. Ettha ca ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti imehi padehi sīlānurakkhikā eva cittekaggatā kathitā. ‘‘Vipassanāyā’’ti iminā padena sīlānurakkhiko saṅkhārapariggaho.

    కథం చిత్తేకగ్గతా సీలమనురక్ఖతి? యస్స హి చిత్తేకగ్గతా నత్థి, సో బ్యాధిమ్హి ఉప్పన్నే విహఞ్ఞతి, సో బ్యాధివిహతో విక్ఖిత్తచిత్తో సీలం వినాసేత్వాపి బ్యాధివూపసమం కత్తా హోతి. యస్స పన చిత్తేకగ్గతా అత్థి, సో తం బ్యాధిదుక్ఖం విక్ఖమ్భేత్వా సమాపత్తిం సమాపజ్జతి, సమాపన్నక్ఖణే దుక్ఖం దూరాపకతం హోతి, బలవతరసుఖముప్పజ్జతి. ఏవం చిత్తేకగ్గతా సీలం అనురక్ఖతి.

    Kathaṃ cittekaggatā sīlamanurakkhati? Yassa hi cittekaggatā natthi, so byādhimhi uppanne vihaññati, so byādhivihato vikkhittacitto sīlaṃ vināsetvāpi byādhivūpasamaṃ kattā hoti. Yassa pana cittekaggatā atthi, so taṃ byādhidukkhaṃ vikkhambhetvā samāpattiṃ samāpajjati, samāpannakkhaṇe dukkhaṃ dūrāpakataṃ hoti, balavatarasukhamuppajjati. Evaṃ cittekaggatā sīlaṃ anurakkhati.

    కథం సఙ్ఖారపరిగ్గహో సీలమనురక్ఖతి? యస్స హి సఙ్ఖారపరిగ్గహో నత్థి, తస్స ‘‘మమ రూపం మమ విఞ్ఞాణ’’న్తి అత్తభావే బలవమమత్తం హోతి, సో తథారూపేసు దుబ్భిక్ఖబ్యాధిభయాదీసు సమ్పత్తేసు సీలం వినాసేత్వాపి అత్తభావం పోసేతా హోతి. యస్స పన సఙ్ఖారపరిగ్గహో అత్థి, తస్స అత్తభావే బలవమమత్తం వా సినేహో వా న హోతి, సో తథారూపేసు దుబ్భిక్ఖబ్యాధిభయాదీసు సమ్పత్తేసు సచేపిస్స అన్తాని బహి నిక్ఖమన్తి, సచేపి ఉస్సుస్సతి విసుస్సతి, ఖణ్డాఖణ్డికో వా హోతి సతధాపి సహస్సధాపి, నేవ సీలం వినాసేత్వా అత్తభావం పోసేతా హోతి. ఏవం సఙ్ఖారపరిగ్గహో సీలమనురక్ఖతి. ‘‘బ్రూహేతా సుఞ్ఞాగారాన’’న్తి ఇమినా పన తస్సేవ ఉభయస్స బ్రూహనా వడ్ఢనా సాతచ్చకిరియా దస్సితా.

    Kathaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati? Yassa hi saṅkhārapariggaho natthi, tassa ‘‘mama rūpaṃ mama viññāṇa’’nti attabhāve balavamamattaṃ hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sīlaṃ vināsetvāpi attabhāvaṃ posetā hoti. Yassa pana saṅkhārapariggaho atthi, tassa attabhāve balavamamattaṃ vā sineho vā na hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sacepissa antāni bahi nikkhamanti, sacepi ussussati visussati, khaṇḍākhaṇḍiko vā hoti satadhāpi sahassadhāpi, neva sīlaṃ vināsetvā attabhāvaṃ posetā hoti. Evaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati. ‘‘Brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana tasseva ubhayassa brūhanā vaḍḍhanā sātaccakiriyā dassitā.

    ఏవం భగవా యస్మా ‘‘సబ్రహ్మచారీనం పియో చస్సం మనాపో చ గరు చ భావనీయో చా’’తి ఇమే చత్తారో ధమ్మే ఆకఙ్ఖన్తేన నత్థఞ్ఞం కిఞ్చి కాతబ్బం, అఞ్ఞదత్థు సీలాదిగుణసమన్నాగతేన భవితబ్బం, ఇదిసో హి సబ్రహ్మచారీనం పియో హోతి మనాపో గరు భావనీయో. వుత్తమ్పి హేతం –

    Evaṃ bhagavā yasmā ‘‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’’ti ime cattāro dhamme ākaṅkhantena natthaññaṃ kiñci kātabbaṃ, aññadatthu sīlādiguṇasamannāgatena bhavitabbaṃ, idiso hi sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo. Vuttampi hetaṃ –

    ‘‘సీలదస్సనసమ్పన్నం , ధమ్మట్ఠం సచ్చవాదినం;

    ‘‘Sīladassanasampannaṃ , dhammaṭṭhaṃ saccavādinaṃ;

    అత్తనో కమ్మ కుబ్బానం, తం జనో కురుతే పియ’’న్తి. (ధ॰ ప॰ ౨౧౭);

    Attano kamma kubbānaṃ, taṃ jano kurute piya’’nti. (dha. pa. 217);

    తస్మా ‘‘ఆకఙ్ఖేయ్య చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సబ్రహ్మచారీనం పియో చస్సం మనాపో చ గరు చ భావనీయో చాతి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీ…పే॰… సుఞ్ఞాగారాన’’న్తి వత్వా ఇదాని యస్మా పచ్చయలాభాదిం పత్థయన్తేనాపి ఇదమేవ కరణీయం, న అఞ్ఞం కిఞ్చి, తస్మా ‘‘ఆకఙ్ఖేయ్య చే, భిక్ఖవే, భిక్ఖు లాభీ అస్స’’న్తిఆదిమాహ. న చేత్థ భగవా లాభనిమిత్తం సీలాదిపరిపూరణం కథేతీతి వేదితబ్బో. భగవా హి ఘాసేసనం ఛిన్నకథో న వాచం పయుత్తం భణేతి, ఏవం సావకే ఓవదతి, సో కథం లాభనిమిత్తం సీలాదిపరిపూరణం కథేస్సతి, పుగ్గలజ్ఝాసయవసేన పనేతం వుత్తం. యేసఞ్హి ఏవం అజ్ఝాసయో భవేయ్య ‘‘సచే మయం చతూహి పచ్చయేహి న కిలమేయ్యామ, సీలాదిం పూరేతుం సక్కుణేయ్యామా’’తి, తేసం అజ్ఝాసయవసేన భగవా ఏవమాహ. అపిచ రసానిసంసో ఏస సీలస్స, యదిదం చత్తారో పచ్చయా నామ. తథా హి పణ్డితమనుస్సా కోట్ఠాదీసు ఠపితం నీహరిత్వా పుత్తాదీనమ్పి అదత్వా అత్తనాపి అపరిభుఞ్జిత్వా సీలవన్తానం దేన్తీతి సీలస్స సరసానిసంసదస్సనత్థం పేతం వుత్తం.

    Tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti sīlesvevassa paripūrakārī…pe… suññāgārāna’’nti vatvā idāni yasmā paccayalābhādiṃ patthayantenāpi idameva karaṇīyaṃ, na aññaṃ kiñci, tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu lābhī assa’’ntiādimāha. Na cettha bhagavā lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathetīti veditabbo. Bhagavā hi ghāsesanaṃ chinnakatho na vācaṃ payuttaṃ bhaṇeti, evaṃ sāvake ovadati, so kathaṃ lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathessati, puggalajjhāsayavasena panetaṃ vuttaṃ. Yesañhi evaṃ ajjhāsayo bhaveyya ‘‘sace mayaṃ catūhi paccayehi na kilameyyāma, sīlādiṃ pūretuṃ sakkuṇeyyāmā’’ti, tesaṃ ajjhāsayavasena bhagavā evamāha. Apica rasānisaṃso esa sīlassa, yadidaṃ cattāro paccayā nāma. Tathā hi paṇḍitamanussā koṭṭhādīsu ṭhapitaṃ nīharitvā puttādīnampi adatvā attanāpi aparibhuñjitvā sīlavantānaṃ dentīti sīlassa sarasānisaṃsadassanatthaṃ petaṃ vuttaṃ.

    తతియవారే యేసాహన్తి యేసం అహం. తేసం తే కారాతి తేసం దేవానం వా మనుస్సానం వా తే మయి కతా పచ్చయదానకారా. దేవాపి హి సీలాదిగుణయుత్తానం పచ్చయే దేన్తి, న కేవలం మనుస్సాయేవ, సక్కో వియ ఆయస్మతో మహాకస్సపస్స. మహప్ఫలా మహానిసంసాతి ఉభయమేతం అత్థతో ఏకం, బ్యఞ్జనమేవ నానం. మహన్తం వా లోకియసుఖం ఫలన్తీతి మహప్ఫలా . మహతో లోకుత్తరసుఖస్స చ పచ్చయా హోన్తీతి మహానిసంసా. సీలాదిగుణయుత్తస్స హి కటచ్ఛుభిక్ఖాపి పఞ్చరతనమత్తాయ భూమియా పణ్ణసాలాపి కత్వా దిన్నా అనేకాని కప్పసహస్సాని దుగ్గతివినిపాతతో రక్ఖతి, పరియోసానే చ అమతాయ పరినిబ్బానధాతుయాపచ్చయో హోతి. ‘‘ఖీరోదనం అహమదాసి’’న్తిఆదీని (వి॰ వ॰ ౪౧౩) చేత్థ వత్థూని, సకలమేవ వా పేతవత్థు విమానవత్థు చ సాధకం. తస్మా పచ్చయదాయకేహి అత్తని కతానం కారానం మహప్ఫలతం ఇచ్ఛన్తేనాపి సీలాదిగుణయుత్తేనేవ భవితబ్బన్తి దస్సేతి.

    Tatiyavāre yesāhanti yesaṃ ahaṃ. Tesaṃ te kārāti tesaṃ devānaṃ vā manussānaṃ vā te mayi katā paccayadānakārā. Devāpi hi sīlādiguṇayuttānaṃ paccaye denti, na kevalaṃ manussāyeva, sakko viya āyasmato mahākassapassa. Mahapphalā mahānisaṃsāti ubhayametaṃ atthato ekaṃ, byañjanameva nānaṃ. Mahantaṃ vā lokiyasukhaṃ phalantīti mahapphalā. Mahato lokuttarasukhassa ca paccayā hontīti mahānisaṃsā. Sīlādiguṇayuttassa hi kaṭacchubhikkhāpi pañcaratanamattāya bhūmiyā paṇṇasālāpi katvā dinnā anekāni kappasahassāni duggativinipātato rakkhati, pariyosāne ca amatāya parinibbānadhātuyāpaccayo hoti. ‘‘Khīrodanaṃ ahamadāsi’’ntiādīni (vi. va. 413) cettha vatthūni, sakalameva vā petavatthu vimānavatthu ca sādhakaṃ. Tasmā paccayadāyakehi attani katānaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.

    చతుత్థవారే ఞాతీతి సస్సుససురపక్ఖికా. సాలోహితాతి ఏకలోహితసమ్బద్ధా పీతిపితామహాదయో . పేతాతి పేచ్చభావం గతా. కాలఙ్కతాతి మతా. తేసం తన్తి తేసం తం మయి పసన్నచిత్తతం వా పసన్నేన చిత్తేన అనుస్సరణం వా. యస్స హి భిక్ఖునో కాలఙ్కతో పితా వా మాతా వా ‘‘అమ్హాకం ఞాతకో థేరో సీలవా కల్యాణధమ్మో’’తి పసన్నచిత్తో హుత్వా తం భిక్ఖుం అనుస్సరతి, తస్స సో చిత్తప్పసాదోపి తం అనుస్సరణమత్తమ్పి మహప్ఫలం మహానిసంసమేవ హోతి, అనేకాని కప్పసతసహస్సాని దుగ్గతితో వారేతుం అన్తే చ అమతం పాపేతుం సమత్థమేవ హోతి. వుత్తఞ్హేతం భగవతా ‘‘యే తే, భిక్ఖవే, భిక్ఖూ సీలసమ్పన్నా సమాధిసమ్పన్నా పఞ్ఞా, విముత్తి, విముత్తిఞాణదస్సనసమ్పన్నా, దస్సనంపాహం, భిక్ఖవే, తేసం భిక్ఖూనం బహుకారం వదామి. సవనం, అనుస్సతిం, అనుపబ్బజ్జం, ఉపసఙ్కమనం, పయిరుపాసనంపాహం, భిక్ఖవే, తేసం భిక్ఖూనం బహుకారం వదామీ’’తి (ఇతివు॰ ౧౦౪). తస్మా ఞాతిసాలోహితానం అత్తని చిత్తప్పసాదస్స అనుస్సతియా చ మహప్ఫలతం ఇచ్ఛన్తేనాపి సీలాదిగుణయుత్తేనేవ, భవితబ్బన్తి దస్సేతి.

    Catutthavāre ñātīti sassusasurapakkhikā. Sālohitāti ekalohitasambaddhā pītipitāmahādayo . Petāti peccabhāvaṃ gatā. Kālaṅkatāti matā. Tesaṃ tanti tesaṃ taṃ mayi pasannacittataṃ vā pasannena cittena anussaraṇaṃ vā. Yassa hi bhikkhuno kālaṅkato pitā vā mātā vā ‘‘amhākaṃ ñātako thero sīlavā kalyāṇadhammo’’ti pasannacitto hutvā taṃ bhikkhuṃ anussarati, tassa so cittappasādopi taṃ anussaraṇamattampi mahapphalaṃ mahānisaṃsameva hoti, anekāni kappasatasahassāni duggatito vāretuṃ ante ca amataṃ pāpetuṃ samatthameva hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū sīlasampannā samādhisampannā paññā, vimutti, vimuttiñāṇadassanasampannā, dassanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmi. Savanaṃ, anussatiṃ, anupabbajjaṃ, upasaṅkamanaṃ, payirupāsanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmī’’ti (itivu. 104). Tasmā ñātisālohitānaṃ attani cittappasādassa anussatiyā ca mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva, bhavitabbanti dasseti.

    ౬౬. పఞ్చమవారే అరతిరతిసహో అస్సన్తి అరతియా రతియా చ సహో అభిభవితా అజ్ఝోత్థరితా భవేయ్యం. ఏత్థ చ అరతీతి అధికుసలేసు ధమ్మేసు పన్తసేనాసనేసు చ ఉక్కణ్ఠా. రతీతి పఞ్చకామగుణరతి. న చ మం అరతి సహేయ్యాతి మఞ్చ అరతి న అభిభవేయ్య న మద్దేయ్య న అజ్ఝోత్థరేయ్య. ఉప్పన్నన్తి జాతం నిబ్బత్తం. సీలాదిగుణయుత్తో హి అరతిఞ్చ రతిఞ్చ సహతి అజ్ఝోత్థరతి మద్దిత్వా తిట్ఠతి. తస్మా ఈదిసం అత్తానం ఇచ్ఛన్తేనాపి సీలాదిగుణయుత్తేనేవ భవితబ్బన్తి దస్సేతి.

    66. Pañcamavāre aratiratisaho assanti aratiyā ratiyā ca saho abhibhavitā ajjhottharitā bhaveyyaṃ. Ettha ca aratīti adhikusalesu dhammesu pantasenāsanesu ca ukkaṇṭhā. Ratīti pañcakāmaguṇarati. Na ca maṃ arati saheyyāti mañca arati na abhibhaveyya na maddeyya na ajjhotthareyya. Uppannanti jātaṃ nibbattaṃ. Sīlādiguṇayutto hi aratiñca ratiñca sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati. Tasmā īdisaṃ attānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.

    ఛట్ఠవారే భయం చిత్తుత్రాసోపి ఆరమ్మణమ్పి. భేరవం ఆరమ్మణమేవ. సేసం పఞ్చమవారే వుత్తనయమేవ. సీలాదిగుణయుత్తో హి భయభేరవం సహతి అజ్ఝోత్థరతి మద్దిత్వా తిట్ఠతి అరియకోటియవాసీమహాదత్తత్థేరో వియ.

    Chaṭṭhavāre bhayaṃ cittutrāsopi ārammaṇampi. Bheravaṃ ārammaṇameva. Sesaṃ pañcamavāre vuttanayameva. Sīlādiguṇayutto hi bhayabheravaṃ sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati ariyakoṭiyavāsīmahādattatthero viya.

    థేరో కిర మగ్గం పటిపన్నో అఞ్ఞతరం పాసాదికం అరఞ్ఞం దిస్వా ‘‘ఇధేవజ్జ సమణధమ్మం కత్వా గమిస్సామీ’’తి మగ్గా ఓక్కమ్మ అఞ్ఞతరస్మిం రుక్ఖమూలే సఙ్ఘాటిం పఞ్ఞపేత్వా పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా నిసీది. రుక్ఖదేవతాయ దారకా థేరస్స సీలతేజేన సకభావేన సణ్ఠాతుం అసక్కోన్తా విస్సరమకంసు. దేవతాపి రుక్ఖం చాలేసి. థేరో అచలోవ నిసీది. సా దేవతా ధూమాయి, పజ్జలి, నేవ సక్ఖి థేరం చాలేతుం, తతో ఉపాసకవణ్ణేనాగన్త్వా వన్దిత్వా అట్ఠాసి. ‘‘కో ఏసో’’తి వుత్తా ‘‘అహం, భన్తే, ఏతస్మిం రుక్ఖే అధివత్థా దేవతా’’తి అవోచ. త్వం ఏతే వికారే అకాసీతి. ఆమ భన్తేతి. కస్మాతి చ వుత్తా ఆహ – ‘‘తుమ్హాకం, భన్తే , సీలతేజేన దారకా సకభావేన సణ్ఠాతుం అసక్కోన్తా విస్సరమకంసు, సాహం తుమ్హే పలాపేతుం ఏవమకాసి’’న్తి. థేరో ఆహ – ‘‘అథ కస్మా ఇధ, భన్తే, మా వసథ, మయ్హం అఫాసూతి పటికచ్చేవ నావచాసి. ఇదాని పన మా కిఞ్చి అవచ, అరియకోటియమహాదత్తో అమనుస్సభయేన గతోతి వచనతో లజ్జామి, తేనాహం ఇధేవ వసిస్సం, త్వం పన అజ్జేకదివసం యత్థ కత్థచి వసాహీ’’తి. ఏవం సీలాదిగుణయుత్తో భయభేరవసహో హోతి. తస్మా ఈదిసమత్తానం ఇచ్ఛన్తేనాపి సీలాదిగుణయుత్తేనేవ భవితబ్బన్తి దస్సేతి.

    Thero kira maggaṃ paṭipanno aññataraṃ pāsādikaṃ araññaṃ disvā ‘‘idhevajja samaṇadhammaṃ katvā gamissāmī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle saṅghāṭiṃ paññapetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. Rukkhadevatāya dārakā therassa sīlatejena sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu. Devatāpi rukkhaṃ cālesi. Thero acalova nisīdi. Sā devatā dhūmāyi, pajjali, neva sakkhi theraṃ cāletuṃ, tato upāsakavaṇṇenāgantvā vanditvā aṭṭhāsi. ‘‘Ko eso’’ti vuttā ‘‘ahaṃ, bhante, etasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā’’ti avoca. Tvaṃ ete vikāre akāsīti. Āma bhanteti. Kasmāti ca vuttā āha – ‘‘tumhākaṃ, bhante , sīlatejena dārakā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu, sāhaṃ tumhe palāpetuṃ evamakāsi’’nti. Thero āha – ‘‘atha kasmā idha, bhante, mā vasatha, mayhaṃ aphāsūti paṭikacceva nāvacāsi. Idāni pana mā kiñci avaca, ariyakoṭiyamahādatto amanussabhayena gatoti vacanato lajjāmi, tenāhaṃ idheva vasissaṃ, tvaṃ pana ajjekadivasaṃ yattha katthaci vasāhī’’ti. Evaṃ sīlādiguṇayutto bhayabheravasaho hoti. Tasmā īdisamattānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.

    సత్తమవారే ఆభిచేతసికానన్తి అభిచేతోతి అభిక్కన్తం విసుద్ధచిత్తం వుచ్చతి, అధిచిత్తం వా, అభిచేతసి జాతాని ఆభిచేతసికాని, అభిచేతో సన్నిస్సితానీతి వా ఆభిచేతసికాని. దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానన్తి దిట్ఠధమ్మే సుఖవిహారానం. దిట్ఠధమ్మోతి పచ్చక్ఖో అత్తభావో వుచ్చతి, తత్థ సుఖవిహారభూతానన్తి అత్థో, రూపావచరజ్ఝానానమేతం అధివచనం. తాని హి అప్పేత్వా నిసిన్నా ఝాయినో ఇమస్మింయేవ అత్తభావే అసంకిలిట్ఠం నేక్ఖమ్మసుఖం విన్దన్తి, తస్మా ‘‘దిట్ఠధమ్మసుఖవిహారానీ’’తి వుచ్చన్తి. నికామలాభీతి నికామేన లాభీ అత్తనో ఇచ్ఛావసేన లాభీ, ఇచ్ఛితిచ్ఛితక్ఖణే సమాపజ్జితుం సమత్థోతి వుత్తం హోతి. అకిచ్ఛలాభీతి సుఖేనేవ పచ్చనీకధమ్మే విక్ఖమ్భేత్వా సమాపజ్జితుం సమత్థోతి వుత్తం హోతి. అకసిరలాభీతి అకసిరానం విపులానం లాభీ, యథాపరిచ్ఛేదేయేవ వుట్ఠాతుం సమత్థోతి వుత్తం హోతి. ఏకచ్చో హి లాభీయేవ హోతి, న పన సక్కోతి ఇచ్ఛితిచ్ఛితక్ఖణే సమాపజ్జితుం. ఏకచ్చో సక్కోతి తథా సమాపజ్జితుం, పారిబన్ధికే పన కిచ్ఛేన విక్ఖమ్భేతి. ఏకచ్చో తథా సమాపజ్జతి, పారిబన్ధికే చ అకిచ్ఛేనేవ విక్ఖమ్భేతి, న సక్కోతి నాళికాయన్తం వియ యథాపరిచ్ఛేదేయేవ చ వుట్ఠాతుం. యో పన ఇమం తివిధమ్పి సమ్పదం ఇచ్ఛతి, సోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీతి.

    Sattamavāre ābhicetasikānanti abhicetoti abhikkantaṃ visuddhacittaṃ vuccati, adhicittaṃ vā, abhicetasi jātāni ābhicetasikāni, abhiceto sannissitānīti vā ābhicetasikāni. Diṭṭhadhammasukhavihārānanti diṭṭhadhamme sukhavihārānaṃ. Diṭṭhadhammoti paccakkho attabhāvo vuccati, tattha sukhavihārabhūtānanti attho, rūpāvacarajjhānānametaṃ adhivacanaṃ. Tāni hi appetvā nisinnā jhāyino imasmiṃyeva attabhāve asaṃkiliṭṭhaṃ nekkhammasukhaṃ vindanti, tasmā ‘‘diṭṭhadhammasukhavihārānī’’ti vuccanti. Nikāmalābhīti nikāmena lābhī attano icchāvasena lābhī, icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akicchalābhīti sukheneva paccanīkadhamme vikkhambhetvā samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akasiralābhīti akasirānaṃ vipulānaṃ lābhī, yathāparicchedeyeva vuṭṭhātuṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Ekacco hi lābhīyeva hoti, na pana sakkoti icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ. Ekacco sakkoti tathā samāpajjituṃ, pāribandhike pana kicchena vikkhambheti. Ekacco tathā samāpajjati, pāribandhike ca akiccheneva vikkhambheti, na sakkoti nāḷikāyantaṃ viya yathāparicchedeyeva ca vuṭṭhātuṃ. Yo pana imaṃ tividhampi sampadaṃ icchati, sopi sīlesvevassa paripūrakārīti.

    ఏవం అభిఞ్ఞాపాదకే ఝానే వుత్తే కిఞ్చాపి అభిఞ్ఞానం వారో ఆగతో, అథ ఖో నం భగవా అగ్గహేత్వావ యస్మా న కేవలం అభిఞ్ఞాపాదకజ్ఝానాని చ అభిఞ్ఞాయోయేవ చ సీలానం ఆనిసంసో, అపిచ ఖో చత్తారి ఆరుప్పఝానానిపి తయో చ హేట్ఠిమా అరియమగ్గా, తస్మా తం సబ్బం పరియాదియిత్వా దస్సేతుం ఆకఙ్ఖేయ్య చే…పే॰… యే తే సన్తాతి ఏవమాదిమాహ.

    Evaṃ abhiññāpādake jhāne vutte kiñcāpi abhiññānaṃ vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalaṃ abhiññāpādakajjhānāni ca abhiññāyoyeva ca sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho cattāri āruppajhānānipi tayo ca heṭṭhimā ariyamaggā, tasmā taṃ sabbaṃ pariyādiyitvā dassetuṃ ākaṅkheyya ce…pe… ye te santāti evamādimāha.

    తత్థ సన్తాతి అఙ్గసన్తతాయ చేవ ఆరమ్మణసన్తతాయ చ. విమోక్ఖాతి పచ్చనీకధమ్మేహి విముత్తత్తా ఆరమ్మణే చ అధిముత్తత్తా. అతిక్కమ్మ రూపేతి రూపావచరజ్ఝానే అతిక్కమిత్వా, యే తే విమోక్ఖా అతిక్కమ్మ రూపే సన్తాతి పదసమ్బన్ధో, ఇతరథా హి అతిక్కమ్మ రూపే కిం కరోతీతి న పఞ్ఞాయేయ్యుం. ఆరుప్పాతి ఆరమ్మణతో చ విపాకతో చ రూపవిరహితా. కాయేన ఫుసిత్వాతి నామకాయేన ఫుసిత్వా పాపుణిత్వా, అధిగన్త్వాతి వుత్తం హోతి. సేసం వుత్తానమేవ. ఇదం వుత్తం హోతి ‘‘యోపి భిక్ఖు ఇమే విమోక్ఖే ఫుసిత్వా విహరితుకామో, సోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీ’’తి.

    Tattha santāti aṅgasantatāya ceva ārammaṇasantatāya ca. Vimokkhāti paccanīkadhammehi vimuttattā ārammaṇe ca adhimuttattā. Atikkamma rūpeti rūpāvacarajjhāne atikkamitvā, ye te vimokkhā atikkamma rūpe santāti padasambandho, itarathā hi atikkamma rūpe kiṃ karotīti na paññāyeyyuṃ. Āruppāti ārammaṇato ca vipākato ca rūpavirahitā. Kāyena phusitvāti nāmakāyena phusitvā pāpuṇitvā, adhigantvāti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttānameva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘yopi bhikkhu ime vimokkhe phusitvā viharitukāmo, sopi sīlesvevassa paripūrakārī’’ti.

    ౬౭. నవమవారే తిణ్ణం సంయోజనానన్తి సక్కాయదిట్ఠివిచికిచ్ఛాసీలబ్బతపరామాససఙ్ఖాతానం తిణ్ణం బన్ధనానం. తాని హి సంయోజేన్తి ఖన్ధగతిభవాదీహి ఖన్ధగతిభవాదయో, కమ్మం వా ఫలేన, తస్మా సంయోజనానీతి వుచ్చన్తి, బన్ధనానీతి అత్థో. పరిక్ఖయాతి పరిక్ఖయేన. సోతాపన్నోతి సోతం ఆపన్నో. సోతోతి చ మగ్గస్సేతం అధివచనం. సోతాపన్నోతి తంసమఙ్గిపుగ్గలస్స. యథాహ ‘‘సోతో సోతోతి హిదం, సారిపుత్త, వుచ్చతి. కతమో ను ఖో, సారిపుత్త, సోతోతి? అయమేవ హి, భన్తే, అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో. సేయ్యథిదం, సమ్మాదిట్ఠి…పే॰… సమ్మాసమాధీతి. సోతాపన్నో సోతాపన్నోతి హిదం, సారిపుత్త, వుచ్చతి. కతమో ను ఖో, సారిపుత్త, సోతాపన్నోతి? యో హి, భన్తే, ఇమినా అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన సమన్నాగతో, అయం వుచ్చతి సోతాపన్నో, యోయం ఆయస్మా ఏవంనామో ఏవంగోత్తో’’తి. ఇధ పన మగ్గేన ఫలస్స నామం దిన్నం, తస్మా ఫలట్ఠో ‘‘సోతాపన్నో’’తి వేదితబ్బో. అవినిపాతధమ్మోతి వినిపాతేతీతి వినిపాతో, నాస్స వినిపాతో ధమ్మోతి అవినిపాతధమ్మో, న అత్తానం అపాయే వినిపాతసభావోతి వుత్తం హోతి. కస్మా? యే ధమ్మా అపాయగమనియా, తేసం పహీనత్తా. సమ్బోధి పరం అయనం గతి అస్సాతి సమ్బోధిపరాయణో, ఉపరిమగ్గత్తయం అవస్సం సమ్పాపకోతి అత్థో. కస్మా? పటిలద్ధపఠమమగ్గత్తా. సీలేస్వేవాతి ఈదిసో హోతుకామోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరణారీతి.

    67. Navamavāre tiṇṇaṃ saṃyojanānanti sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ bandhanānaṃ. Tāni hi saṃyojenti khandhagatibhavādīhi khandhagatibhavādayo, kammaṃ vā phalena, tasmā saṃyojanānīti vuccanti, bandhanānīti attho. Parikkhayāti parikkhayena. Sotāpannoti sotaṃ āpanno. Sototi ca maggassetaṃ adhivacanaṃ. Sotāpannoti taṃsamaṅgipuggalassa. Yathāha ‘‘soto sototi hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sototi? Ayameva hi, bhante, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhīti. Sotāpanno sotāpannoti hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sotāpannoti? Yo hi, bhante, iminā aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato, ayaṃ vuccati sotāpanno, yoyaṃ āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto’’ti. Idha pana maggena phalassa nāmaṃ dinnaṃ, tasmā phalaṭṭho ‘‘sotāpanno’’ti veditabbo. Avinipātadhammoti vinipātetīti vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, na attānaṃ apāye vinipātasabhāvoti vuttaṃ hoti. Kasmā? Ye dhammā apāyagamaniyā, tesaṃ pahīnattā. Sambodhi paraṃ ayanaṃ gati assāti sambodhiparāyaṇo, uparimaggattayaṃ avassaṃ sampāpakoti attho. Kasmā? Paṭiladdhapaṭhamamaggattā. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūraṇārīti.

    దసమవారే పఠమమగ్గేన పరిక్ఖీణానిపి తీణి సంయోజనాని సకదాగామిమగ్గస్స వణ్ణభణనత్థం వుత్తాని. రాగదోసమోహానం తనుత్తాతి ఏతేసం తనుభావేన, తనుత్తకరణేనాతి వుత్తం హోతి. తత్థ ద్వీహి కారణేహి తనుత్తం వేదితబ్బం అధిచ్చుప్పత్తియా చ పరియుట్ఠానమన్దతాయ చ. సకదాగామిస్స హి వట్టానుసారిమహాజనస్సేవ కిలేసా అభిణ్హం న ఉప్పజ్జన్తి, కదాచి కరహచి ఉప్పజ్జన్తి విరళాకారా హుత్వా, విరళవాపితే ఖేత్తే అఙ్కురా వియ. ఉప్పజ్జమానాపి చ వట్టానుసారిమహాజనస్సేవ మద్దన్తా ఫరన్తా ఛాదేన్తా అన్ధకారం కరోన్తా న ఉప్పజ్జన్తి, మన్దమన్దా ఉప్పజ్జన్తి తనుకాకారా హుత్వా, అబ్భపటలమివ మక్ఖికాపత్తమివ చ.

    Dasamavāre paṭhamamaggena parikkhīṇānipi tīṇi saṃyojanāni sakadāgāmimaggassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttāni. Rāgadosamohānaṃ tanuttāti etesaṃ tanubhāvena, tanuttakaraṇenāti vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi vaṭṭānusārimahājanasseva kilesā abhiṇhaṃ na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti viraḷākārā hutvā, viraḷavāpite khette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi ca vaṭṭānusārimahājanasseva maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā na uppajjanti, mandamandā uppajjanti tanukākārā hutvā, abbhapaṭalamiva makkhikāpattamiva ca.

    తత్థ కేచి థేరా భణన్తి ‘‘సకదాగామిస్స కిలేసా కిఞ్చాపి చిరేన ఉప్పజ్జన్తి, బహలావ ఉప్పజ్జన్తి, తథా హిస్స పుత్తా చ ధీతరో చ దిస్సన్తీ’’తి, ఏతం పన అప్పమాణం. పుత్తధీతరో హి అఙ్గపచ్చఙ్గపరామసనమత్తేనపి హోన్తీతి. ద్వీహియేవ కారణేహిస్స కిలేసానం తనుత్తం వేదితబ్బం అధిచ్చుప్పత్తియా చ పరియుట్ఠానమన్దతాయ చాతి.

    Tattha keci therā bhaṇanti ‘‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’’ti, etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi hontīti. Dvīhiyeva kāraṇehissa kilesānaṃ tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.

    సకదాగామీతి సకిం ఆగమనధమ్మో. సకిదేవ ఇమం లోకం ఆగన్త్వాతి ఏకవారంయేవ ఇమం మనుస్సలోకం పటిసన్ధివసేన ఆగన్త్వా. యోపి హి ఇధ సకదాగామిమగ్గం భావేత్వా ఇధేవ పరినిబ్బాతి, సోపి ఇధ న గహితో. యోపి ఇధ మగ్గం భావేత్వా దేవేసు ఉపపజ్జిత్వా తత్థేవ పరినిబ్బాతి. యోపి దేవలోకే మగ్గం భావేత్వా తత్థేవ పరినిబ్బాతి. యోపి దేవలోకే మగ్గం భావేత్వా ఇధేవ మనుస్సలోకే నిబ్బత్తిత్వా పరినిబ్బాతి. యో పన ఇధ మగ్గం భావేత్వా దేవలోకే నిబ్బత్తో, తత్థ యావతాయుకం ఠత్వా పున ఇధేవ ఉపపజ్జిత్వా పరినిబ్బాతి, అయమిధ గహితోతి వేదితబ్బో. దుక్ఖస్సన్తం కరేయ్యన్తి వట్టదుక్ఖస్స పరిచ్ఛేదం కరేయ్యం. సీలేస్వేవాతి ఈదిసో హోతుకామోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీతి.

    Sakadāgāmīti sakiṃ āgamanadhammo. Sakideva imaṃ lokaṃ āgantvāti ekavāraṃyeva imaṃ manussalokaṃ paṭisandhivasena āgantvā. Yopi hi idha sakadāgāmimaggaṃ bhāvetvā idheva parinibbāti, sopi idha na gahito. Yopi idha maggaṃ bhāvetvā devesu upapajjitvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā idheva manussaloke nibbattitvā parinibbāti. Yo pana idha maggaṃ bhāvetvā devaloke nibbatto, tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā puna idheva upapajjitvā parinibbāti, ayamidha gahitoti veditabbo. Dukkhassantaṃ kareyyanti vaṭṭadukkhassa paricchedaṃ kareyyaṃ. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.

    ఏకాదసమవారే పఞ్చన్నన్తి గణనపరిచ్ఛేదో. ఓరమ్భాగియానన్తి ఓరం వుచ్చతి హేట్ఠా, హేట్ఠాభాగియానన్తి అత్థో, కామావచరలోకే ఉప్పత్తిపచ్చయానన్తి అధిప్పాయో. సంయోజనానన్తి బన్ధనానం, తాని కామరాగబ్యాపాదసంయోజనేహి సద్ధిం పుబ్బే వుత్తసంయోజనానేవ వేదితబ్బాని. యస్స హి ఏతాని అప్పహీనాని, సో కిఞ్చాపి భవగ్గే ఉప్పన్నో హోతి, అథ ఖో ఆయుపరిక్ఖయా కామావచరే నిబ్బత్తతియేవ, గిలితబలిసమచ్ఛూపమో స్వాయం పుగ్గలో దీఘసుత్తకేన పాదే బద్ధవిహఙ్గూపమో చాతి వేదితబ్బో. పుబ్బే వుత్తానమ్పి చేత్థ వచనం వణ్ణభణనత్థమేవాతి వేదితబ్బం. ఓపపాతికోతి సేసయోనిపటిక్ఖేపవచనమేతం. తత్థపరినిబ్బాయీతి తత్థేవ బ్రహ్మలోకే పరినిబ్బాయీ. అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకాతి తతో బ్రహ్మలోకా పటిసన్ధివసేన పున అనావత్తిసభావో. సీలేస్వేవాతి ఈదిసో హోతుకామోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీతి.

    Ekādasamavāre pañcannanti gaṇanaparicchedo. Orambhāgiyānanti oraṃ vuccati heṭṭhā, heṭṭhābhāgiyānanti attho, kāmāvacaraloke uppattipaccayānanti adhippāyo. Saṃyojanānanti bandhanānaṃ, tāni kāmarāgabyāpādasaṃyojanehi saddhiṃ pubbe vuttasaṃyojanāneva veditabbāni. Yassa hi etāni appahīnāni, so kiñcāpi bhavagge uppanno hoti, atha kho āyuparikkhayā kāmāvacare nibbattatiyeva, gilitabalisamacchūpamo svāyaṃ puggalo dīghasuttakena pāde baddhavihaṅgūpamo cāti veditabbo. Pubbe vuttānampi cettha vacanaṃ vaṇṇabhaṇanatthamevāti veditabbaṃ. Opapātikoti sesayonipaṭikkhepavacanametaṃ. Tatthaparinibbāyīti tattheva brahmaloke parinibbāyī. Anāvattidhammo tasmā lokāti tato brahmalokā paṭisandhivasena puna anāvattisabhāvo. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.

    ౬౮. ఏవం అనాగామిమగ్గే వుత్తే కిఞ్చాపి చతుత్థమగ్గస్స వారో ఆగతో, అథ ఖో నం భగవా అగ్గహేత్వావ యస్మా న కేవలా ఆసవక్ఖయాభిఞ్ఞా ఏవ సీలానం ఆనిసంసో, అపిచ ఖో లోకియపఞ్చాభిఞ్ఞాయోపి, తస్మా తాపి దస్సేతుం, యస్మా చ ఆసవక్ఖయే కథితే దేసనా నిట్ఠితా హోతి, ఏవఞ్చ సతి ఇమేసం గుణానం అకథితత్తా అయం కథా ముణ్డాభిఞ్ఞాకథా నామ భవేయ్య, తస్మా చ అభిఞ్ఞాపారిపూరిం కత్వా దస్సేతుమ్పి, యస్మా చ అనాగామిమగ్గే ఠితస్స సుఖేన ఇద్ధివికుప్పనా ఇజ్ఝతి, సమాధిపరిబన్ధానం కామరాగబ్యాపాదానం సమూహతత్తా, అనాగామీ హి సీలేసు చ సమాధిమ్హి చ పరిపూరకారీ, తస్మా యుత్తట్ఠానేయేవ లోకియాభిఞ్ఞాయో దస్సేతుమ్పి ‘‘ఆకఙ్ఖేయ్య చే…పే॰… అనేకవిహిత’’న్తి ఏవమాదిమాహాతి అయమనుసన్ధి.

    68. Evaṃ anāgāmimagge vutte kiñcāpi catutthamaggassa vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalā āsavakkhayābhiññā eva sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho lokiyapañcābhiññāyopi, tasmā tāpi dassetuṃ, yasmā ca āsavakkhaye kathite desanā niṭṭhitā hoti, evañca sati imesaṃ guṇānaṃ akathitattā ayaṃ kathā muṇḍābhiññākathā nāma bhaveyya, tasmā ca abhiññāpāripūriṃ katvā dassetumpi, yasmā ca anāgāmimagge ṭhitassa sukhena iddhivikuppanā ijjhati, samādhiparibandhānaṃ kāmarāgabyāpādānaṃ samūhatattā, anāgāmī hi sīlesu ca samādhimhi ca paripūrakārī, tasmā yuttaṭṭhāneyeva lokiyābhiññāyo dassetumpi ‘‘ākaṅkheyya ce…pe… anekavihita’’nti evamādimāhāti ayamanusandhi.

    తత్థ ‘‘అనేకవిహితం ఇద్ధివిధ’’న్తిఆదినా నయేన ఆగతానం పఞ్చన్నమ్పి లోకియాభిఞ్ఞానం పాళివణ్ణనా సద్ధిం భావనానయేన విసుద్ధిమగ్గే వుత్తా.

    Tattha ‘‘anekavihitaṃ iddhividha’’ntiādinā nayena āgatānaṃ pañcannampi lokiyābhiññānaṃ pāḷivaṇṇanā saddhiṃ bhāvanānayena visuddhimagge vuttā.

    ౬౯. ఛట్ఠాభిఞ్ఞాయ ఆసవానం ఖయాతి అరహత్తమగ్గేన సబ్బకిలేసానం ఖయా. అనాసవన్తి ఆసవవిరహితం. చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిన్తి ఏత్థ చేతోవచనేన అరహత్తఫలసమ్పయుత్తోవ సమాధి, పఞ్ఞావచనేన తంసమ్పయుత్తా పఞ్ఞావ వుత్తా. తత్థ చ సమాధి రాగతో విముత్తత్తా చేతోవిముత్తి, పఞ్ఞా అవిజ్జాయ విముత్తత్తా పఞ్ఞావిముత్తీతి వేదితబ్బా. వుత్తఞ్చేతం భగవతా ‘‘యో హిస్స, భిక్ఖవే, సమాధి, తదస్స సమాధిన్ద్రియం. యా హిస్స, భిక్ఖవే, పఞ్ఞా, తదస్స పఞ్ఞిన్ద్రియం. ఇతి ఖో, భిక్ఖవే , రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి, అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తీ’’తి, అపిచేత్థ సమథఫలం చేతోవిముత్తి, విపస్సనాఫలం పఞ్ఞావిముత్తీతి వేదితబ్బా.

    69. Chaṭṭhābhiññāya āsavānaṃ khayāti arahattamaggena sabbakilesānaṃ khayā. Anāsavanti āsavavirahitaṃ. Cetovimuttiṃ paññāvimuttinti ettha cetovacanena arahattaphalasampayuttova samādhi, paññāvacanena taṃsampayuttā paññāva vuttā. Tattha ca samādhi rāgato vimuttattā cetovimutti, paññā avijjāya vimuttattā paññāvimuttīti veditabbā. Vuttañcetaṃ bhagavatā ‘‘yo hissa, bhikkhave, samādhi, tadassa samādhindriyaṃ. Yā hissa, bhikkhave, paññā, tadassa paññindriyaṃ. Iti kho, bhikkhave , rāgavirāgā cetovimutti, avijjāvirāgā paññāvimuttī’’ti, apicettha samathaphalaṃ cetovimutti, vipassanāphalaṃ paññāvimuttīti veditabbā.

    దిట్ఠేవ ధమ్మేతి ఇమస్మింయేవ అత్తభావే. సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వాతి అత్తనోయేవ పఞ్ఞాయ పచ్చక్ఖం కత్వా, అపరపచ్చయేన ఞత్వాతి అత్థో. ఉపసమ్పజ్జ విహరేయ్యన్తి పాపుణిత్వా సమ్పాదేత్వా విహరేయ్యం. సీలేస్వేవాతి ఏవం సబ్బాసవే నిద్ధునిత్వా చేతోవిముత్తిం పఞ్ఞావిముత్తిం అధిగన్తుకామోపి సీలేస్వేవస్స పరిపూరకారీతి.

    Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanoyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparapaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihareyyanti pāpuṇitvā sampādetvā vihareyyaṃ. Sīlesvevāti evaṃ sabbāsave niddhunitvā cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ adhigantukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.

    ఏవం భగవా సీలానిసంసకథం యావ అరహత్తా కథేత్వా ఇదాని సబ్బమ్పి తం సీలానిసంసం సమ్పిణ్డేత్వా దస్సేన్తో నిగమనం ఆహ ‘‘సమ్పన్నసీలా, భిక్ఖవే…పే॰… ఇదమేతం పటిచ్చ వుత్త’’న్తి. తస్సాయం సఙ్ఖేపత్థో, ‘‘సమ్పన్నసీలా, భిక్ఖవే, విహరథ…పే॰… సమాదాయ సిక్ఖథ సిక్ఖాపదేసూ’’తి ఇతి యం తం మయా పుబ్బే ఏవం వుత్తం, ఇదం సబ్బమ్పి సమ్పన్నసీలో భిక్ఖు సబ్రహ్మచారీనం పియో హోతి మనాపో, గరు భావనీయో పచ్చయానం లాభీ, పచ్చయదాయకానం మహప్ఫలకరో, పుబ్బఞాతీనం అనుస్సరణచేతనాయ ఫలమహత్తకరో, అరతిరతిసహో, భయభేరవసహో, రూపావచరజ్ఝానానం అరూపావచరజ్ఝానానఞ్చ లాభీ, హేట్ఠిమాని తీణి సామఞ్ఞఫలాని పఞ్చ లోకియాభిఞ్ఞా ఆసవక్ఖయఞాణన్తి చ ఇమే చ గుణే సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్తా హోతి, ఏతం పటిచ్చ ఇదం సన్ధాయ వుత్తన్తి. ఇదమవోచ భగవా, అత్తమనా తే భిక్ఖు భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.

    Evaṃ bhagavā sīlānisaṃsakathaṃ yāva arahattā kathetvā idāni sabbampi taṃ sīlānisaṃsaṃ sampiṇḍetvā dassento nigamanaṃ āha ‘‘sampannasīlā, bhikkhave…pe… idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Tassāyaṃ saṅkhepattho, ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti iti yaṃ taṃ mayā pubbe evaṃ vuttaṃ, idaṃ sabbampi sampannasīlo bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo, garu bhāvanīyo paccayānaṃ lābhī, paccayadāyakānaṃ mahapphalakaro, pubbañātīnaṃ anussaraṇacetanāya phalamahattakaro, aratiratisaho, bhayabheravasaho, rūpāvacarajjhānānaṃ arūpāvacarajjhānānañca lābhī, heṭṭhimāni tīṇi sāmaññaphalāni pañca lokiyābhiññā āsavakkhayañāṇanti ca ime ca guṇe sayaṃ abhiññā sacchikattā hoti, etaṃ paṭicca idaṃ sandhāya vuttanti. Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    పపఞ్చసూదనియా మజ్ఝిమనికాయట్ఠకథాయ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ఆకఙ్ఖేయ్యసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya / ౬. ఆకఙ్ఖేయ్యసుత్తం • 6. Ākaṅkheyyasuttaṃ

    టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౬. ఆకఙ్ఖేయ్యసుత్తవణ్ణనా • 6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact