| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
༦. ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ
6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā
༦༤. ཨེཝཾ མེ སུཏནྟི ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཾ། ཏཏྠ སམྤནྣསཱིལཱཏི ཏིཝིདྷཾ སམྤནྣཾ པརིཔུཎྞསམངྒིམདྷུརཝསེན། ཏཏྠ –
64.Evaṃme sutanti ākaṅkheyyasuttaṃ. Tattha sampannasīlāti tividhaṃ sampannaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –
‘‘སམྤནྣཾ སཱལིཀེདཱརཾ, སུཝཱ བྷུཉྫནྟི ཀོསིཡ།
‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;
པཊིཝེདེམི ཏེ བྲཧྨེ, ན ནཾ ཝཱརེཏུམུསྶཧེ’’ཏི༎ (ཛཱ॰ ༡.༡༤.༡)།
Paṭivedemi te brahme, na naṃ vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1);
ཨིདཾ པརིཔུཎྞསམྤནྣཾ ནཱམ། ‘‘ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན ཨུཔེཏོ ཧོཏི སམུཔེཏོ ཨུཔཱགཏོ སམུཔཱགཏོ ཨུཔཔནྣོ སམྤནྣོ སམནྣཱགཏོ’’ཏི (ཝིབྷ॰ ༥༡༡) ཨིདཾ སམངྒིསམྤནྣཾ ནཱམ། ‘‘ཨིམིསྶཱ, བྷནྟེ, མཧཱཔཐཝིཡཱ ཧེཊྛིམཏལཾ སམྤནྣཾ, སེཡྻཐཱཔི ཁུདྡམདྷུཾ ཨནེལ༹ཀཾ, ཨེཝམསྶཱད’’ནྟི (པཱརཱ॰ ༡༧) ཨིདཾ མདྷུརསམྤནྣཾ ནཱམ། ཨིདྷ པན པརིཔུཎྞསམྤནྣམྤི སམངྒིསམྤནྣམྤི ཝཊྚཏི། ཏསྨཱ སམྤནྣསཱིལཱཏི པརིཔུཎྞསཱིལཱ ཧུཏྭཱཏིཔི སཱིལསམངྒིནོ ཧུཏྭཱཏིཔི ཨེཝམེཏྠ ཨཏྠོ ཝེདིབྦོ། སཱིལནྟི ཀེནཊྛེན སཱིལཾ? སཱིལནཊྛེན སཱིལཾ། ཏསྶ ཝིཏྠཱརཀཐཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱ།
Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ aneḷakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 17) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha pana paripuṇṇasampannampi samaṅgisampannampi vaṭṭati. Tasmā sampannasīlāti paripuṇṇasīlā hutvātipi sīlasamaṅgino hutvātipi evamettha attho vedibbo. Sīlanti kenaṭṭhena sīlaṃ? Sīlanaṭṭhena sīlaṃ. Tassa vitthārakathā visuddhimagge vuttā.
ཏཏྠ ‘‘པརིཔུཎྞསཱིལཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཏྠེན ཁེཏྟདོསཝིགམེན ཁེཏྟཔཱརིཔཱུརཱི ཝིཡ སཱིལདོསཝིགམེན སཱིལཔཱརིཔཱུརཱི ཝུཏྟཱ ཧོཏི། ཡཐཱ ཧི ཁེཏྟཾ བཱིཛཁཎྜཾ ཝཔྤཁཎྜཾ ཨུདཀཁཎྜཾ ཨཱུསཁཎྜནྟི ཙཏུདོསསམནྣཱགཏཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཧོཏི།
Tattha ‘‘paripuṇṇasīlā’’ti iminā atthena khettadosavigamena khettapāripūrī viya sīladosavigamena sīlapāripūrī vuttā hoti. Yathā hi khettaṃ bījakhaṇḍaṃ vappakhaṇḍaṃ udakakhaṇḍaṃ ūsakhaṇḍanti catudosasamannāgataṃ aparipūraṃ hoti.
ཏཏྠ བཱིཛཁཎྜཾ ནཱམ ཡཏྠ ཨནྟརནྟརཱ བཱིཛཱནི ཁཎྜཱནི ཝཱ པཱུཏཱིནི ཝཱ ཧོནྟི, ཏཱནི ཡཏྠ ཝཔནྟི, ཏཏྠ སསྶཾ ན ཨུཊྛེཏི, ཁེཏྟཾ ཁཎྜཾ ཧོཏི། ཝཔྤཁཎྜཾ ནཱམ ཡཏྠ ཨཀུསལོ བཱིཛཱནི ཝཔནྟོ ཨནྟརནྟརཱ ནིཔཱཏེཏི། ཨེཝཉྷི སབྦཏྠ སསྶཾ ན ཨུཊྛེཏི, ཁེཏྟཾ ཁཎྜཾ ཧོཏི། ཨུདཀཁཎྜཾ ནཱམ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཨུདཀཾ ཨཏིབཧུ ཝཱ ན ཝཱ ཧོཏི, ཏཏྲཱཔི ཧི སསྶཱནི ན ཨུཊྛེནྟི, ཁེཏྟཾ ཁཎྜཾ ཧོཏི། ཨཱུསཁཎྜཾ ནཱམ ཡཏྠ ཀསྶཀོ ཀིསྨིཉྩི པདེསེ ནངྒལེན བྷཱུམིཾ ཙཏྟཱརོ པཉྩ ཝཱརེ ཀསནྟོ ཨཏིགམྦྷཱིརཾ ཀརོཏི, ཏཏོ ཨཱུསཾ ཨུཔྤཛྫཏི, ཏཏྲཱཔི ཧི སསྶཾ ན ཨུཊྛེཏི, ཁེཏྟཾ ཁཎྜཾ ཧོཏི, ཏཱདིསཉྩ ཁེཏྟཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི ན མཧཱནིསཾསཾ, ཏཏྲཱཔི ཧི བཧུམྤི ཝཔིཏྭཱ ཨཔྤཾ ལབྷཏི། ཨིམེསཾ པན ཙཏུནྣཾ དོསཱནཾ ཝིགམཱ ཁེཏྟཾ པརིཔུཎྞཾ ཧོཏི། ཏཱདིསཉྩ ཁེཏྟཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ། ཨེཝམེཝ ཁཎྜཾ ཚིདྡཾ སབལཾ ཀམྨཱསནྟི ཙཏུདོསསམནྣཱགཏཾ སཱིལཾ ཨཔརིཔཱུརཾ ཧོཏི། ཏཱདིསཉྩ སཱིལཾ ན མཧཔྥལཾ ཧོཏི, ན མཧཱནིསཾསཾ། ཨིམེསཾ པན ཙཏུནྣཾ དོསཱནཾ ཝིགམཱ སཱིལཁེཏྟཾ པརིཔུཎྞཾ ཧོཏི, ཏཱདིསཉྩ སཱིལཾ མཧཔྥལཾ ཧོཏི མཧཱནིསཾསཾ།
Tattha bījakhaṇḍaṃ nāma yattha antarantarā bījāni khaṇḍāni vā pūtīni vā honti, tāni yattha vapanti, tattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Vappakhaṇḍaṃ nāma yattha akusalo bījāni vapanto antarantarā nipāteti. Evañhi sabbattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Udakakhaṇḍaṃ nāma yattha katthaci udakaṃ atibahu vā na vā hoti, tatrāpi hi sassāni na uṭṭhenti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Ūsakhaṇḍaṃ nāma yattha kassako kismiñci padese naṅgalena bhūmiṃ cattāro pañca vāre kasanto atigambhīraṃ karoti, tato ūsaṃ uppajjati, tatrāpi hi sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, tādisañca khettaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ, tatrāpi hi bahumpi vapitvā appaṃ labhati. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā khettaṃ paripuṇṇaṃ hoti. Tādisañca khettaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Evameva khaṇḍaṃ chiddaṃ sabalaṃ kammāsanti catudosasamannāgataṃ sīlaṃ aparipūraṃ hoti. Tādisañca sīlaṃ na mahapphalaṃ hoti, na mahānisaṃsaṃ. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā sīlakhettaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca sīlaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ.
‘‘སཱིལསམངྒིནོ’’ཏི ཨིམིནཱ པནཏྠེན སཱིལེན སམངྒིབྷཱུཏཱ སམོདྷཱནཾ གཏཱ སམནྣཱགཏཱ ཧུཏྭཱ ཝིཧརཐཱཏི ཨིདམེཝ ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཏཏྠ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི སམྤནྣསཱིལཏཱ ཧོཏི སཱིལཝིཔཏྟིཡཱ ཙ ཨཱདཱིནཝདསྶནེན སཱིལསམྤཏྟིཡཱ ཙ ཨཱནིསཾསདསྶནེན། ཏདུབྷཡམྤི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏཾ།
‘‘Sīlasamaṅgino’’ti iminā panatthena sīlena samaṅgibhūtā samodhānaṃ gatā samannāgatā hutvā viharathāti idameva vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ca ādīnavadassanena sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge vitthāritaṃ.
ཏཏྠ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཀིར བྷགཝཱ ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཏཏྠ ཛེཊྛཀསཱིལཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེསཱིཏི དཱིཔཝིཧཱརཝཱསཱི སུམནཏྠེརོ ཨཱཧ། ཨནྟེཝཱསིཀོ པནསྶ ཏེཔིཊཀཙཱུལ༹ནཱགཏྠེརོ ཨཱཧ – ཨུབྷཡཏྠཱཔི པཱཏིམོཀྑསཾཝརོ བྷགཝཏཱ ཝུཏྟོ, པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཡེཝ ཧི སཱིལཾ། ཨིཏརཱནི པན ཏཱིཎི སཱིལནྟི ཝུཏྟཊྛཱནཾ ནཱམ ཨཏྠཱིཏི ཨནནུཛཱནནྟོ ཝཏྭཱ ཨཱཧ – ‘‘ཨིནྡྲིཡསཾཝརོ ནཱམ ཚདྭཱརརཀྑཱམཏྟཀམེཝ, ཨཱཛཱིཝཔཱརིསུདྡྷི དྷམྨེན སམེན པཙྩཡུཔྤཏྟིམཏྟཀཾ, པཙྩཡནིསྶིཏཾ པཊིལདྡྷཔཙྩཡེ ཨིདམཏྠནྟི པཙྩཝེཀྑིཏྭཱ པརིབྷུཉྫནམཏྟཀཾ། ནིཔྤརིཡཱཡེན པཱཏིམོཀྑསཾཝརོཝ སཱིལཾ། ཡསྶ སོ བྷིནྣོ, ཨཡཾ ཚིནྣསཱིསོ ཝིཡ པུརིསོ ཧཏྠཔཱདེ སེསཱནི རཀྑིསྶཏཱིཏི ན ཝཏྟབྦོ། ཡསྶ པན སོ ཨརོགོ, ཨཡཾ ཨཙྪིནྣསཱིསོ ཝིཡ པུརིསོ ཛཱིཝིཏཾ སེསཱནི པུན པཱཀཏིཀཱནི ཀཏྭཱ རཀྑིཏུཾ སཀྐོཏི། ཏསྨཱ ‘སམྤནྣསཱིལཱ’ཏི ཨིམིནཱ པཱཏིམོཀྑསཾཝརཾ ཨུདྡིསིཏྭཱ ‘སམྤནྣཔཱཏིམོཀྑཱ’ཏི ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ ཝཏྭཱ ཏཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེནྟོ ‘པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱ’ཏིཨཱདིམཱཧཱ’’ཏི།
Tattha ‘‘sampannasīlā’’ti ettāvatā kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassesīti dīpavihāravāsī sumanatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto, pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ. Itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthīti ananujānanto vatvā āha – ‘‘indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayanissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā ‘sampannasīlā’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘sampannapātimokkhā’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’tiādimāhā’’ti.
ཏཏྠ པཱཏིམོཀྑསཾཝརསཾཝུཏཱཏི པཱཏིམོཀྑསཾཝརེན སམནྣཱགཏཱ། ཨཱཙཱརགོཙརསམྤནྣཱཏི ཨཱཙཱརེན ཙ གོཙརེན ཙ སམྤནྣཱ། ཨཎུམཏྟེསཱུཏི ཨཔྤམཏྟཀེསུ། ཝཛྫེསཱུཏི ཨཀུསལདྷམྨེསུ། བྷཡདསྶཱཝཱིཏི བྷཡདསྶིནོ། སམཱདཱཡཱཏི སམྨཱ ཨཱདིཡིཏྭཱ། སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུཏི སིཀྑཱཔདེསུ ཏཾ ཏཾ སིཀྑཱཔདཾ སམཱདིཡིཏྭཱ སིཀྑཐ། ཨཔིཙ སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུཏི ཡཾཀིཉྩི སིཀྑཱཀོཊྛཱསེསུ སིཀྑིཏབྦཾ ཀཱཡིཀཾ ཝཱཙསིཀཉྩ, ཏཾ སབྦཾ སམཱདཱཡ སིཀྑཐཱཏི ཨཡམེཏྠ སངྑེཔོ, ཝིཏྠཱརཏོ པན སབྦཱནེཏཱནི པཱཏིམོཀྑསཾཝརཱདཱིནི པདཱནི ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱནི།
Tattha pātimokkhasaṃvarasaṃvutāti pātimokkhasaṃvarena samannāgatā. Ācāragocarasampannāti ācārena ca gocarena ca sampannā. Aṇumattesūti appamattakesu. Vajjesūti akusaladhammesu. Bhayadassāvīti bhayadassino. Samādāyāti sammā ādiyitvā. Sikkhatha sikkhāpadesūti sikkhāpadesu taṃ taṃ sikkhāpadaṃ samādiyitvā sikkhatha. Apica samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti yaṃkiñci sikkhākoṭṭhāsesu sikkhitabbaṃ kāyikaṃ vācasikañca, taṃ sabbaṃ samādāya sikkhathāti ayamettha saṅkhepo, vitthārato pana sabbānetāni pātimokkhasaṃvarādīni padāni visuddhimagge vuttāni.
༦༥. ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེཏི ཨིདཾ ཀསྨཱ ཨཱརདྡྷཾ? སཱིལཱནིསཾསདསྶནཏྠཾ། སཙེཔི ཨཙིརཔབྦཛིཏཱནཾ ཝཱ དུཔྤཉྙཱནཾ ཝཱ ཨེཝམསྶ ‘‘བྷགཝཱ སཱིལཾ པཱུརེཐཱཏི ཝདཏི, ཀོ ནུ ཁོ སཱིལཔཱུརཎེ ཨཱནིསཾསོ, ཀོ ཝིསེསོ, ཀཱ ཝཌྜྷཱི’’ཏི? ཏེསཾ སཏྟརས ཨཱནིསཾསེ དསྶེཏུཾ ཨེཝམཱཧ། ཨཔྤེཝ ནཱམ ཨེཏཾ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡམནཱཔཏཱདིཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཾ ཨཱནིསཾསཾ སུཏྭཱཔི སཱིལཾ པརིཔཱུརེཡྻུནྟི། ཝིསཀཎྚཀཝཱཎིཛོ ཝིཡ། ཝིསཀཎྚཀཝཱཎིཛོ ནཱམ གུལ༹ཝཱཎིཛོ ཝུཙྩཏི།
65.Ākaṅkheyya ceti idaṃ kasmā āraddhaṃ? Sīlānisaṃsadassanatthaṃ. Sacepi acirapabbajitānaṃ vā duppaññānaṃ vā evamassa ‘‘bhagavā sīlaṃ pūrethāti vadati, ko nu kho sīlapūraṇe ānisaṃso, ko viseso, kā vaḍḍhī’’ti? Tesaṃ sattarasa ānisaṃse dassetuṃ evamāha. Appeva nāma etaṃ sabrahmacārīnaṃ piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ ānisaṃsaṃ sutvāpi sīlaṃ paripūreyyunti. Visakaṇṭakavāṇijo viya. Visakaṇṭakavāṇijo nāma guḷavāṇijo vuccati.
སོ ཀིར གུལ༹ཕཱཎིཏཁཎྜསཀྑརཱདཱིནི སཀཊེནཱདཱཡ པཙྩནྟགཱམཾ གནྟྭཱ ‘‘ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐ, ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨུགྒྷོསེསི། ཏཾ སུཏྭཱ གཱམིཀཱ ‘‘ཝིསཾ ནཱམ ཀཀྑལ༹ཾ, ཡོ ནཾ ཁཱདཏི, སོ མརཏི, ཀཎྚཀམྤི ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ མཱརེཏི, ཨུབྷོཔེཏེ ཀཀྑལཱ༹, ཀོ ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི གེཧདྭཱརཱནི ཐཀེསུཾ, དཱརཀེ ཙ པལཱཔེསུཾ། ཏཾ དིསྭཱ ཝཱཎིཛོ ‘‘ཨཝོཧཱརཀུསལཱ ཨིམེ གཱམིཀཱ, ཧནྡ ནེ ཨུཔཱཡེན གཎྷཱཔེམཱི’’ཏི ‘‘ཨཏིམདྷུརཾ གཎྷཐ, ཨཏིསཱདུཾ གཎྷཐ, གུལ༹ཾ ཕཱཎིཏཾ སཀྑརཾ སམགྒྷཾ ལབྦྷཏི, ཀཱུཊམཱསཀཀཱུཊཀཧཱཔཎཱདཱིཧིཔི ལབྦྷཏཱི’’ཏི ཨུགྒྷོསེསི། ཏཾ སུཏྭཱ གཱམིཀཱ ཧཊྛཏུཊྛཱ ཨཱགནྟྭཱ བཧུམྤི མཱུལཾ དཏྭཱ གཧེསུཾ། ཏཏྠ ཝཱཎིཛསྶ ‘‘ཝིསཀཎྚཀཾ གཎྷཐཱ’’ཏི ཨུགྒྷོསནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཐ…པེ॰… སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུ’’ཏི ཝཙནཾ། ‘‘ཨུབྷོཔེཏེ ཀཀྑལཱ༹, ཀོ ཨེཏྠ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི གཱམིཀཱནཾ ཙིནྟནཾ ཝིཡ བྷགཝཱ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ ཝིཧརཐཱ’’ཏི ཨཱཧ, ‘‘སཱིལཉྩ ནཱམེཏཾ ཀཀྑལ༹ཾ ཕརུསཾ ཁིཌྜཱདིཔཙྩནཱིཀཾ, ཀོ ནུ ཁོ སམྤནྣསཱིལཱནཾ ཨཱནིསཾསོ’’ཏི བྷིཀྑཱུནཾ ཙིནྟནཾ། ཨཐ ཏསྶ ཝཱཎིཛསྶ ‘‘ཨཏིམདྷུརཾ གཎྷཐཱ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཝིཡ བྷགཝཏོ པིཡམནཱཔཏཱདིཨཱསཝཀྑཡཔརིཡོསཱནཾ སཏྟརསཨཱནིསཾསཔྤཀཱསནཏྠཾ ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ’’ཏིཨཱདིཝཙནཾ ཝེདིཏབྦཾ།
So kira guḷaphāṇitakhaṇḍasakkharādīni sakaṭenādāya paccantagāmaṃ gantvā ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhatha, visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā ‘‘visaṃ nāma kakkhaḷaṃ, yo naṃ khādati, so marati, kaṇṭakampi vijjhitvā māreti, ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gehadvārāni thakesuṃ, dārake ca palāpesuṃ. Taṃ disvā vāṇijo ‘‘avohārakusalā ime gāmikā, handa ne upāyena gaṇhāpemī’’ti ‘‘atimadhuraṃ gaṇhatha, atisāduṃ gaṇhatha, guḷaṃ phāṇitaṃ sakkharaṃ samagghaṃ labbhati, kūṭamāsakakūṭakahāpaṇādīhipi labbhatī’’ti ugghosesi. Taṃ sutvā gāmikā haṭṭhatuṭṭhā āgantvā bahumpi mūlaṃ datvā gahesuṃ. Tattha vāṇijassa ‘‘visakaṇṭakaṃ gaṇhathā’’ti ugghosanaṃ viya bhagavato ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti vacanaṃ. ‘‘Ubhopete kakkhaḷā, ko ettha ānisaṃso’’ti gāmikānaṃ cintanaṃ viya bhagavā ‘‘sampannasīlā viharathā’’ti āha, ‘‘sīlañca nāmetaṃ kakkhaḷaṃ pharusaṃ khiḍḍādipaccanīkaṃ, ko nu kho sampannasīlānaṃ ānisaṃso’’ti bhikkhūnaṃ cintanaṃ. Atha tassa vāṇijassa ‘‘atimadhuraṃ gaṇhathā’’tiādivacanaṃ viya bhagavato piyamanāpatādiāsavakkhayapariyosānaṃ sattarasaānisaṃsappakāsanatthaṃ ‘‘ākaṅkheyya ce’’tiādivacanaṃ veditabbaṃ.
ཏཏྠ ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེཏི ཡདི ཨཱཀངྑེཡྻ ཡདི ཨིཙྪེཡྻ། པིཡོ ཙ ཨསྶནྟི པིཡཙཀྑཱུཧི སམྤསྶིཏབྦོ, སིནེཧུཔྤཏྟིཡཱ པདཊྛཱནབྷཱུཏོ བྷཝེཡྻནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། མནཱཔོཏི ཏེསཾ མནཝཌྜྷནཀོ, ཏེསཾ ཝཱ མནེན པཏྟབྦོ, མེཏྟཙིཏྟེན ཕརིཏབྦོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། གརཱུཏི ཏེསཾ གརུཊྛཱནིཡོ པཱསཱཎཙྪཏྟསདིསོ། བྷཱཝནཱིཡོཏི ‘‘ཨདྡྷཱ ཨཡམཱཡསྨཱ ཛཱནཾ ཛཱནཱཏི པསྶཾ པསྶཏཱི’’ཏི ཨེཝཾ སམྦྷཱཝནཱིཡོ། སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི ཙཏུཔཱརིསུདྡྷིསཱིལེསུཡེཝ པརིཔཱུརཀཱརཱི ཨསྶ, ཨནཱུནེན པརིཔཱུརིཏཱཀཱརེན སམནྣཱགཏོ བྷཝེཡྻཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོཏི ཨཏྟནོ ཙིཏྟསམཐེ ཡུཏྟོ, ཨེཏྠ ཧི ཨཛ྄ཛྷཏྟནྟི ཝཱ ཨཏྟནོཏི ཝཱ ཨེཏཾ ཨེཀཏྠཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ། བྷུམྨཏྠེ པནེཏཾ སམཐནྟི ཨུཔཡོགཝཙནཾ། ཨནཱུཏི ཨིམིནཱ ཨུཔསགྒེན ཡོགེ སིདྡྷཾ། ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོཏི བཧི ཨནཱིཧཊཛ྄ཛྷཱནོ, ཨཝིནཱསིཏཛ྄ཛྷཱནོ ཝཱ, ནཱིཧརཎཝིནཱསཏྠཉྷི ཨིདཾ ནིརཱཀརཎཾ ནཱམ། ཐམྦྷཾ ནིརཾཀཏྭཱ ནིཝཱཏཝུཏྟཱིཏིཨཱདཱིསུ ཙསྶ པཡོགོ དཊྛབྦོ།
Tattha ākaṅkheyya ceti yadi ākaṅkheyya yadi iccheyya. Piyo ca assanti piyacakkhūhi sampassitabbo, sinehuppattiyā padaṭṭhānabhūto bhaveyyanti vuttaṃ hoti. Manāpoti tesaṃ manavaḍḍhanako, tesaṃ vā manena pattabbo, mettacittena pharitabboti vuttaṃ hoti. Garūti tesaṃ garuṭṭhāniyo pāsāṇacchattasadiso. Bhāvanīyoti ‘‘addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatī’’ti evaṃ sambhāvanīyo. Sīlesvevassa paripūrakārīti catupārisuddhisīlesuyeva paripūrakārī assa, anūnena paripūritākārena samannāgato bhaveyyāti vuttaṃ hoti. Ajjhattaṃ cetosamathamanuyuttoti attano cittasamathe yutto, ettha hi ajjhattanti vā attanoti vā etaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānaṃ. Bhummatthe panetaṃ samathanti upayogavacanaṃ. Anūti iminā upasaggena yoge siddhaṃ. Anirākatajjhānoti bahi anīhaṭajjhāno, avināsitajjhāno vā, nīharaṇavināsatthañhi idaṃ nirākaraṇaṃ nāma. Thambhaṃ niraṃkatvā nivātavuttītiādīsu cassa payogo daṭṭhabbo.
ཝིཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོཏི སཏྟཝིདྷཱཡ ཨནུཔསྶནཱཡ ཡུཏྟོ, སཏྟཝིདྷཱ ཨནུཔསྶནཱ ནཱམ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱ དུཀྑཱནུཔསྶནཱ ཨནཏྟཱནུཔསྶནཱ ནིབྦིདཱནུཔསྶནཱ ཝིརཱགཱནུཔསྶནཱ ནིརོདྷཱནུཔསྶནཱ པཊིནིསྶགྒཱནུཔསྶནཱཏི། ཏཱ ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝིཏྠཱརིཏཱ། བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནནྟི ཝཌྜྷེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱནཾ, ཨེཏྠ ཙ སམཐཝིཔསྶནཱཝསེན ཀམྨཊྛཱནཾ གཧེཏྭཱ རཏྟིནྡིཝཾ སུཉྙཱགཱརཾ པཝིསིཏྭཱ ནིསཱིདམཱནོ བྷིཀྑུ ‘‘བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཝེདིཏབྦོ། ཨེཀབྷཱུམཀཱདིཔཱསཱདེ ཀུརུམཱནོཔི པན ནེཝ སུཉྙཱགཱརཱནཾ བྲཱུཧེཏཱཏི དཊྛབྦོཏི།
Vipassanāya samannāgatoti sattavidhāya anupassanāya yutto, sattavidhā anupassanā nāma aniccānupassanā dukkhānupassanā anattānupassanā nibbidānupassanā virāgānupassanā nirodhānupassanā paṭinissaggānupassanāti. Tā visuddhimagge vitthāritā. Brūhetā suññāgārānanti vaḍḍhetā suññāgārānaṃ, ettha ca samathavipassanāvasena kammaṭṭhānaṃ gahetvā rattindivaṃ suññāgāraṃ pavisitvā nisīdamāno bhikkhu ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti veditabbo. Ekabhūmakādipāsāde kurumānopi pana neva suññāgārānaṃ brūhetāti daṭṭhabboti.
ཨེཏྟཱཝཏཱ ཙ ཡཐཱ ཏཎྷཱཝིཙརིཏདེསནཱ པཋམཾ ཏཎྷཱཝསེན ཨཱརདྡྷཱཔི ཏཎྷཱཔདཊྛཱནཏྟཱ མཱནདིཊྛཱིནཾ མཱནདིཊྛིཡོ ཨོསརིཏྭཱ ཀམེན པཔཉྩཏྟཡདེསནཱ ཛཱཏཱ, ཨེཝམཡཾ དེསནཱ པཋམཾ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱཝསེན ཨཱརདྡྷཱཔི སཱིལཔདཊྛཱནཏྟཱ སམཐཝིཔསྶནཱནཾ སམཐཝིཔསྶནཱཡོ ཨོསརིཏྭཱ ཀམེན སིཀྑཏྟཡདེསནཱ ཛཱཏཱཏི ཝེདིཏབྦཱ།
Ettāvatā ca yathā taṇhāvicaritadesanā paṭhamaṃ taṇhāvasena āraddhāpi taṇhāpadaṭṭhānattā mānadiṭṭhīnaṃ mānadiṭṭhiyo osaritvā kamena papañcattayadesanā jātā, evamayaṃ desanā paṭhamaṃ adhisīlasikkhāvasena āraddhāpi sīlapadaṭṭhānattā samathavipassanānaṃ samathavipassanāyo osaritvā kamena sikkhattayadesanā jātāti veditabbā.
ཨེཏྠ ཧི ‘‘སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨདྷིསཱིལསིཀྑཱ ཝུཏྟཱ། ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོ ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ‘‘ཝིཔསྶནཱཡ སམནྣཱགཏོ’’ཏི ཨེཏྟཱཝཏཱ ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱ, ‘‘བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ པན སམཐཝསེན སུཉྙཱགཱརཝཌྜྷནེ ཨདྷིཙིཏྟསིཀྑཱ, ཝིཔསྶནཱཝསེན ཨདྷིཔཉྙཱསིཀྑཱཏི ཨེཝཾ དྭེཔི སིཀྑཱ སངྒཧེཏྭཱ ཝུཏྟཱ། ཨེཏྠ ཙ ‘‘ཨཛ྄ཛྷཏྟཾ ཙེཏོསམཐམནུཡུཏྟོ ཨནིརཱཀཏཛ྄ཛྷཱནོ’’ཏི ཨིམེཧི པདེཧི སཱིལཱནུརཀྑིཀཱ ཨེཝ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཀཐིཏཱ། ‘‘ཝིཔསྶནཱཡཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པདེན སཱིལཱནུརཀྑིཀོ སངྑཱརཔརིགྒཧོ།
Ettha hi ‘‘sīlesvevassa paripūrakārī’’ti ettāvatā adhisīlasikkhā vuttā. ‘‘Ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti ettāvatā adhicittasikkhā, ‘‘vipassanāya samannāgato’’ti ettāvatā adhipaññāsikkhā, ‘‘brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana samathavasena suññāgāravaḍḍhane adhicittasikkhā, vipassanāvasena adhipaññāsikkhāti evaṃ dvepi sikkhā saṅgahetvā vuttā. Ettha ca ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno’’ti imehi padehi sīlānurakkhikā eva cittekaggatā kathitā. ‘‘Vipassanāyā’’ti iminā padena sīlānurakkhiko saṅkhārapariggaho.
ཀཐཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ སཱིལམནུརཀྑཏི? ཡསྶ ཧི ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ནཏྠི, སོ བྱཱདྷིམྷི ཨུཔྤནྣེ ཝིཧཉྙཏི, སོ བྱཱདྷིཝིཧཏོ ཝིཀྑིཏྟཙིཏྟོ སཱིལཾ ཝིནཱསེཏྭཱཔི བྱཱདྷིཝཱུཔསམཾ ཀཏྟཱ ཧོཏི། ཡསྶ པན ཙིཏྟེཀགྒཏཱ ཨཏྠི, སོ ཏཾ བྱཱདྷིདུཀྑཾ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སམཱཔཏྟིཾ སམཱཔཛྫཏི, སམཱཔནྣཀྑཎེ དུཀྑཾ དཱུརཱཔཀཏཾ ཧོཏི, བལཝཏརསུཁམུཔྤཛྫཏི། ཨེཝཾ ཙིཏྟེཀགྒཏཱ སཱིལཾ ཨནུརཀྑཏི།
Kathaṃ cittekaggatā sīlamanurakkhati? Yassa hi cittekaggatā natthi, so byādhimhi uppanne vihaññati, so byādhivihato vikkhittacitto sīlaṃ vināsetvāpi byādhivūpasamaṃ kattā hoti. Yassa pana cittekaggatā atthi, so taṃ byādhidukkhaṃ vikkhambhetvā samāpattiṃ samāpajjati, samāpannakkhaṇe dukkhaṃ dūrāpakataṃ hoti, balavatarasukhamuppajjati. Evaṃ cittekaggatā sīlaṃ anurakkhati.
ཀཐཾ སངྑཱརཔརིགྒཧོ སཱིལམནུརཀྑཏི? ཡསྶ ཧི སངྑཱརཔརིགྒཧོ ནཏྠི, ཏསྶ ‘‘མམ རཱུཔཾ མམ ཝིཉྙཱཎ’’ནྟི ཨཏྟབྷཱཝེ བལཝམམཏྟཾ ཧོཏི, སོ ཏཐཱརཱུཔེསུ དུབྦྷིཀྑབྱཱདྷིབྷཡཱདཱིསུ སམྤཏྟེསུ སཱིལཾ ཝིནཱསེཏྭཱཔི ཨཏྟབྷཱཝཾ པོསེཏཱ ཧོཏི། ཡསྶ པན སངྑཱརཔརིགྒཧོ ཨཏྠི, ཏསྶ ཨཏྟབྷཱཝེ བལཝམམཏྟཾ ཝཱ སིནེཧོ ཝཱ ན ཧོཏི, སོ ཏཐཱརཱུཔེསུ དུབྦྷིཀྑབྱཱདྷིབྷཡཱདཱིསུ སམྤཏྟེསུ སཙེཔིསྶ ཨནྟཱནི བཧི ནིཀྑམནྟི, སཙེཔི ཨུསྶུསྶཏི ཝིསུསྶཏི, ཁཎྜཱཁཎྜིཀོ ཝཱ ཧོཏི སཏདྷཱཔི སཧསྶདྷཱཔི, ནེཝ སཱིལཾ ཝིནཱསེཏྭཱ ཨཏྟབྷཱཝཾ པོསེཏཱ ཧོཏི། ཨེཝཾ སངྑཱརཔརིགྒཧོ སཱིལམནུརཀྑཏི། ‘‘བྲཱུཧེཏཱ སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ པན ཏསྶེཝ ཨུབྷཡསྶ བྲཱུཧནཱ ཝཌྜྷནཱ སཱཏཙྩཀིརིཡཱ དསྶིཏཱ།
Kathaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati? Yassa hi saṅkhārapariggaho natthi, tassa ‘‘mama rūpaṃ mama viññāṇa’’nti attabhāve balavamamattaṃ hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sīlaṃ vināsetvāpi attabhāvaṃ posetā hoti. Yassa pana saṅkhārapariggaho atthi, tassa attabhāve balavamamattaṃ vā sineho vā na hoti, so tathārūpesu dubbhikkhabyādhibhayādīsu sampattesu sacepissa antāni bahi nikkhamanti, sacepi ussussati visussati, khaṇḍākhaṇḍiko vā hoti satadhāpi sahassadhāpi, neva sīlaṃ vināsetvā attabhāvaṃ posetā hoti. Evaṃ saṅkhārapariggaho sīlamanurakkhati. ‘‘Brūhetā suññāgārāna’’nti iminā pana tasseva ubhayassa brūhanā vaḍḍhanā sātaccakiriyā dassitā.
ཨེཝཾ བྷགཝཱ ཡསྨཱ ‘‘སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱ’’ཏི ཨིམེ ཙཏྟཱརོ དྷམྨེ ཨཱཀངྑནྟེན ནཏྠཉྙཾ ཀིཉྩི ཀཱཏབྦཾ, ཨཉྙདཏྠུ སཱིལཱདིགུཎསམནྣཱགཏེན བྷཝིཏབྦཾ, ཨིདིསོ ཧི སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ གརུ བྷཱཝནཱིཡོ། ཝུཏྟམྤི ཧེཏཾ –
Evaṃ bhagavā yasmā ‘‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’’ti ime cattāro dhamme ākaṅkhantena natthaññaṃ kiñci kātabbaṃ, aññadatthu sīlādiguṇasamannāgatena bhavitabbaṃ, idiso hi sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo. Vuttampi hetaṃ –
‘‘སཱིལདསྶནསམྤནྣཾ , དྷམྨཊྛཾ སཙྩཝཱདིནཾ།
‘‘Sīladassanasampannaṃ , dhammaṭṭhaṃ saccavādinaṃ;
ཨཏྟནོ ཀམྨ ཀུབྦཱནཾ, ཏཾ ཛནོ ཀུརུཏེ པིཡ’’ནྟི༎ (དྷ॰ པ॰ ༢༡༧)།
Attano kamma kubbānaṃ, taṃ jano kurute piya’’nti. (dha. pa. 217);
ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཙསྶཾ མནཱཔོ ཙ གརུ ཙ བྷཱཝནཱིཡོ ཙཱཏི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི…པེ॰… སུཉྙཱགཱརཱན’’ནྟི ཝཏྭཱ ཨིདཱནི ཡསྨཱ པཙྩཡལཱབྷཱདིཾ པཏྠཡནྟེནཱཔི ཨིདམེཝ ཀརཎཱིཡཾ, ན ཨཉྙཾ ཀིཉྩི, ཏསྨཱ ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑུ ལཱབྷཱི ཨསྶ’’ནྟིཨཱདིམཱཧ། ན ཙེཏྠ བྷགཝཱ ལཱབྷནིམིཏྟཾ སཱིལཱདིཔརིཔཱུརཎཾ ཀཐེཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ། བྷགཝཱ ཧི གྷཱསེསནཾ ཚིནྣཀཐོ ན ཝཱཙཾ པཡུཏྟཾ བྷཎེཏི, ཨེཝཾ སཱཝཀེ ཨོཝདཏི, སོ ཀཐཾ ལཱབྷནིམིཏྟཾ སཱིལཱདིཔརིཔཱུརཎཾ ཀཐེསྶཏི, པུགྒལཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན པནེཏཾ ཝུཏྟཾ། ཡེསཉྷི ཨེཝཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡོ བྷཝེཡྻ ‘‘སཙེ མཡཾ ཙཏཱུཧི པཙྩཡེཧི ན ཀིལམེཡྻཱམ, སཱིལཱདིཾ པཱུརེཏུཾ སཀྐུཎེཡྻཱམཱ’’ཏི, ཏེསཾ ཨཛ྄ཛྷཱསཡཝསེན བྷགཝཱ ཨེཝམཱཧ། ཨཔིཙ རསཱནིསཾསོ ཨེས སཱིལསྶ, ཡདིདཾ ཙཏྟཱརོ པཙྩཡཱ ནཱམ། ཏཐཱ ཧི པཎྜིཏམནུསྶཱ ཀོཊྛཱདཱིསུ ཋཔིཏཾ ནཱིཧརིཏྭཱ པུཏྟཱདཱིནམྤི ཨདཏྭཱ ཨཏྟནཱཔི ཨཔརིབྷུཉྫིཏྭཱ སཱིལཝནྟཱནཾ དེནྟཱིཏི སཱིལསྶ སརསཱནིསཾསདསྶནཏྠཾ པེཏཾ ཝུཏྟཾ།
Tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti sīlesvevassa paripūrakārī…pe… suññāgārāna’’nti vatvā idāni yasmā paccayalābhādiṃ patthayantenāpi idameva karaṇīyaṃ, na aññaṃ kiñci, tasmā ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu lābhī assa’’ntiādimāha. Na cettha bhagavā lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathetīti veditabbo. Bhagavā hi ghāsesanaṃ chinnakatho na vācaṃ payuttaṃ bhaṇeti, evaṃ sāvake ovadati, so kathaṃ lābhanimittaṃ sīlādiparipūraṇaṃ kathessati, puggalajjhāsayavasena panetaṃ vuttaṃ. Yesañhi evaṃ ajjhāsayo bhaveyya ‘‘sace mayaṃ catūhi paccayehi na kilameyyāma, sīlādiṃ pūretuṃ sakkuṇeyyāmā’’ti, tesaṃ ajjhāsayavasena bhagavā evamāha. Apica rasānisaṃso esa sīlassa, yadidaṃ cattāro paccayā nāma. Tathā hi paṇḍitamanussā koṭṭhādīsu ṭhapitaṃ nīharitvā puttādīnampi adatvā attanāpi aparibhuñjitvā sīlavantānaṃ dentīti sīlassa sarasānisaṃsadassanatthaṃ petaṃ vuttaṃ.
ཏཏིཡཝཱརེ ཡེསཱཧནྟི ཡེསཾ ཨཧཾ། ཏེསཾ ཏེ ཀཱརཱཏི ཏེསཾ དེཝཱནཾ ཝཱ མནུསྶཱནཾ ཝཱ ཏེ མཡི ཀཏཱ པཙྩཡདཱནཀཱརཱ། དེཝཱཔི ཧི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟཱནཾ པཙྩཡེ དེནྟི, ན ཀེཝལཾ མནུསྶཱཡེཝ, སཀྐོ ཝིཡ ཨཱཡསྨཏོ མཧཱཀསྶཔསྶ། མཧཔྥལཱ མཧཱནིསཾསཱཏི ཨུབྷཡམེཏཾ ཨཏྠཏོ ཨེཀཾ, བྱཉྫནམེཝ ནཱནཾ། མཧནྟཾ ཝཱ ལོཀིཡསུཁཾ ཕལནྟཱིཏི མཧཔྥལཱ ། མཧཏོ ལོཀུཏྟརསུཁསྶ ཙ པཙྩཡཱ ཧོནྟཱིཏི མཧཱནིསཾསཱ། སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟསྶ ཧི ཀཊཙྪུབྷིཀྑཱཔི པཉྩརཏནམཏྟཱཡ བྷཱུམིཡཱ པཎྞསཱལཱཔི ཀཏྭཱ དིནྣཱ ཨནེཀཱནི ཀཔྤསཧསྶཱནི དུགྒཏིཝིནིཔཱཏཏོ རཀྑཏི, པརིཡོསཱནེ ཙ ཨམཏཱཡ པརིནིབྦཱནདྷཱཏུཡཱཔཙྩཡོ ཧོཏི། ‘‘ཁཱིརོདནཾ ཨཧམདཱསི’’ནྟིཨཱདཱིནི (ཝི॰ ཝ॰ ༤༡༣) ཙེཏྠ ཝཏྠཱུནི, སཀལམེཝ ཝཱ པེཏཝཏྠུ ཝིམཱནཝཏྠུ ཙ སཱདྷཀཾ། ཏསྨཱ པཙྩཡདཱཡཀེཧི ཨཏྟནི ཀཏཱནཾ ཀཱརཱནཾ མཧཔྥལཏཾ ཨིཙྪནྟེནཱཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟེནེཝ བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེཏི།
Tatiyavāre yesāhanti yesaṃ ahaṃ. Tesaṃ te kārāti tesaṃ devānaṃ vā manussānaṃ vā te mayi katā paccayadānakārā. Devāpi hi sīlādiguṇayuttānaṃ paccaye denti, na kevalaṃ manussāyeva, sakko viya āyasmato mahākassapassa. Mahapphalā mahānisaṃsāti ubhayametaṃ atthato ekaṃ, byañjanameva nānaṃ. Mahantaṃ vā lokiyasukhaṃ phalantīti mahapphalā. Mahato lokuttarasukhassa ca paccayā hontīti mahānisaṃsā. Sīlādiguṇayuttassa hi kaṭacchubhikkhāpi pañcaratanamattāya bhūmiyā paṇṇasālāpi katvā dinnā anekāni kappasahassāni duggativinipātato rakkhati, pariyosāne ca amatāya parinibbānadhātuyāpaccayo hoti. ‘‘Khīrodanaṃ ahamadāsi’’ntiādīni (vi. va. 413) cettha vatthūni, sakalameva vā petavatthu vimānavatthu ca sādhakaṃ. Tasmā paccayadāyakehi attani katānaṃ kārānaṃ mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
ཙཏུཏྠཝཱརེ ཉཱཏཱིཏི སསྶུསསུརཔཀྑིཀཱ། སཱལོཧིཏཱཏི ཨེཀལོཧིཏསམྦདྡྷཱ པཱིཏིཔིཏཱམཧཱདཡོ ། པེཏཱཏི པེཙྩབྷཱཝཾ གཏཱ། ཀཱལངྐཏཱཏི མཏཱ། ཏེསཾ ཏནྟི ཏེསཾ ཏཾ མཡི པསནྣཙིཏྟཏཾ ཝཱ པསནྣེན ཙིཏྟེན ཨནུསྶརཎཾ ཝཱ། ཡསྶ ཧི བྷིཀྑུནོ ཀཱལངྐཏོ པིཏཱ ཝཱ མཱཏཱ ཝཱ ‘‘ཨམྷཱཀཾ ཉཱཏཀོ ཐེརོ སཱིལཝཱ ཀལྱཱཎདྷམྨོ’’ཏི པསནྣཙིཏྟོ ཧུཏྭཱ ཏཾ བྷིཀྑུཾ ཨནུསྶརཏི, ཏསྶ སོ ཙིཏྟཔྤསཱདོཔི ཏཾ ཨནུསྶརཎམཏྟམྤི མཧཔྥལཾ མཧཱནིསཾསམེཝ ཧོཏི, ཨནེཀཱནི ཀཔྤསཏསཧསྶཱནི དུགྒཏིཏོ ཝཱརེཏུཾ ཨནྟེ ཙ ཨམཏཾ པཱཔེཏུཾ སམཏྠམེཝ ཧོཏི། ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཡེ ཏེ, བྷིཀྑཝེ, བྷིཀྑཱུ སཱིལསམྤནྣཱ སམཱདྷིསམྤནྣཱ པཉྙཱ, ཝིམུཏྟི, ཝིམུཏྟིཉཱཎདསྶནསམྤནྣཱ, དསྶནཾཔཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུཀཱརཾ ཝདཱམི། སཝནཾ, ཨནུསྶཏིཾ, ཨནུཔབྦཛྫཾ, ཨུཔསངྐམནཾ, པཡིརུཔཱསནཾཔཱཧཾ, བྷིཀྑཝེ, ཏེསཾ བྷིཀྑཱུནཾ བཧུཀཱརཾ ཝདཱམཱི’’ཏི (ཨིཏིཝུ॰ ༡༠༤)། ཏསྨཱ ཉཱཏིསཱལོཧིཏཱནཾ ཨཏྟནི ཙིཏྟཔྤསཱདསྶ ཨནུསྶཏིཡཱ ཙ མཧཔྥལཏཾ ཨིཙྪནྟེནཱཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟེནེཝ, བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེཏི།
Catutthavāre ñātīti sassusasurapakkhikā. Sālohitāti ekalohitasambaddhā pītipitāmahādayo . Petāti peccabhāvaṃ gatā. Kālaṅkatāti matā. Tesaṃ tanti tesaṃ taṃ mayi pasannacittataṃ vā pasannena cittena anussaraṇaṃ vā. Yassa hi bhikkhuno kālaṅkato pitā vā mātā vā ‘‘amhākaṃ ñātako thero sīlavā kalyāṇadhammo’’ti pasannacitto hutvā taṃ bhikkhuṃ anussarati, tassa so cittappasādopi taṃ anussaraṇamattampi mahapphalaṃ mahānisaṃsameva hoti, anekāni kappasatasahassāni duggatito vāretuṃ ante ca amataṃ pāpetuṃ samatthameva hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘ye te, bhikkhave, bhikkhū sīlasampannā samādhisampannā paññā, vimutti, vimuttiñāṇadassanasampannā, dassanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmi. Savanaṃ, anussatiṃ, anupabbajjaṃ, upasaṅkamanaṃ, payirupāsanaṃpāhaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ bahukāraṃ vadāmī’’ti (itivu. 104). Tasmā ñātisālohitānaṃ attani cittappasādassa anussatiyā ca mahapphalataṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva, bhavitabbanti dasseti.
༦༦. པཉྩམཝཱརེ ཨརཏིརཏིསཧོ ཨསྶནྟི ཨརཏིཡཱ རཏིཡཱ ཙ སཧོ ཨབྷིབྷཝིཏཱ ཨཛ྄ཛྷོཏྠརིཏཱ བྷཝེཡྻཾ། ཨེཏྠ ཙ ཨརཏཱིཏི ཨདྷིཀུསལེསུ དྷམྨེསུ པནྟསེནཱསནེསུ ཙ ཨུཀྐཎྛཱ། རཏཱིཏི པཉྩཀཱམགུཎརཏི། ན ཙ མཾ ཨརཏི སཧེཡྻཱཏི མཉྩ ཨརཏི ན ཨབྷིབྷཝེཡྻ ན མདྡེཡྻ ན ཨཛ྄ཛྷོཏྠརེཡྻ། ཨུཔྤནྣནྟི ཛཱཏཾ ནིབྦཏྟཾ། སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟོ ཧི ཨརཏིཉྩ རཏིཉྩ སཧཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི མདྡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི། ཏསྨཱ ཨཱིདིསཾ ཨཏྟཱནཾ ཨིཙྪནྟེནཱཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟེནེཝ བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེཏི།
66. Pañcamavāre aratiratisaho assanti aratiyā ratiyā ca saho abhibhavitā ajjhottharitā bhaveyyaṃ. Ettha ca aratīti adhikusalesu dhammesu pantasenāsanesu ca ukkaṇṭhā. Ratīti pañcakāmaguṇarati. Na ca maṃ arati saheyyāti mañca arati na abhibhaveyya na maddeyya na ajjhotthareyya. Uppannanti jātaṃ nibbattaṃ. Sīlādiguṇayutto hi aratiñca ratiñca sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati. Tasmā īdisaṃ attānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
ཚཊྛཝཱརེ བྷཡཾ ཙིཏྟུཏྲཱསོཔི ཨཱརམྨཎམྤི། བྷེརཝཾ ཨཱརམྨཎམེཝ། སེསཾ པཉྩམཝཱརེ ཝུཏྟནཡམེཝ། སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟོ ཧི བྷཡབྷེརཝཾ སཧཏི ཨཛ྄ཛྷོཏྠརཏི མདྡིཏྭཱ ཏིཊྛཏི ཨརིཡཀོཊིཡཝཱསཱིམཧཱདཏྟཏྠེརོ ཝིཡ།
Chaṭṭhavāre bhayaṃ cittutrāsopi ārammaṇampi. Bheravaṃ ārammaṇameva. Sesaṃ pañcamavāre vuttanayameva. Sīlādiguṇayutto hi bhayabheravaṃ sahati ajjhottharati madditvā tiṭṭhati ariyakoṭiyavāsīmahādattatthero viya.
ཐེརོ ཀིར མགྒཾ པཊིཔནྣོ ཨཉྙཏརཾ པཱསཱདིཀཾ ཨརཉྙཾ དིསྭཱ ‘‘ཨིདྷེཝཛྫ སམཎདྷམྨཾ ཀཏྭཱ གམིསྶཱམཱི’’ཏི མགྒཱ ཨོཀྐམྨ ཨཉྙཏརསྨིཾ རུཀྑམཱུལེ སངྒྷཱཊིཾ པཉྙཔེཏྭཱ པལླངྐཾ ཨཱབྷུཛིཏྭཱ ནིསཱིདི། རུཀྑདེཝཏཱཡ དཱརཀཱ ཐེརསྶ སཱིལཏེཛེན སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཝིསྶརམཀཾསུ། དེཝཏཱཔི རུཀྑཾ ཙཱལེསི། ཐེརོ ཨཙལོཝ ནིསཱིདི། སཱ དེཝཏཱ དྷཱུམཱཡི, པཛྫལི, ནེཝ སཀྑི ཐེརཾ ཙཱལེཏུཾ, ཏཏོ ཨུཔཱསཀཝཎྞེནཱགནྟྭཱ ཝནྡིཏྭཱ ཨཊྛཱསི། ‘‘ཀོ ཨེསོ’’ཏི ཝུཏྟཱ ‘‘ཨཧཾ, བྷནྟེ, ཨེཏསྨིཾ རུཀྑེ ཨདྷིཝཏྠཱ དེཝཏཱ’’ཏི ཨཝོཙ། ཏྭཾ ཨེཏེ ཝིཀཱརེ ཨཀཱསཱིཏི། ཨཱམ བྷནྟེཏི། ཀསྨཱཏི ཙ ཝུཏྟཱ ཨཱཧ – ‘‘ཏུམྷཱཀཾ, བྷནྟེ , སཱིལཏེཛེན དཱརཀཱ སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ཨསཀྐོནྟཱ ཝིསྶརམཀཾསུ, སཱཧཾ ཏུམྷེ པལཱཔེཏུཾ ཨེཝམཀཱསི’’ནྟི། ཐེརོ ཨཱཧ – ‘‘ཨཐ ཀསྨཱ ཨིདྷ, བྷནྟེ, མཱ ཝསཐ, མཡ྄ཧཾ ཨཕཱསཱུཏི པཊིཀཙྩེཝ ནཱཝཙཱསི། ཨིདཱནི པན མཱ ཀིཉྩི ཨཝཙ, ཨརིཡཀོཊིཡམཧཱདཏྟོ ཨམནུསྶབྷཡེན གཏོཏི ཝཙནཏོ ལཛྫཱམི, ཏེནཱཧཾ ཨིདྷེཝ ཝསིསྶཾ, ཏྭཾ པན ཨཛྫེཀདིཝསཾ ཡཏྠ ཀཏྠཙི ཝསཱཧཱི’’ཏི། ཨེཝཾ སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟོ བྷཡབྷེརཝསཧོ ཧོཏི། ཏསྨཱ ཨཱིདིསམཏྟཱནཾ ཨིཙྪནྟེནཱཔི སཱིལཱདིགུཎཡུཏྟེནེཝ བྷཝིཏབྦནྟི དསྶེཏི།
Thero kira maggaṃ paṭipanno aññataraṃ pāsādikaṃ araññaṃ disvā ‘‘idhevajja samaṇadhammaṃ katvā gamissāmī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle saṅghāṭiṃ paññapetvā pallaṅkaṃ ābhujitvā nisīdi. Rukkhadevatāya dārakā therassa sīlatejena sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu. Devatāpi rukkhaṃ cālesi. Thero acalova nisīdi. Sā devatā dhūmāyi, pajjali, neva sakkhi theraṃ cāletuṃ, tato upāsakavaṇṇenāgantvā vanditvā aṭṭhāsi. ‘‘Ko eso’’ti vuttā ‘‘ahaṃ, bhante, etasmiṃ rukkhe adhivatthā devatā’’ti avoca. Tvaṃ ete vikāre akāsīti. Āma bhanteti. Kasmāti ca vuttā āha – ‘‘tumhākaṃ, bhante , sīlatejena dārakā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontā vissaramakaṃsu, sāhaṃ tumhe palāpetuṃ evamakāsi’’nti. Thero āha – ‘‘atha kasmā idha, bhante, mā vasatha, mayhaṃ aphāsūti paṭikacceva nāvacāsi. Idāni pana mā kiñci avaca, ariyakoṭiyamahādatto amanussabhayena gatoti vacanato lajjāmi, tenāhaṃ idheva vasissaṃ, tvaṃ pana ajjekadivasaṃ yattha katthaci vasāhī’’ti. Evaṃ sīlādiguṇayutto bhayabheravasaho hoti. Tasmā īdisamattānaṃ icchantenāpi sīlādiguṇayutteneva bhavitabbanti dasseti.
སཏྟམཝཱརེ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནནྟི ཨབྷིཙེཏོཏི ཨབྷིཀྐནྟཾ ཝིསུདྡྷཙིཏྟཾ ཝུཙྩཏི, ཨདྷིཙིཏྟཾ ཝཱ, ཨབྷིཙེཏསི ཛཱཏཱནི ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནི, ཨབྷིཙེཏོ སནྣིསྶིཏཱནཱིཏི ཝཱ ཨཱབྷིཙེཏསིཀཱནི། དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནནྟི དིཊྛདྷམྨེ སུཁཝིཧཱརཱནཾ། དིཊྛདྷམྨོཏི པཙྩཀྑོ ཨཏྟབྷཱཝོ ཝུཙྩཏི, ཏཏྠ སུཁཝིཧཱརབྷཱུཏཱནནྟི ཨཏྠོ, རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནམེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ། ཏཱནི ཧི ཨཔྤེཏྭཱ ནིསིནྣཱ ཛྷཱཡིནོ ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ ཨསཾཀིལིཊྛཾ ནེཀྑམྨསུཁཾ ཝིནྡནྟི, ཏསྨཱ ‘‘དིཊྛདྷམྨསུཁཝིཧཱརཱནཱི’’ཏི ཝུཙྩནྟི། ནིཀཱམལཱབྷཱིཏི ནིཀཱམེན ལཱབྷཱི ཨཏྟནོ ཨིཙྪཱཝསེན ལཱབྷཱི, ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ སམཱཔཛྫིཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨཀིཙྪལཱབྷཱིཏི སུཁེནེཝ པཙྩནཱིཀདྷམྨེ ཝིཀྑམྦྷེཏྭཱ སམཱཔཛྫིཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨཀསིརལཱབྷཱིཏི ཨཀསིརཱནཾ ཝིཔུལཱནཾ ལཱབྷཱི, ཡཐཱཔརིཙྪེདེཡེཝ ཝུཊྛཱཏུཾ སམཏྠོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨེཀཙྩོ ཧི ལཱབྷཱིཡེཝ ཧོཏི, ན པན སཀྐོཏི ཨིཙྪིཏིཙྪིཏཀྑཎེ སམཱཔཛྫིཏུཾ། ཨེཀཙྩོ སཀྐོཏི ཏཐཱ སམཱཔཛྫིཏུཾ, པཱརིབནྡྷིཀེ པན ཀིཙྪེན ཝིཀྑམྦྷེཏི། ཨེཀཙྩོ ཏཐཱ སམཱཔཛྫཏི, པཱརིབནྡྷིཀེ ཙ ཨཀིཙྪེནེཝ ཝིཀྑམྦྷེཏི, ན སཀྐོཏི ནཱལི༹ཀཱཡནྟཾ ཝིཡ ཡཐཱཔརིཙྪེདེཡེཝ ཙ ཝུཊྛཱཏུཾ། ཡོ པན ཨིམཾ ཏིཝིདྷམྤི སམྤདཾ ཨིཙྪཏི, སོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི།
Sattamavāre ābhicetasikānanti abhicetoti abhikkantaṃ visuddhacittaṃ vuccati, adhicittaṃ vā, abhicetasi jātāni ābhicetasikāni, abhiceto sannissitānīti vā ābhicetasikāni. Diṭṭhadhammasukhavihārānanti diṭṭhadhamme sukhavihārānaṃ. Diṭṭhadhammoti paccakkho attabhāvo vuccati, tattha sukhavihārabhūtānanti attho, rūpāvacarajjhānānametaṃ adhivacanaṃ. Tāni hi appetvā nisinnā jhāyino imasmiṃyeva attabhāve asaṃkiliṭṭhaṃ nekkhammasukhaṃ vindanti, tasmā ‘‘diṭṭhadhammasukhavihārānī’’ti vuccanti. Nikāmalābhīti nikāmena lābhī attano icchāvasena lābhī, icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akicchalābhīti sukheneva paccanīkadhamme vikkhambhetvā samāpajjituṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Akasiralābhīti akasirānaṃ vipulānaṃ lābhī, yathāparicchedeyeva vuṭṭhātuṃ samatthoti vuttaṃ hoti. Ekacco hi lābhīyeva hoti, na pana sakkoti icchiticchitakkhaṇe samāpajjituṃ. Ekacco sakkoti tathā samāpajjituṃ, pāribandhike pana kicchena vikkhambheti. Ekacco tathā samāpajjati, pāribandhike ca akiccheneva vikkhambheti, na sakkoti nāḷikāyantaṃ viya yathāparicchedeyeva ca vuṭṭhātuṃ. Yo pana imaṃ tividhampi sampadaṃ icchati, sopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ཨེཝཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀེ ཛྷཱནེ ཝུཏྟེ ཀིཉྩཱཔི ཨབྷིཉྙཱནཾ ཝཱརོ ཨཱགཏོ, ཨཐ ཁོ ནཾ བྷགཝཱ ཨགྒཧེཏྭཱཝ ཡསྨཱ ན ཀེཝལཾ ཨབྷིཉྙཱཔཱདཀཛ྄ཛྷཱནཱནི ཙ ཨབྷིཉྙཱཡོཡེཝ ཙ སཱིལཱནཾ ཨཱནིསཾསོ, ཨཔིཙ ཁོ ཙཏྟཱརི ཨཱརུཔྤཛྷཱནཱནིཔི ཏཡོ ཙ ཧེཊྛིམཱ ཨརིཡམགྒཱ, ཏསྨཱ ཏཾ སབྦཾ པརིཡཱདིཡིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ…པེ॰… ཡེ ཏེ སནྟཱཏི ཨེཝམཱདིམཱཧ།
Evaṃ abhiññāpādake jhāne vutte kiñcāpi abhiññānaṃ vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalaṃ abhiññāpādakajjhānāni ca abhiññāyoyeva ca sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho cattāri āruppajhānānipi tayo ca heṭṭhimā ariyamaggā, tasmā taṃ sabbaṃ pariyādiyitvā dassetuṃ ākaṅkheyya ce…pe… ye te santāti evamādimāha.
ཏཏྠ སནྟཱཏི ཨངྒསནྟཏཱཡ ཙེཝ ཨཱརམྨཎསནྟཏཱཡ ཙ། ཝིམོཀྑཱཏི པཙྩནཱིཀདྷམྨེཧི ཝིམུཏྟཏྟཱ ཨཱརམྨཎེ ཙ ཨདྷིམུཏྟཏྟཱ། ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེཏི རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནེ ཨཏིཀྐམིཏྭཱ, ཡེ ཏེ ཝིམོཀྑཱ ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ སནྟཱཏི པདསམྦནྡྷོ, ཨིཏརཐཱ ཧི ཨཏིཀྐམྨ རཱུཔེ ཀིཾ ཀརོཏཱིཏི ན པཉྙཱཡེཡྻུཾ། ཨཱརུཔྤཱཏི ཨཱརམྨཎཏོ ཙ ཝིཔཱཀཏོ ཙ རཱུཔཝིརཧིཏཱ། ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱཏི ནཱམཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ པཱཔུཎིཏྭཱ, ཨདྷིགནྟྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། སེསཾ ཝུཏྟཱནམེཝ། ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ཧོཏི ‘‘ཡོཔི བྷིཀྑུ ཨིམེ ཝིམོཀྑེ ཕུསིཏྭཱ ཝིཧརིཏུཀཱམོ, སོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱི’’ཏི།
Tattha santāti aṅgasantatāya ceva ārammaṇasantatāya ca. Vimokkhāti paccanīkadhammehi vimuttattā ārammaṇe ca adhimuttattā. Atikkamma rūpeti rūpāvacarajjhāne atikkamitvā, ye te vimokkhā atikkamma rūpe santāti padasambandho, itarathā hi atikkamma rūpe kiṃ karotīti na paññāyeyyuṃ. Āruppāti ārammaṇato ca vipākato ca rūpavirahitā. Kāyena phusitvāti nāmakāyena phusitvā pāpuṇitvā, adhigantvāti vuttaṃ hoti. Sesaṃ vuttānameva. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘yopi bhikkhu ime vimokkhe phusitvā viharitukāmo, sopi sīlesvevassa paripūrakārī’’ti.
༦༧. ནཝམཝཱརེ ཏིཎྞཾ སཾཡོཛནཱནནྟི སཀྐཱཡདིཊྛིཝིཙིཀིཙྪཱསཱིལབྦཏཔརཱམཱསསངྑཱཏཱནཾ ཏིཎྞཾ བནྡྷནཱནཾ། ཏཱནི ཧི སཾཡོཛེནྟི ཁནྡྷགཏིབྷཝཱདཱིཧི ཁནྡྷགཏིབྷཝཱདཡོ, ཀམྨཾ ཝཱ ཕལེན, ཏསྨཱ སཾཡོཛནཱནཱིཏི ཝུཙྩནྟི, བནྡྷནཱནཱིཏི ཨཏྠོ། པརིཀྑཡཱཏི པརིཀྑཡེན། སོཏཱཔནྣོཏི སོཏཾ ཨཱཔནྣོ། སོཏོཏི ཙ མགྒསྶེཏཾ ཨདྷིཝཙནཾ། སོཏཱཔནྣོཏི ཏཾསམངྒིཔུགྒལསྶ། ཡཐཱཧ ‘‘སོཏོ སོཏོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི། ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏོཏི? ཨཡམེཝ ཧི, བྷནྟེ, ཨརིཡོ ཨཊྛངྒིཀོ མགྒོ། སེཡྻཐིདཾ, སམྨཱདིཊྛི…པེ॰… སམྨཱསམཱདྷཱིཏི། སོཏཱཔནྣོ སོཏཱཔནྣོཏི ཧིདཾ, སཱརིཔུཏྟ, ཝུཙྩཏི། ཀཏམོ ནུ ཁོ, སཱརིཔུཏྟ, སོཏཱཔནྣོཏི? ཡོ ཧི, བྷནྟེ, ཨིམིནཱ ཨཊྛངྒིཀེན མགྒེན སམནྣཱགཏོ, ཨཡཾ ཝུཙྩཏི སོཏཱཔནྣོ, ཡོཡཾ ཨཱཡསྨཱ ཨེཝཾནཱམོ ཨེཝཾགོཏྟོ’’ཏི། ཨིདྷ པན མགྒེན ཕལསྶ ནཱམཾ དིནྣཾ, ཏསྨཱ ཕལཊྛོ ‘‘སོཏཱཔནྣོ’’ཏི ཝེདིཏབྦོ། ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོཏི ཝིནིཔཱཏེཏཱིཏི ཝིནིཔཱཏོ, ནཱསྶ ཝིནིཔཱཏོ དྷམྨོཏི ཨཝིནིཔཱཏདྷམྨོ, ན ཨཏྟཱནཾ ཨཔཱཡེ ཝིནིཔཱཏསབྷཱཝོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཀསྨཱ? ཡེ དྷམྨཱ ཨཔཱཡགམནིཡཱ, ཏེསཾ པཧཱིནཏྟཱ། སམྦོདྷི པརཾ ཨཡནཾ གཏི ཨསྶཱཏི སམྦོདྷིཔརཱཡཎོ, ཨུཔརིམགྒཏྟཡཾ ཨཝསྶཾ སམྤཱཔཀོཏི ཨཏྠོ། ཀསྨཱ? པཊིལདྡྷཔཋམམགྒཏྟཱ། སཱིལེསྭེཝཱཏི ཨཱིདིསོ ཧོཏུཀཱམོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཎཱརཱིཏི།
67. Navamavāre tiṇṇaṃ saṃyojanānanti sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ bandhanānaṃ. Tāni hi saṃyojenti khandhagatibhavādīhi khandhagatibhavādayo, kammaṃ vā phalena, tasmā saṃyojanānīti vuccanti, bandhanānīti attho. Parikkhayāti parikkhayena. Sotāpannoti sotaṃ āpanno. Sototi ca maggassetaṃ adhivacanaṃ. Sotāpannoti taṃsamaṅgipuggalassa. Yathāha ‘‘soto sototi hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sototi? Ayameva hi, bhante, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhīti. Sotāpanno sotāpannoti hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sotāpannoti? Yo hi, bhante, iminā aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato, ayaṃ vuccati sotāpanno, yoyaṃ āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto’’ti. Idha pana maggena phalassa nāmaṃ dinnaṃ, tasmā phalaṭṭho ‘‘sotāpanno’’ti veditabbo. Avinipātadhammoti vinipātetīti vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, na attānaṃ apāye vinipātasabhāvoti vuttaṃ hoti. Kasmā? Ye dhammā apāyagamaniyā, tesaṃ pahīnattā. Sambodhi paraṃ ayanaṃ gati assāti sambodhiparāyaṇo, uparimaggattayaṃ avassaṃ sampāpakoti attho. Kasmā? Paṭiladdhapaṭhamamaggattā. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūraṇārīti.
དསམཝཱརེ པཋམམགྒེན པརིཀྑཱིཎཱནིཔི ཏཱིཎི སཾཡོཛནཱནི སཀདཱགཱམིམགྒསྶ ཝཎྞབྷཎནཏྠཾ ཝུཏྟཱནི། རཱགདོསམོཧཱནཾ ཏནུཏྟཱཏི ཨེཏེསཾ ཏནུབྷཱཝེན, ཏནུཏྟཀརཎེནཱཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཏཏྠ དྭཱིཧི ཀཱརཎེཧི ཏནུཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཨདྷིཙྩུཔྤཏྟིཡཱ ཙ པརིཡུཊྛཱནམནྡཏཱཡ ཙ། སཀདཱགཱམིསྶ ཧི ཝཊྚཱནུསཱརིམཧཱཛནསྶེཝ ཀིལེསཱ ཨབྷིཎྷཾ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, ཀདཱཙི ཀརཧཙི ཨུཔྤཛྫནྟི ཝིརལཱ༹ཀཱརཱ ཧུཏྭཱ, ཝིརལ༹ཝཱཔིཏེ ཁེཏྟེ ཨངྐུརཱ ཝིཡ། ཨུཔྤཛྫམཱནཱཔི ཙ ཝཊྚཱནུསཱརིམཧཱཛནསྶེཝ མདྡནྟཱ ཕརནྟཱ ཚཱདེནྟཱ ཨནྡྷཀཱརཾ ཀརོནྟཱ ན ཨུཔྤཛྫནྟི, མནྡམནྡཱ ཨུཔྤཛྫནྟི ཏནུཀཱཀཱརཱ ཧུཏྭཱ, ཨབྦྷཔཊལམིཝ མཀྑིཀཱཔཏྟམིཝ ཙ།
Dasamavāre paṭhamamaggena parikkhīṇānipi tīṇi saṃyojanāni sakadāgāmimaggassa vaṇṇabhaṇanatthaṃ vuttāni. Rāgadosamohānaṃ tanuttāti etesaṃ tanubhāvena, tanuttakaraṇenāti vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi vaṭṭānusārimahājanasseva kilesā abhiṇhaṃ na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti viraḷākārā hutvā, viraḷavāpite khette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi ca vaṭṭānusārimahājanasseva maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā na uppajjanti, mandamandā uppajjanti tanukākārā hutvā, abbhapaṭalamiva makkhikāpattamiva ca.
ཏཏྠ ཀེཙི ཐེརཱ བྷཎནྟི ‘‘སཀདཱགཱམིསྶ ཀིལེསཱ ཀིཉྩཱཔི ཙིརེན ཨུཔྤཛྫནྟི, བཧལཱཝ ཨུཔྤཛྫནྟི, ཏཐཱ ཧིསྶ པུཏྟཱ ཙ དྷཱིཏརོ ཙ དིསྶནྟཱི’’ཏི, ཨེཏཾ པན ཨཔྤམཱཎཾ། པུཏྟདྷཱིཏརོ ཧི ཨངྒཔཙྩངྒཔརཱམསནམཏྟེནཔི ཧོནྟཱིཏི། དྭཱིཧིཡེཝ ཀཱརཎེཧིསྶ ཀིལེསཱནཾ ཏནུཏྟཾ ཝེདིཏབྦཾ ཨདྷིཙྩུཔྤཏྟིཡཱ ཙ པརིཡུཊྛཱནམནྡཏཱཡ ཙཱཏི།
Tattha keci therā bhaṇanti ‘‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’’ti, etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi hontīti. Dvīhiyeva kāraṇehissa kilesānaṃ tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
སཀདཱགཱམཱིཏི སཀིཾ ཨཱགམནདྷམྨོ། སཀིདེཝ ཨིམཾ ལོཀཾ ཨཱགནྟྭཱཏི ཨེཀཝཱརཾཡེཝ ཨིམཾ མནུསྶལོཀཾ པཊིསནྡྷིཝསེན ཨཱགནྟྭཱ། ཡོཔི ཧི ཨིདྷ སཀདཱགཱམིམགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨིདྷེཝ པརིནིབྦཱཏི, སོཔི ཨིདྷ ན གཧིཏོ། ཡོཔི ཨིདྷ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ དེཝེསུ ཨུཔཔཛྫིཏྭཱ ཏཏྠེཝ པརིནིབྦཱཏི། ཡོཔི དེཝལོཀེ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཏཏྠེཝ པརིནིབྦཱཏི། ཡོཔི དེཝལོཀེ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ ཨིདྷེཝ མནུསྶལོཀེ ནིབྦཏྟིཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི། ཡོ པན ཨིདྷ མགྒཾ བྷཱཝེཏྭཱ དེཝལོཀེ ནིབྦཏྟོ, ཏཏྠ ཡཱཝཏཱཡུཀཾ ཋཏྭཱ པུན ཨིདྷེཝ ཨུཔཔཛྫིཏྭཱ པརིནིབྦཱཏི, ཨཡམིདྷ གཧིཏོཏི ཝེདིཏབྦོ། དུཀྑསྶནྟཾ ཀརེཡྻནྟི ཝཊྚདུཀྑསྶ པརིཙྪེདཾ ཀརེཡྻཾ། སཱིལེསྭེཝཱཏི ཨཱིདིསོ ཧོཏུཀཱམོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི།
Sakadāgāmīti sakiṃ āgamanadhammo. Sakideva imaṃ lokaṃ āgantvāti ekavāraṃyeva imaṃ manussalokaṃ paṭisandhivasena āgantvā. Yopi hi idha sakadāgāmimaggaṃ bhāvetvā idheva parinibbāti, sopi idha na gahito. Yopi idha maggaṃ bhāvetvā devesu upapajjitvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā tattheva parinibbāti. Yopi devaloke maggaṃ bhāvetvā idheva manussaloke nibbattitvā parinibbāti. Yo pana idha maggaṃ bhāvetvā devaloke nibbatto, tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā puna idheva upapajjitvā parinibbāti, ayamidha gahitoti veditabbo. Dukkhassantaṃ kareyyanti vaṭṭadukkhassa paricchedaṃ kareyyaṃ. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ཨེཀཱདསམཝཱརེ པཉྩནྣནྟི གཎནཔརིཙྪེདོ། ཨོརམྦྷཱགིཡཱནནྟི ཨོརཾ ཝུཙྩཏི ཧེཊྛཱ, ཧེཊྛཱབྷཱགིཡཱནནྟི ཨཏྠོ, ཀཱམཱཝཙརལོཀེ ཨུཔྤཏྟིཔཙྩཡཱནནྟི ཨདྷིཔྤཱཡོ། སཾཡོཛནཱནནྟི བནྡྷནཱནཾ, ཏཱནི ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདསཾཡོཛནེཧི སདྡྷིཾ པུབྦེ ཝུཏྟསཾཡོཛནཱནེཝ ཝེདིཏབྦཱནི། ཡསྶ ཧི ཨེཏཱནི ཨཔྤཧཱིནཱནི, སོ ཀིཉྩཱཔི བྷཝགྒེ ཨུཔྤནྣོ ཧོཏི, ཨཐ ཁོ ཨཱཡུཔརིཀྑཡཱ ཀཱམཱཝཙརེ ནིབྦཏྟཏིཡེཝ, གིལིཏབལིསམཙྪཱུཔམོ སྭཱཡཾ པུགྒལོ དཱིགྷསུཏྟཀེན པཱདེ བདྡྷཝིཧངྒཱུཔམོ ཙཱཏི ཝེདིཏབྦོ། པུབྦེ ཝུཏྟཱནམྤི ཙེཏྠ ཝཙནཾ ཝཎྞབྷཎནཏྠམེཝཱཏི ཝེདིཏབྦཾ། ཨོཔཔཱཏིཀོཏི སེསཡོནིཔཊིཀྑེཔཝཙནམེཏཾ། ཏཏྠཔརིནིབྦཱཡཱིཏི ཏཏྠེཝ བྲཧྨལོཀེ པརིནིབྦཱཡཱི། ཨནཱཝཏྟིདྷམྨོ ཏསྨཱ ལོཀཱཏི ཏཏོ བྲཧྨལོཀཱ པཊིསནྡྷིཝསེན པུན ཨནཱཝཏྟིསབྷཱཝོ། སཱིལེསྭེཝཱཏི ཨཱིདིསོ ཧོཏུཀཱམོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི།
Ekādasamavāre pañcannanti gaṇanaparicchedo. Orambhāgiyānanti oraṃ vuccati heṭṭhā, heṭṭhābhāgiyānanti attho, kāmāvacaraloke uppattipaccayānanti adhippāyo. Saṃyojanānanti bandhanānaṃ, tāni kāmarāgabyāpādasaṃyojanehi saddhiṃ pubbe vuttasaṃyojanāneva veditabbāni. Yassa hi etāni appahīnāni, so kiñcāpi bhavagge uppanno hoti, atha kho āyuparikkhayā kāmāvacare nibbattatiyeva, gilitabalisamacchūpamo svāyaṃ puggalo dīghasuttakena pāde baddhavihaṅgūpamo cāti veditabbo. Pubbe vuttānampi cettha vacanaṃ vaṇṇabhaṇanatthamevāti veditabbaṃ. Opapātikoti sesayonipaṭikkhepavacanametaṃ. Tatthaparinibbāyīti tattheva brahmaloke parinibbāyī. Anāvattidhammo tasmā lokāti tato brahmalokā paṭisandhivasena puna anāvattisabhāvo. Sīlesvevāti īdiso hotukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
༦༨. ཨེཝཾ ཨནཱགཱམིམགྒེ ཝུཏྟེ ཀིཉྩཱཔི ཙཏུཏྠམགྒསྶ ཝཱརོ ཨཱགཏོ, ཨཐ ཁོ ནཾ བྷགཝཱ ཨགྒཧེཏྭཱཝ ཡསྨཱ ན ཀེཝལཱ ཨཱསཝཀྑཡཱབྷིཉྙཱ ཨེཝ སཱིལཱནཾ ཨཱནིསཾསོ, ཨཔིཙ ཁོ ལོཀིཡཔཉྩཱབྷིཉྙཱཡོཔི, ཏསྨཱ ཏཱཔི དསྶེཏུཾ, ཡསྨཱ ཙ ཨཱསཝཀྑཡེ ཀཐིཏེ དེསནཱ ནིཊྛིཏཱ ཧོཏི, ཨེཝཉྩ སཏི ཨིམེསཾ གུཎཱནཾ ཨཀཐིཏཏྟཱ ཨཡཾ ཀཐཱ མུཎྜཱབྷིཉྙཱཀཐཱ ནཱམ བྷཝེཡྻ, ཏསྨཱ ཙ ཨབྷིཉྙཱཔཱརིཔཱུརིཾ ཀཏྭཱ དསྶེཏུམྤི, ཡསྨཱ ཙ ཨནཱགཱམིམགྒེ ཋིཏསྶ སུཁེན ཨིདྡྷིཝིཀུཔྤནཱ ཨིཛ྄ཛྷཏི, སམཱདྷིཔརིབནྡྷཱནཾ ཀཱམརཱགབྱཱཔཱདཱནཾ སམཱུཧཏཏྟཱ, ཨནཱགཱམཱི ཧི སཱིལེསུ ཙ སམཱདྷིམྷི ཙ པརིཔཱུརཀཱརཱི, ཏསྨཱ ཡུཏྟཊྛཱནེཡེཝ ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱཡོ དསྶེཏུམྤི ‘‘ཨཱཀངྑེཡྻ ཙེ…པེ॰… ཨནེཀཝིཧིཏ’’ནྟི ཨེཝམཱདིམཱཧཱཏི ཨཡམནུསནྡྷི།
68. Evaṃ anāgāmimagge vutte kiñcāpi catutthamaggassa vāro āgato, atha kho naṃ bhagavā aggahetvāva yasmā na kevalā āsavakkhayābhiññā eva sīlānaṃ ānisaṃso, apica kho lokiyapañcābhiññāyopi, tasmā tāpi dassetuṃ, yasmā ca āsavakkhaye kathite desanā niṭṭhitā hoti, evañca sati imesaṃ guṇānaṃ akathitattā ayaṃ kathā muṇḍābhiññākathā nāma bhaveyya, tasmā ca abhiññāpāripūriṃ katvā dassetumpi, yasmā ca anāgāmimagge ṭhitassa sukhena iddhivikuppanā ijjhati, samādhiparibandhānaṃ kāmarāgabyāpādānaṃ samūhatattā, anāgāmī hi sīlesu ca samādhimhi ca paripūrakārī, tasmā yuttaṭṭhāneyeva lokiyābhiññāyo dassetumpi ‘‘ākaṅkheyya ce…pe… anekavihita’’nti evamādimāhāti ayamanusandhi.
ཏཏྠ ‘‘ཨནེཀཝིཧིཏཾ ཨིདྡྷིཝིདྷ’’ནྟིཨཱདིནཱ ནཡེན ཨཱགཏཱནཾ པཉྩནྣམྤི ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱནཾ པཱལི༹ཝཎྞནཱ སདྡྷིཾ བྷཱཝནཱནཡེན ཝིསུདྡྷིམགྒེ ཝུཏྟཱ།
Tattha ‘‘anekavihitaṃ iddhividha’’ntiādinā nayena āgatānaṃ pañcannampi lokiyābhiññānaṃ pāḷivaṇṇanā saddhiṃ bhāvanānayena visuddhimagge vuttā.
༦༩. ཚཊྛཱབྷིཉྙཱཡ ཨཱསཝཱནཾ ཁཡཱཏི ཨརཧཏྟམགྒེན སབྦཀིལེསཱནཾ ཁཡཱ། ཨནཱསཝནྟི ཨཱསཝཝིརཧིཏཾ། ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིནྟི ཨེཏྠ ཙེཏོཝཙནེན ཨརཧཏྟཕལསམྤཡུཏྟོཝ སམཱདྷི, པཉྙཱཝཙནེན ཏཾསམྤཡུཏྟཱ པཉྙཱཝ ཝུཏྟཱ། ཏཏྠ ཙ སམཱདྷི རཱགཏོ ཝིམུཏྟཏྟཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, པཉྙཱ ཨཝིཛྫཱཡ ཝིམུཏྟཏྟཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ། ཝུཏྟཉྩེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘ཡོ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, སམཱདྷི, ཏདསྶ སམཱདྷིནྡྲིཡཾ། ཡཱ ཧིསྶ, བྷིཀྑཝེ, པཉྙཱ, ཏདསྶ པཉྙིནྡྲིཡཾ། ཨིཏི ཁོ, བྷིཀྑཝེ , རཱགཝིརཱགཱ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཨཝིཛྫཱཝིརཱགཱ པཉྙཱཝིམུཏྟཱི’’ཏི, ཨཔིཙེཏྠ སམཐཕལཾ ཙེཏོཝིམུཏྟི, ཝིཔསྶནཱཕལཾ པཉྙཱཝིམུཏྟཱིཏི ཝེདིཏབྦཱ།
69. Chaṭṭhābhiññāya āsavānaṃ khayāti arahattamaggena sabbakilesānaṃ khayā. Anāsavanti āsavavirahitaṃ. Cetovimuttiṃ paññāvimuttinti ettha cetovacanena arahattaphalasampayuttova samādhi, paññāvacanena taṃsampayuttā paññāva vuttā. Tattha ca samādhi rāgato vimuttattā cetovimutti, paññā avijjāya vimuttattā paññāvimuttīti veditabbā. Vuttañcetaṃ bhagavatā ‘‘yo hissa, bhikkhave, samādhi, tadassa samādhindriyaṃ. Yā hissa, bhikkhave, paññā, tadassa paññindriyaṃ. Iti kho, bhikkhave , rāgavirāgā cetovimutti, avijjāvirāgā paññāvimuttī’’ti, apicettha samathaphalaṃ cetovimutti, vipassanāphalaṃ paññāvimuttīti veditabbā.
དིཊྛེཝ དྷམྨེཏི ཨིམསྨིཾཡེཝ ཨཏྟབྷཱཝེ། སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྭཱཏི ཨཏྟནོཡེཝ པཉྙཱཡ པཙྩཀྑཾ ཀཏྭཱ, ཨཔརཔཙྩཡེན ཉཏྭཱཏི ཨཏྠོ། ཨུཔསམྤཛྫ ཝིཧརེཡྻནྟི པཱཔུཎིཏྭཱ སམྤཱདེཏྭཱ ཝིཧརེཡྻཾ། སཱིལེསྭེཝཱཏི ཨེཝཾ སབྦཱསཝེ ནིདྡྷུནིཏྭཱ ཙེཏོཝིམུཏྟིཾ པཉྙཱཝིམུཏྟིཾ ཨདྷིགནྟུཀཱམོཔི སཱིལེསྭེཝསྶ པརིཔཱུརཀཱརཱིཏི།
Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve. Sayaṃ abhiññā sacchikatvāti attanoyeva paññāya paccakkhaṃ katvā, aparapaccayena ñatvāti attho. Upasampajja vihareyyanti pāpuṇitvā sampādetvā vihareyyaṃ. Sīlesvevāti evaṃ sabbāsave niddhunitvā cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ adhigantukāmopi sīlesvevassa paripūrakārīti.
ཨེཝཾ བྷགཝཱ སཱིལཱནིསཾསཀཐཾ ཡཱཝ ཨརཧཏྟཱ ཀཐེཏྭཱ ཨིདཱནི སབྦམྤི ཏཾ སཱིལཱནིསཾསཾ སམྤིཎྜེཏྭཱ དསྶེནྟོ ནིགམནཾ ཨཱཧ ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ, བྷིཀྑཝེ…པེ॰… ཨིདམེཏཾ པཊིཙྩ ཝུཏྟ’’ནྟི། ཏསྶཱཡཾ སངྑེཔཏྠོ, ‘‘སམྤནྣསཱིལཱ, བྷིཀྑཝེ, ཝིཧརཐ…པེ॰… སམཱདཱཡ སིཀྑཐ སིཀྑཱཔདེསཱུ’’ཏི ཨིཏི ཡཾ ཏཾ མཡཱ པུབྦེ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ, ཨིདཾ སབྦམྤི སམྤནྣསཱིལོ བྷིཀྑུ སབྲཧྨཙཱརཱིནཾ པིཡོ ཧོཏི མནཱཔོ, གརུ བྷཱཝནཱིཡོ པཙྩཡཱནཾ ལཱབྷཱི, པཙྩཡདཱཡཀཱནཾ མཧཔྥལཀརོ, པུབྦཉཱཏཱིནཾ ཨནུསྶརཎཙེཏནཱཡ ཕལམཧཏྟཀརོ, ཨརཏིརཏིསཧོ, བྷཡབྷེརཝསཧོ, རཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཾ ཨརཱུཔཱཝཙརཛ྄ཛྷཱནཱནཉྩ ལཱབྷཱི, ཧེཊྛིམཱནི ཏཱིཎི སཱམཉྙཕལཱནི པཉྩ ལོཀིཡཱབྷིཉྙཱ ཨཱསཝཀྑཡཉཱཎནྟི ཙ ཨིམེ ཙ གུཎེ སཡཾ ཨབྷིཉྙཱ སཙྪིཀཏྟཱ ཧོཏི, ཨེཏཾ པཊིཙྩ ཨིདཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟནྟི། ཨིདམཝོཙ བྷགཝཱ, ཨཏྟམནཱ ཏེ བྷིཀྑུ བྷགཝཏོ བྷཱསིཏཾ ཨབྷིནནྡུནྟི།
Evaṃ bhagavā sīlānisaṃsakathaṃ yāva arahattā kathetvā idāni sabbampi taṃ sīlānisaṃsaṃ sampiṇḍetvā dassento nigamanaṃ āha ‘‘sampannasīlā, bhikkhave…pe… idametaṃ paṭicca vutta’’nti. Tassāyaṃ saṅkhepattho, ‘‘sampannasīlā, bhikkhave, viharatha…pe… samādāya sikkhatha sikkhāpadesū’’ti iti yaṃ taṃ mayā pubbe evaṃ vuttaṃ, idaṃ sabbampi sampannasīlo bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo hoti manāpo, garu bhāvanīyo paccayānaṃ lābhī, paccayadāyakānaṃ mahapphalakaro, pubbañātīnaṃ anussaraṇacetanāya phalamahattakaro, aratiratisaho, bhayabheravasaho, rūpāvacarajjhānānaṃ arūpāvacarajjhānānañca lābhī, heṭṭhimāni tīṇi sāmaññaphalāni pañca lokiyābhiññā āsavakkhayañāṇanti ca ime ca guṇe sayaṃ abhiññā sacchikattā hoti, etaṃ paṭicca idaṃ sandhāya vuttanti. Idamavoca bhagavā, attamanā te bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
པཔཉྩསཱུདནིཡཱ མཛ྄ཛྷིམནིཀཱཡཊྛཀཐཱཡ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ • Majjhimanikāya / ༦. ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཾ • 6. Ākaṅkheyyasuttaṃ
ཊཱིཀཱ • Tīkā / སུཏྟཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ༦. ཨཱཀངྑེཡྻསུཏྟཝཎྞནཱ • 6. Ākaṅkheyyasuttavaṇṇanā
