| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೨೫. ಅಕಪ್ಪಿಯಸಯನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
25. Akappiyasayananiddesavaṇṇanā
೧೮೭-೯. ‘‘ಉಚ್ಚಕೋ ಆಸನ್ದಿಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಅನುಜಾನಾಮಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಉಚ್ಚಕಮ್ಪಿ ಆಸನ್ದಿಕ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೭) ವಚನತೋ ಮಞ್ಚಸ್ಸ ಉಪಡ್ಢಭಾಗಪ್ಪಮಾಣೇನ ಏಕತೋಭಾಗೇನ ದೀಘಮ್ಪಿ ಸುಗತಙ್ಗುಲೇನ ಅತಿರೇಕಟ್ಠಙ್ಗುಲಪಾದಕಂ ಇಧ ಆಸನ್ದೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ಚತುರಂಸಾಸನ್ದಿಕೋ ಪನ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಕೋಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ತೂಲೀತಿ ಪಕತಿತೂಲಿಕಾ। ಪಲ್ಲಙ್ಕೋನಾಮ ಆಹರಿಮೇಹಿ ವಾಳೇಹಿ ಕತೋತಿ ವುತ್ತೋ। ತತ್ಥೇವ ‘‘ಸೀಹರೂಪಾದಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕತೋ ಪನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪಟಿಕನ್ತಿ ಸೇತತ್ಥರಣಂ। ಗೋನಚಿತ್ತಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚತುರಙ್ಗುಲಾಧಿಕಲೋಮೋ ಕೋಜವೋ ‘‘ಗೋನಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋಜವ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೩೭) ಚೀವರಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚತುರಙ್ಗುಲಲೋಮಕಂ ಪಕತಿಕೋಜವಂ ವಟ್ಟತಿ। ರತನಚಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತಕಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಪಟಲೀತಿ ಘನಪುಪ್ಫರತ್ತಅತ್ಥರಣಂ । ವಿಕತೀತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿರೂಪವಿಚಿತ್ತೋ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಕೋ। ಉದ್ದಲೋಮೀತಿ ಏಕತೋಉಗ್ಗತಪುಪ್ಫಂ। ಏಕನ್ತಲೋಮಿಕಾತಿ ಉಭತೋಉಗ್ಗತಪುಪ್ಫಂ।
187-9. ‘‘Uccako āsandiko uppanno hoti, anujānāmi bhikkhave uccakampi āsandika’’nti (cūḷava. 297) vacanato mañcassa upaḍḍhabhāgappamāṇena ekatobhāgena dīghampi sugataṅgulena atirekaṭṭhaṅgulapādakaṃ idha āsandīti adhippetaṃ, caturaṃsāsandiko pana pamāṇātikkantakopi vaṭṭati. Tūlīti pakatitūlikā. Pallaṅkonāma āharimehi vāḷehi katoti vutto. Tattheva ‘‘sīharūpādiṃ dassetvā kato pana vaṭṭatī’’ti vadanti. Paṭikanti setattharaṇaṃ. Gonacittakanti ettha caturaṅgulādhikalomo kojavo ‘‘gonako’’ti vuccati. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, kojava’’nti (mahāva. 337) cīvarakkhandhake vuttattā caturaṅgulalomakaṃ pakatikojavaṃ vaṭṭati. Ratanacittaṃ cittakaṃ na vaṭṭati. Paṭalīti ghanapuppharattaattharaṇaṃ . Vikatīti sīhabyagghādirūpavicitto uṇṇāmayattharaṇako. Uddalomīti ekatouggatapupphaṃ. Ekantalomikāti ubhatouggatapupphaṃ.
ಕುತ್ತನ್ತಿ ಸೋಳಸನ್ನಂ ನಾಟಕಿತ್ಥೀನಂ ಠತ್ವಾ ನಚ್ಚನಯೋಗ್ಗಂ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣಂ। ಕೋಸೇಯ್ಯನ್ತಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಸುತ್ತಮಯಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ। ಕಟ್ಟಿಸ್ಸನ್ತಿ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಕಟ್ಟಿಸ್ಸಮಯಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ। ಕೋಸೇಯ್ಯಞ್ಚ ಕಟ್ಟಿಸ್ಸಞ್ಚ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಾನೇವ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ಸುದ್ಧಾನಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ। ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥತ್ಥರಾ ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಅತ್ಥರಣಕಅತ್ಥರಣಾವ। ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀತಿ ಅಜಿನಚಮ್ಮೇಹಿ ಮಞ್ಚಪ್ಪಮಾಣೇನ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಕತಾ ಪವೇಣೀ, ತೇನ ಚ ಕದಲೀಮಿಗಚಮ್ಮಂ ಸೇತವತ್ಥಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಕತಂ ಪವರಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಕದಲೀಮಿಗಪ್ಪವರಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ, ತೇನ ಚ ಅತ್ಥತಂ ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀಕದಲೀಮಿಗಪ್ಪವರಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣತ್ಥತಂ।
Kuttanti soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Koseyyanti ratanaparisibbitaṃ koseyyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ. Kaṭṭissanti ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ paccattharaṇaṃ. Koseyyañca kaṭṭissañca ratanaparisibbitāneva na vaṭṭanti, suddhāni vaṭṭanti. Hatthiassarathattharā tesaṃ upari attharaṇakaattharaṇāva. Ajinappaveṇīti ajinacammehi mañcappamāṇena sibbitvā katā paveṇī, tena ca kadalīmigacammaṃ setavatthassa upari pattharitvā sibbitvā kataṃ pavarappaccattharaṇaṃ kadalīmigappavarappaccattharaṇaṃ, tena ca atthataṃ ajinappaveṇīkadalīmigappavarappaccattharaṇatthataṃ.
ಸೇತವಿತಾನಮ್ಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ಸತಿ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಕಪ್ಪಿಯಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ಸತಿ ವಟ್ಟತಿ, ರತ್ತವಿತಾನಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಕಪ್ಪಿಯಪ್ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ಸತಿಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ ಏವ। ಸೀಸೂಪಧಾನಂ ಪಾದೂಪಧಾನನ್ತಿ ಮಞ್ಚಸ್ಸ ಉಭತೋಲೋಹಿತಕಂ ಉಪಧಾನಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪನ ಏಕಮೇವ ಉಪಧಾನಂ ಹೋತಿ, ಉಭೋಸು ಅನ್ತೇಸು ರತ್ತಂ ವಾ ಪದುಮವಣ್ಣಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ವಾ, ಸಚೇ ಪಮಾಣಯುತ್ತಂ, ವಟ್ಟತಿ, ಮಹಾಉಪಧಾನಂ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।
Setavitānampi heṭṭhā akappiyappaccattharaṇe sati na vaṭṭati, kappiyappaccattharaṇe sati vaṭṭati, rattavitānassa heṭṭhā kappiyappaccattharaṇe satipi na vaṭṭati eva. Sīsūpadhānaṃ pādūpadhānanti mañcassa ubhatolohitakaṃ upadhānaṃ na vaṭṭati. Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ hoti, ubhosu antesu rattaṃ vā padumavaṇṇaṃ vā cittaṃ vā, sace pamāṇayuttaṃ, vaṭṭati, mahāupadhānaṃ pana paṭikkhittaṃ.
೧೯೦. ಆಸನ್ದಾದಿತ್ತಯಾತಿ ಆಸನ್ದೀ ತೂಲೀ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋತಿ ಇದಂ ತಯಂ ನಾಮಂ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಠಪೇತ್ವಾ ತೀಣಿ ಆಸನ್ದಿಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ತೂಲಿಕಂ ಸೇಸಕಂ ಗಿಹಿವಿಕಟಂ ಅಭಿನಿಸೀದಿತುಂ, ನ ತ್ವೇವ ಅಭಿನಿಪಜ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೧೪) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸೇ ಗಿಹಿಸನ್ತಕೇ ನಿಸೀದಿತುಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯದಿ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ಸಙ್ಘಿಕಮ್ಪಿ ಗೋನಕಾದಿಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅನಾಣತ್ತಾ ಆರಾಮಿಕಾದಯೋ ಸಯಮೇವ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಚೇವ ನೀಹರನ್ತಿ ಚ, ಏತಂ ಗಿಹಿವಿಕಟನೀಹಾರಂ ನಾಮ, ಇಮಿನಾ ಗಿಹಿವಿಕಟನೀಹಾರೇನ ವಟ್ಟತಿ। ಭತ್ತಗ್ಗಂ ನಾಮ ವಿಹಾರೇ ಏವ ದಾನಟ್ಠಾನಂ।
190.Āsandādittayāti āsandī tūlī pallaṅkoti idaṃ tayaṃ nāmaṃ. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā tīṇi āsandiṃ pallaṅkaṃ tūlikaṃ sesakaṃ gihivikaṭaṃ abhinisīdituṃ, na tveva abhinipajjitu’’nti (cūḷava. 314) hi vuttaṃ. Sese gihisantake nisīdituṃ labbhatīti attho. Yadi dhammāsane saṅghikampi gonakādiṃ bhikkhūhi anāṇattā ārāmikādayo sayameva paññapenti ceva nīharanti ca, etaṃ gihivikaṭanīhāraṃ nāma, iminā gihivikaṭanīhārena vaṭṭati. Bhattaggaṃ nāma vihāre eva dānaṭṭhānaṃ.
೧೯೧. ಚತುನ್ನಂ ಪಾದಾನಂ, ತೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಅಪಸ್ಸಯಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ಸತ್ತಙ್ಗೋ। ಏಕಪಸ್ಸೇನ ಯುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗೋ। ಇಮೇ ಪನ ಸತ್ತಙ್ಗಪಞ್ಚಙ್ಗಾ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಚ್ಚಕಮ್ಪಿ ಸತ್ತಙ್ಗ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೪) ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಾಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಚ್ಚಪಾದಕಾ’’ತಿ। ತೂಲೋನದ್ಧಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಾ ಘರೇಯೇವ ನಿಸೀದಿತುಂ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
191. Catunnaṃ pādānaṃ, tīsu passesu apassayānañca vasena sattaṅgo. Ekapassena yutto pañcaṅgo. Ime pana sattaṅgapañcaṅgā ‘‘anujānāmi, bhikkhave, uccakampi sattaṅga’’nti (cūḷava. 294) vuttattā pamāṇātikkantāpi vaṭṭanti. Tena vuttaṃ ‘‘uccapādakā’’ti. Tūlonaddhā mañcapīṭhā ghareyeva nisīdituṃ kappantīti sambandho.
೧೯೨. ಚೀವರಚ್ಛವಿಯೋತಿ ಛನ್ನಂ ಚೀವರಾನಂ, ಛನ್ನಂ ಅನುಲೋಮಚೀವರಾನಞ್ಚ ಅಞ್ಞತರಚೀವರಚ್ಛವಿಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಮಞ್ಚೇಪಿ ಪೀಠೇಪಿ ಭತ್ತಗ್ಗೇಪಿ ಅನ್ತರಘರೇಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಾಸಂ ಪನ ಭಿಸೀನಂ ಪಮಾಣಪರಿಚ್ಛೇದೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀನಂ ವಸೇನ ಅನುರೂಪಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಮಾಣಂ ಕಾತಬ್ಬಂ।
192.Cīvaracchaviyoti channaṃ cīvarānaṃ, channaṃ anulomacīvarānañca aññataracīvaracchaviyoti attho. Sabbatthāti mañcepi pīṭhepi bhattaggepi antaragharepīti attho. Imāsaṃ pana bhisīnaṃ pamāṇaparicchedopi natthi, mañcapīṭhādīnaṃ vasena anurūpaṃ sallakkhetvā pamāṇaṃ kātabbaṃ.
೧೯೩. ‘‘ತೂಲಿಕಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಹೋತಿ। ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಜಟೇತ್ವಾ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಕಾತುಂ, ತೀಣಿ ತೂಲಾನಿ ರುಕ್ಖತೂಲಂ ಲತಾತೂಲಂ ಪೋಟಕಿತೂಲ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೭) ವುತ್ತತ್ತಾ ತೂಲತ್ತಯಞ್ಚ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೯೭; ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ತೂಲೋನನ್ದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ಬಿಮ್ಬೋಹನೇ ವಟ್ಟತಿ। ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ತೂಲೇಹಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ರುಕ್ಖಲತಾತಿಣಾನಂ ತೂಲಂ ಅನುಞ್ಞಾತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಭಿಸಿಯಂ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ತೂಲಂ ನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಭಿಸಿಗಬ್ಭೋತಿ ಭಿಸಿಯಾ ವುತ್ತಂ ಚೋಳಾದಿಪಞ್ಚಕಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನೇ ಅನುಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮಿಗಪಕ್ಖಿನನ್ತಿ ಸೀಹಾದೀನಂ ಸಬ್ಬಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಹಂಸಮೋರಾದೀನಂ ಸಬ್ಬಪಕ್ಖೀನಂ ಲೋಮಾನಿ ಕಪ್ಪನ್ತಿ। ಮಸೂರಕೇ ಅನುಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
193. ‘‘Tūlikā uppannā hoti. Anujānāmi, bhikkhave, vijaṭetvā bimbohanaṃ kātuṃ, tīṇi tūlāni rukkhatūlaṃ latātūlaṃ poṭakitūla’’nti (cūḷava. 297) vuttattā tūlattayañca (cūḷava. aṭṭha. 297; kaṅkhā. aṭṭha. tūlonandasikkhāpadavaṇṇanā) bimbohane vaṭṭati. Imehi tīhi tūlehi sabbesaṃ rukkhalatātiṇānaṃ tūlaṃ anuññātanti veditabbaṃ. Bhisiyaṃ pana kiñci tūlaṃ na vaṭṭatiyeva. Bhisigabbhoti bhisiyā vuttaṃ coḷādipañcakaṃ bimbohane anuññātanti sambandho. Migapakkhinanti sīhādīnaṃ sabbacatuppadānaṃ haṃsamorādīnaṃ sabbapakkhīnaṃ lomāni kappanti. Masūrake anuññātanti sambandho.
೧೯೪. ಇದಾನಿ ಭಿಸಿಯಂ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಮನುಸ್ಸಲೋಮ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಉಣ್ಣಾಯನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೯೭; ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೯೭) ಉಣ್ಣಾಭಿಸಿಯಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಮಂ ನ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಣ್ಣಾಭಿಸಿಯಮ್ಪಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಮಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಯೇಸಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಪಕ್ಖಿಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಲೋಮಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಣ್ಣೇತಿ ಪಣ್ಣಭಿಸಿಯಞ್ಚ ಪುಪ್ಫಞ್ಚ ಸುದ್ಧಂ ತಮಾಲಪತ್ತಞ್ಚ ನ ಲಬ್ಭಂ, ಅವಸೇಸಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಣ್ಣಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮಾಲಪತ್ತಕಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಮಿಸ್ಸಂ ವಟ್ಟತೀತಿ। ಚೋಳವಾಕತಿಣೇಸು ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಆಸನಞ್ಚೇವ ಅಪ್ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಂ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಆಸನಸಾಮಞ್ಞತೋ ಪಸಙ್ಗೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಕಪ್ಪಿಯಸಯನವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
194. Idāni bhisiyaṃ kappiyākappiyaṃ dassetuṃ ‘‘manussaloma’’ntiādimāha. Uṇṇāyanti (cūḷava. 297; cūḷava. aṭṭha. 297) uṇṇābhisiyaṃ manussalomaṃ na labbhatīti attho. Uṇṇābhisiyampi manussalomaṃ ṭhapetvā yesaṃ kesañci pakkhicatuppadānaṃ lomaṃ vaṭṭatīti attho. Paṇṇeti paṇṇabhisiyañca pupphañca suddhaṃ tamālapattañca na labbhaṃ, avasesaṃ yaṃ kiñci paṇṇaṃ labbhatīti attho. Tamālapattakampi aññehi missaṃ vaṭṭatīti. Coḷavākatiṇesu akappiyaṃ nāma natthi. Āsanañceva appaṭivekkhitaṃ na labbhanti āsanasāmaññato pasaṅgena vuttaṃ. Akappiyasayanavinicchayo.
ಅಕಪ್ಪಿಯಸಯನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Akappiyasayananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
