| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಖುದ್ದಸಿಕ್ಖಾ-ಮೂಲಸಿಕ್ಖಾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
೨೫. ಅಕಪ್ಪಿಯಸಯನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
25. Akappiyasayananiddesavaṇṇanā
೧೮೭-೯. ಅಕಪ್ಪಿಯಾನಿ ಸಯನಾನೀತಿ ಉಚ್ಚಾಸಯನಮಹಾಸಯನಾನಿ। ಪಧಾನವಸೇನ ಪನ ‘‘ಸಯನಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಪೀಠಾದಯೋಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ ಅಞ್ಜನೀ-ಸದ್ದೇನ ಅವಸೇಸಾನಿ ವಿಯ। ಆಸನ್ದಿ ಚ…ಪೇ॰… ಉಭತೋರತ್ತೂಪಧಾನಕಞ್ಚೇತಿ ಏತಾನಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಾನೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಆಸನ್ದೀತಿ ಸುಗತಙ್ಗುಲೇನ ಅತಿರೇಕಟ್ಠಙ್ಗುಲಪಾದಕಾನಿ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಿ। ತತ್ಥ ಪೀಠಂ ನಾಮ ಮಞ್ಚೋ ವಿಯ ನಾತಿದೀಘಂ ವುಚ್ಚತಿ। ತಿವಿಧಂ ತೂಲಮೇತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ತೂಲೀ, ಪಕತಿತೂಲಿಕಾ। ‘‘ಪಲ್ಲಙ್ಕೋತಿ ಪಾದೇಸು ವಾಳರೂಪಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಕತೋ’’ತಿ ಠಪನಸ್ಸ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೫೪) ವುತ್ತತ್ತಾ ಠಪನಞ್ಚ ಯಥಾಕಥಞ್ಚಿ ಹೋತಿ, ಯುತ್ತಿ ಚ ಹೋತೀತಿ, ‘‘ತತ್ಥೇವ ಸೀಹರೂಪಾದಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕತೋ ಪನ ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತೀ’’ತಿ ಯಂ ಟೀಕಾಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ‘‘ಕಿಮಿತಿ ಏವಂ ವದನ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯರೂಪಕತೋ ಅಕಪ್ಪಿಯಮಞ್ಚೋ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಹಿ ಸಾರಸಮಾಸೇಪಿ। ಆಸನ್ದೀ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಉಚ್ಚಾಸಯನಂ, ಸೇಸಾ ಮಹಾಸಯನಂ। ಪಟಿಕಾ ಉಣ್ಣಾಮಯೋ ಸೇತತ್ಥರಣೋ। ಗೋನೋ ಚತುರಙ್ಗುಲಾಧಿಕಲೋಮೋ ಮಹಾಕೋಜವೋ। ಚಿತ್ತಕಂ ವಾನವಿಚಿತ್ರೋ ಉಣ್ಣಾಮಯತ್ಥರಣೋ। ಉಣ್ಣಾ ಏಳಕಲೋಮಂ। ಪಟಲಿಕಾ ಘನಪುಪ್ಫಿಕಾ। ವಿಕತೀತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿರೂಪವಿಚಿತ್ತೋ। ಉದ್ದಲೋಮೀತಿ ಏಕತೋ ಉಗ್ಗತಲೋಮೋ। ಏಕನ್ತಲೋಮಿಕಾತಿ ಉಭತೋ ಉಗ್ಗತಲೋಮೋ।
187-9.Akappiyāni sayanānīti uccāsayanamahāsayanāni. Padhānavasena pana ‘‘sayanānī’’ti vuttaṃ, pīṭhādayopi ettheva saṅgayhanti añjanī-saddena avasesāni viya. Āsandi ca…pe… ubhatorattūpadhānakañceti etāni akappiyānīti sambandho. Tattha āsandīti sugataṅgulena atirekaṭṭhaṅgulapādakāni mañcapīṭhāni. Tattha pīṭhaṃ nāma mañco viya nātidīghaṃ vuccati. Tividhaṃ tūlametissā atthīti tūlī, pakatitūlikā. ‘‘Pallaṅkoti pādesu vāḷarūpāni ṭhapetvā kato’’ti ṭhapanassa aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 254) vuttattā ṭhapanañca yathākathañci hoti, yutti ca hotīti, ‘‘tattheva sīharūpādiṃ dassetvā kato pana vaṭṭatīti vadantī’’ti yaṃ ṭīkāyaṃ vuttaṃ, taṃ ‘‘kimiti evaṃ vadantī’’ti vatvā paṭikkhipitabbaṃ. ‘‘Akappiyarūpakato akappiyamañco pallaṅko nāmā’’ti hi sārasamāsepi. Āsandī pallaṅko uccāsayanaṃ, sesā mahāsayanaṃ. Paṭikā uṇṇāmayo setattharaṇo. Gono caturaṅgulādhikalomo mahākojavo. Cittakaṃ vānavicitro uṇṇāmayattharaṇo. Uṇṇā eḷakalomaṃ. Paṭalikā ghanapupphikā. Vikatīti sīhabyagghādirūpavicitto. Uddalomīti ekato uggatalomo. Ekantalomikāti ubhato uggatalomo.
ಕುತ್ತಂ ಸೋಳಸನ್ನಂ ನಾಟಕಿತ್ಥೀನಂ ಠತ್ವಾ ನಚ್ಚನಯೋಗ್ಗೋ। ಕೋಸೇಯ್ಯಂ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಸುತ್ತಮಯಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ, ಕಟ್ಟಿಸ್ಸಂ ರತನಪರಿಸಿಬ್ಬಿತಂ ಕೋಸೇಯ್ಯಕಟ್ಟಿಸ್ಸಮಯಂ। ಹತ್ಥಿನೋ ಚ ಅಸ್ಸಾ ಚ ರಥಾ ಚಾತಿ ಸೇನಙ್ಗಾನಂ ಬಹುತ್ತೇ ಸಮಾಹಾರದ್ವನ್ದೋ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥೇ ತೇಸಂ ಪಿಟ್ಠೀಸು ಅತ್ಥರಾತಿ ತಪ್ಪುರಿಸೋ। ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀತಿ ಅಜಿನಾನಂ ಅಜಿನಮಿಗಚಮ್ಮಾನಂ ಮಞ್ಚಪ್ಪಮಾಣೇನ ದುಪಟ್ಟತಿಪಟ್ಟಾನಿ ಕತ್ವಾ ಸಿಬ್ಬಿತಾ ಪವೇಣೀ। ಕದಲಿಮಿಗಾನಂ ಇದಂ ಕದಲಿಮಿಗಂ, ಕಿಂ ತಂ? ಚಮ್ಮಂ, ಪವರೋ ಚ ಸೋ ಪಚ್ಚತ್ಥರೋ ಚಾತಿ ಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರೋ, ಸೋ ಚ ತಂ ಸೇತವತ್ಥಸ್ಸ ಉಪರಿ ಅತ್ಥತಞ್ಚ, ಕದಲಿಮಿಗಞ್ಚ ತಂ ಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಞ್ಚಾತಿ ಸಮಾಸೋ, ಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣಸಙ್ಖಾತಂ ಸೇತವತ್ಥಸ್ಸ ಉಪರಿ ಪತ್ಥರಿತಂ ಕದಲಿಮಿಗಪ್ಪವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಕಿರ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಟೀಕಾಯಂ ಪನ ಯಥಾವುತ್ತದ್ವಯೇನ ಅತ್ಥತಂ ಅಞ್ಞಮೇವ ಕಿಞ್ಚಿ ವುತ್ತಂ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ ‘‘ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣೀ ಧಾರೇತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೪) ವಿಸುಂ ಅತ್ಥರಣಾನಮೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ। ತೇಸು ಹಿ ವುತ್ತೇಸು ತದತ್ಥತಂ ವುತ್ತಮೇವ ಸಿಯಾ, ತಥಾ ಚ ವುತ್ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವಿಸುಂ ಪಟಿಕಾದಿಕನ್ತಿ।
Kuttaṃ soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggo. Koseyyaṃ ratanaparisibbitaṃ koseyyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ, kaṭṭissaṃ ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ. Hatthino ca assā ca rathā cāti senaṅgānaṃ bahutte samāhāradvando, hatthiassarathe tesaṃ piṭṭhīsu attharāti tappuriso. Ajinappaveṇīti ajinānaṃ ajinamigacammānaṃ mañcappamāṇena dupaṭṭatipaṭṭāni katvā sibbitā paveṇī. Kadalimigānaṃ idaṃ kadalimigaṃ, kiṃ taṃ? Cammaṃ, pavaro ca so paccattharo cāti pavarapaccattharo, so ca taṃ setavatthassa upari atthatañca, kadalimigañca taṃ pavarapaccattharañcāti samāso, pavarapaccattharaṇasaṅkhātaṃ setavatthassa upari pattharitaṃ kadalimigappavarapaccattharaṇanti attho. Taṃ kira evaṃ karonti. Ṭīkāyaṃ pana yathāvuttadvayena atthataṃ aññameva kiñci vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ ‘‘ajinappaveṇī dhāretabbā’’tiādinā (mahāva. 254) visuṃ attharaṇānameva vuttattā. Tesu hi vuttesu tadatthataṃ vuttameva siyā, tathā ca vuttaṃ heṭṭhā visuṃ paṭikādikanti.
ಸಲೋಹಿತವಿತಾನನ್ತಿ ಏತಂ ‘‘ಉಭತೋರತ್ತೂಪಧಾನಕ’’ನ್ತಿಮಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಂ। ಲೋಹಿತವಿತಾನೇನ ಸಹ ವತ್ತಮಾನನ್ತಿ ಸಮಾಸೋ। ಸೇತವಿತಾನಮ್ಪಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇ ಸತಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ರತ್ತಂ ಉಪಧಾನಂ ಸೀಸೂಪಧಾನಂ ಪಾದೂಪಧಾನಞ್ಚ ರತ್ತೂಪಧಾನಕಂ, ಉಭತೋ ಮಞ್ಚಸ್ಸ ಸೀಸಪಾದನಿಕ್ಖೇಪನಟ್ಠಾನೇ ರತ್ತೂಪಧಾನಕನ್ತಿ ಅಲೋಪಸಮಾಸೋ। ಯಂ ಪನ ಏಕಮೇವ ಉಪಧಾನಂ ಉಭಯಪಸ್ಸೇಸು ರತ್ತಾದಿವಣ್ಣಂ ವಿಚಿತ್ರಂ, ತಂ ಪಮಾಣಯುತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತಿ। ತತ್ರಿದಂ ಪಮಾಣಂ – ವಿತ್ಥಾರತೋ ತೀಸು ಕಣ್ಣೇಸು ದ್ವಿನ್ನಂ ಕಣ್ಣಾನಂ ಅನ್ತರಂ ವಿದತ್ಥಿಚತುರಙ್ಗುಲಂ, ಮಜ್ಝೇ ಮುಟ್ಠಿರತನಂ, ದೀಘತೋ ಪನ ದಿಯಡ್ಢರತನಂ ವಾ ದ್ವಿರತನಂ ವಾ। ಪರಿಭುಞ್ಜತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕಾರಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಕತ್ಥಚಿ ಛೇದನಕಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ।
Salohitavitānanti etaṃ ‘‘ubhatorattūpadhānaka’’ntimassa visesanaṃ. Lohitavitānena saha vattamānanti samāso. Setavitānampi heṭṭhā akappiyapaccattharaṇe sati na vaṭṭati. Rattaṃ upadhānaṃ sīsūpadhānaṃ pādūpadhānañca rattūpadhānakaṃ, ubhato mañcassa sīsapādanikkhepanaṭṭhāne rattūpadhānakanti alopasamāso. Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ ubhayapassesu rattādivaṇṇaṃ vicitraṃ, taṃ pamāṇayuttameva vaṭṭati. Tatridaṃ pamāṇaṃ – vitthārato tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānaṃ antaraṃ vidatthicaturaṅgulaṃ, majjhe muṭṭhiratanaṃ, dīghato pana diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vā. Paribhuñjatoti iminā karontassa kārāpentassa katthaci chedanakaṃ pācittiyanti dīpeti.
೧೯೦. ಧಮ್ಮಾಸನೇ ಚ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಚ ಘರೇ ಚಾಪಿ ಆಸನ್ದಾದಿತ್ತಯಾ ಸೇಸೇ ಗಿಹಿಸನ್ತಕೇ ಗಿಹಿವಿಕಟೇ ಸತಿ ನಿಸೀದಿತುಂ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅಜ್ಝಾಹಾರೋ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಗಿಹಿಸನ್ತಕೇತಿ ಇಮಿನಾ ಸಙ್ಘಿಕಮ್ಪಿ ಉಪಲಕ್ಖೇತಿ। ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಠಪೇತ್ವಾ ತೀಣಿ ಆಸನ್ದಿಂ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ತೂಲಿಕಂ ಗಿಹಿವಿಕಟ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೧೪) ಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಾಮಞ್ಞಜೋತನಾಯ ಪನ ವಿಸೇಸೇಪಿ ಅವಟ್ಠಾನತೋ ಆಸನ್ದಾದಿತ್ತಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಧಮ್ಮಾಸನೇ ಆಸನ್ದಾದಿತ್ತಯಾ ಸೇಸೇತಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಹಿ ‘‘ಆಸನ್ದೀ ಪಲ್ಲಙ್ಕೋ ಗೋನಕೋ’’ತಿಆದಿಪಾಳಿಕ್ಕಮೇ ಆಸನ್ದಾದಿದ್ವಯಮಾದಿತೋ ಹಿತ್ವಾ ‘‘ಗೋನಕಾದೀನಿ ಸಙ್ಘಿಕವಿಹಾರೇ ವಾ ಪುಗ್ಗಲಿಕವಿಹಾರೇ ವಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಕೇಸು ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಾಸನೇ ಪನ ಗಿಹಿವಿಕಟನೀಹಾರೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತತ್ರಾಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೨೦) ವುತ್ತಂ। ಭತ್ತಗ್ಗಂ ನಾಮ ವಿಹಾರೇ ದಾನಟ್ಠಾನಂ। ಧಮ್ಮಾಸನಂ ಪನ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ। ಘರೇತಿ ಅನ್ತರಘರೇ। ನಿಸೀದಿತುಂ ಲಬ್ಭತೇತಿ ಇಮಿನಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಸಂಖಿಪನಂ ಅನ್ತೋಕರಣಂ ಸಙ್ಖೇಪೋ, ಭೂಮತ್ಥರಣೇ ಸಙ್ಖೇಪೋ ಅಸ್ಸ ಸಯನಸ್ಸಾತಿ ಸಮಾಸೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಭೂಮತ್ಥರಣೇ ಅನ್ತೋಕರಣಭೂಮತ್ಥರತೋ ಭೂಮತ್ಥರಣಮೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಯಿತುಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಕಪ್ಪಿಯಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಯಿತುಞ್ಚ ನಿಸೀದಿತುಞ್ಚ। ‘‘ಪರಿಭಣ್ಡಕತಂ ಭೂಮಿಂ ವಾ ಭೂಮತ್ಥರಣಸೇನಾಸನಂ ವಾ ಸಙ್ಘಿಕಮಞ್ಚಪೀಠಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇನ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇನ ಪಚ್ಚತ್ಥರಿತ್ವಾವ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಚೂಳವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೨೪) ವುತ್ತಂ। ಇದಞ್ಚ ಆಸನ್ದಾದೀನಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಥತ್ತಕರಣೇ ಪರಿಭೋಗೇ ಲಕ್ಖಣವಚನಂ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ಭಗವತಾ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆಸನ್ದಿಯಾ ಪಾದೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ಪಲ್ಲಙ್ಕಸ್ಸ ವಾಳೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ತೂಲಿಕಂ ವಿಜಟೇತ್ವಾ ಬಿಬ್ಬೋಹನಂ ಕಾತುಂ, ಅವಸೇಸಂ ಭೂಮತ್ಥರಣಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೨೦)।
190. Dhammāsane ca bhattagge ca ghare cāpi āsandādittayā sese gihisantake gihivikaṭe sati nisīdituṃ labbhatīti ajjhāhāro padasambandho veditabbo. Gihisantaketi iminā saṅghikampi upalakkheti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā tīṇi āsandiṃ pallaṅkaṃ tūlikaṃ gihivikaṭa’’nti (cūḷava. 314) sāmaññena vuttaṃ. Sāmaññajotanāya pana visesepi avaṭṭhānato āsandādittayāti ettha dhammāsane āsandādittayā seseti yojetvā attho gahetabbo. Aṭṭhakathāyañhi ‘‘āsandī pallaṅko gonako’’tiādipāḷikkame āsandādidvayamādito hitvā ‘‘gonakādīni saṅghikavihāre vā puggalikavihāre vā mañcapīṭhakesu attharitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti, dhammāsane pana gihivikaṭanīhārena labbhanti, tatrāpi nipajjituṃ na vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320) vuttaṃ. Bhattaggaṃ nāma vihāre dānaṭṭhānaṃ. Dhammāsanaṃ pana yattha katthaci. Ghareti antaraghare. Nisīdituṃ labbhateti iminā nipajjituṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Saṃkhipanaṃ antokaraṇaṃ saṅkhepo, bhūmattharaṇe saṅkhepo assa sayanassāti samāso. Tasmiṃ bhūmattharaṇe antokaraṇabhūmattharato bhūmattharaṇamevāti daṭṭhabbaṃ. Sayituñcāti attano kappiyapaccattharaṇaṃ attharitvā sayituñca nisīdituñca. ‘‘Paribhaṇḍakataṃ bhūmiṃ vā bhūmattharaṇasenāsanaṃ vā saṅghikamañcapīṭhaṃ vā attano santakena paccattharaṇena paccattharitvāva nipajjitabba’’nti hi aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 324) vuttaṃ. Idañca āsandādīnampi aññathattakaraṇe paribhoge lakkhaṇavacanaṃ. Vuttañhi bhagavatā ‘‘anujānāmi bhikkhave, āsandiyā pāde chinditvā paribhuñjituṃ, pallaṅkassa vāḷe bhinditvā paribhuñjituṃ, tūlikaṃ vijaṭetvā bibbohanaṃ kātuṃ, avasesaṃ bhūmattharaṇaṃ kātu’’nti (cūḷava. 320).
೧೯೧. ಚತುರಂಸಪೀಠಾ ಚ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಙ್ಗಾ ಚ ಉಚ್ಚಪಾದಕಾ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥತೋ ವಚನಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ, ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಅಂಸಾ ಕೋಣಾ ಯೇಸಂ, ತೇ ಚ ತೇ ಪೀಠಾ ಚಾತಿ ಸಮಾಸೋ। ತಿಣ್ಣಂ ಅಪಸ್ಸಯಾನಂ, ಚತುನ್ನಞ್ಚ ಪಾದಾನಂ ವಸೇನ ಸತ್ತ ಅಙ್ಗಾನಿ ಯೇಸನ್ತಿ ಸಮಾಸೋ। ಏಕಾಪಸ್ಸಯಸ್ಸ ವಸೇನ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾ। ಚತುರಂಸಪೀಠಾನಂ ವಿಸುಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಾವಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸತ್ತಙ್ಗಾದಯೋ ಪನ ದೀಘಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಯನ್ತಿ। ಪಾಳಿಯಂ ಭತ್ತಗ್ಗಸ್ಸ ಏಕಯೋಗನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ಏಕಯೋಗನಿದ್ದಿಟ್ಠಾನಂ ಸಹ ವಾ ಪವತ್ತಿ, ಸಹ ವಾ ನಿವತ್ತೀತಿ ಘರೇತಿ ಇಮಿನಾ ಭತ್ತಗ್ಗಸ್ಸಪಿ ಗಹಣಂ। ಏವ-ಸದ್ದೋ ಅಟ್ಠಾನಪ್ಪಯುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ತೂಲೋನದ್ಧಾ ಮಞ್ಚಪೀಠಾ ಘರೇ ವಾ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ವಾ ನಿಸೀದಿತುಮೇವ ಕಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ರಾಯಂ ಪಾಳಿ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಮನುಸ್ಸಾ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅನ್ತರಘರೇ ತೂಲೋನದ್ಧಂ ಮಞ್ಚಮ್ಪಿ ಪೀಠಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಾ ನಾಭಿನಿಸೀದನ್ತಿ। ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಹಿವಿಕಟಂ ಅಭಿನಿಸೀದಿತುಂ, ನ ತ್ವೇವ ಅಭಿನಿಪಜ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೧೪)। ತೇ ಪನ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಕಾರಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಉದ್ದಾಲನಕಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ।
191. Caturaṃsapīṭhā ca…pe… pañcaṅgā ca uccapādakā kappantīti atthato vacanaṃ vipallāsetvā sambandhitabbaṃ, ‘‘kappiyā’’ti iminā vā sambandho veditabbo. Tattha cattāro aṃsā koṇā yesaṃ, te ca te pīṭhā cāti samāso. Tiṇṇaṃ apassayānaṃ, catunnañca pādānaṃ vasena satta aṅgāni yesanti samāso. Ekāpassayassa vasena pañcaṅgā. Caturaṃsapīṭhānaṃ visuṃ kappiyabhāvassa vuttattā sattaṅgādayo pana dīghāti viññāyanti. Pāḷiyaṃ bhattaggassa ekayoganiddiṭṭhattā ekayoganiddiṭṭhānaṃ saha vā pavatti, saha vā nivattīti ghareti iminā bhattaggassapi gahaṇaṃ. Eva-saddo aṭṭhānappayutto, tasmā tūlonaddhā mañcapīṭhā ghare vā bhattagge vā nisīditumeva kappantīti sambandho. Tatrāyaṃ pāḷi ‘‘tena kho pana samayena manussā bhattagge antaraghare tūlonaddhaṃ mañcampi pīṭhampi paññapenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nābhinisīdanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, gihivikaṭaṃ abhinisīdituṃ, na tveva abhinipajjitu’’nti (cūḷava. 314). Te pana karontassa vā kārāpentassa vā uddālanakaṃ pācittiyaṃ.
೧೯೨. ಸಾನುಲೋಮಾನಂ ಛನ್ನಂ ಚೀವರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಚೀವರಂ ಛವಿ ಏತಾಸನ್ತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಪಞ್ಚ ಭಿಸೀತಿ ಚೋಳಾದಿತೂಲಗಣನಾಯ ಪಞ್ಚಕಾ ವುತ್ತಾ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ವಿಹಾರಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ।
192. Sānulomānaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ chavi etāsanti viggaho. Pañca bhisīti coḷāditūlagaṇanāya pañcakā vuttā. Sabbatthāti vihāramañcapīṭhādīsu sabbattha.
೧೯೩. ತೂಲತ್ತಯನ್ತಿ ಸಿಮ್ಬಲಿರುಕ್ಖಾದೀನಂ ಖೀರವಲ್ಲಿಆದೀನಂ ಏರಕಾದೀನಂ ತಿಣಾನಂ ತೂಲತ್ತಯಂ। ಭಿಸಿಗಬ್ಭೋ ಚೋಳಾದಿಕೋ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ಭಿಸಿಗಬ್ಭೋ। ಮಿಗಪಕ್ಖಿನಂ ಲೋಮಾನೀತಿ ಏತಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸೇಸೋ। ಮಿಗ-ಸದ್ದೇನೇವ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸೀಹಾದಯೋ ಚತುಪ್ಪದಾ, ಪಕ್ಖಿ-ಸದ್ದೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಹಂಸಮೋರಾದಯೋ ಗಹಿತಾ। ನನು ಚ ಭಿಸಿಗಬ್ಭಸದ್ದನ್ತೋಗಧಾಯ ಉಣ್ಣಾಯ ಮಿಗಪಕ್ಖಿಲೋಮಾನಮ್ಪಿ ಗಹಣಸಬ್ಭಾವೇಪಿ ತೇಸಂ ವಿಸುಂ ಗಹಣೇ ಸತಿ ಪುನರುತ್ತಿದೋಸೋ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ? ನಾಪಜ್ಜತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಮಪರಿಚ್ಚಾಗವಿಭಾವನಪ್ಪಯೋಜನಸಬ್ಭಾವತೋ। ನನು ಚ ಏವಮ್ಪಿ ದೋಸೋಯೇವ, ‘‘ಮನುಸ್ಸಲೋಮಮುಣ್ಣಾಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಭಿಸಿಗಬ್ಭಾನಂ ಉಪರಿ ನೀಯಮಾನತ್ತಾ ಗಮ್ಯತೇ ಬಿಬ್ಬೋಹನೇಪಿ ಅಯಮೇವ ಭಿಸಿಗಬ್ಭೋತಿ? ಸಚ್ಚಂ, ತಥಾಪಿ ನ ದೋಸೋ, ಗಮ್ಯಮಾನತ್ಥಸ್ಸ ಸದ್ದಸ್ಸ ಪಯೋಗಂ ಪತಿ ಕಾಮಚಾರೋತಿ। ಮಸೂರಕೇ ತೂಲವಜ್ಜಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾತಿ ವಿಪರಿಣಾಮೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ಮಸೂರಕಂ ನಾಮ ಚಮ್ಮಛವಿಕಾ ಭಿಸೀತಿ ವದನ್ತಿ।
193.Tūlattayanti simbalirukkhādīnaṃ khīravalliādīnaṃ erakādīnaṃ tiṇānaṃ tūlattayaṃ. Bhisigabbho coḷādiko pañcavidho bhisigabbho. Migapakkhinaṃ lomānīti etaṃ sabbanti seso. Miga-saddeneva sabbepi sīhādayo catuppadā, pakkhi-saddena sabbepi haṃsamorādayo gahitā. Nanu ca bhisigabbhasaddantogadhāya uṇṇāya migapakkhilomānampi gahaṇasabbhāvepi tesaṃ visuṃ gahaṇe sati punaruttidoso āpajjatīti? Nāpajjati manussalomapariccāgavibhāvanappayojanasabbhāvato. Nanu ca evampi dosoyeva, ‘‘manussalomamuṇṇāya’’ntiādinā bhisigabbhānaṃ upari nīyamānattā gamyate bibbohanepi ayameva bhisigabbhoti? Saccaṃ, tathāpi na doso, gamyamānatthassa saddassa payogaṃ pati kāmacāroti. Masūrake tūlavajjā anuññātāti vipariṇāmetvā sambandhitabbaṃ. Masūrakaṃ nāma cammachavikā bhisīti vadanti.
೧೯೪. ಉಣ್ಣಾಯಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಮಞ್ಚ ಪಣ್ಣೇ ಸುದ್ಧಂ ತಮಾಲಕಞ್ಚ ಪುಪ್ಫಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಂ ಆಸನಞ್ಚೇವ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮನುಸ್ಸಲೋಮನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನ ಕೇವಲಂ ಇಧ ಏಳಕಲೋಮಮೇವ ಉಣ್ಣಾ, ಅಥ ಖೋ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಜಾತೀನಂ ಪಕ್ಖಿಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಲೋಮಮ್ಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಪಿಯಙ್ಗುಬಕುಲಪುಪ್ಫಾದಿ। ತಮಾಲಕಸದ್ದೇನೇವ ಉಪಚಾರತೋ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ತಮಾಲಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪ್ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತನ್ತಿ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖಿತಂ। ಕೀದಿಸಂ ಪನ ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ಕೀದಿಸಂ ನ ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ? ಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯತೋ ವಿಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ನ ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ, ಇತರಂ ಹತ್ಥೇನ ಪರಾಮಸನ್ತೇನ ಪಟಿವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ।
194. Uṇṇāyaṃ manussalomañca paṇṇe suddhaṃ tamālakañca pupphañca appaṭivekkhitaṃ āsanañceva na labbhanti sambandho. Manussalomanti iminā na kevalaṃ idha eḷakalomameva uṇṇā, atha kho kappiyākappiyamaṃsajātīnaṃ pakkhicatuppadānaṃ lomampīti dasseti. Pupphanti piyaṅgubakulapupphādi. Tamālakasaddeneva upacārato pattaṃ gahetvā ‘‘tamālaka’’nti vuttaṃ. Appaṭivekkhitanti anupaparikkhitaṃ. Kīdisaṃ pana paṭivekkhitabbaṃ, kīdisaṃ na paṭivekkhitabbanti? Yaṃ vinicchayato viññātaṃ, taṃ na paṭivekkhitabbaṃ, itaraṃ hatthena parāmasantena paṭivekkhitabbaṃ.
ಅಕಪ್ಪಿಯಸಯನನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Akappiyasayananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
