| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੨੫. ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਯਨਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
25. Akappiyasayananiddesavaṇṇanā
੧੮੭-੯. ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਨਿ ਸਯਨਾਨੀਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾਨਿ। ਪਧਾਨવਸੇਨ ਪਨ ‘‘ਸਯਨਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਪੀਠਾਦਯੋਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਜਨੀ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅવਸੇਸਾਨਿ વਿਯ। ਆਸਨ੍ਦਿ ਚ…ਪੇ॰… ਉਭਤੋਰਤ੍ਤੂਪਧਾਨਕਞ੍ਚੇਤਿ ਏਤਾਨਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਨੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਆਸਨ੍ਦੀਤਿ ਸੁਗਤਙ੍ਗੁਲੇਨ ਅਤਿਰੇਕਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਪਾਦਕਾਨਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੀਠਂ ਨਾਮ ਮਞ੍ਚੋ વਿਯ ਨਾਤਿਦੀਘਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਿવਿਧਂ ਤੂਲਮੇਤਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤੂਲੀ, ਪਕਤਿਤੂਲਿਕਾ। ‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋਤਿ ਪਾਦੇਸੁ વਾਲ਼ਰੂਪਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤੋ’’ਤਿ ਠਪਨਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੫੪) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਠਪਨਞ੍ਚ ਯਥਾਕਥਞ੍ਚਿ ਹੋਤਿ, ਯੁਤ੍ਤਿ ਚ ਹੋਤੀਤਿ, ‘‘ਤਤ੍ਥੇવ ਸੀਹਰੂਪਾਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤੋ ਪਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯਂ ਟੀਕਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਕਿਮਿਤਿ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਰੂਪਕਤੋ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਹਿ ਸਾਰਸਮਾਸੇਪਿ। ਆਸਨ੍ਦੀ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਂ, ਸੇਸਾ ਮਹਾਸਯਨਂ। ਪਟਿਕਾ ਉਣ੍ਣਾਮਯੋ ਸੇਤਤ੍ਥਰਣੋ। ਗੋਨੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਲੋਮੋ ਮਹਾਕੋਜવੋ। ਚਿਤ੍ਤਕਂ વਾਨવਿਚਿਤ੍ਰੋ ਉਣ੍ਣਾਮਯਤ੍ਥਰਣੋ। ਉਣ੍ਣਾ ਏਲ਼ਕਲੋਮਂ। ਪਟਲਿਕਾ ਘਨਪੁਪ੍ਫਿਕਾ। વਿਕਤੀਤਿ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦਿਰੂਪવਿਚਿਤ੍ਤੋ। ਉਦ੍ਦਲੋਮੀਤਿ ਏਕਤੋ ਉਗ੍ਗਤਲੋਮੋ। ਏਕਨ੍ਤਲੋਮਿਕਾਤਿ ਉਭਤੋ ਉਗ੍ਗਤਲੋਮੋ।
187-9.Akappiyāni sayanānīti uccāsayanamahāsayanāni. Padhānavasena pana ‘‘sayanānī’’ti vuttaṃ, pīṭhādayopi ettheva saṅgayhanti añjanī-saddena avasesāni viya. Āsandi ca…pe… ubhatorattūpadhānakañceti etāni akappiyānīti sambandho. Tattha āsandīti sugataṅgulena atirekaṭṭhaṅgulapādakāni mañcapīṭhāni. Tattha pīṭhaṃ nāma mañco viya nātidīghaṃ vuccati. Tividhaṃ tūlametissā atthīti tūlī, pakatitūlikā. ‘‘Pallaṅkoti pādesu vāḷarūpāni ṭhapetvā kato’’ti ṭhapanassa aṭṭhakathāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 254) vuttattā ṭhapanañca yathākathañci hoti, yutti ca hotīti, ‘‘tattheva sīharūpādiṃ dassetvā kato pana vaṭṭatīti vadantī’’ti yaṃ ṭīkāyaṃ vuttaṃ, taṃ ‘‘kimiti evaṃ vadantī’’ti vatvā paṭikkhipitabbaṃ. ‘‘Akappiyarūpakato akappiyamañco pallaṅko nāmā’’ti hi sārasamāsepi. Āsandī pallaṅko uccāsayanaṃ, sesā mahāsayanaṃ. Paṭikā uṇṇāmayo setattharaṇo. Gono caturaṅgulādhikalomo mahākojavo. Cittakaṃ vānavicitro uṇṇāmayattharaṇo. Uṇṇā eḷakalomaṃ. Paṭalikā ghanapupphikā. Vikatīti sīhabyagghādirūpavicitto. Uddalomīti ekato uggatalomo. Ekantalomikāti ubhato uggatalomo.
ਕੁਤ੍ਤਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਨਾਟਕਿਤ੍ਥੀਨਂ ਠਤ੍વਾ ਨਚ੍ਚਨਯੋਗ੍ਗੋ। ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਂ ਕੋਸੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਮਯਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ, ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ ਰਤਨਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਂ ਕੋਸੇਯ੍ਯਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਮਯਂ। ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਚ ਅਸ੍ਸਾ ਚ ਰਥਾ ਚਾਤਿ ਸੇਨਙ੍ਗਾਨਂ ਬਹੁਤ੍ਤੇ ਸਮਾਹਾਰਦ੍વਨ੍ਦੋ, ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥੇ ਤੇਸਂ ਪਿਟ੍ਠੀਸੁ ਅਤ੍ਥਰਾਤਿ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ। ਅਜਿਨਪ੍ਪવੇਣੀਤਿ ਅਜਿਨਾਨਂ ਅਜਿਨਮਿਗਚਮ੍ਮਾਨਂ ਮਞ੍ਚਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਦੁਪਟ੍ਟਤਿਪਟ੍ਟਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸਿਬ੍ਬਿਤਾ ਪવੇਣੀ। ਕਦਲਿਮਿਗਾਨਂ ਇਦਂ ਕਦਲਿਮਿਗਂ, ਕਿਂ ਤਂ? ਚਮ੍ਮਂ, ਪવਰੋ ਚ ਸੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰੋ ਚਾਤਿ ਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰੋ, ਸੋ ਚ ਤਂ ਸੇਤવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਤ੍ਥਤਞ੍ਚ, ਕਦਲਿਮਿਗਞ੍ਚ ਤਂ ਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਞ੍ਚਾਤਿ ਸਮਾਸੋ, ਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੇਤવਤ੍ਥਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਪਤ੍ਥਰਿਤਂ ਕਦਲਿਮਿਗਪ੍ਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਕਿਰ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦ੍વਯੇਨ ਅਤ੍ਥਤਂ ਅਞ੍ਞਮੇવ ਕਿਞ੍ਚਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਜਿਨਪ੍ਪવੇਣੀ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮਹਾવ॰ ੨੫੪) વਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਮੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤੇਸੁ ਹਿ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤਦਤ੍ਥਤਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਸਿਯਾ, ਤਥਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਸੁਂ ਪਟਿਕਾਦਿਕਨ੍ਤਿ।
Kuttaṃ soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggo. Koseyyaṃ ratanaparisibbitaṃ koseyyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ, kaṭṭissaṃ ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ. Hatthino ca assā ca rathā cāti senaṅgānaṃ bahutte samāhāradvando, hatthiassarathe tesaṃ piṭṭhīsu attharāti tappuriso. Ajinappaveṇīti ajinānaṃ ajinamigacammānaṃ mañcappamāṇena dupaṭṭatipaṭṭāni katvā sibbitā paveṇī. Kadalimigānaṃ idaṃ kadalimigaṃ, kiṃ taṃ? Cammaṃ, pavaro ca so paccattharo cāti pavarapaccattharo, so ca taṃ setavatthassa upari atthatañca, kadalimigañca taṃ pavarapaccattharañcāti samāso, pavarapaccattharaṇasaṅkhātaṃ setavatthassa upari pattharitaṃ kadalimigappavarapaccattharaṇanti attho. Taṃ kira evaṃ karonti. Ṭīkāyaṃ pana yathāvuttadvayena atthataṃ aññameva kiñci vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ ‘‘ajinappaveṇī dhāretabbā’’tiādinā (mahāva. 254) visuṃ attharaṇānameva vuttattā. Tesu hi vuttesu tadatthataṃ vuttameva siyā, tathā ca vuttaṃ heṭṭhā visuṃ paṭikādikanti.
ਸਲੋਹਿਤવਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਉਭਤੋਰਤ੍ਤੂਪਧਾਨਕ’’ਨ੍ਤਿਮਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਂ। ਲੋਹਿਤવਿਤਾਨੇਨ ਸਹ વਤ੍ਤਮਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਸੇਤવਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇ ਸਤਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਰਤ੍ਤਂ ਉਪਧਾਨਂ ਸੀਸੂਪਧਾਨਂ ਪਾਦੂਪਧਾਨਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤੂਪਧਾਨਕਂ, ਉਭਤੋ ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸੀਸਪਾਦਨਿਕ੍ਖੇਪਨਟ੍ਠਾਨੇ ਰਤ੍ਤੂਪਧਾਨਕਨ੍ਤਿ ਅਲੋਪਸਮਾਸੋ। ਯਂ ਪਨ ਏਕਮੇવ ਉਪਧਾਨਂ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਂ વਿਚਿਤ੍ਰਂ, ਤਂ ਪਮਾਣਯੁਤ੍ਤਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਪਮਾਣਂ – વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਤੀਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕਣ੍ਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ વਿਦਤ੍ਥਿਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਂ, ਮਜ੍ਝੇ ਮੁਟ੍ਠਿਰਤਨਂ, ਦੀਘਤੋ ਪਨ ਦਿਯਡ੍ਢਰਤਨਂ વਾ ਦ੍વਿਰਤਨਂ વਾ। ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਥਚਿ ਛੇਦਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Salohitavitānanti etaṃ ‘‘ubhatorattūpadhānaka’’ntimassa visesanaṃ. Lohitavitānena saha vattamānanti samāso. Setavitānampi heṭṭhā akappiyapaccattharaṇe sati na vaṭṭati. Rattaṃ upadhānaṃ sīsūpadhānaṃ pādūpadhānañca rattūpadhānakaṃ, ubhato mañcassa sīsapādanikkhepanaṭṭhāne rattūpadhānakanti alopasamāso. Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ ubhayapassesu rattādivaṇṇaṃ vicitraṃ, taṃ pamāṇayuttameva vaṭṭati. Tatridaṃ pamāṇaṃ – vitthārato tīsu kaṇṇesu dvinnaṃ kaṇṇānaṃ antaraṃ vidatthicaturaṅgulaṃ, majjhe muṭṭhiratanaṃ, dīghato pana diyaḍḍharatanaṃ vā dviratanaṃ vā. Paribhuñjatoti iminā karontassa kārāpentassa katthaci chedanakaṃ pācittiyanti dīpeti.
੧੯੦. ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਚ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਚ ਘਰੇ ਚਾਪਿ ਆਸਨ੍ਦਾਦਿਤ੍ਤਯਾ ਸੇਸੇ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕੇ ਗਿਹਿવਿਕਟੇ ਸਤਿ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਜ੍ਝਾਹਾਰੋ ਪਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਘਿਕਮ੍ਪਿ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤਿ। ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਆਸਨ੍ਦਿਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਤੂਲਿਕਂ ਗਿਹਿવਿਕਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੪) ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਮਞ੍ਞਜੋਤਨਾਯ ਪਨ વਿਸੇਸੇਪਿ ਅવਟ੍ਠਾਨਤੋ ਆਸਨ੍ਦਾਦਿਤ੍ਤਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਆਸਨ੍ਦਾਦਿਤ੍ਤਯਾ ਸੇਸੇਤਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਆਸਨ੍ਦੀ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ ਗੋਨਕੋ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮੇ ਆਸਨ੍ਦਾਦਿਦ੍વਯਮਾਦਿਤੋ ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਗੋਨਕਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਘਿਕવਿਹਾਰੇ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕવਿਹਾਰੇ વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਪਨ ਗਿਹਿવਿਕਟਨੀਹਾਰੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੦) વੁਤ੍ਤਂ। ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰੇ ਦਾਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਧਮ੍ਮਾਸਨਂ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ। ਘਰੇਤਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ। ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਂਖਿਪਨਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਂ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, ਭੂਮਤ੍ਥਰਣੇ ਸਙ੍ਖੇਪੋ ਅਸ੍ਸ ਸਯਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣੇ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣਭੂਮਤ੍ਥਰਤੋ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਮੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਯਿਤੁਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਪ੍ਪਿਯਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਸਯਿਤੁਞ੍ਚ ਨਿਸੀਦਿਤੁਞ੍ਚ। ‘‘ਪਰਿਭਣ੍ਡਕਤਂ ਭੂਮਿਂ વਾ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਸੇਨਾਸਨਂ વਾ ਸਙ੍ਘਿਕਮਞ੍ਚਪੀਠਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾવ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੪) વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਞ੍ਚ ਆਸਨ੍ਦਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਕਰਣੇ ਪਰਿਭੋਗੇ ਲਕ੍ਖਣવਚਨਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸਨ੍ਦਿਯਾ ਪਾਦੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਸ વਾਲ਼ੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਤੂਲਿਕਂ વਿਜਟੇਤ੍વਾ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਕਾਤੁਂ, ਅવਸੇਸਂ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੨੦)।
190. Dhammāsane ca bhattagge ca ghare cāpi āsandādittayā sese gihisantake gihivikaṭe sati nisīdituṃ labbhatīti ajjhāhāro padasambandho veditabbo. Gihisantaketi iminā saṅghikampi upalakkheti. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā tīṇi āsandiṃ pallaṅkaṃ tūlikaṃ gihivikaṭa’’nti (cūḷava. 314) sāmaññena vuttaṃ. Sāmaññajotanāya pana visesepi avaṭṭhānato āsandādittayāti ettha dhammāsane āsandādittayā seseti yojetvā attho gahetabbo. Aṭṭhakathāyañhi ‘‘āsandī pallaṅko gonako’’tiādipāḷikkame āsandādidvayamādito hitvā ‘‘gonakādīni saṅghikavihāre vā puggalikavihāre vā mañcapīṭhakesu attharitvā paribhuñjituṃ na vaṭṭanti, dhammāsane pana gihivikaṭanīhārena labbhanti, tatrāpi nipajjituṃ na vaṭṭatī’’ti (cūḷava. aṭṭha. 320) vuttaṃ. Bhattaggaṃ nāma vihāre dānaṭṭhānaṃ. Dhammāsanaṃ pana yattha katthaci. Ghareti antaraghare. Nisīdituṃ labbhateti iminā nipajjituṃ na vaṭṭatīti dīpeti. Saṃkhipanaṃ antokaraṇaṃ saṅkhepo, bhūmattharaṇe saṅkhepo assa sayanassāti samāso. Tasmiṃ bhūmattharaṇe antokaraṇabhūmattharato bhūmattharaṇamevāti daṭṭhabbaṃ. Sayituñcāti attano kappiyapaccattharaṇaṃ attharitvā sayituñca nisīdituñca. ‘‘Paribhaṇḍakataṃ bhūmiṃ vā bhūmattharaṇasenāsanaṃ vā saṅghikamañcapīṭhaṃ vā attano santakena paccattharaṇena paccattharitvāva nipajjitabba’’nti hi aṭṭhakathāyaṃ (cūḷava. aṭṭha. 324) vuttaṃ. Idañca āsandādīnampi aññathattakaraṇe paribhoge lakkhaṇavacanaṃ. Vuttañhi bhagavatā ‘‘anujānāmi bhikkhave, āsandiyā pāde chinditvā paribhuñjituṃ, pallaṅkassa vāḷe bhinditvā paribhuñjituṃ, tūlikaṃ vijaṭetvā bibbohanaṃ kātuṃ, avasesaṃ bhūmattharaṇaṃ kātu’’nti (cūḷava. 320).
੧੯੧. ਚਤੁਰਂਸਪੀਠਾ ਚ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾ ਚ ਉਚ੍ਚਪਾਦਕਾ ਕਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વਚਨਂ વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਂਸਾ ਕੋਣਾ ਯੇਸਂ, ਤੇ ਚ ਤੇ ਪੀਠਾ ਚਾਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਪਸ੍ਸਯਾਨਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਦਾਨਂ વਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਯੇਸਨ੍ਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਏਕਾਪਸ੍ਸਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾ। ਚਤੁਰਂਸਪੀਠਾਨਂ વਿਸੁਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਙ੍ਗਾਦਯੋ ਪਨ ਦੀਘਾਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਸ੍ਸ ਏਕਯੋਗਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਏਕਯੋਗਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਹ વਾ ਪવਤ੍ਤਿ, ਸਹ વਾ ਨਿવਤ੍ਤੀਤਿ ਘਰੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਸ੍ਸਪਿ ਗਹਣਂ। ਏવ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾ ਘਰੇ વਾ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮੇવ ਕਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਂ ਮਞ੍ਚਮ੍ਪਿ ਪੀਠਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨਾਭਿਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਹਿવਿਕਟਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦਿਤੁਂ, ਨ ਤ੍વੇવ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੪)। ਤੇ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਦ੍ਦਾਲਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
191. Caturaṃsapīṭhā ca…pe… pañcaṅgā ca uccapādakā kappantīti atthato vacanaṃ vipallāsetvā sambandhitabbaṃ, ‘‘kappiyā’’ti iminā vā sambandho veditabbo. Tattha cattāro aṃsā koṇā yesaṃ, te ca te pīṭhā cāti samāso. Tiṇṇaṃ apassayānaṃ, catunnañca pādānaṃ vasena satta aṅgāni yesanti samāso. Ekāpassayassa vasena pañcaṅgā. Caturaṃsapīṭhānaṃ visuṃ kappiyabhāvassa vuttattā sattaṅgādayo pana dīghāti viññāyanti. Pāḷiyaṃ bhattaggassa ekayoganiddiṭṭhattā ekayoganiddiṭṭhānaṃ saha vā pavatti, saha vā nivattīti ghareti iminā bhattaggassapi gahaṇaṃ. Eva-saddo aṭṭhānappayutto, tasmā tūlonaddhā mañcapīṭhā ghare vā bhattagge vā nisīditumeva kappantīti sambandho. Tatrāyaṃ pāḷi ‘‘tena kho pana samayena manussā bhattagge antaraghare tūlonaddhaṃ mañcampi pīṭhampi paññapenti. Bhikkhū kukkuccāyantā nābhinisīdanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, gihivikaṭaṃ abhinisīdituṃ, na tveva abhinipajjitu’’nti (cūḷava. 314). Te pana karontassa vā kārāpentassa vā uddālanakaṃ pācittiyaṃ.
੧੯੨. ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਚੀવਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਚੀવਰਂ ਛવਿ ਏਤਾਸਨ੍ਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਪਞ੍ਚ ਭਿਸੀਤਿ ਚੋਲ਼ਾਦਿਤੂਲਗਣਨਾਯ ਪਞ੍ਚਕਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ વਿਹਾਰਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।
192. Sānulomānaṃ channaṃ cīvarānaṃ aññataraṃ cīvaraṃ chavi etāsanti viggaho. Pañca bhisīti coḷāditūlagaṇanāya pañcakā vuttā. Sabbatthāti vihāramañcapīṭhādīsu sabbattha.
੧੯੩. ਤੂਲਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਸਿਮ੍ਬਲਿਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਖੀਰવਲ੍ਲਿਆਦੀਨਂ ਏਰਕਾਦੀਨਂ ਤਿਣਾਨਂ ਤੂਲਤ੍ਤਯਂ। ਭਿਸਿਗਬ੍ਭੋ ਚੋਲ਼ਾਦਿਕੋ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਭਿਸਿਗਬ੍ਭੋ। ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਨਂ ਲੋਮਾਨੀਤਿ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸੇਸੋ। ਮਿਗ-ਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸੀਹਾਦਯੋ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾ, ਪਕ੍ਖਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਂਸਮੋਰਾਦਯੋ ਗਹਿਤਾ। ਨਨੁ ਚ ਭਿਸਿਗਬ੍ਭਸਦ੍ਦਨ੍ਤੋਗਧਾਯ ਉਣ੍ਣਾਯ ਮਿਗਪਕ੍ਖਿਲੋਮਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਸਬ੍ਭਾવੇਪਿ ਤੇਸਂ વਿਸੁਂ ਗਹਣੇ ਸਤਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗવਿਭਾવਨਪ੍ਪਯੋਜਨਸਬ੍ਭਾવਤੋ। ਨਨੁ ਚ ਏવਮ੍ਪਿ ਦੋਸੋਯੇવ, ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਮਮੁਣ੍ਣਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਭਿਸਿਗਬ੍ਭਾਨਂ ਉਪਰਿ ਨੀਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਗਮ੍ਯਤੇ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨੇਪਿ ਅਯਮੇવ ਭਿਸਿਗਬ੍ਭੋਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ, ਤਥਾਪਿ ਨ ਦੋਸੋ, ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਪਤਿ ਕਾਮਚਾਰੋਤਿ। ਮਸੂਰਕੇ ਤੂਲવਜ੍ਜਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ વਿਪਰਿਣਾਮੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਸੂਰਕਂ ਨਾਮ ਚਮ੍ਮਛવਿਕਾ ਭਿਸੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
193.Tūlattayanti simbalirukkhādīnaṃ khīravalliādīnaṃ erakādīnaṃ tiṇānaṃ tūlattayaṃ. Bhisigabbho coḷādiko pañcavidho bhisigabbho. Migapakkhinaṃ lomānīti etaṃ sabbanti seso. Miga-saddeneva sabbepi sīhādayo catuppadā, pakkhi-saddena sabbepi haṃsamorādayo gahitā. Nanu ca bhisigabbhasaddantogadhāya uṇṇāya migapakkhilomānampi gahaṇasabbhāvepi tesaṃ visuṃ gahaṇe sati punaruttidoso āpajjatīti? Nāpajjati manussalomapariccāgavibhāvanappayojanasabbhāvato. Nanu ca evampi dosoyeva, ‘‘manussalomamuṇṇāya’’ntiādinā bhisigabbhānaṃ upari nīyamānattā gamyate bibbohanepi ayameva bhisigabbhoti? Saccaṃ, tathāpi na doso, gamyamānatthassa saddassa payogaṃ pati kāmacāroti. Masūrake tūlavajjā anuññātāti vipariṇāmetvā sambandhitabbaṃ. Masūrakaṃ nāma cammachavikā bhisīti vadanti.
੧੯੪. ਉਣ੍ਣਾਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਮਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣੇ ਸੁਦ੍ਧਂ ਤਮਾਲਕਞ੍ਚ ਪੁਪ੍ਫਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਂ ਆਸਨਞ੍ਚੇવ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਮਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਇਧ ਏਲ਼ਕਲੋਮਮੇવ ਉਣ੍ਣਾ, ਅਥ ਖੋ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਜਾਤੀਨਂ ਪਕ੍ਖਿਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਲੋਮਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਪਿਯਙ੍ਗੁਬਕੁਲਪੁਪ੍ਫਾਦਿ। ਤਮਾਲਕਸਦ੍ਦੇਨੇવ ਉਪਚਾਰਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਮਾਲਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪ੍ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਂ। ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਕੀਦਿਸਂ ਨ ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ વਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਨ ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤੇਨ ਪਟਿવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ।
194. Uṇṇāyaṃ manussalomañca paṇṇe suddhaṃ tamālakañca pupphañca appaṭivekkhitaṃ āsanañceva na labbhanti sambandho. Manussalomanti iminā na kevalaṃ idha eḷakalomameva uṇṇā, atha kho kappiyākappiyamaṃsajātīnaṃ pakkhicatuppadānaṃ lomampīti dasseti. Pupphanti piyaṅgubakulapupphādi. Tamālakasaddeneva upacārato pattaṃ gahetvā ‘‘tamālaka’’nti vuttaṃ. Appaṭivekkhitanti anupaparikkhitaṃ. Kīdisaṃ pana paṭivekkhitabbaṃ, kīdisaṃ na paṭivekkhitabbanti? Yaṃ vinicchayato viññātaṃ, taṃ na paṭivekkhitabbaṃ, itaraṃ hatthena parāmasantena paṭivekkhitabbaṃ.
ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਯਨਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Akappiyasayananiddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
