| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੮. ਅਕੁਸਲਚ੍ਛੇਦਨਪਞ੍ਹੋ
8. Akusalacchedanapañho
੮. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਥਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਅਕੁਸਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਸਾવਸੇਸੇ ਅਕੁਸਲੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਸਬ੍ਬਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਕੁਸਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਭਗવਤੋ ਸੇਸੇਕਂ ਅਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ।
8. ‘‘Bhante nāgasena, tathāgato sabbaṃ akusalaṃ jhāpetvā sabbaññutaṃ patto, udāhu sāvasese akusale sabbaññutaṃ patto’’ti? ‘‘Sabbaṃ, mahārāja, akusalaṃ jhāpetvā bhagavā sabbaññutaṃ patto, natthi bhagavato sesekaṃ akusala’’nti.
‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜ, ਰਾਜਗਹੇ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੋ ਸਕਲਿਕਾਯ 1 ਖਤੋ, ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕਾਯੇ ਅਭਿਸਨ੍ਨੇ ਜੀવਕੇਨ વਿਰੇਕੋ ਕਾਰਿਤੋ, વਾਤਾਬਾਧੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇਨ ਥੇਰੇਨ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਰਿਯਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Kiṃ pana, bhante, dukkhā vedanā tathāgatassa kāye uppannapubbā’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, rājagahe bhagavato pādo sakalikāya 2 khato, lohitapakkhandikābādho uppanno, kāye abhisanne jīvakena vireko kārito, vātābādhe uppanne upaṭṭhākena therena uṇhodakaṃ pariyiṭṭha’’nti.
‘‘ਯਦਿ , ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਥਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਅਕੁਸਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੋ ਸਕਲਿਕਾਯ ਖਤੋ, ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾ ਚ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਾਦੋ ਸਕਲਿਕਾਯ ਖਤੋ, ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾ ਚ ਆਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤੇਨ ਹਿ ਤਥਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਂ ਅਕੁਸਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਨਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਨਾ ਕਮ੍ਮੇਨ વੇਦਯਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વੇਦਯਿਤਂ ਕਮ੍ਮਮੂਲਕਂ, ਤਂ ਕਮ੍ਮੇਨੇવ વੇਦਯਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਤવਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ 3।
‘‘Yadi , bhante nāgasena, tathāgato sabbaṃ akusalaṃ jhāpetvā sabbaññutaṃ patto, tena hi bhagavato pādo sakalikāya khato, lohitapakkhandikā ca ābādho uppannoti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi tathāgatassa pādo sakalikāya khato, lohitapakkhandikā ca ābādho uppanno, tena hi tathāgato sabbaṃ akusalaṃ jhāpetvā sabbaññutaṃ pattoti tampi vacanaṃ micchā. Natthi, bhante, vinā kammena vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ vedayitaṃ kammamūlakaṃ, taṃ kammeneva vedayati, ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti 4.
‘‘ਨ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વੇਦਯਿਤਂ ਕਮ੍ਮਮੂਲਕਂ। ਅਟ੍ਠਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਾਰਣੇਹਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੂ ਸਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾ વੇਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ? વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੁਥੂ ਸਤ੍ਤਾ વੇਦਨਾ વੇਦਯਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ‘ਸਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਂ વਿਬਾਧਤੀ’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇ ਇਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਤ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਤਂ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਯਞ੍ਚ વਾਤਿਕਂ ਯਞ੍ਚ ਪਿਤ੍ਤਿਕਂ ਯਞ੍ਚ ਸੇਮ੍ਹਿਕਂ ਯਞ੍ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਂ ਯਞ੍ਚ ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਂ ਯਞ੍ਚ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਂ ਯਞ੍ਚ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਂ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਯੇવ, ਕਮ੍ਮੇਨੇવ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Na hi, mahārāja, sabbaṃ taṃ vedayitaṃ kammamūlakaṃ. Aṭṭhahi, mahārāja, kāraṇehi vedayitāni uppajjanti, yehi kāraṇehi puthū sattā vedanā vediyanti. Katamehi aṭṭhahi? Vātasamuṭṭhānānipi kho, mahārāja, idhekaccāni vedayitāni uppajjanti, pittasamuṭṭhānānipi kho, mahārāja…pe… semhasamuṭṭhānānipi kho, mahārāja…pe… sannipātikānipi kho, mahārāja…pe… utupariṇāmajānipi kho, mahārāja…pe… visamaparihārajānipi kho, mahārāja…pe… opakkamikānipi kho, mahārāja…pe… kammavipākajānipi kho, mahārāja, idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Imehi kho, mahārāja, aṭṭhahi kāraṇehi puthū sattā vedanā vedayanti. Tattha ye te puggalā ‘satte kammaṃ vibādhatī’ti vadeyyuṃ, te ime puggalā sattakāraṇaṃ paṭibāhanti. Tesaṃ taṃ vacanaṃ micchā’’ti. ‘‘Bhante nāgasena, yañca vātikaṃ yañca pittikaṃ yañca semhikaṃ yañca sannipātikaṃ yañca utupariṇāmajaṃ yañca visamaparihārajaṃ yañca opakkamikaṃ, sabbete kammasamuṭṭhānā yeva, kammeneva te sabbe sambhavantī’’ti.
‘‘ਯਦਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾવ ਆਬਾਧਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। વਾਤੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੁਪ੍ਪਮਾਨੋ ਦਸવਿਧੇਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਸੀਤੇਨ ਉਣ੍ਹੇਨ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ વਿਪਾਸਾਯ ਅਤਿਭੁਤ੍ਤੇਨ ਠਾਨੇਨ ਪਧਾਨੇਨ ਆਧਾવਨੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ। ਤਤ੍ਰ ਯੇ ਤੇ ਨવ વਿਧਾ, ਨ ਤੇ ਅਤੀਤੇ, ਨ ਅਨਾਗਤੇ, વਤ੍ਤਮਾਨਕੇ ਭવੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘ਕਮ੍ਮਸਮ੍ਭવਾ ਸਬ੍ਬਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ। ਪਿਤ੍ਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੁਪ੍ਪਮਾਨਂ ਤਿવਿਧੇਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਸੀਤੇਨ ਉਣ੍ਹੇਨ વਿਸਮਭੋਜਨੇਨ। ਸੇਮ੍ਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੁਪ੍ਪਮਾਨਂ ਤਿવਿਧੇਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਸੀਤੇਨ ਉਣ੍ਹੇਨ ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ। ਯੋ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, વਾਤੋ ਯਞ੍ਚ ਪਿਤ੍ਤਂ ਯਞ੍ਚ ਸੇਮ੍ਹਂ, ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਕੋਪੇਹਿ ਕੁਪ੍ਪਿਤ੍વਾ ਮਿਸ੍ਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਸਕਂ ਸਕਂ વੇਦਨਂ ਆਕਡ੍ਢਤਿ। ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾ, ਮਹਾਰਾਜ, વੇਦਨਾ ਉਤੁਪਰਿਯਾਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾ વੇਦਨਾ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ, ਮਹਾਰਾਜ, વੇਦਨਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕਿਰਿਯਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਾ, ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ વੇਦਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਪ੍ਪਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਂ, ਬਹੁਤਰਂ ਅવਸੇਸਂ। ਤਤ੍ਥ ਬਾਲਾ ‘ਸਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਂ ਯੇવਾ’ਤਿ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇਨ વવਤ੍ਥਾਨਂ ਕਾਤੁਂ।
‘‘Yadi, mahārāja, tepi sabbe kammasamuṭṭhānāva ābādhā bhaveyyuṃ, na tesaṃ koṭṭhāsato lakkhaṇāni bhaveyyuṃ. Vāto kho, mahārāja, kuppamāno dasavidhena kuppati sītena uṇhena jighacchāya vipāsāya atibhuttena ṭhānena padhānena ādhāvanena upakkamena kammavipākena. Tatra ye te nava vidhā, na te atīte, na anāgate, vattamānake bhave uppajjanti, tasmā na vattabbā ‘kammasambhavā sabbā vedanā’ti. Pittaṃ, mahārāja, kuppamānaṃ tividhena kuppati sītena uṇhena visamabhojanena. Semhaṃ, mahārāja, kuppamānaṃ tividhena kuppati sītena uṇhena annapānena. Yo ca, mahārāja, vāto yañca pittaṃ yañca semhaṃ, tehi tehi kopehi kuppitvā missī hutvā sakaṃ sakaṃ vedanaṃ ākaḍḍhati. Utupariṇāmajā, mahārāja, vedanā utupariyāmena uppajjati. Visamaparihārajā vedanā visamaparihārena uppajjati. Opakkamikā, mahārāja, vedanā atthi kiriyā, atthi kammavipākā, kammavipākajā vedanā pubbe katena kammena uppajjati. Iti kho, mahārāja, appaṃ kammavipākajaṃ, bahutaraṃ avasesaṃ. Tattha bālā ‘sabbaṃ kammavipākajaṃ yevā’ti atidhāvanti. Taṃ kammaṃ na sakkā vinā buddhañāṇena vavatthānaṃ kātuṃ.
‘‘ਯਂ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤੋ ਪਾਦੋ ਸਕਲਿਕਾਯ ਖਤੋ, ਤਂ વੇਦਯਿਤਂ ਨੇવ વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਂ, ਨ ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਂ, ਨ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਂ, ਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਂ, ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਂ ਯੇવ। ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬਹੂਨਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਤਥਾਗਤੇ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿ, ਸੋ ਤੇਨ ਆਘਾਤੇਨ ਮਹਤਿਂ ਗਰੁਂ ਸਿਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿ, ਅਥਞ੍ਞੇ ਦ੍વੇ ਸੇਲਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਸਿਲਂ ਤਥਾਗਤਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਯੇવ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਤਾਸਂ ਪਹਾਰੇਨ ਪਪਟਿਕਾ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਰੁਹਿਰਂ 5 ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਤੋ વਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤੋ ਏਸਾ વੇਦਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਤੋ વਾ, ਤਤੁਦ੍ਧਂ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਾ વੇਦਨਾ।
‘‘Yaṃ pana, mahārāja, bhagavato pādo sakalikāya khato, taṃ vedayitaṃ neva vātasamuṭṭhānaṃ, na pittasamuṭṭhānaṃ, na semhasamuṭṭhānaṃ, na sannipātikaṃ, na utupariṇāmajaṃ, na visamaparihārajaṃ, na kammavipākajaṃ, opakkamikaṃ yeva. Devadatto hi, mahārāja, bahūni jātisatasahassāni tathāgate āghātaṃ bandhi, so tena āghātena mahatiṃ garuṃ silaṃ gahetvā ‘matthake pātessāmī’ti muñci, athaññe dve selā āgantvā taṃ silaṃ tathāgataṃ asampattaṃ yeva sampaṭicchiṃsu, tāsaṃ pahārena papaṭikā bhijjitvā bhagavato pāde patitvā ruhiraṃ 6 uppādesi, kammavipākato vā, mahārāja, bhagavato esā vedanā nibbattā kiriyato vā, tatuddhaṃ natthaññā vedanā.
‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਖੇਤ੍ਤਦੁਟ੍ਠਤਾਯ વਾ ਬੀਜਂ ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ ਬੀਜਦੁਟ੍ਠਤਾਯ વਾ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਤੋ વਾ ਭਗવਤੋ ਏਸਾ વੇਦਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਤੋ વਾ, ਤਤੁਦ੍ਧਂ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਾ વੇਦਨਾ।
‘‘Yathā, mahārāja, khettaduṭṭhatāya vā bījaṃ na sambhavati bījaduṭṭhatāya vā. Evameva kho, mahārāja, kammavipākato vā bhagavato esā vedanā nibbattā kiriyato vā, tatuddhaṃ natthaññā vedanā.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੋਟ੍ਠਦੁਟ੍ਠਤਾਯ વਾ ਭੋਜਨਂ વਿਸਮਂ ਪਰਿਣਮਤਿ ਆਹਾਰਦੁਟ੍ਠਤਾਯ વਾ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਤੋ વਾ ਭਗવਤੋ ਏਸਾ વੇਦਨਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਕਿਰਿਯਤੋ વਾ, ਤਤੁਦ੍ਧਂ ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਾ વੇਦਨਾ। ਅਪਿ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਤ੍ਥਿ ਭਗવਤੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ વੇਦਨਾ, ਨਤ੍ਥਿ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾ વੇਦਨਾ, ਅવਸੇਸੇਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਭਗવਤੋ વੇਦਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਾਯ ਚ ਪਨ વੇਦਨਾਯ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤੁਂ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, koṭṭhaduṭṭhatāya vā bhojanaṃ visamaṃ pariṇamati āhāraduṭṭhatāya vā, evameva kho, mahārāja, kammavipākato vā bhagavato esā vedanā nibbattā kiriyato vā, tatuddhaṃ natthaññā vedanā. Api ca, mahārāja, natthi bhagavato kammavipākajā vedanā, natthi visamaparihārajā vedanā, avasesehi samuṭṭhānehi bhagavato vedanā uppajjati, tāya ca pana vedanāya na sakkā bhagavantaṃ jīvitā voropetuṃ.
‘‘ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ , ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੇ 7 ਕਾਯੇ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾ ਸੁਭਾਸੁਭવੇਦਨਾ। ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਆਕਾਸੇ ਖਿਤ੍ਤੋ ਲੇਡ੍ਡੁ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਨਿਪਤਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲੇਡ੍ਡੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਨਿਪਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ, ਯੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲવਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ , ਭਨ੍ਤੇ, ਅਕਮ੍ਮਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਸੋ ਲੇਡ੍ਡੁ ਮਹਾਪਥવਿਯਂ ਨਿਪਤਤਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਹਾਪਥવੀ, ਏવਂ ਤਥਾਗਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਯਥਾ ਲੇਡ੍ਡੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਕਤੇਨ ਮਹਾਪਥવਿਯਂ ਨਿਪਤਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਕਤੇਨ ਸਾ ਸਕਲਿਕਾਪਾਦੇ ਨਿਪਤਿਤਾ।
‘‘Nipatanti , mahārāja, imasmiṃ cātumahābhūtike 8 kāye iṭṭhāniṭṭhā subhāsubhavedanā. Idha, mahārāja, ākāse khitto leḍḍu mahāpathaviyā nipatati, api nu kho so, mahārāja, leḍḍu pubbe katena mahāpathaviyā nipatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, natthi so, bhante, hetu mahāpathaviyā, yena hetunā mahāpathavī kusalākusalavipākaṃ paṭisaṃvedeyya, paccuppannena , bhante, akammakena hetunā so leḍḍu mahāpathaviyaṃ nipatati. Yathā, mahārāja, mahāpathavī, evaṃ tathāgato daṭṭhabbo. Yathā leḍḍu pubbe akatena mahāpathaviyaṃ nipatati, evameva kho, mahārāja, tathāgatassa pubbe akatena sā sakalikāpāde nipatitā.
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਚ ਖਣਨ੍ਤਿ ਚ, ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਚ ਖਣਨ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹਿ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਾ ਸਾ ਸਕਲਿਕਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਨਿਪਤਿਤਾ, ਨ ਸਾ ਸਕਲਿਕਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਨਿਪਤਿਤਾ। ਯੋਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤੋ ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾਬਾਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋਪਿ ਆਬਾਧੋ ਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕੇਨੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯੇ ਕੇਚਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤੋ ਕਾਯਿਕਾ ਆਬਾਧਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਨ ਤੇ ਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਛਨ੍ਨਂ ਏਤੇਸਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ।
‘‘Idha pana, mahārāja, manussā mahāpathaviṃ bhindanti ca khaṇanti ca, api nu kho, mahārāja, te manussā pubbe katena mahāpathaviṃ bhindanti ca khaṇanti cā’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yā sā sakalikā bhagavato pāde nipatitā, na sā sakalikā pubbe katena bhagavato pāde nipatitā. Yopi, mahārāja, bhagavato lohitapakkhandikābādho uppanno, sopi ābādho na pubbe katena uppanno, sannipātikeneva uppanno, ye keci, mahārāja, bhagavato kāyikā ābādhā uppannā, na te kammābhinibbattā, channaṃ etesaṃ samuṭṭhānānaṃ aññatarato nibbattā.
‘‘ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਦੇવਾਤਿਦੇવੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯવਰਲਞ੍ਛਕੇ ਮੋਲ਼ਿਯਸੀવਕੇ 9 વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇ –
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavaralañchake moḷiyasīvake 10 veyyākaraṇe –
‘‘‘ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀવਕ, વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਲੋਕਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀવਕ, ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ, ਯਥਾ ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਸੀવਕ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਹੇਤੂ’’ਤਿ । ਯਞ੍ਚ ਸਾਮਂ ਞਾਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ વਦਾਮਿ।
‘‘‘Pittasamuṭṭhānānipi kho, sīvaka, idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Sāmampi kho etaṃ, sīvaka, veditabbaṃ, yathā pittasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Lokassapi kho etaṃ, sīvaka, saccasammataṃ, yathā pittasamuṭṭhānānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Tatra, sīvaka, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ‘‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbe katahetū’’ti . Yañca sāmaṃ ñātaṃ, tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ, tañca atidhāvanti. Tasmā tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmi.
‘‘‘ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ…ਪੇ॰… ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ…ਪੇ॰… વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾਨਿਪਿ ਖੋ , ਸੀવਕ…ਪੇ॰… ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ…ਪੇ॰… ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਖੋ, ਸੀવਕ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀવਕ, વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਲੋਕਸ੍ਸਪਿ ਖੋ ਏਤਂ, ਸੀવਕ, ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ, ਯਥਾ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾਨਿਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚਾਨਿ વੇਦਯਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਸੀવਕ, ਯੇ ਤੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ ਏવਂਦਿਟ੍ਠਿਨੋ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਯਂ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਹੇਤੂ’’ਤਿ। ਯਞ੍ਚ ਸਾਮਂ ਞਾਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਮਤਂ, ਤਞ੍ਚ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾਤਿ વਦਾਮੀ’’’ਤਿ।
‘‘‘Semhasamuṭṭhānānipi kho, sīvaka, idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Vātasamuṭṭhānānipi kho, sīvaka…pe… sannipātikānipi kho, sīvaka…pe… utupariṇāmajānipi kho, sīvaka…pe… visamaparihārajānipi kho , sīvaka…pe… opakkamikānipi kho, sīvaka…pe… kammavipākajānipi kho, sīvaka, idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Sāmampi kho etaṃ, sīvaka, veditabbaṃ, yathā kammavipākajānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Lokassapi kho etaṃ, sīvaka, saccasammataṃ, yathā kammavipākajānipi idhekaccāni vedayitāni uppajjanti. Tatra, sīvaka, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ‘‘yaṃ kiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, sabbaṃ taṃ pubbe katahetū’’ti. Yañca sāmaṃ ñātaṃ, tañca atidhāvanti, yañca loke saccasammataṃ, tañca atidhāvanti. Tasmā tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ micchāti vadāmī’’’ti.
‘‘ਇਤਿਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਸਬ੍ਬਾ વੇਦਨਾ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ, ਸਬ੍ਬਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਕੁਸਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Itipi, mahārāja, na sabbā vedanā kammavipākajā, sabbaṃ, mahārāja, akusalaṃ jhāpetvā bhagavā sabbaññutaṃ pattoti evametaṃ dhārehī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਅਕੁਸਲਚ੍ਛੇਦਨਪਞ੍ਹੋ ਅਟ੍ਠਮੋ।
Akusalacchedanapañho aṭṭhamo.
Footnotes:
