| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Akusalakammapathakathāvaṇṇanā
ਸਰਸੇਨੇવ ਚ ਪਤਨਸਭਾવਸ੍ਸ ਪਾਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਏવ ਅਤੀવ ਪਾਤਨਂ ਅਤਿਪਾਤੋ, ਸਣਿਕਂ ਪਤਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾવ ਸੀਘਂ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ વਾ ਸਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪਾਤਨਂ ਅਤਿਪਾਤੋ। ਪਯੋਗવਤ੍ਥੁਮਹਨ੍ਤਤਾਦੀਹਿ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਤਾ ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲવਭਾવਤੋ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯવਿਪਰਿਯਾਯੇਪਿ ਤਂਤਂਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਬਲવਾਬਲવવਸੇਨੇવ ਅਪ੍ਪਸਾવਜ੍ਜਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਦ੍ਧਿਮਯੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਿਦ੍ਧਿਮਯੋ ਦਾਠਾਕੋਟਿਕਾਦੀਨਂ વਿਯ।
Saraseneva ca patanasabhāvassa pāṇassa antarā eva atīva pātanaṃ atipāto, saṇikaṃ patituṃ adatvāva sīghaṃ pātananti attho. Atikkamma vā satthādīhi abhibhavitvā pātanaṃ atipāto. Payogavatthumahantatādīhi mahāsāvajjatā tehi paccayehi uppajjamānāya cetanāya balavabhāvato. Yathāvuttapaccayavipariyāyepi taṃtaṃpaccayehi uppajjamānāya cetanāya balavābalavavaseneva appasāvajjamahāsāvajjatā veditabbā. Iddhimayo kammavipākajiddhimayo dāṭhākoṭikādīnaṃ viya.
ਗੋਤ੍ਤਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਗੋਤ੍ਤੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਾ। ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਾ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਰਕ੍ਖਿਤਾ। ਸਸਾਮਿਕਾ ਸਾਰਕ੍ਖਾ। ਯਸ੍ਸਾ ਗਮਨੇ ਰਞ੍ਞਾ ਦਣ੍ਡੋ ਠਪਿਤੋ, ਸਾ ਸਪਰਿਦਣ੍ਡਾ। ਅਤ੍ਥਭਞ੍ਜਕੋਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾ ਹੇਸਾਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯਾਤਿਆਦਿ ਮੁਸਾવਾਦਸਾਮਞ੍ਞਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਿਸਂવਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸੇવ ਮੁਸਾવਾਦੋ। ਸੁਞ੍ਞਭਾવਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿવਿਰਹਿਤਤਾਯ ਰਿਤ੍ਤਤਂ। ਅਤ੍ਥવਿਪਨ੍ਨਤਾਯ ਨ ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ। ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਤਿ ਅਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਪਥਭੇਦੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਨ ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ ਦ੍વੀਹਿ ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ વਿਤਥਂ ਪਸ੍ਸਤਿ।
Gottarakkhitā sagottehi rakkhitā. Dhammarakkhitā sahadhammikehi rakkhitā. Sasāmikā sārakkhā. Yassā gamane raññā daṇḍo ṭhapito, sā saparidaṇḍā. Atthabhañjakoti kammapathappattaṃ vuttaṃ. Kammapathakathā hesāti. Attano santakaṃ adātukāmatāyātiādi musāvādasāmaññato vuttaṃ. Hasādhippāyena visaṃvādanapurekkhārasseva musāvādo. Suññabhāvanti pītivirahitatāya rittataṃ. Atthavipannatāya na hadayaṅgamā. Aggaṇhanteti asaddahante kammapathabhedo na hoti. Yo koci pana samphappalāpo dvīhi sambhārehi sijjhatīti. Attano pariṇāmanaṃ cittenevāti veditabbaṃ. Micchā passatīti vitathaṃ passati.
ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋਤਿ ਫਸ੍ਸਪਞ੍ਚਮਕਾਦੀਸੁ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਯੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਨੁ ਚ ਚੇਤਨਾ ਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ ਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾવੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋਤਿ? ਨ, ਅવਚਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਚੇਤਨਾਯ ਅਕਮ੍ਮਪਥਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਅવਚਨਂ, ਕਦਾਚਿ ਪਨ ਕਮ੍ਮਪਥੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬਦਾਤਿ ਕਮ੍ਮਪਥਭਾવਸ੍ਸ ਅਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਅવਚਨਂ। ਯਦਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਪਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਕਮ੍ਮਪਥਰਾਸਿਸਙ੍ਗਹੋ ਨ ਨਿવਾਰਿਤੋਤਿ। ‘‘ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏવਾ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਭਾવવਿਰੋਧਂ ‘‘ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਏવ ਆਰਬ੍ਭ ਪવਤ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਸਯਮੇવ ਪਰਿਹਰਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮવਿਸਯਾવਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। વਿਪਾਕਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦਫਲਾਨਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਨਿਰਯਾਦਿવਿਪਾਕਦੁਗ੍ਗਤਤਾਦੀਨਿ।
Koṭṭhāsatoti phassapañcamakādīsu cittaṅgakoṭṭhāsesu ye koṭṭhāsā honti, tatoti attho. Nanu ca cetanā kammapathesu na vuttāti paṭipāṭiyā sattannaṃ kammapathabhāvo na yuttoti? Na, avacanassa aññahetuttā. Na hi cetanāya akammapathattā kammapatharāsimhi avacanaṃ, kadāci pana kammapatho hoti, na sabbadāti kammapathabhāvassa aniyatattā avacanaṃ. Yadā pana kammapatho hoti, tadā kammapatharāsisaṅgaho na nivāritoti. ‘‘Pañca sikkhāpadā parittārammaṇā evā’’ti etena adinnādānādīnaṃ sattārammaṇabhāvavirodhaṃ ‘‘sattasaṅkhāte saṅkhāre eva ārabbha pavattito’’ti sayameva pariharissati. ‘‘Natthi sattā opapātikā’’ti pavattamānā diṭṭhi tebhūmakadhammavisayāvāti saṅkhārārammaṇatā vuttā. Vipākanissandaphalāni yathākkamaṃ nirayādivipākaduggatatādīni.
ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Akusalakammapathakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Akusalakammapathakathāvaṇṇanā
