| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
៩. អកុសលមូលសុត្តវណ្ណនា
9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā
៧០. នវមេ អកុសលមូលានីតិ អកុសលានំ មូលានិ, អកុសលានិ ច តានិ មូលានិ ចាតិ វា អកុសលមូលានិ។ យទបិ, ភិក្ខវេ, លោភោតិ យោបិ, ភិក្ខវេ, លោភោ។ តទបិ អកុសលមូលន្តិ សោបិ អកុសលមូលំ។ អកុសលមូលំ វា សន្ធាយ ឥធ តម្បីតិ អត្ថោ វដ្ដតិយេវ។ ឯតេនុបាយេន សព្ពត្ថ នយោ នេតព្ពោ។ អភិសង្ខរោតីតិ អាយូហតិ សម្បិណ្ឌេតិ រាសិំ ករោតិ។ អសតា ទុក្ខំ ឧប្បាទយតីតិ អភូតេន អវិជ្ជមានេន យំកិញ្ចិ តស្ស អភូតំ ទោសំ វត្វា ទុក្ខំ ឧប្បាទេតិ។ វធេន វាតិអាទិ យេនាការេន ទុក្ខំ ឧប្បាទេតិ, តំ ទស្សេតុំ វុត្តំ។ តត្ថ ជានិយាតិ ធនជានិយា។ បព្ពាជនាយាតិ គាមតោ វា រដ្ឋតោ វា បព្ពាជនីយកម្មេន ។ ពលវម្ហីតិ អហមស្មិ ពលវា។ ពលត្ថោ ឥតិបីតិ ពលេន មេ អត្ថោ ឥតិបិ, ពលេ វា ឋិតោម្ហីតិបិ វទតិ។
70. Navame akusalamūlānīti akusalānaṃ mūlāni, akusalāni ca tāni mūlāni cāti vā akusalamūlāni. Yadapi, bhikkhave, lobhoti yopi, bhikkhave, lobho. Tadapiakusalamūlanti sopi akusalamūlaṃ. Akusalamūlaṃ vā sandhāya idha tampīti attho vaṭṭatiyeva. Etenupāyena sabbattha nayo netabbo. Abhisaṅkharotīti āyūhati sampiṇḍeti rāsiṃ karoti. Asatā dukkhaṃ uppādayatīti abhūtena avijjamānena yaṃkiñci tassa abhūtaṃ dosaṃ vatvā dukkhaṃ uppādeti. Vadhena vātiādi yenākārena dukkhaṃ uppādeti, taṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha jāniyāti dhanajāniyā. Pabbājanāyāti gāmato vā raṭṭhato vā pabbājanīyakammena . Balavamhīti ahamasmi balavā. Balattho itipīti balena me attho itipi, bale vā ṭhitomhītipi vadati.
អកាលវាទីតិ កាលស្មិំ ន វទតិ, អកាលស្មិំ វទតិ នាម។ អភូតវាទីតិ ភូតំ ន វទតិ , អភូតំ វទតិ នាម។ អនត្ថវាទីតិ អត្ថំ ន វទតិ, អនត្ថំ វទតិ នាម។ អធម្មវាទីតិ ធម្មំ ន វទតិ, អធម្មំ វទតិ នាម។ អវិនយវាទីតិ វិនយំ ន វទតិ, អវិនយំ វទតិ នាម។
Akālavādīti kālasmiṃ na vadati, akālasmiṃ vadati nāma. Abhūtavādīti bhūtaṃ na vadati , abhūtaṃ vadati nāma. Anatthavādīti atthaṃ na vadati, anatthaṃ vadati nāma. Adhammavādīti dhammaṃ na vadati, adhammaṃ vadati nāma. Avinayavādīti vinayaṃ na vadati, avinayaṃ vadati nāma.
តថា ហាយន្តិ តថា ហិ អយំ។ ន អាតប្បំ ករោតិ តស្ស និព្ពេឋនាយាតិ តស្ស អភូតស្ស និព្ពេឋនត្ថាយ វីរិយំ ន ករោតិ។ ឥតិបេតំ អតច្ឆន្តិ ឥមិនាបិ ការណេន ឯតំ អតច្ឆំ។ ឥតរំ តស្សេវ វេវចនំ។
Tathā hāyanti tathā hi ayaṃ. Na ātappaṃ karoti tassa nibbeṭhanāyāti tassa abhūtassa nibbeṭhanatthāya vīriyaṃ na karoti. Itipetaṃ atacchanti imināpi kāraṇena etaṃ atacchaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ.
ទុគ្គតិ បាដិកង្ខាតិ និរយាទិកា ទុគ្គតិ ឥច្ឆិតព្ពា, សា អស្ស អវស្សភាវិនី, តត្ថានេន និព្ពត្តិតព្ពន្តិ អត្ថោ។ ឧទ្ធស្តោតិ ឧបរិ ធំសិតោ។ បរិយោនទ្ធោតិ សមន្តា ឱនទ្ធោ។ អនយំ អាបជ្ជតីតិ អវុឌ្ឍិំ អាបជ្ជតិ។ ព្យសនំ អាបជ្ជតីតិ វិនាសំ អាបជ្ជតិ។ គិម្ហកាលស្មិញ្ហិ មាលុវាសិបាដិកាយ ផលិតាយ ពីជានិ ឧប្បតិត្វា វដរុក្ខាទីនំ មូលេ បតន្តិ។ តត្ថ យស្ស រុក្ខស្ស មូលេ តីសុ ទិសាសុ តីណិ ពីជានិ បតិតានិ ហោន្តិ, តស្មិំ រុក្ខេ បាវុស្សកេន មេឃេន អភិវដ្ឋេ តីហិ ពីជេហិ តយោ អង្កុរា ឧដ្ឋហិត្វា តំ រុក្ខំ អល្លីយន្តិ។ តតោ បដ្ឋាយ រុក្ខទេវតាយោ សកភាវេន សណ្ឋាតុំ ន សក្កោន្តិ។ តេបិ អង្កុរា វឌ្ឍមានា លតាភាវំ អាបជ្ជិត្វា តំ រុក្ខំ អភិរុហិត្វា សព្ពវិដបសាខាបសាខា សំសិព្ពិត្វា តំ រុក្ខំ ឧបរិ បរិយោនន្ធន្តិ។ សោ មាលុវាលតាហិ សំសិព្ពិតោ ឃនេហិ មហន្តេហិ មាលុវាបត្តេហិ សញ្ឆន្នោ ទេវេ វា វស្សន្តេ វាតេ វា វាយន្តេ តត្ថ តត្ថ បលុជ្ជិត្វា ខាណុមត្តមេវ អវសិស្សតិ។ តំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។
Duggati pāṭikaṅkhāti nirayādikā duggati icchitabbā, sā assa avassabhāvinī, tatthānena nibbattitabbanti attho. Uddhastoti upari dhaṃsito. Pariyonaddhoti samantā onaddho. Anayaṃ āpajjatīti avuḍḍhiṃ āpajjati. Byasanaṃāpajjatīti vināsaṃ āpajjati. Gimhakālasmiñhi māluvāsipāṭikāya phalitāya bījāni uppatitvā vaṭarukkhādīnaṃ mūle patanti. Tattha yassa rukkhassa mūle tīsu disāsu tīṇi bījāni patitāni honti, tasmiṃ rukkhe pāvussakena meghena abhivaṭṭhe tīhi bījehi tayo aṅkurā uṭṭhahitvā taṃ rukkhaṃ allīyanti. Tato paṭṭhāya rukkhadevatāyo sakabhāvena saṇṭhātuṃ na sakkonti. Tepi aṅkurā vaḍḍhamānā latābhāvaṃ āpajjitvā taṃ rukkhaṃ abhiruhitvā sabbaviṭapasākhāpasākhā saṃsibbitvā taṃ rukkhaṃ upari pariyonandhanti. So māluvālatāhi saṃsibbito ghanehi mahantehi māluvāpattehi sañchanno deve vā vassante vāte vā vāyante tattha tattha palujjitvā khāṇumattameva avasissati. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ បន ឥទំ ឱបម្មសំសន្ទនំ – សាលាទីសុ អញ្ញតររុក្ខោ វិយ ហិ អយំ សត្តោ ទដ្ឋព្ពោ, តិស្សោ មាលុវាលតា វិយ តីណិ អកុសលមូលានិ, យាវ រុក្ខសាខា អសម្បត្តា, តាវ តាសំ លតានំ ឧជុកំ រុក្ខារោហនំ វិយ លោភាទីនំ ទ្វារំ អសម្បត្តកាលោ, សាខានុសារេន គមនកាលោ វិយ ទ្វារវសេន គមនកាលោ, បរិយោនទ្ធកាលោ វិយ លោភាទីហិ បរិយុដ្ឋិតកាលោ, ខុទ្ទកសាខានំ បលុជ្ជនកាលោ វិយ ទ្វារប្បត្តានំ កិលេសានំ វសេន ខុទ្ទានុខុទ្ទកា អាបត្តិយោ អាបន្នកាលោ, មហាសាខានំ បលុជ្ជនកាលោ វិយ គរុកាបត្តិំ អាបន្នកាលោ, លតានុសារេន ឱតិណ្ណេន ឧទកេន មូលេសុ តិន្តេសុ រុក្ខស្ស ភូមិយំ បតនកាលោ វិយ កមេន ចត្តារិ បារាជិកានិ អាបជ្ជិត្វា ចតូសុ អបាយេសុ និព្ពត្តនកាលោ ទដ្ឋព្ពោ។
Evameva khoti ettha pana idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālādīsu aññatararukkho viya hi ayaṃ satto daṭṭhabbo, tisso māluvālatā viya tīṇi akusalamūlāni, yāva rukkhasākhā asampattā, tāva tāsaṃ latānaṃ ujukaṃ rukkhārohanaṃ viya lobhādīnaṃ dvāraṃ asampattakālo, sākhānusārena gamanakālo viya dvāravasena gamanakālo, pariyonaddhakālo viya lobhādīhi pariyuṭṭhitakālo, khuddakasākhānaṃ palujjanakālo viya dvārappattānaṃ kilesānaṃ vasena khuddānukhuddakā āpattiyo āpannakālo, mahāsākhānaṃ palujjanakālo viya garukāpattiṃ āpannakālo, latānusārena otiṇṇena udakena mūlesu tintesu rukkhassa bhūmiyaṃ patanakālo viya kamena cattāri pārājikāni āpajjitvā catūsu apāyesu nibbattanakālo daṭṭhabbo.
សុក្កបក្ខោ វុត្តវិបល្លាសេន វេទិតព្ពោ។ ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ បន ឥទំ ឱបម្មសំសន្ទនំ – សាលាទីសុ អញ្ញតររុក្ខោ វិយ អយំ សត្តោ ទដ្ឋព្ពោ, តិស្សោ មាលុវាលតា វិយ តីណិ អកុសលមូលានិ, តាសំ អប្បវត្តិំ កាតុំ អាគតបុរិសោ វិយ យោគាវចរោ, កុទ្ទាលោ វិយ បញ្ញា, កុទ្ទាលបិដកំ វិយ សទ្ធាបិដកំ, បលិខននខណិត្តិ វិយ វិបស្សនាបញ្ញា, ខណិត្តិយា មូលច្ឆេទនំ វិយ វិបស្សនាញាណេន អវិជ្ជាមូលស្ស ឆិន្ទនកាលោ, ខណ្ឌាខណ្ឌិកំ ឆិន្ទនកាលោ វិយ ខន្ធវសេន ទិដ្ឋកាលោ, ផាលនកាលោ វិយ មគ្គញាណេន កិលេសានំ សមុគ្ឃាតិតកាលោ, មសិករណកាលោ វិយ ធរមានកបញ្ចក្ខន្ធកាលោ, មហាវាតេ ឱបុណិត្វា អប្បវត្តនកាលោ វិយ ឧបាទិន្នកក្ខន្ធានំ អប្បដិសន្ធិកនិរោធេន និរុជ្ឈិត្វា បុនព្ភវេ បដិសន្ធិអគ្គហណកាលោ ទដ្ឋព្ពោតិ។ ឥមស្មិំ សុត្តេ វដ្ដវិវដ្ដំ កថិតំ។
Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo. Evameva khoti ettha pana idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālādīsu aññatararukkho viya ayaṃ satto daṭṭhabbo, tisso māluvālatā viya tīṇi akusalamūlāni, tāsaṃ appavattiṃ kātuṃ āgatapuriso viya yogāvacaro, kuddālo viya paññā, kuddālapiṭakaṃ viya saddhāpiṭakaṃ, palikhananakhaṇitti viya vipassanāpaññā, khaṇittiyā mūlacchedanaṃ viya vipassanāñāṇena avijjāmūlassa chindanakālo, khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindanakālo viya khandhavasena diṭṭhakālo, phālanakālo viya maggañāṇena kilesānaṃ samugghātitakālo, masikaraṇakālo viya dharamānakapañcakkhandhakālo, mahāvāte opuṇitvā appavattanakālo viya upādinnakakkhandhānaṃ appaṭisandhikanirodhena nirujjhitvā punabbhave paṭisandhiaggahaṇakālo daṭṭhabboti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ៩. អកុសលមូលសុត្តំ • 9. Akusalamūlasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៩. អកុសលមូលសុត្តវណ្ណនា • 9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā
