Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
༩. ཨཀུསལམཱུལསུཏྟཝཎྞནཱ
9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā
༧༠. ནཝམེ ཨཀུསལམཱུལཱནཱིཏི ཨཀུསལཱནཾ མཱུལཱནི, ཨཀུསལཱནི ཙ ཏཱནི མཱུལཱནི ཙཱཏི ཝཱ ཨཀུསལམཱུལཱནི། ཡདཔི, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷོཏི ཡོཔི, བྷིཀྑཝེ, ལོབྷོ། ཏདཔི ཨཀུསལམཱུལནྟི སོཔི ཨཀུསལམཱུལཾ། ཨཀུསལམཱུལཾ ཝཱ སནྡྷཱཡ ཨིདྷ ཏམྤཱིཏི ཨཏྠོ ཝཊྚཏིཡེཝ། ཨེཏེནུཔཱཡེན སབྦཏྠ ནཡོ ནེཏབྦོ། ཨབྷིསངྑརོཏཱིཏི ཨཱཡཱུཧཏི སམྤིཎྜེཏི རཱསིཾ ཀརོཏི། ཨསཏཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདཡཏཱིཏི ཨབྷཱུཏེན ཨཝིཛྫམཱནེན ཡཾཀིཉྩི ཏསྶ ཨབྷཱུཏཾ དོསཾ ཝཏྭཱ དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི། ཝདྷེན ཝཱཏིཨཱདི ཡེནཱཀཱརེན དུཀྑཾ ཨུཔྤཱདེཏི, ཏཾ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ། ཏཏྠ ཛཱནིཡཱཏི དྷནཛཱནིཡཱ། པབྦཱཛནཱཡཱཏི གཱམཏོ ཝཱ རཊྛཏོ ཝཱ པབྦཱཛནཱིཡཀམྨེན ། བལཝམྷཱིཏི ཨཧམསྨི བལཝཱ། བལཏྠོ ཨིཏིཔཱིཏི བལེན མེ ཨཏྠོ ཨིཏིཔི, བལེ ཝཱ ཋིཏོམྷཱིཏིཔི ཝདཏི།
70. Navame akusalamūlānīti akusalānaṃ mūlāni, akusalāni ca tāni mūlāni cāti vā akusalamūlāni. Yadapi, bhikkhave, lobhoti yopi, bhikkhave, lobho. Tadapiakusalamūlanti sopi akusalamūlaṃ. Akusalamūlaṃ vā sandhāya idha tampīti attho vaṭṭatiyeva. Etenupāyena sabbattha nayo netabbo. Abhisaṅkharotīti āyūhati sampiṇḍeti rāsiṃ karoti. Asatā dukkhaṃ uppādayatīti abhūtena avijjamānena yaṃkiñci tassa abhūtaṃ dosaṃ vatvā dukkhaṃ uppādeti. Vadhena vātiādi yenākārena dukkhaṃ uppādeti, taṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha jāniyāti dhanajāniyā. Pabbājanāyāti gāmato vā raṭṭhato vā pabbājanīyakammena . Balavamhīti ahamasmi balavā. Balattho itipīti balena me attho itipi, bale vā ṭhitomhītipi vadati.
ཨཀཱལཝཱདཱིཏི ཀཱལསྨིཾ ན ཝདཏི, ཨཀཱལསྨིཾ ཝདཏི ནཱམ། ཨབྷཱུཏཝཱདཱིཏི བྷཱུཏཾ ན ཝདཏི , ཨབྷཱུཏཾ ཝདཏི ནཱམ། ཨནཏྠཝཱདཱིཏི ཨཏྠཾ ན ཝདཏི, ཨནཏྠཾ ཝདཏི ནཱམ། ཨདྷམྨཝཱདཱིཏི དྷམྨཾ ན ཝདཏི, ཨདྷམྨཾ ཝདཏི ནཱམ། ཨཝིནཡཝཱདཱིཏི ཝིནཡཾ ན ཝདཏི, ཨཝིནཡཾ ཝདཏི ནཱམ།
Akālavādīti kālasmiṃ na vadati, akālasmiṃ vadati nāma. Abhūtavādīti bhūtaṃ na vadati , abhūtaṃ vadati nāma. Anatthavādīti atthaṃ na vadati, anatthaṃ vadati nāma. Adhammavādīti dhammaṃ na vadati, adhammaṃ vadati nāma. Avinayavādīti vinayaṃ na vadati, avinayaṃ vadati nāma.
ཏཐཱ ཧཱཡནྟི ཏཐཱ ཧི ཨཡཾ། ན ཨཱཏཔྤཾ ཀརོཏི ཏསྶ ནིབྦེཋནཱཡཱཏི ཏསྶ ཨབྷཱུཏསྶ ནིབྦེཋནཏྠཱཡ ཝཱིརིཡཾ ན ཀརོཏི། ཨིཏིཔེཏཾ ཨཏཙྪནྟི ཨིམིནཱཔི ཀཱརཎེན ཨེཏཾ ཨཏཙྪཾ། ཨིཏརཾ ཏསྶེཝ ཝེཝཙནཾ།
Tathā hāyanti tathā hi ayaṃ. Na ātappaṃ karoti tassa nibbeṭhanāyāti tassa abhūtassa nibbeṭhanatthāya vīriyaṃ na karoti. Itipetaṃ atacchanti imināpi kāraṇena etaṃ atacchaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ.
དུགྒཏི པཱཊིཀངྑཱཏི ནིརཡཱདིཀཱ དུགྒཏི ཨིཙྪིཏབྦཱ, སཱ ཨསྶ ཨཝསྶབྷཱཝིནཱི, ཏཏྠཱནེན ནིབྦཏྟིཏབྦནྟི ཨཏྠོ། ཨུདྡྷསྟོཏི ཨུཔརི དྷཾསིཏོ། པརིཡོནདྡྷོཏི སམནྟཱ ཨོནདྡྷོ། ཨནཡཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཨཝུཌྜྷིཾ ཨཱཔཛྫཏི། བྱསནཾ ཨཱཔཛྫཏཱིཏི ཝིནཱསཾ ཨཱཔཛྫཏི། གིམྷཀཱལསྨིཉྷི མཱལུཝཱསིཔཱཊིཀཱཡ ཕལིཏཱཡ བཱིཛཱནི ཨུཔྤཏིཏྭཱ ཝཊརུཀྑཱདཱིནཾ མཱུལེ པཏནྟི། ཏཏྠ ཡསྶ རུཀྑསྶ མཱུལེ ཏཱིསུ དིསཱསུ ཏཱིཎི བཱིཛཱནི པཏིཏཱནི ཧོནྟི, ཏསྨིཾ རུཀྑེ པཱཝུསྶཀེན མེགྷེན ཨབྷིཝཊྛེ ཏཱིཧི བཱིཛེཧི ཏཡོ ཨངྐུརཱ ཨུཊྛཧིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨལླཱིཡནྟི། ཏཏོ པཊྛཱཡ རུཀྑདེཝཏཱཡོ སཀབྷཱཝེན སཎྛཱཏུཾ ན སཀྐོནྟི། ཏེཔི ཨངྐུརཱ ཝཌྜྷམཱནཱ ལཏཱབྷཱཝཾ ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨབྷིརུཧིཏྭཱ སབྦཝིཊཔསཱཁཱཔསཱཁཱ སཾསིབྦིཏྭཱ ཏཾ རུཀྑཾ ཨུཔརི པརིཡོནནྡྷནྟི། སོ མཱལུཝཱལཏཱཧི སཾསིབྦིཏོ གྷནེཧི མཧནྟེཧི མཱལུཝཱཔཏྟེཧི སཉྪནྣོ དེཝེ ཝཱ ཝསྶནྟེ ཝཱཏེ ཝཱ ཝཱཡནྟེ ཏཏྠ ཏཏྠ པལུཛྫིཏྭཱ ཁཱཎུམཏྟམེཝ ཨཝསིསྶཏི། ཏཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟཾ།
Duggati pāṭikaṅkhāti nirayādikā duggati icchitabbā, sā assa avassabhāvinī, tatthānena nibbattitabbanti attho. Uddhastoti upari dhaṃsito. Pariyonaddhoti samantā onaddho. Anayaṃ āpajjatīti avuḍḍhiṃ āpajjati. Byasanaṃāpajjatīti vināsaṃ āpajjati. Gimhakālasmiñhi māluvāsipāṭikāya phalitāya bījāni uppatitvā vaṭarukkhādīnaṃ mūle patanti. Tattha yassa rukkhassa mūle tīsu disāsu tīṇi bījāni patitāni honti, tasmiṃ rukkhe pāvussakena meghena abhivaṭṭhe tīhi bījehi tayo aṅkurā uṭṭhahitvā taṃ rukkhaṃ allīyanti. Tato paṭṭhāya rukkhadevatāyo sakabhāvena saṇṭhātuṃ na sakkonti. Tepi aṅkurā vaḍḍhamānā latābhāvaṃ āpajjitvā taṃ rukkhaṃ abhiruhitvā sabbaviṭapasākhāpasākhā saṃsibbitvā taṃ rukkhaṃ upari pariyonandhanti. So māluvālatāhi saṃsibbito ghanehi mahantehi māluvāpattehi sañchanno deve vā vassante vāte vā vāyante tattha tattha palujjitvā khāṇumattameva avasissati. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ པན ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – སཱལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརརུཀྑོ ཝིཡ ཧི ཨཡཾ སཏྟོ དཊྛབྦོ, ཏིསྶོ མཱལུཝཱལཏཱ ཝིཡ ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི, ཡཱཝ རུཀྑསཱཁཱ ཨསམྤཏྟཱ, ཏཱཝ ཏཱསཾ ལཏཱནཾ ཨུཛུཀཾ རུཀྑཱརོཧནཾ ཝིཡ ལོབྷཱདཱིནཾ དྭཱརཾ ཨསམྤཏྟཀཱལོ, སཱཁཱནུསཱརེན གམནཀཱལོ ཝིཡ དྭཱརཝསེན གམནཀཱལོ, པརིཡོནདྡྷཀཱལོ ཝིཡ ལོབྷཱདཱིཧི པརིཡུཊྛིཏཀཱལོ, ཁུདྡཀསཱཁཱནཾ པལུཛྫནཀཱལོ ཝིཡ དྭཱརཔྤཏྟཱནཾ ཀིལེསཱནཾ ཝསེན ཁུདྡཱནུཁུདྡཀཱ ཨཱཔཏྟིཡོ ཨཱཔནྣཀཱལོ, མཧཱསཱཁཱནཾ པལུཛྫནཀཱལོ ཝིཡ གརུཀཱཔཏྟིཾ ཨཱཔནྣཀཱལོ, ལཏཱནུསཱརེན ཨོཏིཎྞེན ཨུདཀེན མཱུལེསུ ཏིནྟེསུ རུཀྑསྶ བྷཱུམིཡཾ པཏནཀཱལོ ཝིཡ ཀམེན ཙཏྟཱརི པཱརཱཛིཀཱནི ཨཱཔཛྫིཏྭཱ ཙཏཱུསུ ཨཔཱཡེསུ ནིབྦཏྟནཀཱལོ དཊྛབྦོ།
Evameva khoti ettha pana idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālādīsu aññatararukkho viya hi ayaṃ satto daṭṭhabbo, tisso māluvālatā viya tīṇi akusalamūlāni, yāva rukkhasākhā asampattā, tāva tāsaṃ latānaṃ ujukaṃ rukkhārohanaṃ viya lobhādīnaṃ dvāraṃ asampattakālo, sākhānusārena gamanakālo viya dvāravasena gamanakālo, pariyonaddhakālo viya lobhādīhi pariyuṭṭhitakālo, khuddakasākhānaṃ palujjanakālo viya dvārappattānaṃ kilesānaṃ vasena khuddānukhuddakā āpattiyo āpannakālo, mahāsākhānaṃ palujjanakālo viya garukāpattiṃ āpannakālo, latānusārena otiṇṇena udakena mūlesu tintesu rukkhassa bhūmiyaṃ patanakālo viya kamena cattāri pārājikāni āpajjitvā catūsu apāyesu nibbattanakālo daṭṭhabbo.
སུཀྐཔཀྑོ ཝུཏྟཝིཔལླཱསེན ཝེདིཏབྦོ། ཨེཝམེཝ ཁོཏི ཨེཏྠ པན ཨིདཾ ཨོཔམྨསཾསནྡནཾ – སཱལཱདཱིསུ ཨཉྙཏརརུཀྑོ ཝིཡ ཨཡཾ སཏྟོ དཊྛབྦོ, ཏིསྶོ མཱལུཝཱལཏཱ ཝིཡ ཏཱིཎི ཨཀུསལམཱུལཱནི, ཏཱསཾ ཨཔྤཝཏྟིཾ ཀཱཏུཾ ཨཱགཏཔུརིསོ ཝིཡ ཡོགཱཝཙརོ, ཀུདྡཱལོ ཝིཡ པཉྙཱ, ཀུདྡཱལཔིཊཀཾ ཝིཡ སདྡྷཱཔིཊཀཾ, པལིཁནནཁཎིཏྟི ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱ, ཁཎིཏྟིཡཱ མཱུལཙྪེདནཾ ཝིཡ ཝིཔསྶནཱཉཱཎེན ཨཝིཛྫཱམཱུལསྶ ཚིནྡནཀཱལོ, ཁཎྜཱཁཎྜིཀཾ ཚིནྡནཀཱལོ ཝིཡ ཁནྡྷཝསེན དིཊྛཀཱལོ, ཕཱལནཀཱལོ ཝིཡ མགྒཉཱཎེན ཀིལེསཱནཾ སམུགྒྷཱཏིཏཀཱལོ, མསིཀརཎཀཱལོ ཝིཡ དྷརམཱནཀཔཉྩཀྑནྡྷཀཱལོ, མཧཱཝཱཏེ ཨོཔུཎིཏྭཱ ཨཔྤཝཏྟནཀཱལོ ཝིཡ ཨུཔཱདིནྣཀཀྑནྡྷཱནཾ ཨཔྤཊིསནྡྷིཀནིརོདྷེན ནིརུཛ྄ཛྷིཏྭཱ པུནབྦྷཝེ པཊིསནྡྷིཨགྒཧཎཀཱལོ དཊྛབྦོཏི། ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཝཊྚཝིཝཊྚཾ ཀཐིཏཾ།
Sukkapakkho vuttavipallāsena veditabbo. Evameva khoti ettha pana idaṃ opammasaṃsandanaṃ – sālādīsu aññatararukkho viya ayaṃ satto daṭṭhabbo, tisso māluvālatā viya tīṇi akusalamūlāni, tāsaṃ appavattiṃ kātuṃ āgatapuriso viya yogāvacaro, kuddālo viya paññā, kuddālapiṭakaṃ viya saddhāpiṭakaṃ, palikhananakhaṇitti viya vipassanāpaññā, khaṇittiyā mūlacchedanaṃ viya vipassanāñāṇena avijjāmūlassa chindanakālo, khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindanakālo viya khandhavasena diṭṭhakālo, phālanakālo viya maggañāṇena kilesānaṃ samugghātitakālo, masikaraṇakālo viya dharamānakapañcakkhandhakālo, mahāvāte opuṇitvā appavattanakālo viya upādinnakakkhandhānaṃ appaṭisandhikanirodhena nirujjhitvā punabbhave paṭisandhiaggahaṇakālo daṭṭhabboti. Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ • Aṅguttaranikāya / ༩. ཨཀུསལམཱུལསུཏྟཾ • 9. Akusalamūlasuttaṃ
ཊཱིཀཱ • Tīkā / སུཏྟཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ཨངྒུཏྟརནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ༩. ཨཀུསལམཱུལསུཏྟཝཎྞནཱ • 9. Akusalamūlasuttavaṇṇanā