| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၂. အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ
2. Alagaddūpamasuttaṃ
၂၃၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အရိဋ္ဌသ္သ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗသ္သ 1 ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ ဟောတိ – ‘‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။ အသ္သောသုံ ခော သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ – ‘‘အရိဋ္ဌသ္သ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံဗ္ယာခော 2 အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။
234. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena ariṭṭhassa nāma bhikkhuno gaddhabādhipubbassa 3 evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’ti. Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū – ‘‘ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gaddhabādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’’ti. Atha kho te bhikkhū yena ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira te, āvuso ariṭṭha, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’’ti. ‘‘Evaṃbyākho 4 ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’ti.
အထ ခော တေပိ ဘိက္ခူ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇန္တိ သမနုဂာဟန္တိ 5 သမနုဘာသန္တိ – ‘‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ 6, န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ,အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အင္ဂာရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော’’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေဟိ ဘိက္ခူဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂာဟိယမာနော 7 သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ 8 ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘‘ဧဝံဗ္ယာခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’တိ။
Atha kho tepi bhikkhū ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjanti samanugāhanti 9 samanubhāsanti – ‘‘mā hevaṃ, āvuso ariṭṭha, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi; na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ 10, na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso ariṭṭha, antarāyikā dhammā antarāyikā vuttā bhagavatā, alañca pana te paṭisevato antarāyāya. Appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā,ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā…pe… maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā… tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā… aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā… supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā… yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā… rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā… asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā… sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā… sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’’ti. Evampi kho ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tehi bhikkhūhi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno 11 samanubhāsiyamāno tadeva 12 pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘evaṃbyākho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’ti.
၂၃၅. ယတော ခော တေ ဘိက္ခူ နာသက္ခိံသု အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ ဧကမန္တံ နိသိန္နာ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အရိဋ္ဌသ္သ နာမ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အသ္သုမ္ဟ ခော မယံ, ဘန္တေ – ‘အရိဋ္ဌသ္သ ကိရ နာမ ဘိက္ခုနော ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗသ္သ ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင္ကမိမ္ဟ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝောစုမ္ဟ – ‘သစ္စံ ကိရ တေ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ?
235. Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘ariṭṭhassa nāma, bhante, bhikkhuno gaddhabādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’ti. Assumha kho mayaṃ, bhante – ‘ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gaddhabādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, yena ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etadavocumha – ‘saccaṃ kira te, āvuso ariṭṭha, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’ti?
‘‘ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမ္ဟေ ဧတဒဝောစ – ‘ဧဝံဗ္ယာခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ အထ ခော မယံ, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုကာမာ သမနုယုဉ္ဇိမ္ဟ သမနုဂာဟိမ္ဟ သမနုဘာသိမ္ဟ – ‘မာ ဟေဝံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အဝစ, မာ ဘဂဝန္တံ အဗ္ဘာစိက္ခိ; န ဟိ သာဓု ဘဂဝတော အဗ္ဘက္ခာနံ , န ဟိ ဘဂဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ။ အနေကပရိယာယေနာဝုသော အရိဋ္ဌ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော’တိ။ ဧဝမ္ပိ ခော, ဘန္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အမ္ဟေဟိ သမနုယုဉ္ဇိယမာနော သမနုဂာဟိယမာနော သမနုဘာသိယမာနော တဒေဝ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ထာမသာ ပရာမာသာ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရတိ – ‘ဧဝံဗ္ယာခော အဟံ, အာဝုသော, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’တိ။ ယတော ခော မယံ, ဘန္တေ, နာသက္ခိမ္ဟ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတသ္မာ ပာပကာ ဒိဋ္ဌိဂတာ ဝိဝေစေတုံ, အထ မယံ ဧတမတ္ထံ ဘဂဝတော အာရောစေမာ’’တိ။
‘‘Evaṃ vutte, bhante, ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo amhe etadavoca – ‘evaṃbyākho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’ti. Atha kho mayaṃ, bhante, ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjimha samanugāhimha samanubhāsimha – ‘mā hevaṃ, āvuso ariṭṭha, avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi; na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ , na hi bhagavā evaṃ vadeyya. Anekapariyāyenāvuso ariṭṭha, antarāyikā dhammā antarāyikā vuttā bhagavatā, alañca pana te paṭisevato antarāyāya. Appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā…pe… sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’ti. Evampi kho, bhante, ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo amhehi samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘evaṃbyākho ahaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’ti. Yato kho mayaṃ, bhante, nāsakkhimha ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha mayaṃ etamatthaṃ bhagavato ārocemā’’ti.
၂၃၆. အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ, ယေန အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော အရိဋ္ဌ, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သစ္စံ ကိရ တေ, အရိဋ္ဌ, ဧဝရူပံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဥပ္ပန္နံ – ‘တထာဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ?
236. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso ariṭṭha, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā, yena ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso ariṭṭha, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira te, ariṭṭha, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’’ti?
‘‘ဧဝံဗ္ယာခော အဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ – ‘ယထာ ယေမေ အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ တေ ပဋိသေဝတော နာလံ အန္တရာယာယာ’’’တိ။ ‘‘ကသ္သ ခော နာမ တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, မယာ ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာသိ? နနု မယာ, မောဃပုရိသ, အနေကပရိယာယေန အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ? အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ မံသပေသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ တိဏုက္ကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ အင္ဂာရကာသူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သုပိနကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ ယာစိတကူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ ရုက္ခဖလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ အသိသူနူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သတ္တိသူလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အထ စ ပန တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခသိ, အတ္တာနဉ္စ ခနသိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝသိ။ တဉ္ဟိ တေ, မောဃပုရိသ, ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယာ’’တိ။
‘‘Evaṃbyākho ahaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’’ti. ‘‘Kassa kho nāma tvaṃ, moghapurisa, mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi? Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena antarāyikā dhammā antarāyikā vuttā? Alañca pana te paṭisevato antarāyāya. Appassādā kāmā vuttā mayā, bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā mayā… maṃsapesūpamā kāmā vuttā mayā… tiṇukkūpamā kāmā vuttā mayā… aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā mayā… supinakūpamā kāmā vuttā mayā… yācitakūpamā kāmā vuttā mayā… rukkhaphalūpamā kāmā vuttā mayā… asisūnūpamā kāmā vuttā mayā… sattisūlūpamā kāmā vuttā mayā… sappasirūpamā kāmā vuttā mayā, bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Atha ca pana tvaṃ, moghapurisa, attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhasi, attānañca khanasi, bahuñca apuññaṃ pasavasi. Tañhi te, moghapurisa, bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti.
အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော ဥသ္မီကတောပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ’’တိ? ‘‘ကိဉ္ဟိ 13 သိယာ, ဘန္တေ; နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော တုဏ္ဟီဘူတော မင္ကုဘူတော ပတ္တက္ခန္ဓော အဓောမုခော ပဇ္ဈာယန္တော အပ္ပဋိဘာနော နိသီဒိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ တုဏ္ဟီဘူတံ မင္ကုဘူတံ ပတ္တက္ခန္ဓံ အဓောမုခံ ပဇ္ဈာယန္တံ အပ္ပဋိဘာနံ ဝိဒိတ္ဝာ အရိဋ္ဌံ ဘိက္ခုံ ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပညာယိသ္သသိ ခော တ္ဝံ, မောဃပုရိသ, ဧတေန သကေန ပာပကေန ဒိဋ္ဌိဂတေန။ ဣဓာဟံ ဘိက္ခူ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမီ’’တိ။
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nāyaṃ ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo usmīkatopi imasmiṃ dhammavinaye’’ti? ‘‘Kiñhi 14 siyā, bhante; no hetaṃ, bhante’’ti. Evaṃ vutte, ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi. Atha kho bhagavā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gaddhabādhipubbaṃ etadavoca – ‘‘paññāyissasi kho tvaṃ, moghapurisa, etena sakena pāpakena diṭṭhigatena. Idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmī’’ti.
၂၃၇. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘တုမ္ဟေပိ မေ, ဘိက္ခဝေ , ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ ယထာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခနတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတီ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ နော, ဘန္တေ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ အန္တရာယိကာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ; အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ ဘဂဝတာ ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ , အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော’’တိ။ ‘‘သာဓု သာဓု, ဘိက္ခဝေ, သာဓု, ခော မေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာထ။ အနေကပရိယာယေန ဟိ ခော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာယိကာ ဓမ္မာ ဝုတ္တာ မယာ, အလဉ္စ ပန တေ ပဋိသေဝတော အန္တရာယာယ။ အပ္ပသ္သာဒာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ , ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အဋ္ဌိကင္ကလူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ။ပေ.။ သပ္ပသိရူပမာ ကာမာ ဝုတ္တာ မယာ, ဗဟုဒုက္ခာ ဗဟုပာယာသာ, အာဒီနဝော ဧတ္ထ ဘိယ္ယော။ အထ စ ပနာယံ အရိဋ္ဌော ဘိက္ခု ဂဒ္ဓဗာဓိပုဗ္ဗော အတ္တနာ ဒုဂ္ဂဟိတေန အမ္ဟေ စေဝ အဗ္ဘာစိက္ခတိ, အတ္တာနဉ္စ ခနတိ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝတိ။ တဉ္ဟိ တသ္သ မောဃပုရိသသ္သ ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ။ သော ဝတ, ဘိက္ခဝေ, အညတ္ရေဝ ကာမေဟိ အညတ္ရ ကာမသညာယ အညတ္ရ ကာမဝိတက္ကေဟိ ကာမေ ပဋိသေဝိသ္သတီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ’’။
237. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘tumhepi me, bhikkhave , evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha yathāyaṃ ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khanati, bahuñca apuññaṃ pasavatī’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante. Anekapariyāyena hi no, bhante, antarāyikā dhammā antarāyikā vuttā bhagavatā; alañca pana te paṭisevato antarāyāya. Appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā…pe… sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahupāyāsā , ādīnavo ettha bhiyyo’’ti. ‘‘Sādhu sādhu, bhikkhave, sādhu, kho me tumhe, bhikkhave, evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha. Anekapariyāyena hi kho, bhikkhave, antarāyikā dhammā vuttā mayā, alañca pana te paṭisevato antarāyāya. Appassādā kāmā vuttā mayā , bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā mayā…pe… sappasirūpamā kāmā vuttā mayā, bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo. Atha ca panāyaṃ ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khanati, bahuñca apuññaṃ pasavati. Tañhi tassa moghapurisassa bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. So vata, bhikkhave, aññatreva kāmehi aññatra kāmasaññāya aññatra kāmavitakkehi kāme paṭisevissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’’.
၂၃၈. ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပာရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝာဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယသ္သ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စသ္သ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ။
238. ‘‘Idha, bhikkhave, ekacce moghapurisā dhammaṃ pariyāpuṇanti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ na upaparikkhanti. Tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ anupaparikkhataṃ na nijjhānaṃ khamanti. Te upārambhānisaṃsā ceva dhammaṃ pariyāpuṇanti itivādappamokkhānisaṃsā ca. Yassa catthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ nānubhonti. Tesaṃ te dhammā duggahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu? Duggahitattā, bhikkhave, dhammānaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ ဘောဂေ ဝာ နင္ဂုဋ္ဌေ ဝာ ဂဏ္ဟေယ္ယ။ တသ္သ သော အလဂဒ္ဒော ပဋိပရိဝတ္တိတ္ဝာ 15 ဟတ္ထေ ဝာ ဗာဟာယ ဝာ အညတရသ္မိံ ဝာ အင္ဂပစ္စင္ဂေ ဍံသေယ္ယ 16။ သော တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, အလဂဒ္ဒသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စေ မောဃပုရိသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ န ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ အနုပပရိက္ခတံ န နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ ဥပာရမ္ဘာနိသံသာ စေဝ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ ဣတိဝာဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယသ္သ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စသ္သ အတ္ထံ နာနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ဒုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဒုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṃ caramāno. So passeyya mahantaṃ alagaddaṃ. Tamenaṃ bhoge vā naṅguṭṭhe vā gaṇheyya. Tassa so alagaddo paṭiparivattitvā 17 hatthe vā bāhāya vā aññatarasmiṃ vā aṅgapaccaṅge ḍaṃseyya 18. So tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Taṃ kissa hetu? Duggahitattā, bhikkhave, alagaddassa. Evameva kho, bhikkhave, idhekacce moghapurisā dhammaṃ pariyāpuṇanti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ na upaparikkhanti. Tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ anupaparikkhataṃ na nijjhānaṃ khamanti. Te upārambhānisaṃsā ceva dhammaṃ pariyāpuṇanti itivādappamokkhānisaṃsā ca. Yassa catthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ nānubhonti. Tesaṃ te dhammā duggahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu? Duggahitattā bhikkhave dhammānaṃ.
၂၃၉. ‘‘ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဧကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပာရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ န ဣတိဝာဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ 19။ ယသ္သ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ တဉ္စသ္သ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ ဘိက္ခဝေ ဓမ္မာနံ။
239. ‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ upaparikkhanti. Tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ upaparikkhataṃ nijjhānaṃ khamanti. Te na ceva upārambhānisaṃsā dhammaṃ pariyāpuṇanti na itivādappamokkhānisaṃsā ca 20. Yassa catthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ anubhonti. Tesaṃ te dhammā suggahitā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu? Suggahitattā bhikkhave dhammānaṃ.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အလဂဒ္ဒတ္ထိကော အလဂဒ္ဒဂဝေသီ အလဂဒ္ဒပရိယေသနံ စရမာနော။ သော ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ အလဂဒ္ဒံ။ တမေနံ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ။ အဇပဒေန ဒဏ္ဍေန သုနိဂ္ဂဟိတံ နိဂ္ဂဟိတ္ဝာ, ဂီဝာယ သုဂ္ဂဟိတံ ဂဏ္ဟေယ္ယ။ ကိဉ္စာပိ သော, ဘိက္ခဝေ , အလဂဒ္ဒော တသ္သ ပုရိသသ္သ ဟတ္ထံ ဝာ ဗာဟံ ဝာ အညတရံ ဝာ အင္ဂပစ္စင္ဂံ ဘောဂေဟိ ပလိဝေဌေယ္ယ, အထ ခော သော နေဝ တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, အလဂဒ္ဒသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စေ ကုလပုတ္တာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ – သုတ္တံ, ဂေယ္ယံ, ဝေယ္ယာကရဏံ, ဂာထံ, ဥဒာနံ, ဣတိဝုတ္တကံ, ဇာတကံ, အဗ္ဘုတဓမ္မံ, ဝေဒလ္လံ။ တေ တံ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏိတ္ဝာ တေသံ ဓမ္မာနံ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ ပညာယ အတ္ထံ ဥပပရိက္ခတံ နိဇ္ဈာနံ ခမန္တိ။ တေ န စေဝ ဥပာရမ္ဘာနိသံသာ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ, န ဣတိဝာဒပ္ပမောက္ခာနိသံသာ စ။ ယသ္သ စတ္ထာယ ဓမ္မံ ပရိယာပုဏန္တိ, တဉ္စသ္သ အတ္ထံ အနုဘောန္တိ။ တေသံ တေ ဓမ္မာ သုဂ္ဂဟိတာ ဒီဃရတ္တံ အတ္ထာယ ဟိတာယ သုခာယ သံဝတ္တန္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? သုဂ္ဂဟိတတ္တာ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မာနံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယသ္သ မေ ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ အာဇာနေယ္ယာထ, တထာ နံ ဓာရေယ္ယာထ။ ယသ္သ စ ပန မေ ဘာသိတသ္သ အတ္ထံ န အာဇာနေယ္ယာထ, အဟံ ဝော တတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိတဗ္ဗော, ယေ ဝာ ပနာသ္သု ဝိယတ္တာ ဘိက္ခူ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṃ caramāno. So passeyya mahantaṃ alagaddaṃ. Tamenaṃ ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggaṇheyya. Ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggahitvā, gīvāya suggahitaṃ gaṇheyya. Kiñcāpi so, bhikkhave , alagaddo tassa purisassa hatthaṃ vā bāhaṃ vā aññataraṃ vā aṅgapaccaṅgaṃ bhogehi paliveṭheyya, atha kho so neva tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Taṃ kissa hetu? Suggahitattā, bhikkhave, alagaddassa. Evameva kho, bhikkhave, idhekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ upaparikkhanti. Tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ upaparikkhataṃ nijjhānaṃ khamanti. Te na ceva upārambhānisaṃsā dhammaṃ pariyāpuṇanti, na itivādappamokkhānisaṃsā ca. Yassa catthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti, tañcassa atthaṃ anubhonti. Tesaṃ te dhammā suggahitā dīgharattaṃ atthāya hitāya sukhāya saṃvattanti. Taṃ kissa hetu? Suggahitattā, bhikkhave, dhammānaṃ. Tasmātiha, bhikkhave, yassa me bhāsitassa atthaṃ ājāneyyātha, tathā naṃ dhāreyyātha. Yassa ca pana me bhāsitassa atthaṃ na ājāneyyātha, ahaṃ vo tattha paṭipucchitabbo, ye vā panāssu viyattā bhikkhū.
၂၄၀. ‘‘ကုလ္လူပမံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသေသ္သာမိ နိတ္ထရဏတ္ထာယ, နော ဂဟဏတ္ထာယ။ တံ သုဏာထ, သာဓုကံ မနသိကရောထ, ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသုံ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော။ သော ပသ္သေယ္ယ မဟန္တံ ဥဒကဏ္ဏဝံ, ဩရိမံ တီရံ သာသင္ကံ သပ္ပဋိဘယံ, ပာရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ; န စသ္သ နာဝာ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝာ အပာရာ ပာရံ ဂမနာယ။ တသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘အယံ ခော မဟာဥဒကဏ္ဏဝော, ဩရိမံ တီရံ သာသင္ကံ သပ္ပဋိဘယံ, ပာရိမံ တီရံ ခေမံ အပ္ပဋိဘယံ; နတ္ထိ စ နာဝာ သန္တာရဏီ ဥတ္တရသေတု ဝာ အပာရာ ပာရံ ဂမနာယ။ ယံနူနာဟံ တိဏကဋ္ဌသာခာပလာသံ သံကဍ္ဎိတ္ဝာ, ကုလ္လံ ဗန္ဓိတ္ဝာ, တံ ကုလ္လံ နိသ္သာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပာဒေဟိ စ ဝာယမမာနော သောတ္ထိနာ ပာရံ ဥတ္တရေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တိဏကဋ္ဌသာခာပလာသံ သံကဍ္ဎိတ္ဝာ, ကုလ္လံ ဗန္ဓိတ္ဝာ တံ ကုလ္လံ နိသ္သာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပာဒေဟိ စ ဝာယမမာနော သောတ္ထိနာ ပာရံ ဥတ္တရေယ္ယ။ တသ္သ ပုရိသသ္သ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ 21 ပာရင္ဂတသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဗဟုကာရော ခော မေ အယံ ကုလ္လော; ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိသ္သာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပာဒေဟိ စ ဝာယမမာနော သောတ္ထိနာ ပာရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ သီသေ ဝာ အာရောပေတ္ဝာ ခန္ဓေ ဝာ ဥစ္စာရေတ္ဝာ 22 ယေန ကာမံ ပက္ကမေယ္ယ’န္တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဧဝံကာရီ တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အသ္သာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ကထံကာရီ စ သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အသ္သ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သ ပုရိသသ္သ ဥတ္တိဏ္ဏသ္သ ပာရင္ဂတသ္သ ဧဝမသ္သ – ‘ဗဟုကာရော ခော မေ အယံ ကုလ္လော; ဣမာဟံ ကုလ္လံ နိသ္သာယ ဟတ္ထေဟိ စ ပာဒေဟိ စ ဝာယမမာနော သောတ္ထိနာ ပာရံ ဥတ္တိဏ္ဏော။ ယံနူနာဟံ ဣမံ ကုလ္လံ ထလေ ဝာ ဥသ္သာဒေတ္ဝာ 23 ဥဒကေ ဝာ ဩပိလာပေတ္ဝာ ယေန ကာမံ ပက္ကမေယ္ယ’န္တိ။ ဧဝံကာရီ ခော သော, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော တသ္မိံ ကုလ္လေ ကိစ္စကာရီ အသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကုလ္လူပမော မယာ ဓမ္မော ဒေသိတော နိတ္ထရဏတ္ထာယ, နော ဂဟဏတ္ထာယ။ ကုလ္လူပမံ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မံ ဒေသိတံ, အာဇာနန္တေဟိ ဓမ္မာပိ ဝော ပဟာတဗ္ဗာ ပဂေဝ အဓမ္မာ။
240. ‘‘Kullūpamaṃ vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi nittharaṇatthāya, no gahaṇatthāya. Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasikarotha, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘seyyathāpi , bhikkhave, puriso addhānamaggappaṭipanno. So passeyya mahantaṃ udakaṇṇavaṃ, orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ; na cassa nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho mahāudakaṇṇavo, orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ; natthi ca nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya. Yaṃnūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā, kullaṃ bandhitvā, taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttareyya’nti. Atha kho so, bhikkhave, puriso tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā, kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttareyya. Tassa purisassa uttiṇṇassa 24 pāraṅgatassa evamassa – ‘bahukāro kho me ayaṃ kullo; imāhaṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttiṇṇo. Yaṃnūnāhaṃ imaṃ kullaṃ sīse vā āropetvā khandhe vā uccāretvā 25 yena kāmaṃ pakkameyya’nti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso evaṃkārī tasmiṃ kulle kiccakārī assā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Kathaṃkārī ca so, bhikkhave, puriso tasmiṃ kulle kiccakārī assa? Idha, bhikkhave, tassa purisassa uttiṇṇassa pāraṅgatassa evamassa – ‘bahukāro kho me ayaṃ kullo; imāhaṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttiṇṇo. Yaṃnūnāhaṃ imaṃ kullaṃ thale vā ussādetvā 26 udake vā opilāpetvā yena kāmaṃ pakkameyya’nti. Evaṃkārī kho so, bhikkhave, puriso tasmiṃ kulle kiccakārī assa. Evameva kho, bhikkhave, kullūpamo mayā dhammo desito nittharaṇatthāya, no gahaṇatthāya. Kullūpamaṃ vo, bhikkhave, dhammaṃ desitaṃ, ājānantehi dhammāpi vo pahātabbā pageva adhammā.
၂၄၁. ‘‘ဆယိမာနိ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာနိ။ ကတမာနိ ဆ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, အသ္သုတဝာ ပုထုဇ္ဇနော အရိယာနံ အဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ အဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ အဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ အကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ အဝိနီတော, ရူပံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ဝေဒနံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; သညံ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; သင္ခာရေ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ, အနုဝိစရိတံ မနသာ တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမိ နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော , သသ္သတိသမံ တထေဝ ဌသ္သာမီတိ – တမ္ပိ ‘ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ။ သုတဝာ စ ခော, ဘိက္ခဝေ, အရိယသာဝကော အရိယာနံ ဒသ္သာဝီ အရိယဓမ္မသ္သ ကောဝိဒော အရိယဓမ္မေ သုဝိနီတော, သပ္ပုရိသာနံ ဒသ္သာဝီ သပ္ပုရိသဓမ္မသ္သ ကောဝိဒော သပ္ပုရိသဓမ္မေ သုဝိနီတော, ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ဝေဒနံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; သညံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; သင္ခာရေ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌံ သုတံ မုတံ ဝိညာတံ ပတ္တံ ပရိယေသိတံ, အနုဝိစရိတံ မနသာ, တမ္ပိ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ; ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမိ နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ ဌသ္သာမီတိ – တမ္ပိ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ သမနုပသ္သတိ။ သော ဧဝံ သမနုပသ္သန္တော အသတိ န ပရိတသ္သတီ’’တိ။
241. ‘‘Chayimāni, bhikkhave, diṭṭhiṭṭhānāni. Katamāni cha? Idha, bhikkhave, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto, rūpaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; vedanaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; saññaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; saṅkhāre ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; yampi taṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ, anuvicaritaṃ manasā tampi ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; yampi taṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ – so loko so attā, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo , sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti – tampi ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati. Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto, rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati; vedanaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati; saññaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati; saṅkhāre ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati; yampi taṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ, anuvicaritaṃ manasā, tampi ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati; yampi taṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ – so loko so attā, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti – tampi ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati. So evaṃ samanupassanto asati na paritassatī’’ti.
၂၄၂. ဧဝံ ဝုတ္တေ, အညတရော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သိယာ နု ခော, ဘန္တေ, ဗဟိဒ္ဓာ အသတိ ပရိတသ္သနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝာ အဝောစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ, တံ ဝတ မေ နတ္ထိ; သိယာ ဝတ မေ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခု, ဗဟိဒ္ဓာ အသတိ ပရိတသ္သနာ ဟောတီ’’တိ။
242. Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘siyā nu kho, bhante, bahiddhā asati paritassanā’’ti? ‘‘Siyā, bhikkhū’’ti – bhagavā avoca. ‘‘Idha bhikkhu ekaccassa evaṃ hoti – ‘ahu vata me, taṃ vata me natthi; siyā vata me, taṃ vatāhaṃ na labhāmī’ti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhu, bahiddhā asati paritassanā hotī’’ti.
‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, ဗဟိဒ္ဓာ အသတိ အပရိတသ္သနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝာ အဝောစ။ ‘‘ဣဓ ဘိက္ခု ဧကစ္စသ္သ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘အဟု ဝတ မေ, တံ ဝတ မေ နတ္ထိ; သိယာ ဝတ မေ, တံ ဝတာဟံ န လဘာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခု, ဗဟိဒ္ဓာ အသတိ အပရိတသ္သနာ ဟောတီ’’တိ။
‘‘Siyā pana, bhante, bahiddhā asati aparitassanā’’ti? ‘‘Siyā, bhikkhū’’ti – bhagavā avoca. ‘‘Idha bhikkhu ekaccassa na evaṃ hoti – ‘ahu vata me, taṃ vata me natthi; siyā vata me, taṃ vatāhaṃ na labhāmī’ti. So na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhu, bahiddhā asati aparitassanā hotī’’ti.
‘‘သိယာ နု ခော, ဘန္တေ, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတသ္သနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ – ဘဂဝာ အဝောစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဧကစ္စသ္သ ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမိ နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ ဌသ္သာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတသ္သ ဝာ တထာဂတသာဝကသ္သ ဝာ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃာတာယ သဗ္ဗသင္ခာရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂာယ တဏ္ဟာက္ခယာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တသ္သ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိသ္သာမိ နာမသ္သု, ဝိနသ္သိသ္သာမိ နာမသ္သု, နသ္သု နာမ ဘဝိသ္သာမီ’တိ။ သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ ပရိတသ္သနာ ဟောတီ’’တိ။
‘‘Siyā nu kho, bhante, ajjhattaṃ asati paritassanā’’ti? ‘‘Siyā, bhikkhū’’ti – bhagavā avoca. ‘‘Idha, bhikkhu, ekaccassa evaṃ diṭṭhi hoti – ‘so loko so attā, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmī’ti. So suṇāti tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā sabbesaṃ diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhānapariyuṭṭhānābhinivesānusayānaṃ samugghātāya sabbasaṅkhārasamathāya sabbūpadhipaṭinissaggāya taṇhākkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammaṃ desentassa. Tassa evaṃ hoti – ‘ucchijjissāmi nāmassu, vinassissāmi nāmassu, nassu nāma bhavissāmī’ti. So socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhu, ajjhattaṃ asati paritassanā hotī’’ti.
‘‘သိယာ ပန, ဘန္တေ, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတသ္သနာ’’တိ? ‘‘သိယာ, ဘိက္ခူ’’တိ ဘဂဝာ အဝောစ။ ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခု, ဧကစ္စသ္သ န ဧဝံ ဒိဋ္ဌိ ဟောတိ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမိ နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ ဌသ္သာမီ’တိ။ သော သုဏာတိ တထာဂတသ္သ ဝာ တထာဂတသာဝကသ္သ ဝာ သဗ္ဗေသံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနာဓိဋ္ဌာနပရိယုဋ္ဌာနာဘိနိဝေသာနုသယာနံ သမုဂ္ဃာတာယ သဗ္ဗသင္ခာရသမထာယ သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂာယ တဏ္ဟာက္ခယာယ ဝိရာဂာယ နိရောဓာယ နိဗ္ဗာနာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တသ္သ။ တသ္သ န ဧဝံ ဟောတိ – ‘ဥစ္ဆိဇ္ဇိသ္သာမိ နာမသ္သု, ဝိနသ္သိသ္သာမိ နာမသ္သု, နသ္သု နာမ ဘဝိသ္သာမီ’တိ။ သော န သောစတိ န ကိလမတိ န ပရိဒေဝတိ န ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ န သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခု, အဇ္ဈတ္တံ အသတိ အပရိတသ္သနာ ဟောတိ’’။
‘‘Siyā pana, bhante, ajjhattaṃ asati aparitassanā’’ti? ‘‘Siyā, bhikkhū’’ti bhagavā avoca. ‘‘Idha, bhikkhu, ekaccassa na evaṃ diṭṭhi hoti – ‘so loko so attā, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmī’ti. So suṇāti tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā sabbesaṃ diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhānapariyuṭṭhānābhinivesānusayānaṃ samugghātāya sabbasaṅkhārasamathāya sabbūpadhipaṭinissaggāya taṇhākkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammaṃ desentassa. Tassa na evaṃ hoti – ‘ucchijjissāmi nāmassu, vinassissāmi nāmassu, nassu nāma bhavissāmī’ti. So na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhu, ajjhattaṃ asati aparitassanā hoti’’.
၂၄၃. ‘‘တံ 27, ဘိက္ခဝေ, ပရိဂ္ဂဟံ ပရိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယာထ, ယ္ဝာသ္သ 28 ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ပရိဂ္ဂဟံ ယ္ဝာသ္သ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယ္ယာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဂ္ဂဟံ န သမနုပသ္သာမိ ယ္ဝာသ္သ ပရိဂ္ဂဟော နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော သသ္သတိသမံ တထေဝ တိဋ္ဌေယ္ယ။
243. ‘‘Taṃ 29, bhikkhave, pariggahaṃ pariggaṇheyyātha, yvāssa 30 pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ pariggahaṃ yvāssa pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Ahampi kho taṃ, bhikkhave, pariggahaṃ na samanupassāmi yvāssa pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya.
‘‘တံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝာဒုပာဒာနံ ဥပာဒိယေထ, ယံသ 31 အတ္တဝာဒုပာဒာနံ ဥပာဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ။ ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တံ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ ယံသ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ ဥပာဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တဝာဒုပာဒာနံ န သမနုပသ္သာမိ ယံသ အတ္တဝာဒုပာဒာနံ ဥပာဒိယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ။
‘‘Taṃ, bhikkhave, attavādupādānaṃ upādiyetha, yaṃsa 32 attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ attavādupādānaṃ yaṃsa attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Ahampi kho taṃ, bhikkhave, attavādupādānaṃ na samanupassāmi yaṃsa attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā.
‘‘တံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ နိသ္သယေထ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ နိသ္သယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ။ ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ နိသ္သယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘သာဓု, ဘိက္ခဝေ။ အဟမ္ပိ ခော တံ, ဘိက္ခဝေ, ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ န သမနုပသ္သာမိ ယံသ ဒိဋ္ဌိနိသ္သယံ နိသ္သယတော န ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယုံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသာ’’။
‘‘Taṃ, bhikkhave, diṭṭhinissayaṃ nissayetha yaṃsa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ diṭṭhinissayaṃ yaṃsa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Sādhu, bhikkhave. Ahampi kho taṃ, bhikkhave, diṭṭhinissayaṃ na samanupassāmi yaṃsa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’.
၂၄၄. ‘‘အတ္တနိ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, သတိ အတ္တနိယံ မေ တိ အသ္သာ’’တိ?
244. ‘‘Attani vā, bhikkhave, sati attaniyaṃ me ti assā’’ti?
‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘အတ္တနိယေ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, သတိ အတ္တာ မေ တိ အသ္သာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Attaniye vā, bhikkhave, sati attā me ti assā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘အတ္တနိ စ, ဘိက္ခဝေ, အတ္တနိယေ စ သစ္စတော ထေတတော အနုပလဗ္ဘမာနေ, ယမ္ပိ တံ ဒိဋ္ဌိဋ္ဌာနံ – ‘သော လောကော သော အတ္တာ, သော ပေစ္စ ဘဝိသ္သာမိ နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော အဝိပရိဏာမဓမ္မော, သသ္သတိသမံ တထေဝ ဌသ္သာမီ’တိ – နနာယံ 33, ဘိက္ခဝေ, ကေဝလော ပရိပူရော ဗာလဓမ္မော’’’တိ?
‘‘Attani ca, bhikkhave, attaniye ca saccato thetato anupalabbhamāne, yampi taṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ – ‘so loko so attā, so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo, sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmī’ti – nanāyaṃ 34, bhikkhave, kevalo paripūro bāladhammo’’’ti?
‘‘ကိဉ္ဟိ နော သိယာ, ဘန္တေ, ကေဝလော ဟိ, ဘန္တေ, ပရိပူရော 35 ဗာလဓမ္မော’’တိ။
‘‘Kiñhi no siyā, bhante, kevalo hi, bhante, paripūro 36 bāladhammo’’ti.
‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ရူပံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’ ။
‘‘Aniccaṃ, bhante’’ .
‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝာ တံ သုခံ ဝာ’’တိ?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပသ္သိတုံ – ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’ti?
‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ။ပေ.။ သညာ။ သင္ခာရာ။ ဝိညာဏံ နိစ္စံ ဝာ အနိစ္စံ ဝာ’’တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘အနိစ္စံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ, ဒုက္ခံ ဝာ တံ သုခံ ဝာ’’တိ?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘ဒုက္ခံ, ဘန္တေ’’။
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘ယံ ပနာနိစ္စံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ, ကလ္လံ နု တံ သမနုပသ္သိတုံ – ဧတံ မမ, ဧသောဟမသ္မိ, ဧသော မေ အတ္တာ’’တိ?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’ti?
‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ကိဉ္စိ ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ, အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ , ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ, ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ, ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, သဗ္ဗံ ရူပံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ယာ ကာစိ ဝေဒနာ။ပေ.။ ယာ ကာစိ သညာ။ ယေ ကေစိ သင္ခာရာ။ ယံ ကိဉ္စိ ဝိညာဏံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ, အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ, ဩဠာရိကံ ဝာ သုခုမံ ဝာ, ဟီနံ ဝာ ပဏီတံ ဝာ, ယံ ဒူရေ သန္တိကေ ဝာ, သဗ္ဗံ ဝိညာဏံ ‘နေတံ မမ, နေသောဟမသ္မိ, န မေသော အတ္တာ’တိ – ဧဝမေတံ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ’’။
‘‘Tasmātiha, bhikkhave, yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ, ajjhattaṃ vā bahiddhā vā , oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā, hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ, ajjhattaṃ vā bahiddhā vā, oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā, hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ’’.
၂၄၅. ‘‘ဧဝံ ပသ္သံ, ဘိက္ခဝေ, သုတဝာ အရိယသာဝကော ရူပသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝေဒနာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သညာယ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, သင္ခာရေသု နိဗ္ဗိန္ဒတိ, ဝိညာဏသ္မိံ နိဗ္ဗိန္ဒတိ, နိဗ္ဗိဒာ ဝိရဇ္ဇတိ 37, ဝိရာဂာ ဝိမုစ္စတိ , ဝိမုတ္တသ္မိံ ဝိမုတ္တမိတိ ဉာဏံ ဟောတိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ ပဇာနာတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဣတိပိ, သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဣတိပိ, အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဣတိပိ, နိရဂ္ဂဠော ဣတိပိ, အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဣတိပိ။
245. ‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpasmiṃ nibbindati, vedanāya nibbindati, saññāya nibbindati, saṅkhāresu nibbindati, viññāṇasmiṃ nibbindati, nibbidā virajjati 38, virāgā vimuccati , vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu ukkhittapaligho itipi, saṃkiṇṇaparikkho itipi, abbūḷhesiko itipi, niraggaḷo itipi, ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto itipi.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အဝိဇ္ဇာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဥက္ခိတ္တပလိဃော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ukkhittapaligho hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno avijjā pahīnā hoti, ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā, āyatiṃ anuppādadhammā. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ukkhittapaligho hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပောနောဗ္ဘဝိကော ဇာတိသံသာရော ပဟီနော ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော, အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သံကိဏ္ဏပရိက္ခော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno ponobbhaviko jātisaṃsāro pahīno hoti, ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato, āyatiṃ anuppādadhammo. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တဏ္ဟာ ပဟီနာ ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာ တာလာဝတ္ထုကတာ အနဘာဝံကတာ, အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အဗ္ဗူဠ္ဟေသိကော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu abbūḷhesiko hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti, ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā, āyatiṃ anuppādadhammā. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu abbūḷhesiko hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပဉ္စ ဩရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ ဟောန္တိ, ဥစ္ဆိန္နမူလာနိ တာလာဝတ္ထုကတာနိ အနဘာဝံကတာနိ, အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မာနိ ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု နိရဂ္ဂဠော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu niraggaḷo hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno pañca orambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni honti, ucchinnamūlāni tālāvatthukatāni anabhāvaṃkatāni, āyatiṃ anuppādadhammāni . Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu niraggaḷo hoti.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အသ္မိမာနော ပဟီနော ဟောတိ, ဥစ္ဆိန္နမူလော တာလာဝတ္ထုကတော အနဘာဝံကတော , အာယတိံ အနုပ္ပာဒဓမ္မော ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသံယုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhuno asmimāno pahīno hoti, ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato , āyatiṃ anuppādadhammo . Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti.
၂၄၆. ‘‘ဧဝံ ဝိမုတ္တစိတ္တံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ သဣန္ဒာ ဒေဝာ သဗ္ရဟ္မကာ သပဇာပတိကာ အန္ဝေသံ နာဓိဂစ္ဆန္တိ – ‘ဣဒံ နိသ္သိတံ တထာဂတသ္သ ဝိညာဏ’န္တိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဒိဋ္ဌေဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေ တထာဂတံ အနနုဝိဇ္ဇောတိ ဝဒာမိ။ ဧဝံဝာဒိံ ခော မံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝမက္ခာယိံ ဧကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂောတမော, သတော သတ္တသ္သ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ယထာ စာဟံ န, ဘိက္ခဝေ 39, ယထာ စာဟံ န ဝဒာမိ, တထာ မံ တေ ဘောန္တော သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ အသတာ တုစ္ဆာ မုသာ အဘူတေန အဗ္ဘာစိက္ခန္တိ – ‘ဝေနယိကော သမဏော ဂောတမော, သတော သတ္တသ္သ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ ဝိဘဝံ ပညာပေတီ’တိ။ ပုဗ္ဗေ စာဟံ ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ စ ဒုက္ခဉ္စေဝ ပညာပေမိ, ဒုက္ခသ္သ စ နိရောဓံ။ တတ္ရ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ တထာဂတံ အက္ကောသန္တိ ပရိဘာသန္တိ ရောသေန္တိ ဝိဟေသေန္တိ, တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတသ္သ န ဟောတိ အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ။
246. ‘‘Evaṃ vimuttacittaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā anvesaṃ nādhigacchanti – ‘idaṃ nissitaṃ tathāgatassa viññāṇa’nti. Taṃ kissa hetu? Diṭṭhevāhaṃ, bhikkhave, dhamme tathāgataṃ ananuvijjoti vadāmi. Evaṃvādiṃ kho maṃ, bhikkhave, evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti – ‘venayiko samaṇo gotamo, sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññāpetī’ti. Yathā cāhaṃ na, bhikkhave 40, yathā cāhaṃ na vadāmi, tathā maṃ te bhonto samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti – ‘venayiko samaṇo gotamo, sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññāpetī’ti. Pubbe cāhaṃ bhikkhave, etarahi ca dukkhañceva paññāpemi, dukkhassa ca nirodhaṃ. Tatra ce, bhikkhave, pare tathāgataṃ akkosanti paribhāsanti rosenti vihesenti, tatra, bhikkhave, tathāgatassa na hoti āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi.
‘‘တတ္ရ စေ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတသ္သ န ဟောတိ အာနန္ဒော န သောမနသ္သံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ။ တတ္ရ စေ, ဘိက္ခဝေ , ပရေ ဝာ တထာဂတံ သက္ကရောန္တိ ဂရုံ ကရောန္တိ မာနေန္တိ ပူဇေန္တိ, တတ္ရ, ဘိက္ခဝေ, တထာဂတသ္သ ဧဝံ ဟောတိ – ‘ယံ ခော ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ တတ္ထ မေ ဧဝရူပာ ကာရာ 41 ကရီယန္တီ’တိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေ စေပိ ပရေ အက္ကောသေယ္ယုံ ပရိဘာသေယ္ယုံ ရောသေယ္ယုံ ဝိဟေသေယ္ယုံ, တတ္ရ တုမ္ဟေ ဟိ န အာဃာတော န အပ္ပစ္စယော န စေတသော အနဘိရဒ္ဓိ ကရဏီယာ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, တတ္ရ တုမ္ဟေဟိ န အာနန္ဒော န သောမနသ္သံ န စေတသော ဥပ္ပိလာဝိတတ္တံ ကရဏီယံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေ စေပိ ပရေ သက္ကရေယ္ယုံ ဂရုံ ကရေယ္ယုံ မာနေယ္ယုံ ပူဇေယ္ယုံ, တတ္ရ တုမ္ဟာကံ ဧဝမသ္သ – ‘ယံ ခော ဣဒံ ပုဗ္ဗေ ပရိညာတံ, တတ္ထ မေ 42 ဧဝရူပာ ကာရာ ကရီယန္တီ’တိ။
‘‘Tatra ce, bhikkhave, pare tathāgataṃ sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tatra, bhikkhave, tathāgatassa na hoti ānando na somanassaṃ na cetaso uppilāvitattaṃ. Tatra ce, bhikkhave , pare vā tathāgataṃ sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, tatra, bhikkhave, tathāgatassa evaṃ hoti – ‘yaṃ kho idaṃ pubbe pariññātaṃ tattha me evarūpā kārā 43 karīyantī’ti. Tasmātiha, bhikkhave, tumhe cepi pare akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viheseyyuṃ, tatra tumhe hi na āghāto na appaccayo na cetaso anabhiraddhi karaṇīyā. Tasmātiha, bhikkhave, tumhe cepi pare sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, tatra tumhehi na ānando na somanassaṃ na cetaso uppilāvitattaṃ karaṇīyaṃ. Tasmātiha, bhikkhave, tumhe cepi pare sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, tatra tumhākaṃ evamassa – ‘yaṃ kho idaṃ pubbe pariññātaṃ, tattha me 44 evarūpā kārā karīyantī’ti.
၂၄၇. ‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ယံ န တုမ္ဟာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ဝော ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ သညာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; သာ ဝော ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ သင္ခာရာ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တေ ပဇဟထ; တေ ဝော ပဟီနာ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သန္တိ။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, ယံ ဣမသ္မိံ ဇေတဝနေ တိဏကဋ္ဌသာခာပလာသံ, တံ ဇနော ဟရေယ္ယ ဝာ ဒဟေယ္ယ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရေယ္ယ။ အပိ နု တုမ္ဟာကံ ဧဝမသ္သ – ‘အမ္ဟေ ဇနော ဟရတိ ဝာ ဒဟတိ ဝာ ယထာပစ္စယံ ဝာ ကရောတီ’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘န ဟိ နော ဧတံ, ဘန္တေ, အတ္တာ ဝာ အတ္တနိယံ ဝာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ယံ န တုမ္ဟာကံ တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ ကိဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ? ရူပံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။ ဝေဒနာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သညာ, ဘိက္ခဝေ။ သင္ခာရာ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ ဝိညာဏံ, ဘိက္ခဝေ, န တုမ္ဟာကံ, တံ ပဇဟထ; တံ ဝော ပဟီနံ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယ ဘဝိသ္သတိ။
247. ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ? Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saññā, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Saṅkhārā, bhikkhave, na tumhākaṃ, te pajahatha; te vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissanti. Viññāṇaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ, taṃ jano hareyya vā daheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya. Api nu tumhākaṃ evamassa – ‘amhe jano harati vā dahati vā yathāpaccayaṃ vā karotī’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Na hi no etaṃ, bhante, attā vā attaniyaṃ vā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ? Rūpaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. Vedanā, bhikkhave…pe… saññā, bhikkhave… saṅkhārā, bhikkhave…pe… viññāṇaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha; taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
၂၄၈. ‘‘ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ, ဝဋ္ဋံ တေသံ နတ္ထိ ပညာပနာယ။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ ပဉ္စောရမ္ဘာဂိယာနိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, သဗ္ဗေ တေ ဩပပာတိကာ, တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော, အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, ရာဂဒောသမောဟာ တနုဘူတာ, သဗ္ဗေ တေ သကဒာဂာမိနော, သကိဒေဝ ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ ဘိက္ခူနံ တီဏိ သံယောဇနာနိ ပဟီနာနိ, သဗ္ဗေ တေ သောတာပန္နာ, အဝိနိပာတဓမ္မာ , နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေ တေ ဘိက္ခူ ဓမ္မာနုသာရိနော သဒ္ဓာနုသာရိနော သဗ္ဗေ တေ သမ္ဗောဓိပရာယနာ။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မော ဥတ္တာနော ဝိဝဋော ပကာသိတော ဆိန္နပိလောတိကော။ ဧဝံ သ္ဝာက္ခာတေ, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဓမ္မေ ဥတ္တာနေ ဝိဝဋေ ပကာသိတေ ဆိန္နပိလောတိကေ ယေသံ မယိ သဒ္ဓာမတ္တံ ပေမမတ္တံ သဗ္ဗေ တေ သဂ္ဂပရာယနာ’’တိ။
248. ‘‘Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike ye te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya. Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni pahīnāni, sabbe te opapātikā, tattha parinibbāyino, anāvattidhammā tasmā lokā. Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ tīṇi saṃyojanāni pahīnāni, rāgadosamohā tanubhūtā, sabbe te sakadāgāmino, sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ tīṇi saṃyojanāni pahīnāni, sabbe te sotāpannā, avinipātadhammā , niyatā sambodhiparāyanā. Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike ye te bhikkhū dhammānusārino saddhānusārino sabbe te sambodhiparāyanā. Evaṃ svākkhāto, bhikkhave, mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko. Evaṃ svākkhāte, bhikkhave, mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ mayi saddhāmattaṃ pemamattaṃ sabbe te saggaparāyanā’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ဒုတိယံ။
Alagaddūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၂. အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၂. အလဂဒ္ဒူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
