| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
೨೩೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಗದ್ಧೇ ಬಾಧಯಿಂಸೂತಿ ಗದ್ಧಬಾಧಿನೋ, ಗದ್ಧಬಾಧಿನೋ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ, ತಸ್ಸ ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬಸ್ಸ, ಗಿಜ್ಝಘಾತಕಕುಲಪ್ಪಸುತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಗ್ಗಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ। ತೇ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸವಿಪಾಕಉಪವಾದಆಣಾವೀತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಪಞ್ಚವಿಧಾ। ತತ್ಥ ಪಞ್ಚಾನನ್ತರಿಯಧಮ್ಮಾ ಕಮ್ಮನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮ। ತಥಾ ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕಕಮ್ಮಂ, ತಂ ಪನ ಮೋಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ, ನ ಸಗ್ಗಸ್ಸ। ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಾ ಕಿಲೇಸನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮ। ಪಣ್ಡಕತಿರಚ್ಛಾನಗತಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಧಮ್ಮಾ ವಿಪಾಕನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮ। ಅರಿಯೂಪವಾದಧಮ್ಮಾ ಉಪವಾದನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮ, ತೇ ಪನ ಯಾವ ಅರಿಯೇ ನ ಖಮಾಪೇನ್ತಿ, ತಾವದೇವ, ನ ತತೋ ಪರಂ। ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಸತ್ತ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾ ಆಣಾವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತರಾಯಿಕಾ ನಾಮ। ತೇಪಿ ಯಾವ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ವಾ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ನ ವುಟ್ಠಾತಿ ವಾ, ನ ದೇಸೇತಿ ವಾ, ತಾವದೇವ, ನ ತತೋ ಪರಂ।
234.Evaṃme sutanti alagaddūpamasuttaṃ. Tattha gaddhe bādhayiṃsūti gaddhabādhino, gaddhabādhino pubbapurisā assāti gaddhabādhipubbo, tassa gaddhabādhipubbassa, gijjhaghātakakulappasutassāti attho. Saggamokkhānaṃ antarāyaṃ karontīti antarāyikā. Te kammakilesavipākaupavādaāṇāvītikkamavasena pañcavidhā. Tattha pañcānantariyadhammā kammantarāyikā nāma. Tathā bhikkhunīdūsakakammaṃ, taṃ pana mokkhasseva antarāyaṃ karoti, na saggassa. Niyatamicchādiṭṭhidhammā kilesantarāyikā nāma. Paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakānaṃ paṭisandhidhammā vipākantarāyikā nāma. Ariyūpavādadhammā upavādantarāyikā nāma, te pana yāva ariye na khamāpenti, tāvadeva, na tato paraṃ. Sañcicca vītikkantā satta āpattikkhandhā āṇāvītikkamantarāyikā nāma. Tepi yāva bhikkhubhāvaṃ vā paṭijānāti, na vuṭṭhāti vā, na deseti vā, tāvadeva, na tato paraṃ.
ತತ್ರಾಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಬಹುಸ್ಸುತೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಸೇಸನ್ತರಾಯಿಕೇ ಜಾನಾತಿ, ವಿನಯೇ ಪನ ಅಕೋವಿದತ್ತಾ ಪಣ್ಣತ್ತಿವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತರಾಯಿಕೇ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ರಹೋಗತೋ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ಇಮೇ ಆಗಾರಿಕಾ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾಪಿ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಮನಾಪಿಕಾನಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾನಿ ರೂಪಾನಿ ಪಸ್ಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೇ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಫುಸನ್ತಿ, ಮುದುಕಾನಿ ಅತ್ಥರಣಪಾವುರಣಾದೀನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ಏತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಇತ್ಥೀನಂಯೇವ ರೂಪಸದ್ದಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ? ಏತೇಪಿ ವಟ್ಟನ್ತೀತಿ। ಏವಂ ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದೇತ್ವಾ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ ಏಕಂ ಕತ್ವಾ ಥೂಲವಾಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅತಿಸುಖುಮಸುತ್ತಂ ಉಪನೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಸಾಸಪೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಿನೇರುಂ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ವಿಯ, ಪಾಪಕಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ‘‘ಕಿಂ ಭಗವತಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಬನ್ಧನ್ತೇನ ವಿಯ ಮಹತಾ ಉಸ್ಸಾಹೇನ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ದೋಸೋ’’ತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝನ್ತೋ ವೇಸಾರಜ್ಜಞಾಣಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಜಿನಸ್ಸ ಆಣಾಚಕ್ಕೇ ಪಹಾರಂ ಅದಾಸಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಥಾಹಂ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮೀ’’ತಿಆದಿ।
Tatrāyaṃ bhikkhu bahussuto dhammakathiko sesantarāyike jānāti, vinaye pana akovidattā paṇṇattivītikkamantarāyike na jānāti, tasmā rahogato evaṃ cintesi – ime āgārikā pañca kāmaguṇe paribhuñjantā sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi honti. Bhikkhūpi manāpikāni cakkhuviññeyyāni rūpāni passanti…pe… kāyaviññeyye phoṭṭhabbe phusanti, mudukāni attharaṇapāvuraṇādīni paribhuñjanti, etaṃ sabbaṃ vaṭṭati. Kasmā itthīnaṃyeva rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbā na vaṭṭanti? Etepi vaṭṭantīti. Evaṃ rasena rasaṃ saṃsandetvā sacchandarāgaparibhogañca nicchandarāgaparibhogañca ekaṃ katvā thūlavākehi saddhiṃ atisukhumasuttaṃ upanento viya, sāsapena saddhiṃ sineruṃ upasaṃharanto viya, pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppādetvā, ‘‘kiṃ bhagavatā mahāsamuddaṃ bandhantena viya mahatā ussāhena paṭhamapārājikaṃ paññattaṃ, natthi ettha doso’’ti sabbaññutaññāṇena saddhiṃ paṭivirujjhanto vesārajjañāṇaṃ paṭibāhanto ariyamagge khāṇukaṇṭakādīni pakkhipanto methunadhamme doso natthīti jinassa āṇācakke pahāraṃ adāsi. Tenāha – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmī’’tiādi.
ಏವಂ ಬ್ಯಾ ಖೋತಿ ಏವಂ ವಿಯ ಖೋ। ಸಮನುಯುಞ್ಜನ್ತೀತಿಆದೀಸು ಕಿಂ ಲದ್ಧಿಕೋ ತ್ವಂ, ಲದ್ಧಿಂ ವದೇಹೀತಿ ಪುಚ್ಛಮಾನಾ ಸಮನುಯುಞ್ಜನ್ತಿ ನಾಮ। ದಿಟ್ಠಿಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಾ ಸಮನುಗ್ಗಾಹನ್ತಿ ನಾಮ। ಕೇನ ಕಾರಣೇನ ಏವಂ ವದಸೀತಿ ಕಾರಣಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಾ ಸಮನುಭಾಸನ್ತಿ ನಾಮ। ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೪೨-೪೮) ಅಟ್ಠಿಕಙ್ಕಲೂಪಮಾ ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಟ್ಠೇನ। ಮಂಸಪೇಸೂಪಮಾ ಬಹುಸಾಧಾರಣಟ್ಠೇನ। ತಿಣುಕ್ಕೂಪಮಾ ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ। ಅಙ್ಗಾರಕಾಸೂಪಮಾ ಮಹಾಭಿತಾಪನಟ್ಠೇನ। ಸುಪಿನಕೂಪಮಾ ಇತ್ತರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ। ಯಾಚಿತಕೂಪಮಾ ತಾವಕಾಲಿಕಟ್ಠೇನ। ರುಕ್ಖಫಲೂಪಮಾ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪಲಿಭಞ್ಜನಟ್ಠೇನ। ಅಸಿಸೂನೂಪಮಾ ಅಧಿಕುಟ್ಟನಟ್ಠೇನ। ಸತ್ತಿಸೂಲೂಪಮಾ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ। ಸಪ್ಪಸಿರೂಪಮಾ ಸಾಸಙ್ಕಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ। ಥಾಮಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಥಾಮೇನ। ಪರಾಮಾಸಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನ। ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸ ವೋಹರತೀತಿ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ವೋಹರತಿ ದೀಪೇತಿ ವಾ।
Evaṃbyā khoti evaṃ viya kho. Samanuyuñjantītiādīsu kiṃ laddhiko tvaṃ, laddhiṃ vadehīti pucchamānā samanuyuñjanti nāma. Diṭṭhiṃ patiṭṭhāpentā samanuggāhanti nāma. Kena kāraṇena evaṃ vadasīti kāraṇaṃ pucchantā samanubhāsanti nāma. Aṭṭhikaṅkalūpamātiādīsu (ma. ni. 2.42-48) aṭṭhikaṅkalūpamā appassādaṭṭhena. Maṃsapesūpamā bahusādhāraṇaṭṭhena. Tiṇukkūpamā anudahanaṭṭhena. Aṅgārakāsūpamā mahābhitāpanaṭṭhena. Supinakūpamā ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena. Yācitakūpamā tāvakālikaṭṭhena. Rukkhaphalūpamā sabbaṅgapaccaṅgapalibhañjanaṭṭhena. Asisūnūpamā adhikuṭṭanaṭṭhena. Sattisūlūpamā vinivijjhanaṭṭhena. Sappasirūpamā sāsaṅkasappaṭibhayaṭṭhena. Thāmasāti diṭṭhithāmena. Parāmāsāti diṭṭhiparāmāsena. Abhinivissa voharatīti adhiṭṭhahitvā voharati dīpeti vā.
೨೩೫. ಯತೋ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯದಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ। ಏವಂ ಬ್ಯಾ ಖೋ ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತಾತಿ ಇದಂ ಏಸ ಅತ್ತನೋ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ನತ್ಥೀತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋಪಿ ಭಗವತೋ ಆನುಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಕಿರ ಸಮ್ಮುಖಾ ದ್ವೇ ಕಥಾ ಕಥೇತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
235.Yato kho te bhikkhūti yadā te bhikkhū. Evaṃbyā kho ahaṃ, bhante, bhagavatāti idaṃ esa attano ajjhāsayena natthīti vattukāmopi bhagavato ānubhāvena sampaṭicchati, buddhānaṃ kira sammukhā dve kathā kathetuṃ samattho nāma natthi.
೨೩೬. ಕಸ್ಸ ಖೋ ನಾಮ ತ್ವಂ ಮೋಘಪುರಿಸಾತಿ ತ್ವಂ ಮೋಘಪುರಿಸ ಕಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ವೇಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಸುದ್ದಸ್ಸ ವಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ವಾ ಮಯಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಅಯಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಅರಿಟ್ಠೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಗವಾ ಮಂ ಮೋಘಪುರಿಸೋತಿ ವದತಿ, ನ ಖೋ ಪನ ಮೋಘಪುರಿಸಾತಿ ವುತ್ತಮತ್ತಕೇನ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ನ ಹೋತಿ। ಉಪಸೇನಮ್ಪಿ ಹಿ ವಙ್ಗನ್ತಪುತ್ತಂ, ‘ಅತಿಲಹುಂ ಖೋ ತ್ವಂ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಆವತ್ತೋ’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೭೫) ಭಗವಾ ಮೋಘಪುರಿಸವಾದೇನ ಓವದಿ। ಥೇರೋ ಅಪರಭಾಗೇ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಾಕಾಸಿ। ಅಹಮ್ಪಿ ತಥಾರೂಪಂ ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಬನ್ಧನಾ ಪವುತ್ತಸ್ಸ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಸ್ಸ ವಿಯ ಅವಿರುಳ್ಹಿಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ।
236.Kassa kho nāma tvaṃ moghapurisāti tvaṃ moghapurisa kassa khattiyassa vā brāhmaṇassa vā vessassa vā suddassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā devassa vā manussassa vā mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesīti ayaṃ pāṭiyekko anusandhi. Ariṭṭho kira cintesi – ‘‘bhagavā maṃ moghapurisoti vadati, na kho pana moghapurisāti vuttamattakena maggaphalānaṃ upanissayo na hoti. Upasenampi hi vaṅgantaputtaṃ, ‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto’ti (mahāva. 75) bhagavā moghapurisavādena ovadi. Thero aparabhāge ghaṭento vāyamanto cha abhiññā sacchākāsi. Ahampi tathārūpaṃ vīriyaṃ paggaṇhitvā maggaphalāni nibbattessāmī’’ti. Athassa bhagavā bandhanā pavuttassa paṇḍupalāsassa viya aviruḷhibhāvaṃ dassento imaṃ desanaṃ ārabhi.
ಉಸ್ಮೀಕತೋಪೀತಿ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇ ಕಿನ್ತಿ ಮಞ್ಞಥ, ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಏವಂಲದ್ಧಿಕೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝಿತ್ವಾ ವೇಸಾರಜ್ಜಞಾಣಂ ಪಟಿಬಾಹಿತ್ವಾ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಆಣಾಚಕ್ಕೇ ಪಹಾರಂ ದದಮಾನೋ ಅಪಿ ನು ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಉಸ್ಮೀಕತೋಪಿ? ಯಥಾ ನಿಬ್ಬುತೇಪಿ ಮಹನ್ತೇ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಖಜ್ಜುಪನಕಮತ್ತಾಪಿ ಅಗ್ಗಿಪಪಟಿಕಾ ಹೋತಿಯೇವ, ಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪುನ ಮಹಾಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏವಂ ಇಮಸ್ಸ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾಪಿ ಞಾಣುಸ್ಮಾ ಅತ್ಥಿ, ಯಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಾಯಮನ್ತೋ ಮಗ್ಗಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ? ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇತಿ, ಭನ್ತೇ, ಏವಂಲದ್ಧಿಕಸ್ಸ ಕುತೋ ಏವರೂಪಾ ಞಾಣುಸ್ಮಾತಿ? ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಪಚ್ಚಯಸಮತ್ಥಾಯ ಞಾಣುಸ್ಮಾಯ ಉಸ್ಮೀಕತಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ವದನ್ತಿ। ಮಙ್ಕುಭೂತೋತಿ ನಿತ್ತೇಜಭೂತೋ। ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋತಿ ಪತಿತಕ್ಖನ್ಧೋ। ಅಪ್ಪಟಿಭಾನೋತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿಭಾನಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಭಿನ್ನಪಟಿಭಾನೋ ಏವರೂಪಮ್ಪಿ ನಾಮ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಸಾಸನಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅವಿರುಳ್ಹಿಧಮ್ಮೋ ಕಿರಮ್ಹಿ ಸಮುಗ್ಘಾತಿತಪಚ್ಚಯೋ ಜಾತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಭಬ್ಬತಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಪಾದಙ್ಗುಟ್ಠಕೇನ ಭೂಮಿಂ ಖಣಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ।
Usmīkatopīti , bhikkhave, tumhe kinti maññatha, ayaṃ ariṭṭho evaṃladdhiko sabbaññutaññāṇena paṭivirujjhitvā vesārajjañāṇaṃ paṭibāhitvā tathāgatassa āṇācakke pahāraṃ dadamāno api nu imasmiṃ dhammavinaye usmīkatopi? Yathā nibbutepi mahante aggikkhandhe khajjupanakamattāpi aggipapaṭikā hotiyeva, yaṃ nissāya puna mahāaggikkhandho bhaveyya. Kiṃ nu kho evaṃ imassa appamattikāpi ñāṇusmā atthi, yaṃ nissāya vāyamanto maggaphalāni nibbatteyyāti? No hetaṃ, bhanteti, bhante, evaṃladdhikassa kuto evarūpā ñāṇusmāti? Maggaphalānaṃ paccayasamatthāya ñāṇusmāya usmīkatabhāvaṃ paṭikkhipantā vadanti. Maṅkubhūtoti nittejabhūto. Pattakkhandhoti patitakkhandho. Appaṭibhānoti kiñci paṭibhānaṃ apassanto bhinnapaṭibhāno evarūpampi nāma niyyānikasāsanaṃ labhitvā aviruḷhidhammo kiramhi samugghātitapaccayo jātoti attano abhabbataṃ paccavekkhanto pādaṅguṭṭhakena bhūmiṃ khaṇamāno nisīdi.
ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸಸಿ ಖೋತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಅರಿಟ್ಠೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಗವಾ ಮಯ್ಹಂ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಪಚ್ಛಿನ್ನೋತಿ ವದತಿ, ನ ಖೋ ಪನ ಬುದ್ಧಾ ಸಉಪನಿಸ್ಸಯಾನಂಯೇವ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಅನುಪನಿಸ್ಸಯಾನಮ್ಪಿ ದೇಸೇನ್ತಿ, ಅಹಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಾ ಸುಗತೋವಾದಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಪತ್ತೂಪಗಂ ಕುಸಲಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಓವಾದಂ ಪಟಿಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋ ‘‘ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ, ತ್ವಂಯೇವ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಇಮಿನಾ ಪಾಪಕೇನ ದಿಟ್ಠಿಗತೇನ ನಿರಯಾದೀಸು ಪಞ್ಞಾಯಿಸ್ಸಸಿ, ಮಮ ಸನ್ತಿಕಾ ತುಯ್ಹಂ ಸುಗತೋವಾದೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ನ ಮೇ ತಯಾ ಅತ್ಥೋ, ಇಧಾಹಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀತಿ।
Paññāyissasikhoti ayampi pāṭiyekko anusandhi. Ariṭṭho kira cintesi – ‘‘bhagavā mayhaṃ maggaphalānaṃ upanissayo pacchinnoti vadati, na kho pana buddhā saupanissayānaṃyeva dhammaṃ desenti, anupanissayānampi desenti, ahaṃ satthu santikā sugatovādaṃ labhitvā attano sampattūpagaṃ kusalaṃ karissāmī’’ti. Athassa bhagavā ovādaṃ paṭipassambhento ‘‘paññāyissasī’’tiādimāha. Tassattho, tvaṃyeva, moghapurisa, iminā pāpakena diṭṭhigatena nirayādīsu paññāyissasi, mama santikā tuyhaṃ sugatovādo nāma natthi, na me tayā attho, idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmīti.
೨೩೭. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಠಾನೇ ಭಗವಾ ಪರಿಸಂ ಸೋಧೇತಿ, ಅರಿಟ್ಠಂ ಗಣತೋ ನಿಸ್ಸಾರೇತಿ। ಸಚೇ ಹಿ ಪರಿಸಗತಾನಂ ಕಸ್ಸಚಿ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯ – ‘‘ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಗವತಾ ಅಕಥಿತಂ ಕಥೇತುಂ ಕಿಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಕಚ್ಚಿ ನು ಖೋ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಭಗವತಾ ಕಥಾಯ ಸಮಾರದ್ಧಾಯ ಸಹಸಾ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಕಥಿತಂ ಪನ ನ ಅರಿಟ್ಠೋವ ಸುಣಾತಿ, ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಸುತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಥಾಪಿಸ್ಸ ಸಿಯಾ ‘‘ಯಥಾ ಸತ್ಥಾ ಅರಿಟ್ಠಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಮಮ್ಪಿ ಏವಂ ನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ಸುತ್ವಾಪಿ ತುಣ್ಹೀಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಸಬ್ಬಂ ನ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಮಯಾಪಿ ನ ಕಥಿತಂ, ಅಞ್ಞೇನ ಸುತಮ್ಪಿ ನತ್ಥೀತಿ ‘‘ತುಮ್ಹೇಪಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಪರಿಸಾಯ ಲದ್ಧಿಂ ಸೋಧೇತಿ। ಪರಿಸಾಯ ಪನ ಲದ್ಧಿಸೋಧನೇನೇವ ಅರಿಟ್ಠೋ ಗಣತೋ ನಿಸ್ಸಾರಿತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
237.Atha kho bhagavāti ayampi pāṭiyekko anusandhi. Imasmiñhi ṭhāne bhagavā parisaṃ sodheti, ariṭṭhaṃ gaṇato nissāreti. Sace hi parisagatānaṃ kassaci evaṃ bhaveyya – ‘‘ayaṃ ariṭṭho bhagavatā akathitaṃ kathetuṃ kiṃ sakkhissati, kacci nu kho parisamajjhe bhagavatā kathāya samāraddhāya sahasā kathita’’nti. Evaṃ kathitaṃ pana na ariṭṭhova suṇāti, aññenapi sutaṃ bhavissati. Athāpissa siyā ‘‘yathā satthā ariṭṭhaṃ niggaṇhāti, mampi evaṃ niggaṇheyyāti sutvāpi tuṇhībhāvaṃ āpajjeyyā’’ti. ‘‘Taṃ sabbaṃ na karissantī’’ti. Mayāpi na kathitaṃ, aññena sutampi natthīti ‘‘tumhepime, bhikkhave’’tiādinā parisāya laddhiṃ sodheti. Parisāya pana laddhisodhaneneva ariṭṭho gaṇato nissārito nāma hoti.
ಇದಾನಿ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಲದ್ಧಿಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಸೋ ವತ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹೀತಿಆದೀಸು ಯೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ‘‘ತೇ ಪಟಿಸೇವತೋ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾ’’ತಿ ಏವಂಲದ್ಧಿಕೋ, ಸೋ ವತ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇಹಿ ಚೇವ ಕಿಲೇಸಕಾಮಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಸಞ್ಞಾವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಚ ಅಞ್ಞತ್ರ, ಏತೇ ಧಮ್ಮೇ ಪಹಾಯ, ವಿನಾ ಏತೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸತಿ, ಮೇಥುನಸಮಾಚಾರಂ ಸಮಾಚರಿಸ್ಸತೀತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ। ಇದಂ ಕಾರಣಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋತಿ।
Idāni ariṭṭhassa laddhiṃ pakāsento so vata, bhikkhavetiādimāha. Tattha aññatreva kāmehītiādīsu yo so, bhikkhave, bhikkhu ‘‘te paṭisevato nālaṃ antarāyāyā’’ti evaṃladdhiko, so vata kilesakāmehi ceva kilesakāmasampayuttehi saññāvitakkehi ca aññatra, ete dhamme pahāya, vinā etehi dhammehi, vatthukāme paṭisevissati, methunasamācāraṃ samācarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Idaṃ kāraṇaṃ nāma natthi, aṭṭhānametaṃ anavakāsoti.
೨೩೮. ಏವಂ ಭಗವಾ ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಯಥಾ ನಾಮ ರಜಕೋ ಸುಗನ್ಧಾನಿಪಿ ದುಗ್ಗನ್ಧಾನಿಪಿ ಜಿಣ್ಣಾನಿಪಿ ನವಾನಿಪಿ ಸುದ್ಧಾನಿಪಿ ಅಸುದ್ಧಾನಿಪಿ ವತ್ಥಾನಿ ಏಕತೋ ಭಣ್ಡಿಕಂ ಕರೋತಿ, ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗಪಣೀತಚೀವರಾದಿಪರಿಭೋಗಞ್ಚ ಅನಿಬದ್ಧಸೀಲಾನಂ ಗಹಟ್ಠಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಕರಂ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ ನಿಬದ್ಧಸೀಲಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆವರಣಕರಂ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ ಸಬ್ಬಂ ಏಕಸದಿಸಂ ಕರೋತೀತಿ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಲದ್ಧಿಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ದುಗ್ಗಹಿತಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸುತ್ತನ್ತಿಆದೀಸು ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗನಿದ್ದೇಸಖನ್ಧಕಪರಿವಾರಾ, ಸುತ್ತನಿಪಾತೇ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತರತನಸುತ್ತನಾಲಕಸುಆತುವಟ್ಟಕಸುತ್ತಾನಿ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಚ ಸುತ್ತನಾಮಕಂ ತಥಾಗತವಚನಂ ಸುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಗಾಥಕಂ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ವಿಸೇಸೇನ ಸಂಯುತ್ತಕೇ ಸಕಲೋಪಿ ಸಗಾಥಾವಗ್ಗೋ। ಸಕಲಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕಂ, ನಿಗ್ಗಾಥಕಂ ಸುತ್ತಂ, ಯಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಅಸಙ್ಗಹಿತಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ, ತಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮಪದಂ, ಥೇರಗಾಥಾ, ಥೇರಿಗಾಥಾ, ಸುತ್ತನಿಪಾತೇ ನೋಸುತ್ತನಾಮಿಕಾ ಸುದ್ಧಿಕಗಾಥಾ ಚ ಗಾಥಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸೋಮನಸ್ಸಞಾಣಮಯಿಕಗಾಥಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ದ್ವೇಅಸೀತಿಸುತ್ತನ್ತಾ ಉದಾನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ (ಇತಿವು॰ ೧,೨) ದಸುತ್ತರಸತಸುತ್ತನ್ತಾ ಇತಿವುತ್ತಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಪಣ್ಣಕಜಾತಕಾದೀನಿ ಪಣ್ಣಾಸಾಧಿಕಾನಿ ಪಞ್ಚಜಾತಕಸತಾನಿ ಜಾತಕನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ‘‘ಚತ್ತಾರೋಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಚ್ಛರಿಯಾ ಅಬ್ಭುತಾ ಧಮ್ಮಾ ಆನನ್ದೇ’’ತಿಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೪.೧೨೯) ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ ಸುತ್ತನ್ತಾ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಚೂಳವೇದಲ್ಲಮಹಾವೇದಲ್ಲಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಸಕ್ಕಪಞ್ಹಸಙ್ಖಾರಭಾಜನಿಯಮಹಾಪುಣ್ಣಮಸುತ್ತಾದಯೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ವೇದಞ್ಚ ತುಟ್ಠಿಞ್ಚ ಲದ್ಧಾ ಲದ್ಧಾ ಪುಚ್ಛಿತಸುತ್ತನ್ತಾ ವೇದಲ್ಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
238. Evaṃ bhagavā ayaṃ ariṭṭho yathā nāma rajako sugandhānipi duggandhānipi jiṇṇānipi navānipi suddhānipi asuddhānipi vatthāni ekato bhaṇḍikaṃ karoti, evameva bhikkhūnaṃ nicchandarāgapaṇītacīvarādiparibhogañca anibaddhasīlānaṃ gahaṭṭhānaṃ antarāyakaraṃ sacchandarāgaparibhogañca nibaddhasīlānaṃ bhikkhūnaṃ āvaraṇakaraṃ sacchandarāgaparibhogañca sabbaṃ ekasadisaṃ karotīti ariṭṭhassa laddhiṃ pakāsetvā idāni duggahitāya pariyattiyā dosaṃ dassento idha, bhikkhave, ekaccetiādimāha. Tattha pariyāpuṇantīti uggaṇhanti. Suttantiādīsu ubhatovibhaṅganiddesakhandhakaparivārā, suttanipāte maṅgalasuttaratanasuttanālakasuātuvaṭṭakasuttāni, aññampi ca suttanāmakaṃ tathāgatavacanaṃ suttanti veditabbaṃ. Sabbampi sagāthakaṃ suttaṃ geyyanti veditabbaṃ, visesena saṃyuttake sakalopi sagāthāvaggo. Sakalaṃ abhidhammapiṭakaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ, yañca aññampi aṭṭhahi aṅgehi asaṅgahitaṃ buddhavacanaṃ, taṃ veyyākaraṇanti veditabbaṃ. Dhammapadaṃ, theragāthā, therigāthā, suttanipāte nosuttanāmikā suddhikagāthā ca gāthāti veditabbā. Somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā dveasītisuttantā udānanti veditabbā. ‘‘Vuttañhetaṃ bhagavatā’’tiādinayappavattā (itivu. 1,2) dasuttarasatasuttantā itivuttakanti veditabbā. Apaṇṇakajātakādīni paṇṇāsādhikāni pañcajātakasatāni jātakanti veditabbāni. ‘‘Cattārome, bhikkhave, acchariyā abbhutā dhammā ānande’’tiādinayappavattā (a. ni. 4.129) sabbepi acchariyaabbhutadhammappaṭisaṃyuttā suttantā abbhutadhammanti veditabbā. Cūḷavedallamahāvedallasammādiṭṭhisakkapañhasaṅkhārabhājaniyamahāpuṇṇamasuttādayo sabbepi vedañca tuṭṭhiñca laddhā laddhā pucchitasuttantā vedallanti veditabbā.
ಅತ್ಥಂ ನ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥತ್ಥಂ ಕಾರಣತ್ಥಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಅನುಪಪರಿಕ್ಖತನ್ತಿ ಅನುಪಪರಿಕ್ಖನ್ತಾನಂ। ನ ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತೀತಿ ನ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ ನ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸೀಲಂ ಸಮಾಧಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಮಗ್ಗೋ ಫಲಂ ವಟ್ಟಂ ವಿವಟ್ಟಂ ಕಥಿತನ್ತಿ ಏವಂ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇ ಉಪಾರಮ್ಭಾನಿಸಂಸಾ ಚೇವಾತಿ ತೇ ಪರೇಸಂ ವಾದೇ ದೋಸಾರೋಪನಾನಿಸಂಸಾ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತಿವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಚಾತಿ ಏವಂ ವಾದಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ, ಪರೇಹಿ ಸಕವಾದೇ ದೋಸೇ ಆರೋಪಿತೇ ತಂ ದೋಸಂ ಏವಂ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಇಮಿನಾವ ಕಾರಣೇನ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ನಾನುಭೋನ್ತೀತಿ ಯಸ್ಸ ಚ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಾ ಫಲಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ತಞ್ಚಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಏತೇ ದುಗ್ಗಹಿತಗ್ಗಾಹಿನೋ ನಾನುಭೋನ್ತಿ। ಅಪಿಚ ಪರಸ್ಸ ವಾದೇ ಉಪಾರಮ್ಭಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಅತ್ತನೋ ವಾದಂ ಮೋಚೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾಪಿ ತಞ್ಚ ಅತ್ಥಂ ನಾನುಭೋನ್ತಿಯೇವ।
Atthaṃ na upaparikkhantīti atthatthaṃ kāraṇatthaṃ na passanti na pariggaṇhanti. Anupaparikkhatanti anupaparikkhantānaṃ. Na nijjhānaṃ khamantīti na upaṭṭhahanti na āpāthaṃ āgacchanti, imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ samādhi vipassanā maggo phalaṃ vaṭṭaṃ vivaṭṭaṃ kathitanti evaṃ jānituṃ na sakkā hontīti attho. Te upārambhānisaṃsā cevāti te paresaṃ vāde dosāropanānisaṃsā hutvā pariyāpuṇantīti attho. Itivādappamokkhānisaṃsā cāti evaṃ vādapamokkhānisaṃsā, parehi sakavāde dose āropite taṃ dosaṃ evaṃ mocessāmāti imināva kāraṇena pariyāpuṇantīti attho. Tañcassa atthaṃ nānubhontīti yassa ca maggassa vā phalassa vā atthāya kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti, tañcassa dhammassa atthaṃ ete duggahitaggāhino nānubhonti. Apica parassa vāde upārambhaṃ āropetuṃ attano vādaṃ mocetuṃ asakkontāpi tañca atthaṃ nānubhontiyeva.
೨೩೯. ಅಲಗದ್ದತ್ಥಿಕೋತಿ ಆಸಿವಿಸಅತ್ಥಿಕೋ। ಗದೋತಿ ಹಿ ವಿಸಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಂ ತಸ್ಸ ಅಲಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಅಲಗದ್ದೋ। ಭೋಗೇತಿ ಸರೀರೇ। ಇಧ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಏಕಚ್ಚೇ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೀತಿ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿವಸೇನ ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಿಸ್ಸೋ ಹಿ ಪರಿಯತ್ತಿಯೋ ಅಲಗದ್ದಪರಿಯತ್ತಿ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತೀತಿ।
239.Alagaddatthikoti āsivisaatthiko. Gadoti hi visassa nāmaṃ, taṃ tassa alaṃ paripuṇṇaṃ atthīti alagaddo. Bhogeti sarīre. Idha pana, bhikkhave, ekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇantīti nittharaṇapariyattivasena uggaṇhanti. Tisso hi pariyattiyo alagaddapariyatti nittharaṇapariyatti bhaṇḍāgārikapariyattīti.
ತತ್ಥ ಯೋ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಏವಂ ಚೀವರಾದೀನಿ ವಾ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಚತುಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ವಾ ಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಲಾಭಸಕ್ಕಾರಹೇತು ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾ ಪರಿಯತ್ತಿ ಅಲಗದ್ದಪರಿಯತ್ತಿ ನಾಮ। ಏವಂ ಪರಿಯಾಪುಣತೋ ಹಿ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಅಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ನಿದ್ದೋಕ್ಕಮನಂ ವರತರಂ।
Tattha yo buddhavacanaṃ uggahetvā evaṃ cīvarādīni vā labhissāmi, catuparisamajjhe vā maṃ jānissantīti lābhasakkārahetu pariyāpuṇāti, tassa sā pariyatti alagaddapariyatti nāma. Evaṃ pariyāpuṇato hi buddhavacanaṃ apariyāpuṇitvā niddokkamanaṃ varataraṃ.
ಯೋ ಪನ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಸೀಲಸ್ಸ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಸೀಲಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಸಮಾಧಿಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಸ್ಸಾಮಿ ಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಸ್ಸ ಸಾ ಪರಿಯತ್ತಿ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Yo pana buddhavacanaṃ uggaṇhitvā sīlassa āgataṭṭhāne sīlaṃ pūretvā samādhissa āgataṭṭhāne samādhigabbhaṃ gaṇhāpetvā vipassanāya āgataṭṭhāne vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggaphalānaṃ āgataṭṭhāne maggaṃ bhāvessāmi phalaṃ sacchikarissāmīti uggaṇhāti, tassa sā pariyatti nittharaṇapariyatti nāma hoti.
ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪನ ಪರಿಯತ್ತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿ ನಾಮ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ಅಪ್ಪಹೀನಂ ಅಭಾವಿತಂ ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ವಾ ನತ್ಥಿ। ಸೋ ಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾತಕ್ಖನ್ಧೋ ಪಹೀನಕಿಲೇಸೋ ಭಾವಿತಮಗ್ಗೋ ಸಚ್ಛಿಕತಫಲೋ, ತಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೋ ತನ್ತಿಧಾರಕೋ ಪವೇಣಿಪಾಲಕೋ ವಂಸಾನುರಕ್ಖಕೋವ ಹುತ್ವಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಇತಿಸ್ಸ ಸಾ ಪರಿಯತ್ತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Khīṇāsavassa pana pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti nāma. Tassa hi apariññātaṃ appahīnaṃ abhāvitaṃ asacchikataṃ vā natthi. So hi pariññātakkhandho pahīnakileso bhāvitamaggo sacchikataphalo, tasmā buddhavacanaṃ pariyāpuṇanto tantidhārako paveṇipālako vaṃsānurakkhakova hutvā uggaṇhāti. Itissa sā pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti nāma hoti.
ಯೋ ಪನ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಛಾತಭಯಾದೀಸು ಗನ್ಥಧರೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಸಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇಸು ಸಯಂ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರೇನ ಅಕಿಲಮಮಾನೋ ಅತಿಮಧುರಂ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಮಾ ನಸ್ಸತು, ತನ್ತಿಂ ಧಾರೇಸ್ಸಾಮಿ, ವಂಸಂ ಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ, ಪವೇಣಿಂ ಪಾಲೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿ ಹೋತಿ, ನ ಹೋತೀತಿ? ನ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನ ಅತ್ತನೋ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಪರಿಯಾಪುತತ್ತಾ। ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಹಿ ಪರಿಯತ್ತಿ ನಾಮ ಅಲಗದ್ದಾ ವಾ ಹೋತಿ ನಿತ್ಥರಣಾ ವಾ, ಸತ್ತನ್ನಂ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ನಿತ್ಥರಣಾವ, ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿಯೇವ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ।
Yo pana puthujjano chātabhayādīsu ganthadharesu ekasmiṃ ṭhāne vasituṃ asakkontesu sayaṃ bhikkhācārena akilamamāno atimadhuraṃ buddhavacanaṃ mā nassatu, tantiṃ dhāressāmi, vaṃsaṃ ṭhapessāmi, paveṇiṃ pālessāmīti pariyāpuṇāti, tassa pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti hoti, na hotīti? Na hoti. Kasmā? Na attano ṭhāne ṭhatvā pariyāputattā. Puthujjanassa hi pariyatti nāma alagaddā vā hoti nittharaṇā vā, sattannaṃ sekkhānaṃ nittharaṇāva, khīṇāsavassa bhaṇḍāgārikapariyattiyeva. Imasmiṃ pana ṭhāne nittharaṇapariyatti adhippetā.
ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತೀತಿ ಸೀಲಾದೀನಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇಸು ಇಧ ಸೀಲಂ ಕಥಿತಂ, ಇಧ ಸಮಾಧಿ, ಇಧ ವಿಪಸ್ಸನಾ, ಇಧ ಮಗ್ಗೋ, ಇಧ ಫಲಂ, ಇಧ ವಟ್ಟಂ, ಇಧ ವಿವಟ್ಟನ್ತಿ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತಞ್ಚಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅನುಭೋನ್ತೀತಿ ಯೇಸಂ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ। ಸುಗ್ಗಹಿತಪರಿಯತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತಾ ತಞ್ಚಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅನುಭವನ್ತಿ। ಪರವಾದೇ ಉಪಾರಮ್ಭಂ ಆರೋಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಾಪಿ ಸಕವಾದೇ ಆರೋಪಿತಂ ದೋಸಂ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಮೋಚೇತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಾಪಿ ಅನುಭೋನ್ತಿಯೇವ। ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತೀತಿ ಸೀಲಾದೀನಂ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ಸೀಲಾದೀನಿ ಪೂರೇನ್ತಾನಮ್ಪಿ, ಪರೇಸಂ ವಾದೇ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಉಪಾರಮ್ಭಂ ಆರೋಪೇನ್ತಾನಮ್ಪಿ, ಸಕವಾದತೋ ದೋಸಂ ಹರನ್ತಾನಮ್ಪಿ, ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಪಸನ್ನೇಹಿ ಉಪನೀತೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಾನಮ್ಪಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ।
Nijjhānaṃ khamantīti sīlādīnaṃ āgataṭṭhānesu idha sīlaṃ kathitaṃ, idha samādhi, idha vipassanā, idha maggo, idha phalaṃ, idha vaṭṭaṃ, idha vivaṭṭanti āpāthaṃ āgacchanti. Tañcassa atthaṃ anubhontīti yesaṃ maggaphalānaṃ atthāya pariyāpuṇanti. Suggahitapariyattiṃ nissāya maggaṃ bhāvetvā phalaṃ sacchikarontā tañcassa dhammassa atthaṃ anubhavanti. Paravāde upārambhaṃ āropetuṃ sakkontāpi sakavāde āropitaṃ dosaṃ icchiticchitaṭṭhānaṃ gahetvā mocetuṃ sakkontāpi anubhontiyeva. Dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantīti sīlādīnaṃ āgataṭṭhāne sīlādīni pūrentānampi, paresaṃ vāde sahadhammena upārambhaṃ āropentānampi, sakavādato dosaṃ harantānampi, arahattaṃ patvā parisamajjhe dhammaṃ desetvā dhammadesanāya pasannehi upanīte cattāro paccaye paribhuñjantānampi dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattanti.
ಏವಂ ಸುಗ್ಗಹಿತೇ ಬುದ್ಧವಚನೇ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತತ್ಥೇವ ನಿಯೋಜೇನ್ತೋ ತಸ್ಮಾ ತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ದುಗ್ಗಹಿತಪರಿಯತ್ತಿ ದುಗ್ಗಹಿತಅಲಗದ್ದೋ ವಿಯ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ಸುಗ್ಗಹಿತಪರಿಯತ್ತಿ ಸುಗ್ಗಹಿತಅಲಗದ್ದೋ ವಿಯ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಾ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥಾತಿ ತಥೇವ ನಂ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥ, ತೇನೇವ ಅತ್ಥೇನ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾಥ। ಯೇ ವಾ ಪನಾಸ್ಸು ವಿಯತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯೇ ವಾ ಪನ ಅಞ್ಞೇ ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಮಹಾಕಸ್ಸಪಮಹಾಕಚ್ಚಾನಾದಿಕಾ ಬ್ಯತ್ತಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಸ್ಸು, ತೇ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ। ಅರಿಟ್ಠೇನ ವಿಯ ಪನ ಮಮ ಸಾಸನೇ ನ ಕಲಲಂ ವಾ ಕಚವರಂ ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ।
Evaṃ suggahite buddhavacane ānisaṃsaṃ dassetvā idāni tattheva niyojento tasmā tiha, bhikkhavetiādimāha. Tattha tasmāti yasmā duggahitapariyatti duggahitaalagaddo viya dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattati, suggahitapariyatti suggahitaalagaddo viya dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattati, tasmāti attho. Tathā naṃ dhāreyyāthāti tatheva naṃ dhāreyyātha, teneva atthena gaṇheyyātha. Ye vā panāssu viyattā bhikkhūti ye vā pana aññe sāriputtamoggallānamahākassapamahākaccānādikā byattā paṇḍitā bhikkhū assu, te pucchitabbā. Ariṭṭhena viya pana mama sāsane na kalalaṃ vā kacavaraṃ vā pakkhipitabbaṃ.
೨೪೦. ಕುಲ್ಲೂಪಮನ್ತಿ ಕುಲ್ಲಸದಿಸಂ। ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯಾತಿ ಚತುರೋಘನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ। ಉದಕಣ್ಣವನ್ತಿ ಯಞ್ಹಿ ಉದಕಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ನ ಪುಥುಲಂ। ಪುಥುಲಂ ವಾ ಪನ ನ ಗಮ್ಭೀರಂ, ನ ತಂ ಅಣ್ಣವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಂ ಪನ ಗಮ್ಭೀರಞ್ಚೇವ ಪುಥುಲಞ್ಚ, ತಂ ಅಣ್ಣವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಾ ಮಹನ್ತಂ ಉದಕಣ್ಣವನ್ತಿ ಮಹನ್ತಂ ಪುಥುಲಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಉದಕನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಸಾಸಙ್ಕಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಚೋರಾನಂ ನಿವುತ್ಥೋಕಾಸೋ ದಿಸ್ಸತಿ। ಠಿತೋಕಾಸೋ, ನಿಸಿನ್ನೋಕಾಸೋ, ನಿಪನ್ನೋಕಾಸೋ ದಿಸ್ಸತಿ। ಸಪ್ಪಟಿಭಯಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಚೋರೇಹಿ ಮನುಸ್ಸಾ ಹತಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ವಿಲುತ್ತಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಆಕೋಟಿತಾ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಉತ್ತರಸೇತೂತಿ ಉದಕಣ್ಣವಸ್ಸ ಉಪರಿ ಬದ್ಧೋ ಸೇತು। ಕುಲ್ಲಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾತಿ ಕುಲ್ಲೋ ನಾಮ ತರಣತ್ಥಾಯ ಕಲಾಪಂ ಕತ್ವಾ ಬದ್ಧೋ। ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಬದ್ಧಾ ಪನ ಪದರಚಾಟಿಆದಯೋ ಉಳುಮ್ಪೋತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಉಚ್ಚಾರೇತ್ವಾತಿ ಠಪೇತ್ವಾ। ಕಿಚ್ಚಕಾರೀತಿ ಪತ್ತಕಾರೀ ಯುತ್ತಕಾರೀ, ಪತಿರೂಪಕಾರೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಾಪಿ ವೋ ಪಹಾತಬ್ಬಾತಿ ಏತ್ಥ ಧಮ್ಮಾತಿ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ। ಭಗವಾ ಹಿ ಸಮಥೇಪಿ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹಾಪೇಸಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾಯಪಿ। ಸಮಥೇ ಛನ್ದರಾಗಂ ಕತ್ಥ ಪಜಹಾಪೇಸಿ? ‘‘ಇತಿ ಖೋ, ಉದಾಯಿ, ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸ್ಸಪಿ ಪಹಾನಂ ವದಾಮಿ, ಪಸ್ಸಸಿ ನೋ ತ್ವಂ, ಉದಾಯಿ, ತಂ ಸಂಯೋಜನಂ ಅಣುಂ ವಾ ಥೂಲಂ ವಾ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ನೋ ಪಹಾನಂ ವದಾಮೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೬) ಏತ್ಥ ಸಮಥೇ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹಾಪೇಸಿ। ‘‘ಇಮಂ ಚೇ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಂ ಏವಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಏವಂ ಪರಿಯೋದಾತಂ ನ ಅಲ್ಲೀಯೇಥ ನ ಕೇಲಾಯೇಥ ನ ಧನಾಯೇಥಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೦೧) ಏತ್ಥ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಛನ್ದರಾಗಂ ಪಜಹಾಪೇಸಿ । ಇಧ ಪನ ಉಭಯತ್ಥ ಪಜಹಾಪೇನ್ತೋ ‘‘ಧಮ್ಮಾಪಿ ವೋ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ಪಗೇವ ಅಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಆಹ।
240.Kullūpamanti kullasadisaṃ. Nittharaṇatthāyāti caturoghanittharaṇatthāya. Udakaṇṇavanti yañhi udakaṃ gambhīraṃ na puthulaṃ. Puthulaṃ vā pana na gambhīraṃ, na taṃ aṇṇavoti vuccati. Yaṃ pana gambhīrañceva puthulañca, taṃ aṇṇavoti vuccati. Tasmā mahantaṃ udakaṇṇavanti mahantaṃ puthulaṃ gambhīraṃ udakanti ayamettha attho. Sāsaṅkaṃ nāma yattha corānaṃ nivutthokāso dissati. Ṭhitokāso, nisinnokāso, nipannokāso dissati. Sappaṭibhayaṃ nāma yattha corehi manussā hatā dissanti, viluttā dissanti, ākoṭitā dissanti. Uttarasetūti udakaṇṇavassa upari baddho setu. Kullaṃ bandhitvāti kullo nāma taraṇatthāya kalāpaṃ katvā baddho. Pattharitvā baddhā pana padaracāṭiādayo uḷumpoti vuccanti. Uccāretvāti ṭhapetvā. Kiccakārīti pattakārī yuttakārī, patirūpakārīti attho. Dhammāpi vo pahātabbāti ettha dhammāti samathavipassanā. Bhagavā hi samathepi chandarāgaṃ pajahāpesi, vipassanāyapi. Samathe chandarāgaṃ kattha pajahāpesi? ‘‘Iti kho, udāyi, nevasaññānāsaññāyatanassapi pahānaṃ vadāmi, passasi no tvaṃ, udāyi, taṃ saṃyojanaṃ aṇuṃ vā thūlaṃ vā, yassāhaṃ no pahānaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 2.156) ettha samathe chandarāgaṃ pajahāpesi. ‘‘Imaṃ ce tumhe, bhikkhave, diṭṭhiṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ na allīyetha na kelāyetha na dhanāyethā’’ti (ma. ni. 1.401) ettha vipassanāya chandarāgaṃ pajahāpesi . Idha pana ubhayattha pajahāpento ‘‘dhammāpi vo pahātabbā, pageva adhammā’’ti āha.
ತತ್ರಾಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ಏವರೂಪೇಸು ಸನ್ತಪ್ಪಣೀತೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ ವದಾಮಿ, ಕಿಂ ಪನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಸದ್ಧಮ್ಮೇ ಗಾಮಧಮ್ಮೇ ವಸಲಧಮ್ಮೇ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೇ ಓದಕನ್ತಿಕೇ, ಯತ್ಥ ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಮೋಘಪುರಿಸೋ ನಿದ್ದೋಸಸಞ್ಞೀ ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ಛನ್ದರಾಗಂ ನಾಲಂ ಅನ್ತರಾಯಾಯಾತಿ ವದತಿ। ಅರಿಟ್ಠೇನ ವಿಯ ನ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಸನೇ ಕಲಲಂ ವಾ ಕಚವರಂ ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏವಂ ಭಗವಾ ಇಮಿನಾಪಿ ಓವಾದೇನ ಅರಿಟ್ಠಂಯೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Tatrāyaṃ adhippāyo – bhikkhave, ahaṃ evarūpesu santappaṇītesu dhammesu chandarāgappahānaṃ vadāmi, kiṃ pana imasmiṃ asaddhamme gāmadhamme vasaladhamme duṭṭhulle odakantike, yattha ayaṃ ariṭṭho moghapuriso niddosasaññī pañcasu kāmaguṇesu chandarāgaṃ nālaṃ antarāyāyāti vadati. Ariṭṭhena viya na tumhehi mayhaṃ sāsane kalalaṃ vā kacavaraṃ vā pakkhipitabbanti evaṃ bhagavā imināpi ovādena ariṭṭhaṃyeva niggaṇhāti.
೨೪೧. ಇದಾನಿ ಯೋ ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ತಿವಿಧಗ್ಗಾಹವಸೇನ ಅಹಂ ಮಮನ್ತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸೋ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಸನೇ ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ಕಲಲಂ ಕಚವರಂ ಪಕ್ಖಿಪತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಛಯಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನೀತಿ ದಿಟ್ಠಿಪಿ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಆರಮ್ಮಣಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋಪಿ। ರೂಪಂ ಏತಂ ಮಮಾತಿಆದೀಸು ಏತಂ ಮಮಾತಿ ತಣ್ಹಾಗ್ಗಾಹೋ। ಏಸೋಹಮಸ್ಮೀತಿ ಮಾನಗ್ಗಾಹೋ। ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋ। ಏವಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಥಿತಾ ಹೋನ್ತಿ। ರೂಪಂ ಪನ ಅತ್ತಾತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ವೇದನಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ದಿಟ್ಠಂ ರೂಪಾಯತನಂ, ಸುತಂ ಸದ್ದಾಯತನಂ , ಮುತಂ ಗನ್ಧಾಯತನಂ ರಸಾಯತನಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಂ, ತಞ್ಹಿ ಪತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬತೋ ಮುತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅವಸೇಸಾನಿ ಸತ್ತಾಯತನಾನಿ ವಿಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ। ಪತ್ತನ್ತಿ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ವಾ ಪತ್ತಂ। ಪರಿಯೇಸಿತನ್ತಿ ಪತ್ತಂ ವಾ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತಂ। ಅನುವಿಚರಿತಂ ಮನಸಾತಿ ಚಿತ್ತೇನ ಅನುಸಞ್ಚರಿತಂ। ಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಮ್ಪಿ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಮ್ಪಿ। ತತ್ಥ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಪತ್ತಂ ನಾಮ। ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ ನಾಮ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಞ್ಚ, ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಞ್ಚ ಮನಸಾನುವಿಚರಿತಂ ನಾಮ।
241. Idāni yo pañcasu khandhesu tividhaggāhavasena ahaṃ mamanti gaṇhāti, so mayhaṃ sāsane ayaṃ ariṭṭho viya kalalaṃ kacavaraṃ pakkhipatīti dassento chayimāni, bhikkhavetiādimāha. Tattha diṭṭhiṭṭhānānīti diṭṭhipi diṭṭhiṭṭhānaṃ, diṭṭhiyā ārammaṇampi diṭṭhiṭṭhānaṃ, diṭṭhiyā paccayopi. Rūpaṃ etaṃ mamātiādīsu etaṃ mamāti taṇhāggāho. Esohamasmīti mānaggāho. Eso me attāti diṭṭhiggāho. Evaṃ rūpārammaṇā taṇhāmānadiṭṭhiyo kathitā honti. Rūpaṃ pana attāti na vattabbaṃ. Vedanādīsupi eseva nayo. Diṭṭhaṃ rūpāyatanaṃ, sutaṃ saddāyatanaṃ , mutaṃ gandhāyatanaṃ rasāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ, tañhi patvā gahetabbato mutanti vuttaṃ. Avasesāni sattāyatanāni viññātaṃ nāma. Pattanti pariyesitvā vā apariyesitvā vā pattaṃ. Pariyesitanti pattaṃ vā appattaṃ vā pariyesitaṃ. Anuvicaritaṃ manasāti cittena anusañcaritaṃ. Lokasmiñhi pariyesitvā pattampi atthi, pariyesitvā nopattampi. Apariyesitvā pattampi atthi, apariyesitvā nopattampi. Tattha pariyesitvā pattaṃ pattaṃ nāma. Pariyesitvā nopattaṃ pariyesitaṃ nāma. Apariyesitvā pattañca, apariyesitvā nopattañca manasānuvicaritaṃ nāma.
ಅಥ ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪಿ ಪತ್ತಟ್ಠೇನ ಪತ್ತಂ ನಾಮ। ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ ನಾಮ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಂ ಮನಸಾನುವಿಚರಿತಂ ನಾಮ। ಸಬ್ಬಂ ವಾ ಏತಂ ಮನಸಾ ಅನುವಿಚರಿತತ್ತಾ ಮನಸಾನುವಿಚರಿತಂ ನಾಮ। ಇಮಿನಾ ವಿಞ್ಞಾಣಾರಮ್ಮಣಾ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಥಿತಾ, ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ಹೇಟ್ಠಾ ದಿಟ್ಠಾದಿಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸಿತಂ । ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಯಮ್ಪಿ ಏತಂ ಸೋ ಲೋಕೋತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪವತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ।
Atha vā pariyesitvā pattampi apariyesitvā pattampi pattaṭṭhena pattaṃ nāma. Pariyesitvā nopattaṃ pariyesitaṃ nāma. Apariyesitvā nopattaṃ manasānuvicaritaṃ nāma. Sabbaṃ vā etaṃ manasā anuvicaritattā manasānuvicaritaṃ nāma. Iminā viññāṇārammaṇā taṇhāmānadiṭṭhiyo kathitā, desanāvilāsena heṭṭhā diṭṭhādiārammaṇavasena viññāṇaṃ dassitaṃ . Yampi taṃ diṭṭhiṭṭhānanti yampi etaṃ so lokotiādinā nayena pavattaṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ.
ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾತಿ ಯಾ ಏಸಾ ‘‘ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪವತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿ ಲೋಕೋ ಚ ಅತ್ತಾ ಚಾತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸೋ ಅಹಂ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಚ್ಚೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಿನೇರುಮಹಾಪಥವೀಮಹಾಸಮುದ್ದಾದೀಹಿ ಸಸ್ಸತೀಹಿ ಸಮಂ ತಥೇವ ಠಸ್ಸಾಮಿ। ತಮ್ಪಿ ಏತಂ ಮಮಾತಿ ತಮ್ಪಿ ದಸ್ಸನಂ ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ಇಮಿನಾ ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಥಿತಾ। ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಪಟಿವಿಪಸ್ಸನಾಕಾಲೇ ವಿಯ ಪಚ್ಛಿಮದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪುರಿಮದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ ಏವಂ ಹೋತಿ।
So loko so attāti yā esā ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinā nayena pavattā diṭṭhi loko ca attā cāti gaṇhāti, taṃ sandhāya vuttaṃ. So pecca bhavissāmīti so ahaṃ paralokaṃ gantvā nicco bhavissāmi, dhuvo sassato avipariṇāmadhammo bhavissāmi, sinerumahāpathavīmahāsamuddādīhi sassatīhi samaṃ tatheva ṭhassāmi. Tampi etaṃ mamāti tampi dassanaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti samanupassati. Iminā diṭṭhārammaṇā taṇhāmānadiṭṭhiyo kathitā. Vipassanāya paṭivipassanākāle viya pacchimadiṭṭhiyā purimadiṭṭhiggahaṇakāle evaṃ hoti.
ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ರೂಪಂ ನೇತಂ ಮಮಾತಿ ರೂಪೇ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಾ। ವೇದನಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಪದಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ಮಾನಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ದಿಟ್ಠಿಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣಸಮನುಪಸ್ಸನಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾನಂ, ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ಞಾಣಸಮನುಪಸ್ಸನಾಯ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಸತಿ ನ ಪರಿತಸ್ಸತೀತಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಭಯಪರಿತಸ್ಸನಾಯ ತಣ್ಹಾಪರಿತಸ್ಸನಾಯ ವಾ ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ। ಇಮಿನಾ ಭಗವಾ ಅಜ್ಝತ್ತಕ್ಖನ್ಧವಿನಾಸೇ ಅಪರಿತಸ್ಸಮಾನಂ ಖೀಣಾಸವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ದೇಸನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇಸಿ।
Sukkapakkhe rūpaṃ netaṃ mamāti rūpe taṇhāmānadiṭṭhiggāhā paṭikkhittā. Vedanādīsupi eseva nayo. Samanupassatīti imassa pana padassa taṇhāsamanupassanā mānasamanupassanā diṭṭhisamanupassanā ñāṇasamanupassanāti catasso samanupassanāti attho. Tā kaṇhapakkhe tissannaṃ samanupassanānaṃ, sukkapakkhe ñāṇasamanupassanāya vasena veditabbā. Asati na paritassatīti avijjamāne bhayaparitassanāya taṇhāparitassanāya vā na paritassati. Iminā bhagavā ajjhattakkhandhavināse aparitassamānaṃ khīṇāsavaṃ dassento desanaṃ matthakaṃ pāpesi.
೨೪೨. ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಏವಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಅನುಸನ್ಧಿಕುಸಲೋ ಭಿಕ್ಖು – ‘‘ಭಗವತಾ ಅಜ್ಝತ್ತಕ್ಖನ್ಧವಿನಾಸೇ ಅಪರಿತಸ್ಸನ್ತಂ ಖೀಣಾಸವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ದೇಸನಾ ನಿಟ್ಠಾಪಿತಾ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಅಪರಿತಸ್ಸನ್ತೇ ಖೋ ಪನ ಸತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪರಿತಸ್ಸಕೇನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರವಿನಾಸೇ ಪರಿತಸ್ಸಕೇನ ಅಪರಿತಸ್ಸಕೇನ ಚಾಪಿ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಇತಿ ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅಯಂ ಪಞ್ಹೋ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏಕಂಸಂ ಚೀವರಂ ಕತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತೀತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರವಿನಾಸೇ। ಅಹು ವತ ಮೇತಿ ಅಹೋಸಿ ವತ ಮೇ ಭದ್ದಕಂ ಯಾನಂ ವಾಹನಂ ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ವತ ಮೇ ನತ್ಥೀತಿ ತಂ ವತ ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ನತ್ಥಿ, ರಾಜೂಹಿ ವಾ ಚೋರೇಹಿ ವಾ ಹಟಂ, ಅಗ್ಗಿನಾ ವಾ ದಡ್ಢಂ, ಉದಕೇನ ವಾ ವುಳ್ಹಂ, ಪರಿಭೋಗೇನ ವಾ ಜಿಣ್ಣಂ। ಸಿಯಾ ವತ ಮೇತಿ ಭವೇಯ್ಯ ವತ ಮಯ್ಹಂ ಯಾನಂ ವಾಹನಂ ಹಿರಞ್ಞಂ ಸುವಣ್ಣಂ ಸಾಲಿ ವೀಹಿ ಯವೋ ಗೋಧುಮೋ। ತಂ ವತಾಹಂ ನ ಲಭಾಮೀತಿ ತಮಹಂ ಅಲಭಮಾನೋ ತದನುಚ್ಛವಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನತ್ತಾ ಇದಾನಿ ನ ಲಭಾಮೀತಿ ಸೋಚತಿ, ಅಯಂ ಅಗಾರಿಯಸೋಚನಾ, ಅನಗಾರಿಯಸ್ಸ ಪತ್ತಚೀವರಾದೀನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
242.Evaṃvutte aññataro bhikkhūti evaṃ bhagavatā vutte aññataro anusandhikusalo bhikkhu – ‘‘bhagavatā ajjhattakkhandhavināse aparitassantaṃ khīṇāsavaṃ dassetvā desanā niṭṭhāpitā, ajjhattaṃ aparitassante kho pana sati ajjhattaṃ paritassakena bahiddhā parikkhāravināse paritassakena aparitassakena cāpi bhavitabbaṃ. Iti imehi catūhi kāraṇehi ayaṃ pañho pucchitabbo’’ti cintetvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā añjaliṃ paggayha bhagavantaṃ etadavoca. Bahiddhā asatīti bahiddhā parikkhāravināse. Ahu vata meti ahosi vata me bhaddakaṃ yānaṃ vāhanaṃ hiraññaṃ suvaṇṇanti attho. Taṃ vata me natthīti taṃ vata idāni mayhaṃ natthi, rājūhi vā corehi vā haṭaṃ, agginā vā daḍḍhaṃ, udakena vā vuḷhaṃ, paribhogena vā jiṇṇaṃ. Siyā vata meti bhaveyya vata mayhaṃ yānaṃ vāhanaṃ hiraññaṃ suvaṇṇaṃ sāli vīhi yavo godhumo. Taṃ vatāhaṃ na labhāmīti tamahaṃ alabhamāno tadanucchavikaṃ kammaṃ akatvā nisinnattā idāni na labhāmīti socati, ayaṃ agāriyasocanā, anagāriyassa pattacīvarādīnaṃ vasena veditabbā.
ಅಪರಿತಸ್ಸನಾವಾರೇ ನ ಏವಂ ಹೋತೀತಿ ಯೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯ, ತೇಸಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ನ ಏವಂ ಹೋತಿ। ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠೀನಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾನಞ್ಚ ಅಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾನಞ್ಚ। ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥಾಯಾತಿ ನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯ। ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಹಿ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾಇಞ್ಜಿತಾನಿ, ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಚಲನಾನಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನಿ ಸಮ್ಮನ್ತಿ ವೂಪಸಮ್ಮನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ, ‘‘ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತದೇವ ಚ ಆಗಮ್ಮ ಖನ್ಧೂಪಧಿ ಕಿಲೇಸೂಪಧಿ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೂಪಧಿ, ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣೂಪಧೀತಿ ಇಮೇ ಉಪಧಯೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿಯನ್ತಿ, ತಣ್ಹಾ ಖೀಯತಿ ವಿರಜ್ಜತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ, ‘‘ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಾಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನಿಬ್ಬಾನಾಯಾತಿ ಅಯಂ ಪನಸ್ಸ ಸರೂಪನಿದ್ದೇಸೋ, ಇತಿ ಸಬ್ಬೇಹೇವ ಇಮೇಹಿ ಪದೇಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದೀಪಿತೋ। ತಸ್ಸೇವಂ ಹೋತೀತಿ ತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಸ್ಸ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸು, ನಾಸ್ಸು ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಏವಂ ಹೋತಿ। ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಸ್ಸ ಹಿ ತಿಲಕ್ಖಣಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಸುಞ್ಞತಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸಿಯಮಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತಸ್ಸ ತಾಸೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ತಾಸೋ ಹೇಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸುತವತೋ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ನೋ ಚಸ್ಸಂ, ನೋ ಚ ಮೇ ಸಿಯಾ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೫೫)।
Aparitassanāvāre na evaṃ hotīti yehi kilesehi evaṃ bhaveyya, tesaṃ pahīnattā na evaṃ hoti. Diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhānapariyuṭṭhānābhinivesānusayānanti diṭṭhīnañca diṭṭhiṭṭhānānañca diṭṭhādhiṭṭhānānañca diṭṭhipariyuṭṭhānānañca abhinivesānusayānañca. Sabbasaṅkhārasamathāyāti nibbānatthāya. Nibbānañhi āgamma sabbasaṅkhārāiñjitāni, sabbasaṅkhāracalanāni sabbasaṅkhāravipphanditāni sammanti vūpasammanti, tasmā taṃ, ‘‘sabbasaṅkhārasamatho’’ti vuccati. Tadeva ca āgamma khandhūpadhi kilesūpadhi abhisaṅkhārūpadhi, pañcakāmaguṇūpadhīti ime upadhayo paṭinissajjiyanti, taṇhā khīyati virajjati nirujjhati, tasmā taṃ, ‘‘sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho’’ti vuccati. Nibbānāyāti ayaṃ panassa sarūpaniddeso, iti sabbeheva imehi padehi nibbānassa sacchikiriyatthāya dhammaṃ desentassāti ayamattho dīpito. Tassevaṃ hotīti tassa diṭṭhigatikassa ucchijjissāmi nāmassu, vinassissāmi nāmassu, nāssu nāma bhavissāmīti evaṃ hoti. Diṭṭhigatikassa hi tilakkhaṇaṃ āropetvā suññatāpaṭisaṃyuttaṃ katvā desiyamānaṃ dhammaṃ suṇantassa tāso uppajjati. Vuttañhetaṃ – ‘‘tāso heso, bhikkhave, asutavato puthujjanassa no cassaṃ, no ca me siyā’’ti (saṃ. ni. 3.55).
೨೪೩. ಏತ್ತಾವತಾ ಬಹಿದ್ಧಾಪರಿಕ್ಖಾರವಿನಾಸೇ ತಸ್ಸನಕಸ್ಸ ಚ ನೋತಸ್ಸನಕಸ್ಸ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತಕ್ಖನ್ಧವಿನಾಸೇ ತಸ್ಸನಕಸ್ಸ ಚ ನೋತಸ್ಸನಕಸ್ಸ ಚಾತಿ ಇಮೇಸಂ ವಸೇನ ಚತುಕ್ಕೋಟಿಕಾ ಸುಞ್ಞತಾ ಕಥಿತಾ। ಇದಾನಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ನಾಮ ಕತ್ವಾ, ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಂ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಂ ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ನಾಮ ಕತ್ವಾ, ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪಮುಖಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಾಮ ಕತ್ವಾ ತಿಕೋಟಿಕಂ ಸುಞ್ಞತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಗ್ಗಹನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪರಿಗ್ಗಹನ್ತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ। ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾಥಾತಿ ಯಥಾ ವಿಞ್ಞೂ ಮನುಸ್ಸೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ । ಅಹಮ್ಪಿ ಖೋ ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತುಮ್ಹೇಪಿ ನ ಪಸ್ಸಥ, ಅಹಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಇತಿ ಏವರೂಪೋ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
243. Ettāvatā bahiddhāparikkhāravināse tassanakassa ca notassanakassa ca ajjhattakkhandhavināse tassanakassa ca notassanakassa cāti imesaṃ vasena catukkoṭikā suññatā kathitā. Idāni bahiddhā parikkhāraṃ pariggahaṃ nāma katvā, vīsativatthukaṃ sakkāyadiṭṭhiṃ attavādupādānaṃ nāma katvā, sakkāyadiṭṭhipamukhā dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo diṭṭhinissayaṃ nāma katvā tikoṭikaṃ suññataṃ dassetuṃ taṃ, bhikkhave, pariggahantiādimāha. Tattha pariggahanti bahiddhā parikkhāraṃ. Pariggaṇheyyāthāti yathā viññū manusso pariggaṇheyya . Ahampi kho taṃ, bhikkhaveti, bhikkhave, tumhepi na passatha, ahampi na passāmi, iti evarūpo pariggaho natthīti dasseti. Evaṃ sabbattha attho veditabbo.
೨೪೪. ಏವಂ ತಿಕೋಟಿಕಂ ಸುಞ್ಞತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಜ್ಝತ್ತಕ್ಖನ್ಧೇ ಅತ್ತಾತಿ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ದ್ವಿಕೋಟಿಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅತ್ತನಿ ವಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸತೀತಿಆದಿಮಾಹ । ತತ್ಥ ಅಯಂ ಸಙ್ಖೇಪತ್ಥೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ಸತಿ ಇದಂ ಮೇ ಪರಿಕ್ಖಾರಜಾತಂ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ ಅಸ್ಸ, ಅತ್ತನಿಯೇವ ವಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಸತಿ ಅಯಂ ಮೇ ಅತ್ತಾ ಇಮಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಸ್ಸ ಸಾಮೀತಿ, ಏವಂ ಅಹನ್ತಿ। ಸತಿ ಮಮಾತಿ, ಮಮಾತಿ ಸತಿ ಅಹನ್ತಿ ಯುತ್ತಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಸಚ್ಚತೋತಿ ಭೂತತೋ, ಥೇತತೋತಿ ತಥತೋ ಥಿರತೋ ವಾ।
244. Evaṃ tikoṭikaṃ suññataṃ dassetvā idāni ajjhattakkhandhe attāti bahiddhā parikkhāre attaniyanti katvā dvikoṭikaṃ dassento attani vā, bhikkhave, satītiādimāha . Tattha ayaṃ saṅkhepattho, bhikkhave, attani vā sati idaṃ me parikkhārajātaṃ attaniyanti assa, attaniyeva vā parikkhāre sati ayaṃ me attā imassa parikkhārassa sāmīti, evaṃ ahanti. Sati mamāti, mamāti sati ahanti yuttaṃ bhaveyya. Saccatoti bhūtato, thetatoti tathato thirato vā.
ಇದಾನಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾತಿ ಏವಂ ತಿಪರಿವಟ್ಟವಸೇನ ಅಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ವಿಯ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಸನೇ ಕಲಲಂ ಕಚವರಂ ಪಕ್ಖಿಪತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನಿಚ್ಚಂ, ಭನ್ತೇತಿ, ಭನ್ತೇ, ಯಸ್ಮಾ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನಿಚ್ಚಂ। ಉಪ್ಪಾದವಯವತ್ತಿತೋ ವಿಪರಿಣಾಮತಾವಕಾಲಿಕನಿಚ್ಚಪಟಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ವಾತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅನಿಚ್ಚಂ। ದುಕ್ಖಂ, ಭನ್ತೇತಿ, ಭನ್ತೇ, ಪಟಿಪೀಳನಾಕಾರೇನ ದುಕ್ಖಂ, ಸನ್ತಾಪದುಕ್ಖಮದುಕ್ಖವತ್ಥುಕಸುಖಪಟಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ವಾತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ದುಕ್ಖಂ। ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ ಭವಸಙ್ಕನ್ತಿಉಪಗಮನಸಭಾವಂ ಪಕತಿಭಾವವಿಜಹನಸಭಾವಂ। ಕಲ್ಲಂ ನು ತಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಿತುಂ ಏತಂ ಮಮ, ಏಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ಏಸೋ ಮೇ ಅತ್ತಾತಿ ಯುತ್ತಂ ನು ಖೋ ತಂ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹಾನಂ ವಸೇನ ಅಹಂ ಮಮಾತಿ ಏವಂ ಗಹೇತುಂ। ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಇಮಿನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅವಸವತ್ತನಾಕಾರೇನ ರೂಪಂ, ಭನ್ತೇ, ಅನತ್ತಾತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ಸುಞ್ಞಅಸ್ಸಾಮಿಕಅನಿಸ್ಸರಅತ್ತಪಟಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೇನ ವಾತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅನತ್ತಾ।
Idāni ime pañcakkhandhe aniccaṃ dukkhaṃ anattāti evaṃ tiparivaṭṭavasena aggaṇhanto ayaṃ ariṭṭho viya mayhaṃ sāsane kalalaṃ kacavaraṃ pakkhipatīti dassento taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vātiādimāha. Tattha aniccaṃ, bhanteti, bhante, yasmā hutvā na hoti, tasmā aniccaṃ. Uppādavayavattito vipariṇāmatāvakālikaniccapaṭikkhepaṭṭhena vāti catūhi kāraṇehi aniccaṃ. Dukkhaṃ, bhanteti, bhante, paṭipīḷanākārena dukkhaṃ, santāpadukkhamadukkhavatthukasukhapaṭikkhepaṭṭhena vāti catūhi kāraṇehi dukkhaṃ. Vipariṇāmadhammanti bhavasaṅkantiupagamanasabhāvaṃ pakatibhāvavijahanasabhāvaṃ. Kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti yuttaṃ nu kho taṃ imesaṃ tiṇṇaṃ taṇhāmānadiṭṭhiggāhānaṃ vasena ahaṃ mamāti evaṃ gahetuṃ. No hetaṃ, bhanteti iminā te bhikkhū avasavattanākārena rūpaṃ, bhante, anattāti paṭijānanti. Suññaassāmikaanissaraattapaṭikkhepaṭṭhena vāti catūhi kāraṇehi anattā.
ಭಗವಾ ಹಿ ಕತ್ಥಚಿ ಅನಿಚ್ಚವಸೇನ ಅನತ್ತತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಕತ್ಥಚಿ ದುಕ್ಖವಸೇನ, ಕತ್ಥಚಿ ಉಭಯವಸೇನ। ‘‘ಚಕ್ಖು ಅತ್ತಾತಿ ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ತಂ ನ ಉಪಪಜ್ಜತಿ, ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋಪಿ ವಯೋಪಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಉಪ್ಪಾದೋಪಿ ವಯೋಪಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಅತ್ತಾ ಮೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಚ ವೇತಿ ಚಾತಿ ಇಚ್ಚಸ್ಸ ಏವಮಾಗತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ನ ಉಪಪಜ್ಜತಿ ಚಕ್ಖು ಅತ್ತಾತಿ ಯೋ ವದೇಯ್ಯ, ಇತಿ ಚಕ್ಖು ಅನತ್ತಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೪೨೨) ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಛಛಕ್ಕಸುತ್ತೇ ಅನಿಚ್ಚವಸೇನ ಅನತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ರೂಪಞ್ಚ ಹಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಅತ್ತಾ ಅಭವಿಸ್ಸ, ನಯಿದಂ ರೂಪಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯ, ಲಬ್ಭೇಥ ಚ ರೂಪೇ ‘ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಹೋತು, ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀ’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ಅನತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ನ ಚ ಲಬ್ಭತಿ ರೂಪೇ ‘ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಹೋತು, ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀ’’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೦; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೫೯) ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತೇ ದುಕ್ಖವಸೇನ ಅನತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ರೂಪಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನಿಚ್ಚಂ, ಯದನಿಚ್ಚಂ ತಂ ದುಕ್ಖಂ, ಯಂ ದುಕ್ಖಂ ತದನತ್ತಾ, ಯದನತ್ತಾ ತಂ ‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’ತಿ ಏವಮೇತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಞ್ಞಾಯ ದಟ್ಠಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೭೬) ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅರಹತ್ತಸುತ್ತೇ ಉಭಯವಸೇನ ಅನತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪಾಕಟಂ। ಅನತ್ತಾತಿ ನ ಪಾಕಟಂ।
Bhagavā hi katthaci aniccavasena anattattaṃ dasseti, katthaci dukkhavasena, katthaci ubhayavasena. ‘‘Cakkhu attāti yo vadeyya, taṃ na upapajjati, cakkhussa uppādopi vayopi paññāyati. Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, attā me uppajjati ca veti cāti iccassa evamāgataṃ hoti, tasmā taṃ na upapajjati cakkhu attāti yo vadeyya, iti cakkhu anattā’’ti (ma. ni. 3.422) imasmiñhi chachakkasutte aniccavasena anattataṃ dasseti. ‘‘Rūpañca hidaṃ, bhikkhave , attā abhavissa, nayidaṃ rūpaṃ ābādhāya saṃvatteyya, labbhetha ca rūpe ‘evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’ti. Yasmā ca kho, bhikkhave, rūpaṃ anattā, tasmā rūpaṃ ābādhāya saṃvattati, na ca labbhati rūpe ‘evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’’ti (mahāva. 20; saṃ. ni. 3.59) imasmiṃ anattalakkhaṇasutte dukkhavasena anattataṃ dasseti. ‘‘Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā, yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabba’’nti (saṃ. ni. 3.76) imasmiṃ arahattasutte ubhayavasena anattataṃ dasseti. Kasmā? Aniccaṃ dukkhañca pākaṭaṃ. Anattāti na pākaṭaṃ.
ಪರಿಭೋಗಭಾಜನಾದೀಸು ಹಿ ಭಿನ್ನೇಸು ಅಹೋ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ಅಹೋ ಅನತ್ತಾತಿ ವತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸರೀರೇ ಗಣ್ಡಪಿಳಕಾದೀಸು ವಾ ಉಟ್ಠಿತಾಸು ಕಣ್ಟಕೇನ ವಾ ವಿದ್ಧಾ ಅಹೋ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ಅಹೋ ಅನತ್ತಾತಿ ಪನ ವತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಇದಞ್ಹಿ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ನಾಮ ಅವಿಭೂತಂ ದುದ್ದಸಂ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾಪನಂ। ತೇನ ತಂ ಭಗವಾ ಅನಿಚ್ಚವಸೇನ ವಾ ದುಕ್ಖವಸೇನ ವಾ ಉಭಯವಸೇನ ವಾ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಯಿದಂ ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ತೇಪರಿವಟ್ಟೇ ಅನಿಚ್ಚದುಕ್ಖವಸೇನೇವ ದಸ್ಸಿತಂ। ವೇದನಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Paribhogabhājanādīsu hi bhinnesu aho aniccanti vadanti, aho anattāti vattā nāma natthi. Sarīre gaṇḍapiḷakādīsu vā uṭṭhitāsu kaṇṭakena vā viddhā aho dukkhanti vadanti, aho anattāti pana vattā nāma natthi. Kasmā? Idañhi anattalakkhaṇaṃ nāma avibhūtaṃ duddasaṃ duppaññāpanaṃ. Tena taṃ bhagavā aniccavasena vā dukkhavasena vā ubhayavasena vā dasseti. Tayidaṃ imasmimpi teparivaṭṭe aniccadukkhavaseneva dassitaṃ. Vedanādīsupi eseva nayo.
ತಸ್ಮಾ ತಿಹ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಸ್ಮಾ ಏತರಹಿ ಅಞ್ಞದಾಪಿ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪನ್ತಿಆದೀನಿ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಾನೇವ।
Tasmā tiha, bhikkhaveti, bhikkhave, yasmā etarahi aññadāpi rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, tasmāti attho. Yaṃkiñci rūpantiādīni visuddhimagge khandhaniddese vitthāritāneva.
೨೪೫. ನಿಬ್ಬಿನ್ದತೀತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ನಿಬ್ಬಿದಾತಿ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀವಿಪಸ್ಸನಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಹಿ ಬಹೂನಿ ನಾಮಾನಿ। ಏಸಾ ಹಿ ಕತ್ಥಚಿ ಸಞ್ಞಗ್ಗನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಕತ್ಥಚಿ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣನ್ತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಪಧಾನಿಯಙ್ಗನ್ತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ । ಕತ್ಥಚಿ ತಮ್ಮಯತಾಪರಿಯಾದಾನನ್ತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ತೀಹಿ ನಾಮೇಹಿ। ಕತ್ಥಚಿ ದ್ವೀಹೀತಿ।
245.Nibbindatīti ukkaṇṭhati. Ettha ca nibbidāti vuṭṭhānagāminīvipassanā adhippetā. Vuṭṭhānagāminīvipassanāya hi bahūni nāmāni. Esā hi katthaci saññagganti vuttā. Katthaci dhammaṭṭhitiñāṇanti. Katthaci pārisuddhipadhāniyaṅganti. Katthaci paṭipadāñāṇadassanavisuddhīti . Katthaci tammayatāpariyādānanti. Katthaci tīhi nāmehi. Katthaci dvīhīti.
ತತ್ಥ ಪೋಟ್ಠಪಾದಸುತ್ತೇ ತಾವ ‘‘ಸಞ್ಞಾ ಖೋ, ಪೋಟ್ಠಪಾದ, ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೧೬) ಏವಂ ಸಞ್ಞಗ್ಗನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಸುಸಿಮಸುತ್ತೇ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ, ಸುಸಿಮ, ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ , ಪಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೭೦) ಏವಂ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ದಸುತ್ತರಸುತ್ತೇ ‘‘ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಪಧಾನಿಯಙ್ಗ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೯) ಏವಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಪದಾನಿಯಙ್ಗನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ರಥವಿನೀತೇ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಭಗವತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವುಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೫೭) ಏವಂ ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ ವುತ್ತಾ। ಸಳಾಯತನವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಅತಮ್ಮಯತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತಮ್ಮಯತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಾಯಂ ಉಪೇಕ್ಖಾ ನಾನತ್ತಾ ನಾನತ್ತಸಿತಾ, ತಂ ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಯಾಯಂ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಏಕತ್ತಾ ಏಕತ್ತಸಿತಾ, ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಏವಮೇತಿಸ್ಸಾ ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ಏವಮೇತಿಸ್ಸಾ ಸಮತಿಕ್ಕಮೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೧೦) ಏವಂ ತಮ್ಮಯತಾಪರಿಯಾದಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗೇ ‘‘ಯಾ ಚ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾ, ಯಾ ಚ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾ, ಯಾ ಚ ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾ, ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಏಕತ್ಥಾ ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನ’’ನ್ತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೫೪) ಏವಂ ತೀಹಿ ನಾಮೇಹಿ ವುತ್ತಾ। ಪಟ್ಠಾನೇ ‘‘ಅನುಲೋಮಂ ಗೋತ್ರಭುಸ್ಸ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ, ಅನುಲೋಮಂ ವೋದಾನಸ್ಸ ಅನನ್ತರಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೧.೧.೪೧೭) ಏವಂ ದ್ವೀಹಿ ನಾಮೇಹಿ ವುತ್ತಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಅಲಗದ್ದಸುತ್ತೇ ನಿಬ್ಬಿನ್ದತೀತಿ ನಿಬ್ಬಿದಾನಾಮೇನ ಆಗತಾ।
Tattha poṭṭhapādasutte tāva ‘‘saññā kho, poṭṭhapāda, paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇa’’nti (dī. ni. 1.416) evaṃ saññagganti vuttā. Susimasutte ‘‘pubbe kho, susima, dhammaṭṭhitiñāṇaṃ , pacchā nibbāne ñāṇa’’nti (saṃ. ni. 2.70) evaṃ dhammaṭṭhitiñāṇanti vuttā. Dasuttarasutte ‘‘paṭipadāñāṇadassanavisuddhipadhāniyaṅga’’nti (dī. ni. 3.359) evaṃ pārisuddhipadāniyaṅganti vuttā. Rathavinīte ‘‘kiṃ nu kho, āvuso, paṭipadāñāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (ma. ni. 1.257) evaṃ paṭipadāñāṇadassanavisuddhīti vuttā. Saḷāyatanavibhaṅge ‘‘atammayataṃ, bhikkhave, nissāya atammayataṃ āgamma yāyaṃ upekkhā nānattā nānattasitā, taṃ abhinivajjetvā yāyaṃ upekkhā ekattā ekattasitā, taṃ nissāya taṃ āgamma evametissā pahānaṃ hoti, evametissā samatikkamo hotī’’ti (dī. ni. 3.310) evaṃ tammayatāpariyādānanti vuttā. Paṭisambhidāmagge ‘‘yā ca muñcitukamyatā, yā ca paṭisaṅkhānupassanā, yā ca saṅkhārupekkhā, ime dhammā ekatthā byañjanameva nāna’’nti (paṭi. ma. 1.54) evaṃ tīhi nāmehi vuttā. Paṭṭhāne ‘‘anulomaṃ gotrabhussa anantarapaccayena paccayo, anulomaṃ vodānassa anantarapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.417) evaṃ dvīhi nāmehi vuttā. Imasmiṃ pana alagaddasutte nibbindatīti nibbidānāmena āgatā.
ನಿಬ್ಬಿದಾ ವಿರಜ್ಜತೀತಿ ಏತ್ಥ ವಿರಾಗೋತಿ ಮಗ್ಗೋ ವಿರಾಗಾ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಏತ್ಥ ವಿರಾಗೇನ ಮಗ್ಗೇನ ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಫಲಂ ಕಥಿತಂ। ವಿಮುತ್ತಸ್ಮಿಂ ವಿಮುತ್ತಮಿತಿ ಞಾಣಂ ಹೋತೀತಿ ಇಧ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾ ಕಥಿತಾ।
Nibbidā virajjatīti ettha virāgoti maggo virāgā vimuccatīti ettha virāgena maggena vimuccatīti phalaṃ kathitaṃ. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hotīti idha paccavekkhaṇā kathitā.
ಏವಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ವಟ್ಟಮೂಲಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ದುರುಕ್ಖಿಪನಟ್ಠೇನ ಪಲಿಘೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನೇಸ ತಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋತಿ ವುತ್ತೋ। ತಾಲಾವತ್ಥುಕತಾತಿ ಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನತಾಲೋ ವಿಯ ಕತಾ, ಸಮೂಲಂ ವಾ ತಾಲಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ತಾಲಸ್ಸ ವತ್ಥು ವಿಯ ಕತಾ, ಯಥಾ ತಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪುನ ಸೋ ತಾಲೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಏವಂ ಪುನ ಅಪಞ್ಞತ್ತಿಭಾವಂ ನೀತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪೋನೋಬ್ಭವಿಕೋತಿ ಪುನಬ್ಭವದಾಯಕೋ। ಜಾತಿಸಂಸಾರೋತಿಆದೀಸು ಜಾಯನವಸೇನ ಚೇವ ಸಂಸರಣವಸೇನ ಚ ಏವಂ ಲದ್ಧನಾಮಾನಂ ಪುನಬ್ಭವಖನ್ಧಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ। ಸೋ ಹಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕರಣವಸೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಠಿತತ್ತಾ ಪರಿಕ್ಖಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತೇನೇಸ ತಸ್ಸಾ ಸಂಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ವಿಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋತಿ ವುತ್ತೋ। ತಣ್ಹಾತಿ ವಟ್ಟಮೂಲಿಕಾ ತಣ್ಹಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ಗಮ್ಭೀರಾನುಗತಟ್ಠೇನ ಏಸಿಕಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನೇಸ ತಸ್ಸಾ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹತ್ತಾ ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಛಡ್ಡಿತತ್ತಾ ಅಬ್ಬೂಳ್ಹೇಸಿಕೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಓರಮ್ಭಾಗಿಯಾನೀತಿ ಓರಂ ಭಜನಕಾನಿ ಕಾಮಭವೇ ಉಪಪತ್ತಿಪಚ್ಚಯಾನಿ। ಏತಾನಿ ಹಿ ಕವಾಟಂ ವಿಯ ನಗರದ್ವಾರಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಠಿತತ್ತಾ ಅಗ್ಗಳಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇನೇಸ ತೇಸಂ ನಿರಾಕತತ್ತಾ ಭಿನ್ನತ್ತಾ ನಿರಗ್ಗಳೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಅರಿಯೋತಿ ನಿಕ್ಕಿಲೇಸೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ। ಪನ್ನದ್ಧಜೋತಿ ಪತಿತಮಾನದ್ಧಜೋ। ಪನ್ನಭಾರೋತಿ ಖನ್ಧಭಾರಕಿಲೇಸಭಾರಅಭಿಸಙ್ಖಾರಭಾರಪಞ್ಚ್ಕಾಮಗುಣಭಾರಾ ಪನ್ನಾ ಓರೋಹಿತಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪನ್ನಭಾರೋ। ಅಪಿಚ ಇಧ ಮಾನಭಾರಸ್ಸೇವ ಓರೋಪಿತತ್ತಾ ಪನ್ನಭಾರೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ವಿಸಂಯುತ್ತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ಚ ವಿಸಂಯುತ್ತೋ। ಇಧ ಪನ ಮಾನಸಂಯೋಗೇನೇವ ವಿಸಂಯುತ್ತತ್ತಾ ವಿಸಂಯುತ್ತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಅಸ್ಮಿಮಾನೋತಿ ರೂಪೇ ಅಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ, ವೇದನಾಯ… ಸಞ್ಞಾಯ… ಸಙ್ಖಾರೇಸು… ವಿಞ್ಞಾಣೇ ಅಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ।
Evaṃ vimuttacittaṃ mahākhīṇāsavaṃ dassetvā idāni tassa yathābhūtehi pañcahi kāraṇehi nāmaṃ gaṇhanto ayaṃ vuccati, bhikkhavetiādimāha. Avijjāti vaṭṭamūlikā avijjā. Ayañhi durukkhipanaṭṭhena palighoti vuccati. Tenesa tassa ukkhittattā ukkhittapalighoti vutto. Tālāvatthukatāti sīsacchinnatālo viya katā, samūlaṃ vā tālaṃ uddharitvā tālassa vatthu viya katā, yathā tasmiṃ vatthusmiṃ puna so tālo na paññāyati, evaṃ puna apaññattibhāvaṃ nītāti attho. Ponobbhavikoti punabbhavadāyako. Jātisaṃsārotiādīsu jāyanavasena ceva saṃsaraṇavasena ca evaṃ laddhanāmānaṃ punabbhavakhandhānaṃ paccayo kammābhisaṅkhāro. So hi punappunaṃ uppattikaraṇavasena parikkhipitvā ṭhitattā parikkhāti vuccati, tenesa tassā saṃkiṇṇattā vikiṇṇattā saṃkiṇṇaparikkhoti vutto. Taṇhāti vaṭṭamūlikā taṇhā. Ayañhi gambhīrānugataṭṭhena esikāti vuccati. Tenesa tassā abbūḷhattā luñcitvā chaḍḍitattā abbūḷhesikoti vutto. Orambhāgiyānīti oraṃ bhajanakāni kāmabhave upapattipaccayāni. Etāni hi kavāṭaṃ viya nagaradvāraṃ cittaṃ pidahitvā ṭhitattā aggaḷāti vuccanti. Tenesa tesaṃ nirākatattā bhinnattā niraggaḷoti vutto. Ariyoti nikkileso parisuddho. Pannaddhajoti patitamānaddhajo. Pannabhāroti khandhabhārakilesabhāraabhisaṅkhārabhārapañckāmaguṇabhārā pannā orohitā assāti pannabhāro. Apica idha mānabhārasseva oropitattā pannabhāroti adhippeto. Visaṃyuttoti catūhi yogehi sabbakilesehi ca visaṃyutto. Idha pana mānasaṃyogeneva visaṃyuttattā visaṃyuttoti adhippeto. Asmimānoti rūpe asmīti māno, vedanāya… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe asmīti māno.
ಏತ್ತಾವತಾ ಭಗವತಾ ಮಗ್ಗೇನ ಕಿಲೇಸೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ನಿರೋಧಸಯನವರಗತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪೇತ್ವಾ ವಿಹರತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಕಾಲೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ದ್ವೇ ನಗರಾನಿ ಏಕಂ ಚೋರನಗರಂ, ಏಕಂ ಖೇಮನಗರಂ। ಅಥ ಏಕಸ್ಸ ಮಹಾಯೋಧಸ್ಸ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯ – ‘‘ಯಾವಿಮಂ ಚೋರನಗರಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಾವ ಖೇಮನಗರಂ ಭಯತೋ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಚೋರನಗರಂ ಅನಗರಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸನ್ನಾಹಂ ಕತ್ವಾ ಖಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚೋರನಗರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಗರದ್ವಾರೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತೇ ಏಸಿಕತ್ಥಮ್ಭೇ ಖಗ್ಗೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸದ್ವಾರಬಾಹಕಂ ಕವಾಟಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಲಿಘಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಾಕಾರಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ಪರಿಕ್ಖಂ ಸಂಕಿರಿತ್ವಾ ನಗರಸೋಭನತ್ಥಾಯ ಉಸ್ಸಿತೇ ಧಜೇ ಪಾತೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಅಗ್ಗಿನಾ ಝಾಪೇತ್ವಾ ಖೇಮನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಯ್ಹ ಞಾತಿಗಣಪರಿವುತೋ ಸುರಸಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಚೋರನಗರಂ ವಿಯ ಸಕ್ಕಾಯೋ, ಖೇಮನಗರಂ ವಿಯ ನಿಬ್ಬಾನಂ, ಮಹಾಯೋಧೋ ವಿಯ ಯೋಗಾವಚರೋ। ತಸ್ಸೇವಂ ಹೋತಿ, ‘‘ಯಾವ ಸಕ್ಕಾಯವಟ್ಟಂ ವತ್ತತಿ, ತಾವ ದ್ವತ್ತಿಂಸಕಮ್ಮಕಾರಣಅಟ್ಠನವುತಿರೋಗಪಞ್ಚವೀಸತಿಮಹಾಭಯೇಹಿ ಪರಿಮುಚ್ಚನಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಸೋ ಮಹಾಯೋಧೋ ವಿಯ ಸನ್ನಾಹಂ ಸೀಲಸನ್ನಾಹಂ ಕತ್ವಾ, ಪಞ್ಞಾಖಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಖಗ್ಗೇನ ಏಸಿಕತ್ಥಮ್ಭೇ ವಿಯ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ತಣ್ಹೇಸಿಕಂ ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ, ಸೋ ಯೋಧೋ ಸದ್ವಾರಬಾಹಕಂ ನಗರಕವಾಟಂ ವಿಯ ಪಞ್ಚೋರಮ್ಭಾಗಿಯಸಂಯೋಜನಗ್ಗಳಂ ಉಗ್ಘಾಟೇತ್ವಾ, ಸೋ ಯೋಧೋ ಪಲಿಘಂ ವಿಯ, ಅವಿಜ್ಜಾಪಲಿಘಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ , ಸೋ ಯೋಧೋ ಪಾಕಾರಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ಪರಿಕ್ಖಂ ವಿಯ ಕಮ್ಮಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ಜಾತಿಸಂಸಾರಪರಿಕ್ಖಂ ಸಂಕಿರಿತ್ವಾ, ಸೋ ಯೋಧೋ ನಗರಸೋಭನತ್ಥಾಯ ಉಸ್ಸಾಪಿತೇ ಧಜೇ ವಿಯ ಮಾನದ್ಧಜೇ ಪಾತೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾಯನಗರಂ ಝಾಪೇತ್ವಾ, ಸೋ ಯೋಧೋ ಖೇಮನಗರೇ ಉಪರಿಪಾಸಾದೇ ಸುರಸಭೋಜನಂ ವಿಯ ಕಿಲೇಸನಿಬ್ಬಾನಂ ನಗರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಮತನಿರೋಧಾರಮ್ಮಣಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖಂ ಅನುಭವಮಾನೋ ಕಾಲಂ ವೀತಿನಾಮೇತಿ।
Ettāvatā bhagavatā maggena kilese khepetvā nirodhasayanavaragatassa nibbānārammaṇaṃ phalasamāpattiṃ appetvā viharato khīṇāsavassa kālo dassito. Yathā hi dve nagarāni ekaṃ coranagaraṃ, ekaṃ khemanagaraṃ. Atha ekassa mahāyodhassa evaṃ bhaveyya – ‘‘yāvimaṃ coranagaraṃ tiṭṭhati, tāva khemanagaraṃ bhayato na muccati, coranagaraṃ anagaraṃ karissāmī’’ti sannāhaṃ katvā khaggaṃ gahetvā coranagaraṃ upasaṅkamitvā nagaradvāre ussāpite esikatthambhe khaggena chinditvā sadvārabāhakaṃ kavāṭaṃ chinditvā palighaṃ ukkhipitvā pākāraṃ bhindanto parikkhaṃ saṃkiritvā nagarasobhanatthāya ussite dhaje pātetvā nagaraṃ agginā jhāpetvā khemanagaraṃ pavisitvā pāsādaṃ abhiruyha ñātigaṇaparivuto surasabhojanaṃ bhuñjeyya, evaṃ coranagaraṃ viya sakkāyo, khemanagaraṃ viya nibbānaṃ, mahāyodho viya yogāvacaro. Tassevaṃ hoti, ‘‘yāva sakkāyavaṭṭaṃ vattati, tāva dvattiṃsakammakāraṇaaṭṭhanavutirogapañcavīsatimahābhayehi parimuccanaṃ natthī’’ti. So mahāyodho viya sannāhaṃ sīlasannāhaṃ katvā, paññākhaggaṃ gahetvā khaggena esikatthambhe viya arahattamaggena taṇhesikaṃ luñcitvā, so yodho sadvārabāhakaṃ nagarakavāṭaṃ viya pañcorambhāgiyasaṃyojanaggaḷaṃ ugghāṭetvā, so yodho palighaṃ viya, avijjāpalighaṃ ukkhipitvā , so yodho pākāraṃ bhindanto parikkhaṃ viya kammābhisaṅkhāraṃ bhindanto jātisaṃsāraparikkhaṃ saṃkiritvā, so yodho nagarasobhanatthāya ussāpite dhaje viya mānaddhaje pātetvā sakkāyanagaraṃ jhāpetvā, so yodho khemanagare uparipāsāde surasabhojanaṃ viya kilesanibbānaṃ nagaraṃ pavisitvā amatanirodhārammaṇaṃ phalasamāpattisukhaṃ anubhavamāno kālaṃ vītināmeti.
೨೪೬. ಇದಾನಿ ಏವಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪರೇಹಿ ಅನಧಿಗಮನೀಯವಿಞ್ಞಾಣತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಏವಂ ವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಖೋತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನ್ವೇಸನ್ತಿ ಅನ್ವೇಸನ್ತಾ ಗವೇಸನ್ತಾ। ಇದಂ ನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಇದಂ ನಾಮ ನಿಸ್ಸಿತಂ। ತಥಾಗತಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಸತ್ತೋಪಿ ತಥಾಗತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲೋ ಖೀಣಾಸವೋಪಿ। ಅನನುವಿಜ್ಜೋತಿ ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೋ ವಾ ಅವಿನ್ದೇಯ್ಯೋ ವಾ। ತಥಾಗತೋತಿ ಹಿ ಸತ್ತೇ ಗಹಿತೇ ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ ವಟ್ಟತಿ, ಖೀಣಾಸವೇ ಗಹಿತೇ ಅವಿನ್ದೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ ವಟ್ಟತಿ।
246. Idāni evaṃ vimuttacittassa khīṇāsavassa parehi anadhigamanīyaviññāṇataṃ dassento evaṃ vimuttacittaṃ khotiādimāha. Tattha anvesanti anvesantā gavesantā. Idaṃ nissitanti idaṃ nāma nissitaṃ. Tathāgatassāti ettha sattopi tathāgatoti adhippeto, uttamapuggalo khīṇāsavopi. Ananuvijjoti asaṃvijjamāno vā avindeyyo vā. Tathāgatoti hi satte gahite asaṃvijjamānoti attho vaṭṭati, khīṇāsave gahite avindeyyoti attho vaṭṭati.
ತತ್ಥ ಪುರಿಮನಯೇ ಅಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಧರಮಾನಕಂಯೇವ ಖೀಣಾಸವಂ ತಥಾಗತೋ ಸತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ನ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ। ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಂ ಪನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಂ ಖೀಣಾಸವಂ ಸತ್ತೋತಿ ವಾ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ವಾ ಕಿಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ? ಅನನುವಿಜ್ಜೋ ತಥಾಗತೋ। ನ ಹಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸತ್ತೋ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಇದಂ ನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಅನ್ವೇಸನ್ತಾಪಿ ಕಿಂ ಅಧಿಗಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತಿ? ಕಥಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುತಿಯನಯೇ ಅಯಮಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಹಂ ದಿಟ್ಠೇವ ಧಮ್ಮೇ ಧರಮಾನಕಂಯೇವ ಖೀಣಾಸವಂ ವಿಞ್ಞಾಣವಸೇನ ಇನ್ದಾದೀಹಿ ಅವಿನ್ದಿಯಂ ವದಾಮಿ। ನ ಹಿ ಸಇನ್ದಾ ದೇವಾ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಾ ಸಪಜಾಪತಿಕಾ ಅನ್ವೇಸನ್ತಾಪಿ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಂ ವಾ ಮಗ್ಗಚಿತ್ತಂ ವಾ ಫಲಚಿತ್ತಂ ವಾ, ಇದಂ ನಾಮ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವತ್ತತೀತಿ ಜಾನಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಕಿಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ?
Tattha purimanaye ayamadhippāyo – bhikkhave, ahaṃ diṭṭheva dhamme dharamānakaṃyeva khīṇāsavaṃ tathāgato satto puggaloti na paññapemi. Appaṭisandhikaṃ pana parinibbutaṃ khīṇāsavaṃ sattoti vā puggaloti vā kiṃ paññapessāmi? Ananuvijjo tathāgato. Na hi paramatthato satto nāma koci atthi, tassa avijjamānassa idaṃ nissitaṃ viññāṇanti anvesantāpi kiṃ adhigacchissanti? Kathaṃ paṭilabhissantīti attho. Dutiyanaye ayamadhippāyo – bhikkhave, ahaṃ diṭṭheva dhamme dharamānakaṃyeva khīṇāsavaṃ viññāṇavasena indādīhi avindiyaṃ vadāmi. Na hi saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā anvesantāpi khīṇāsavassa vipassanācittaṃ vā maggacittaṃ vā phalacittaṃ vā, idaṃ nāma ārammaṇaṃ nissāya vattatīti jānituṃ sakkonti. Te appaṭisandhikassa parinibbutassa kiṃ jānissantīti?
ಅಸತಾತಿ ಅಸನ್ತೇನ। ತುಚ್ಛಾತಿ ತುಚ್ಛಕೇನ। ಮುಸಾತಿ ಮುಸಾವಾದೇನ। ಅಭೂತೇನಾತಿ ಯಂ ನತ್ಥಿ, ತೇನ। ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಅಭಿಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ, ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವದನ್ತಿ। ವೇನಯಿಕೋತಿ ವಿನಯತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ವಿನಯೋ, ಸೋ ಏವ ವೇನಯಿಕೋ, ಸತ್ತವಿನಾಸಕೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಥಾ ಚಾಹಂ ನ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯೇನ ವಾಕಾರೇನ ಅಹಂ ನ ಸತ್ತವಿನಾಸಕೋ। ಯಥಾ ಚಾಹಂ ನ ವದಾಮೀತಿ ಯೇನ ವಾ ಕಾರಣೇನ ಅಹಂ ಸತ್ತವಿನಾಸಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ । ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಥಾಹಂ ನ ಸತ್ತವಿನಾಸಕೋ, ಯಥಾ ಚ ನ ಸತ್ತವಿನಾಸಂ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ, ತಥಾ ಮಂ ತೇ ಭೋನ್ತೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ವೇನಯಿಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ’’ತಿ ವದನ್ತಾ ಸತ್ತವಿನಾಸಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋತಿ ಚ, ‘‘ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಿನಾಸಂ ವಿಭವಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಾ ಸತ್ತವಿನಾಸಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ಚ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛಾ ಮುಸಾ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ।
Asatāti asantena. Tucchāti tucchakena. Musāti musāvādena. Abhūtenāti yaṃ natthi, tena. Abbhācikkhantīti abhiācikkhanti, abhibhavitvā vadanti. Venayikoti vinayati vināsetīti vinayo, so eva venayiko, sattavināsakoti adhippāyo. Yathā cāhaṃ na, bhikkhaveti, bhikkhave, yena vākārena ahaṃ na sattavināsako. Yathā cāhaṃ na vadāmīti yena vā kāraṇena ahaṃ sattavināsaṃ na paññapemi . Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāhaṃ na sattavināsako, yathā ca na sattavināsaṃ paññapemi, tathā maṃ te bhonto samaṇabrāhmaṇā ‘‘venayiko samaṇo gotamo’’ti vadantā sattavināsako samaṇo gotamoti ca, ‘‘sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapetī’’ti vadantā sattavināsaṃ paññapetīti ca asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhantīti.
ಪುಬ್ಬೇ ಚಾತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡಮ್ಹಿಯೇವ ಚ। ಏತರಹಿ ಚಾತಿ ಏತರಹಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯಞ್ಚ। ದುಕ್ಖಞ್ಚೇವ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ನಿರೋಧನ್ತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಅಪ್ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ವಿಹರನ್ತೋಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಚತುಸಚ್ಚಮೇವ ಪಞ್ಞಪೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಹಿ ದುಕ್ಖಗ್ಗಹಣೇನ ತಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತೋ ಸಮುದಯೋ, ನಿರೋಧಗ್ಗಹಣೇನ ತಂಸಮ್ಪಾಪಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಗಹಿತೋವ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ರ ಚೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನೇ। ಪರೇತಿ ಸಚ್ಚಾನಿ ಆಜಾನಿತುಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಪುಗ್ಗಲಾ। ಅಕ್ಕೋಸನ್ತೀತಿ ದಸಹಿ ಅಕ್ಕೋಸವತ್ಥೂಹಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ। ಪರಿಭಾಸನ್ತೀತಿ ವಾಚಾಯ ಪರಿಭಾಸನ್ತಿ। ರೋಸೇನ್ತಿ ವಿಹೇಸೇನ್ತೀತಿ ರೋಸೇಸ್ಸಾಮ ವಿಹೇಸೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಘಟ್ಟೇನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ। ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ಅಕ್ಕೋಸಾದೀಸು, ತೇಸು ವಾ ಪರಪುಗ್ಗಲೇಸು। ಆಘಾತೋತಿ ಕೋಪೋ। ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋತಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ। ಅನಭಿರದ್ಧೀತಿ ಅತುಟ್ಠಿ।
Pubbe cāti pubbe mahābodhimaṇḍamhiyeva ca. Etarahi cāti etarahi dhammadesanāyañca. Dukkhañceva paññapemi, dukkhassa ca nirodhanti dhammacakkaṃ appavattetvā bodhimaṇḍe viharantopi dhammacakkappavattanato paṭṭhāya dhammaṃ desentopi catusaccameva paññapemīti attho. Ettha hi dukkhaggahaṇena tassa mūlabhūto samudayo, nirodhaggahaṇena taṃsampāpako maggo gahitova hotīti veditabbo. Tatra ceti tasmiṃ catusaccappakāsane. Pareti saccāni ājānituṃ paṭivijjhituṃ asamatthapuggalā. Akkosantīti dasahi akkosavatthūhi akkosanti. Paribhāsantīti vācāya paribhāsanti. Rosenti vihesentīti rosessāma vihesessāmāti adhippāyena ghaṭṭenti dukkhāpenti. Tatrāti tesu akkosādīsu, tesu vā parapuggalesu. Āghātoti kopo. Appaccayoti domanassaṃ. Anabhiraddhīti atuṭṭhi.
ತತ್ರ ಚೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನೇಯೇವ। ಪರೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನಂ ಆಜಾನಿತುಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಮತ್ಥಪುಗ್ಗಲಾ। ಆನನ್ದೋತಿ ಆನನ್ದಪೀತಿ। ಉಪ್ಪಿಲಾವಿತತ್ತನ್ತಿ ಉಪ್ಪಿಲಾಪನಪೀತಿ। ತತ್ರ ಚೇತಿ ಚತುಸಚ್ಚಪ್ಪಕಾಸನಮ್ಹಿಯೇವ। ತತ್ರಾತಿ ಸಕ್ಕಾರಾದೀಸು। ಯಂ ಖೋ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಞ್ಞಾತನ್ತಿ ಇದಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಪುಬ್ಬೇ ಬೋಧಿಮಣ್ಡೇ ತೀಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾಹಿ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ। ತತ್ಥಮೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕೇ ಇಮೇ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ತತ್ರಾಪಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಇಮೇ ಸಕ್ಕಾರಾ ಮಯಿ ಕರೀಯನ್ತೀತಿ ವಾ ಅಹಂ ಏತೇ ಅನುಭವಾಮೀತಿ ವಾ ನ ಹೋತಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಪರಿಞ್ಞಾತಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂಯೇವ ಏತೇ ಸಕ್ಕಾರೇ ಅನುಭೋತೀತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ಹೋತೀತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ ತಥಾಗತಮ್ಪಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tatra ceti catusaccappakāsaneyeva. Pareti catusaccappakāsanaṃ ājānituṃ paṭivijjhituṃ samatthapuggalā. Ānandoti ānandapīti. Uppilāvitattanti uppilāpanapīti. Tatra ceti catusaccappakāsanamhiyeva. Tatrāti sakkārādīsu. Yaṃ kho idaṃ pubbe pariññātanti idaṃ khandhapañcakaṃ pubbe bodhimaṇḍe tīhi pariññāhi pariññātaṃ. Tatthameti tasmiṃ khandhapañcake ime. Kiṃ vuttaṃ hoti? Tatrāpi tathāgatassa ime sakkārā mayi karīyantīti vā ahaṃ ete anubhavāmīti vā na hoti. Pubbe pariññātakkhandhapañcakaṃyeva ete sakkāre anubhotīti ettakameva hotīti. Tasmāti yasmā saccāni paṭivijjhituṃ asamatthā tathāgatampi akkosanti, tasmā. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
೨೪೭. ತಸ್ಮಾ ತಿಹ , ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ನ ತುಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅತ್ತನಿಯೇಪಿ ಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಂ ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ತಂ ಪಜಹಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಪಚ್ಚಯಂ ವಾ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ಯಥಾ ಯಥಾ ಇಚ್ಛೇಯ್ಯ ತಥಾ ತಥಾ ಕರೇಯ್ಯ। ನ ಹಿ ನೋ ಏತಂ, ಭನ್ತೇ, ಅತ್ತಾ ವಾತಿ, ಭನ್ತೇ, ಏತಂ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನೇವ ಅತ್ತಾ ನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರೂಪಂ ನ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಅತ್ತನಿಯಂ ವಾತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಚೀವರಾದಿಪರಿಕ್ಖಾರೋಪಿ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಂ ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ ತಂ ಪಜಹಥಾತಿ ಭಗವಾ, ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂಯೇವ ನ ತುಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಜಹಾಪೇತಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ನ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ, ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ ವಾ। ಛನ್ದರಾಗವಿನಯೇನ ಪನೇತಂ ಪಜಹಾಪೇತಿ।
247.Tasmā tiha, bhikkhave, yaṃ na tumhākanti yasmā attaniyepi chandarāgappahānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattati, tasmā yaṃ na tumhākaṃ, taṃ pajahathāti attho. Yathāpaccayaṃ vākareyyāti yathā yathā iccheyya tathā tathā kareyya. Na hi no etaṃ, bhante, attā vāti, bhante, etaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ amhākaṃ neva attā na amhākaṃ rūpaṃ na viññāṇanti vadanti. Attaniyaṃ vāti amhākaṃ cīvarādiparikkhāropi na hotīti attho. Evameva kho, bhikkhave, yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahathāti bhagavā, khandhapañcakaṃyeva na tumhākanti dassetvā pajahāpeti, tañca kho na uppāṭetvā, luñcitvā vā. Chandarāgavinayena panetaṃ pajahāpeti.
೨೪೮. ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋತಿ ಏತ್ಥ ತಿಪರಿವಟ್ಟತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಇಮಂ ಠಾನಂ ಆಹರಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ಪಟಿಲೋಮೇನ ಪೇಮಮತ್ತಕೇನ ಸಗ್ಗಪರಾಯಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಇಮಂ ಠಾನಂ ಆಹರಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋತಿ ಸುಕಥಿತೋ। ಸುಕಥಿತತ್ತಾ ಏವ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋತಿ ಪಿಲೋತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ಛಿನ್ನಂ ಭಿನ್ನಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಿಬ್ಬಿತಂ ಗಣ್ಠಿಕತಂ ಜಿಣ್ಣಂ ವತ್ಥಂ, ತಂ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ, ಅಟ್ಠಹತ್ಥಂ ವಾ ನವಹತ್ಥಂ ವಾ ಅಹತಸಾಟಕಂ ನಿವತ್ಥೋ, ಸೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ ನಾಮ। ಅಯಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮೋ ತಾದಿಸೋ, ನ ಹೇತ್ಥ ಕೋಹಞ್ಞಾದಿವಸೇನ ಛಿನ್ನಭಿನ್ನಸಿಬ್ಬಿತಗಣ್ಠಿಕತಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ। ಅಪಿಚ ಕಚವರೋ ಪಿಲೋತಿಕೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಾಸನೇ ಸಮಣಕಚವರಂ ನಾಮ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನ ಲಭತಿ। ತೇನೇವಾಹ –
248.Evaṃ svākkhātoti ettha tiparivaṭṭato paṭṭhāya yāva imaṃ ṭhānaṃ āharitumpi vaṭṭati, paṭilomena pemamattakena saggaparāyaṇato paṭṭhāya yāva imaṃ ṭhānaṃ āharitumpi vaṭṭati. Svākkhātoti sukathito. Sukathitattā eva uttāno vivaṭo pakāsito. Chinnapilotikoti pilotikā vuccati chinnaṃ bhinnaṃ tattha tattha sibbitaṃ gaṇṭhikataṃ jiṇṇaṃ vatthaṃ, taṃ yassa natthi, aṭṭhahatthaṃ vā navahatthaṃ vā ahatasāṭakaṃ nivattho, so chinnapilotiko nāma. Ayampi dhammo tādiso, na hettha kohaññādivasena chinnabhinnasibbitagaṇṭhikatabhāvo atthi. Apica kacavaro pilotikoti vuccati. Imasmiñca sāsane samaṇakacavaraṃ nāma patiṭṭhātuṃ na labhati. Tenevāha –
‘‘ಕಾರಣ್ಡವಂ ನಿದ್ಧಮಥ, ಕಸಮ್ಬುಞ್ಚಾಪಕಸ್ಸಥ।
‘‘Kāraṇḍavaṃ niddhamatha, kasambuñcāpakassatha;
ತತೋ ಪಲಾಪೇ ವಾಹೇಥ, ಅಸ್ಸಮಣೇ ಸಮಣಮಾನಿನೇ॥
Tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine.
ನಿದ್ಧಮಿತ್ವಾನ ಪಾಪಿಚ್ಛೇ, ಪಾಪಆಚಾರಗೋಚರೇ।
Niddhamitvāna pāpicche, pāpaācāragocare;
ಸುದ್ಧಾ ಸುದ್ಧೇಹಿ ಸಂವಾಸಂ, ಕಪ್ಪಯವ್ಹೋ ಪತಿಸ್ಸತಾ।
Suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā;
ತತೋ ಸಮಗ್ಗಾ ನಿಪಕಾ, ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೨೮೩-೨೮೫)।
Tato samaggā nipakā, dukkhassantaṃ karissathā’’ti. (su. ni. 283-285);
ಇತಿ ಸಮಣಕಚವರಸ್ಸ ಛಿನ್ನತ್ತಾಪಿ ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ವಟ್ಟಂ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯಾತಿ ತೇಸಂ ವಟ್ಟಂ ಅಪಞ್ಞತ್ತಿಭಾವಂ ಗತಂ ನಿಪ್ಪಞ್ಞತ್ತಿಕಂ ಜಾತಂ। ಏವರೂಪೋ ಮಹಾಖೀಣಾಸವೋ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇ ಸಾಸನೇಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ಚ ಖೀಣಾಸವೋ, ಏವಂ ಅನಾಗಾಮಿಆದಯೋಪಿ।
Iti samaṇakacavarassa chinnattāpi ayaṃ dhammo chinnapilotiko nāma hoti. Vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāyāti tesaṃ vaṭṭaṃ apaññattibhāvaṃ gataṃ nippaññattikaṃ jātaṃ. Evarūpo mahākhīṇāsavo evaṃ svākkhāte sāsaneyeva uppajjati. Yathā ca khīṇāsavo, evaṃ anāgāmiādayopi.
ತತ್ಥ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರಿನೋತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಕತಮೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ? ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಪಞ್ಞಾವಾಹಿಂ ಪಞ್ಞಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ, ಫಲೇ ಠಿತೋ ದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ। ಕತಮೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ? ಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಧಿಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಸದ್ಧಾವಾಹಿಂ ಸದ್ಧಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪಟಿಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ, ಫಲೇ ಠಿತೋ ಸದ್ಧಾವಿಮುತ್ತೋ’’ತಿ (ಪು॰ ಪ॰ ೩೦)। ಯೇಸಂ ಮಯಿ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಂ ಪೇಮಮತ್ತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಯೇಸಂ ಅಞ್ಞೋ ಅರಿಯಧಮ್ಮೋ ನತ್ಥಿ, ತಥಾಗತೇ ಪನ ಸದ್ಧಾಮತ್ತಂ ಪೇಮಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ತೇ ವಿಪಸ್ಸಕಪುಗ್ಗಲಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ವಿಪಸ್ಸಕಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಹಿ ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ದಸಬಲೇ ಏಕಾ ಸದ್ಧಾ ಏಕಂ ಪೇಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಾಯ ಸದ್ಧಾಯ ತೇನ ಪೇಮೇನ ಹತ್ಥೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಗ್ಗೇ ಠಪಿತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ, ನಿಯತಗತಿಕಾ ಕಿರ ಏತೇ। ಪೋರಾಣಕತ್ಥೇರಾ ಪನ ಏವರೂಪಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಚೂಳಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ವದನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Tattha dhammānusārino saddhānusārinoti ime dve sotāpattimaggaṭṭhā honti. Yathāha – ‘‘katamo ca puggalo dhammānusārī? Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāvāhiṃ paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati puggalo dhammānusārī. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno puggalo dhammānusārī, phale ṭhito diṭṭhippatto. Katamo ca puggalo saddhānusārī? Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhāvāhiṃ saddhāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti. Ayaṃ vuccati puggalo saddhānusārī. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno puggalo saddhānusārī, phale ṭhito saddhāvimutto’’ti (pu. pa. 30). Yesaṃ mayi saddhāmattaṃ pemamattanti iminā yesaṃ añño ariyadhammo natthi, tathāgate pana saddhāmattaṃ pemamattameva hoti. Te vipassakapuggalā adhippetā. Vipassakabhikkhūnañhi evaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā nisinnānaṃ dasabale ekā saddhā ekaṃ pemaṃ uppajjati. Tāya saddhāya tena pemena hatthe gahetvā sagge ṭhapitā viya honti, niyatagatikā kira ete. Porāṇakattherā pana evarūpaṃ bhikkhuṃ cūḷasotāpannoti vadanti. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Alagaddūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ • 2. Alagaddūpamasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
