| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
೨೩೪. ಬಾಧಯಿಂಸೂತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ ೩.೪೧೭) ಹನಿಂಸು। ತಂತಂಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಿಬನ್ಧನವಸೇನ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನ್ತರೇ ವೇಮಜ್ಝೇ ಏತಿ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯೋ, ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾದಿಅನತ್ಥೋ, ಅನತಿಕ್ಕಮನಟ್ಠೇನ ತಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರಾಯೇ ನಿಯುತ್ತಾ, ಅನ್ತರಾಯಂ ವಾ ಫಲಂ ಅರಹನ್ತಿ, ಅನ್ತರಾಯಸ್ಸ ವಾ ಕರಣಸೀಲಾತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾ’’ತಿ। ಆನನ್ತರಿಯಧಮ್ಮಾತಿ ಆನನ್ತರಿಯಸಭಾವಚೇತನಾಧಮ್ಮಾ। ತತ್ರಾಯಂ ವಚನತ್ಥೋ – ಚುತಿಅನನ್ತರಫಲಂ ಅನನ್ತರಂ ನಾಮ, ತಸ್ಮಿಂ ಅನನ್ತರೇ ನಿಯುತ್ತಾ, ತನ್ನಿಬ್ಬತ್ತನೇನ ಅನನ್ತರಕರಣಸೀಲಾ, ಅನನ್ತರಪಯೋಜನಾತಿ ವಾ ಆನನ್ತರಿಕಾ, ತೇ ಏವ ಆನನ್ತರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಾ। ಕಮ್ಮಾನಿ ಏವ ಅನ್ತರಾಯಿಕಾತಿ ಕಮ್ಮನ್ತರಾಯಿಕಾ। ಮೋಕ್ಖಸ್ಸೇವ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ, ನ ಸಗ್ಗಸ್ಸ ಮಿಚ್ಛಾಚಾರಲಕ್ಖಣಾಭಾವತೋ। ನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ। ಪಾಕತಿಕಭಿಕ್ಖುನೀವಸೇನ ಚೇತಂ ವುತ್ತಂ, ಅರಿಯಾಯ ಪನ ಪವತ್ತಂ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಯಮೇವ। ನನ್ದಮಾಣವಕೋ ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಂ। ಉಭಿನ್ನಂ ಸಮಾನಚ್ಛನ್ದತಾವಸೇನ ವಾ ಅಸಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕತಾ, ಮೋಕ್ಖನ್ತರಾಯಿಕತಾ ಪನ ಮೋಕ್ಖತ್ಥಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಿದೂಸನತೋ, ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಪನ ಪವತ್ತಿಯಂ ಸಗ್ಗನ್ತರಾಯಿಕತಾಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ನಿವಾರೇತುನ್ತಿ। ಅಹೇತುಕದಿಟ್ಠಿಅಕಿರಿಯದಿಟ್ಠಿನತ್ಥಿಕದಿಟ್ಠಿಯೋವ ನಿಯತಭಾವಂ ಪತ್ತಾ ನಿಯತಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಧಮ್ಮಾ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಧಮ್ಮಾತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮಾಹ। ಪಣ್ಡಕಾದಿಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ ಸಬ್ಬಾಯಪಿ ಅಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ವಿಪಾಕನ್ತರಾಯಿಕಭಾವತೋ। ಯಾ ಹಿ ಅರಿಯೇ ಉಪವದತಿ, ಸಾ ಚೇತನಾ ಅರಿಯೂಪವಾದಧಮ್ಮಾ। ತತೋ ಪರನ್ತಿ ಖಮಾಪನತೋ ಉಪರಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಮಹಾಸೀಹನಾದಸ್ಸ ಲೀನತ್ಥಪಕಾಸನೇ ವುತ್ತಮೇವ। ಯಾವ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪನ್ನೋ। ನ ವುಟ್ಠಾತಿ ಸೇಸಂ ಗರುಕಾಪತ್ತಿಂ। ನ ದೇಸೇತಿ ಲಹುಕಾಪತ್ತಿಂ।
234.Bādhayiṃsūti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.417) haniṃsu. Taṃtaṃsampattiyā vibandhanavasena sattasantānassa antare vemajjhe eti āgacchatīti antarāyo, diṭṭhadhammikādianattho, anatikkamanaṭṭhena tasmiṃ antarāye niyuttā, antarāyaṃ vā phalaṃ arahanti, antarāyassa vā karaṇasīlāti antarāyikā. Tenāha ‘‘antarāyaṃ karontīti antarāyikā’’ti. Ānantariyadhammāti ānantariyasabhāvacetanādhammā. Tatrāyaṃ vacanattho – cutianantaraphalaṃ anantaraṃ nāma, tasmiṃ anantare niyuttā, tannibbattanena anantarakaraṇasīlā, anantarapayojanāti vā ānantarikā, te eva ānantariyāti vuttā. Kammāni eva antarāyikāti kammantarāyikā. Mokkhasseva antarāyaṃ karoti, na saggassa micchācāralakkhaṇābhāvato. Na hi bhikkhuniyā dhammarakkhitabhāvo atthi. Pākatikabhikkhunīvasena cetaṃ vuttaṃ, ariyāya pana pavattaṃ apāyasaṃvattaniyameva. Nandamāṇavako cettha nidassanaṃ. Ubhinnaṃ samānacchandatāvasena vā asaggantarāyikatā, mokkhantarāyikatā pana mokkhatthapaṭipattiyā vidūsanato, abhibhavitvā pana pavattiyaṃ saggantarāyikatāpi na sakkā nivāretunti. Ahetukadiṭṭhiakiriyadiṭṭhinatthikadiṭṭhiyova niyatabhāvaṃ pattā niyatamicchādiṭṭhidhammā. Paṭisandhidhammāti paṭisandhicittuppādamāha. Paṇḍakādiggahaṇañcettha nidassanamattaṃ sabbāyapi ahetukapaṭisandhiyā vipākantarāyikabhāvato. Yā hi ariye upavadati, sā cetanā ariyūpavādadhammā. Tato paranti khamāpanato upari. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ mahāsīhanādassa līnatthapakāsane vuttameva. Yāva bhikkhubhāvaṃ paṭijānāti pārājikaṃ āpanno. Na vuṭṭhāti sesaṃ garukāpattiṃ. Na deseti lahukāpattiṃ.
ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು ಅರಿಟ್ಠೋ। ರಸೇನ ರಸಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಅನವಜ್ಜೇನ ಪಚ್ಚಯಪರಿಭುಞ್ಜನರಸೇನ ಸಾವಜ್ಜಂ ಕಾಮಗುಣಪರಿಭೋಗರಸಂ ಸಮಾನೇತ್ವಾ। ಉಪನೇನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ಬನ್ಧನಂ ಉಪನೇನ್ತೋ ವಿಯ। ‘‘ಘಟೇನ್ತೋ ವಿಯಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ಸದಿಸತಂ ಉಪಸಂಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಏಕನ್ತಸಾವಜ್ಜೇ ಅನವಜ್ಜಭಾವಪಕ್ಖೇಪೇನ। ಪಾಪಕನ್ತಿ ಲಾಮಕಟ್ಠೇನ ದುಗ್ಗತಿಸಮ್ಪಾಪನಟ್ಠೇನ ಚ ಪಾಪಕಂ। ಸೇತುಕರಣವಸೇನ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಬನ್ಧನ್ತೇನ ವಿಯ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ‘‘ಸಾವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಂ ‘‘ಅನವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ಗಹಣೇನ ತೇನ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝನ್ತೋ। ಏಕನ್ತತೋ ಅನನ್ತರಾಯಿಕನ್ತಿ ಗಹಣೇನ ವೇಸಾರಜ್ಜಞಾಣಂ ಪಟಿಬಾಹನ್ತೋ। ಕಾಮಕಣ್ಟಕೇಹಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿ ನ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಸ್ಸತೀತಿ ವದನ್ತೋ ‘‘ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದಸಙ್ಖಾತೇ, ‘‘ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೮, ೧೯೪) ಆದಿದೇಸನಾಸಙ್ಖಾತೇ ಚ ಆಣಾಚಕ್ಕೇ।
Ayaṃ bhikkhu ariṭṭho. Rasena rasaṃ saṃsanditvāti anavajjena paccayaparibhuñjanarasena sāvajjaṃ kāmaguṇaparibhogarasaṃ samānetvā. Upanento viyāti bandhanaṃ upanento viya. ‘‘Ghaṭento viyā’’tipi pāṭho. Upasaṃharanto viyāti sadisataṃ upasaṃharanto viya ekantasāvajje anavajjabhāvapakkhepena. Pāpakanti lāmakaṭṭhena duggatisampāpanaṭṭhena ca pāpakaṃ. Setukaraṇavasena mahāsamuddaṃ bandhantena viya. Sabbaññutaññāṇena ‘‘sāvajja’’nti diṭṭhaṃ ‘‘anavajja’’nti gahaṇena tena paṭivirujjhanto. Ekantato anantarāyikanti gahaṇena vesārajjañāṇaṃ paṭibāhanto. Kāmakaṇṭakehi ariyamaggasammāpaṭipatti na upakkilissatīti vadanto ‘‘ariyamagge khāṇukaṇṭakādīnipakkhipanto’’ti vutto. Paṭhamapārājikasikkhāpadasaṅkhāte, ‘‘abrahmacariyaṃ pahāyā’’ti (dī. ni. 1.8, 194) ādidesanāsaṅkhāte ca āṇācakke.
ಪುಚ್ಛಮಾನಾ ಸಮನುಯುಞ್ಜನ್ತಿ ನಾಮ। ಪುಚ್ಛಾ ಹಿ ಅನುಯೋಗೋತಿ। ತೇನಾಧಿಗತಾಯ ಲದ್ಧಿಯಾ ಅನುವಜ್ಜನತ್ಥಂ ಪಚ್ಚನುಭಾಸನೇನ ಪುನ ಪಟಿಜಾನಾಪನಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪನಂ, ತಂ ಪನಸ್ಸ ಆದಾಯ ಸಮಾದಾಪನಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮನುಗಾಹನ್ತಿ ನಾಮಾ’’ತಿ। ತಸ್ಸಾ ಪನ ಲದ್ಧಿಯಾ ಅನುಯುಞ್ಜಿತಾಯ ವುಚ್ಚಮಾನಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ ಕಾರಣಪತಿರೂಪಕಮೇವಾತಿ ತಸ್ಸ ಪುಚ್ಛನಂ ಸಮನುಭಾಸನಂ। ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ ಅನುಪಾಯಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಮ್ಪತಿ ಆಯತಿಞ್ಚ ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ। ಮಹಾಭಿತಾಪನಟ್ಠೇನ ಅನವಟ್ಠಿತಸಭಾವತಾಯ। ಇತ್ತರಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಮುಹುತ್ತರಮಣೀಯತಾಯ। ತಾವಕಾಲಿಕಟ್ಠೇನ ಪರೇಹಿ ಅಭಿಭವನೀಯತಾಯ। ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪಲಿಭಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ಛೇದನಭೇದನಾದಿಅಧಿಕರಣಭಾವೇನ। ಉಗ್ಘಾಟಸದಿಸತಾಯ ಅಧಿಕುಟ್ಟನಟ್ಠೇನ। ಅವಣೇ ವಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅನುಪವಿಸನಸಭಾವತಾಯ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ। ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕಅನತ್ಥನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಸಾಸಙ್ಕಸಪ್ಪಟಿಭಯಟ್ಠೇನ। ದಿಟ್ಠಿಥಾಮೇನಾತಿ ತಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಥಾಮಗತಭಾವೇನ। ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಖಾತಪರಾಮಸನೇನ। ದಿಟ್ಠಿಯೇವ ಹಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ಆಮಸನೇನ ಪರಾಮಾಸೋ। ಅಭಿನಿವಿಸ್ಸಾತಿ ತಣ್ಹಾಭಿನಿವೇಸಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೇನ ದಿಟ್ಠಾಭಿನಿವೇಸೇನ ‘‘ಇದಮೇವೇತ್ಥ ತಥ’’ನ್ತಿ ಅಭಿನಿವಿಸಿತ್ವಾ। ಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಅಭಿನಿವೇಸನಂ ತತ್ಥ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಹೋತಿ।ತಸ್ಮಾ ಆಹ ‘‘ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ’’ತಿ।
Pucchamānā samanuyuñjanti nāma. Pucchā hi anuyogoti. Tenādhigatāya laddhiyā anuvajjanatthaṃ paccanubhāsanena puna paṭijānāpanaṃ patiṭṭhāpanaṃ, taṃ panassa ādāya samādāpanaṃ viya hotīti āha ‘‘samanugāhanti nāmā’’ti. Tassā pana laddhiyā anuyuñjitāya vuccamānampi kāraṇaṃ kāraṇapatirūpakamevāti tassa pucchanaṃ samanubhāsanaṃ. Anudahanaṭṭhena anupāyapaṭipattiyā sampati āyatiñca anudahanaṭṭhena. Mahābhitāpanaṭṭhena anavaṭṭhitasabhāvatāya. Ittarapaccupaṭṭhānaṭṭhena muhuttaramaṇīyatāya. Tāvakālikaṭṭhena parehi abhibhavanīyatāya. Sabbaṅgapaccaṅgapalibhañjanaṭṭhena chedanabhedanādiadhikaraṇabhāvena. Ugghāṭasadisatāya adhikuṭṭanaṭṭhena. Avaṇe vaṇaṃ uppādetvā anto anupavisanasabhāvatāya vinivijjhanaṭṭhena. Diṭṭhadhammikasamparāyikaanatthanimittatāya sāsaṅkasappaṭibhayaṭṭhena.Diṭṭhithāmenāti tassā diṭṭhiyā thāmagatabhāvena. Diṭṭhiparāmāsenāti diṭṭhisaṅkhātaparāmasanena. Diṭṭhiyeva hi dhammasabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasanena parāmāso. Abhinivissāti taṇhābhinivesapubbaṅgamena diṭṭhābhinivesena ‘‘idamevettha tatha’’nti abhinivisitvā. Yasmā hi abhinivesanaṃ tattha abhiniviṭṭhaṃ nāma hoti.Tasmā āha ‘‘adhiṭṭhahitvā’’ti.
೨೩೫. ನತ್ಥೀತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋಪೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಲದ್ಧಿಂ ನಿಗುಹೇತುಕಾಮತಾಯ ಅವಜಾನಿತುಕಾಮೋಪಿ। ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ ಪಟಿಜಾನಾತಿ। ದ್ವೇ ಕಥಾತಿ ವಿಸಂವಾದನಕಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಅಭೂತಕಥಾ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಪವತ್ತಾ ಭೂತಕಥಾಯ ವಸೇನ ದ್ವೇ ಕಥಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
235.Natthīti vattukāmopīti attano laddhiṃ niguhetukāmatāya avajānitukāmopi. Sampaṭicchati paṭijānāti. Dve kathāti visaṃvādanakathaṃ sandhāya vadati. Abhūtakathā hi pubbe pavattā bhūtakathāya vasena dve kathāti vuccati.
೨೩೬. ಕಸ್ಸ ಖೋ ನಾಮಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸತ್ಥಾ ‘‘ನ ಮಮ ತುಯ್ಹಂ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ನಾಮ ಭೂತಪುಬ್ಬಾ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ’’ತಿಆದಿ।
236.Kassa kho nāmāti iminā satthā ‘‘na mama tuyhaṃ tādisassa atthāya dhammadesanā nāma bhūtapubbā’’ti dasseti. Tenāha ‘‘khattiyassa vā’’tiādi.
ಞಾಣಮಯಾ ಉಸ್ಮಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಸ್ಮೀ, ತಥಾರೂಪೇಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಅನುಸ್ಮೀಕತೋ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಪಟಿವೇಧಗಬ್ಭೋಅಪಿ ಉಸ್ಮೀಕತೋತಿ ವಿಕತಭಾವತೋ ಪಞ್ಞಾಬೀಜಮಸ್ಸ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಪಿ ನು ಅತ್ಥೀತಿ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛತಿ। ತೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಾ ವದನ್ತಿ ಠಾನಗತೇನ ದುಚ್ಚರಿತೇನ ಞಾಣುಪಹತಭಾವಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತಾ। ನಿತ್ತೇಜಭೂತೋತಿ ನಿತ್ತೇಜಂ ಭೂತೋ ತೇಜೋಹಾನಿಪ್ಪತ್ತೋ। ತತೋ ಏವ ಭಿಕ್ಖೂನಮ್ಪಿ ಸಮ್ಮುಖಾ ಓಲೋಕೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ಪತ್ತಕ್ಖನ್ಧೋ ಅಧೋಮುಖೋ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತುಂ ಅವಿಸಹನತೋ ಅಪ್ಪಟಿಭಾನೋ। ಸಮ್ಪತ್ತೂಪಗನ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಆವಹಂ। ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇನ್ತೋತಿ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತೋ।
Ñāṇamayā usmā etassa atthīti usmī, tathārūpehi paccayehi anusmīkato tasmiṃ attabhāve paṭivedhagabbhoapi usmīkatoti vikatabhāvato paññābījamassa imasmiṃ dhammavinaye api nu atthīti bhagavā bhikkhū pucchati. Te paṭikkhipantā vadanti ṭhānagatena duccaritena ñāṇupahatabhāvaṃ sampassantā. Nittejabhūtoti nittejaṃ bhūto tejohānippatto. Tato eva bhikkhūnampi sammukhā oloketuṃ asamatthatāya pattakkhandho adhomukho. Sahadhammikaṃ kiñci vattuṃ avisahanato appaṭibhāno. Sampattūpaganti sampattiāvahaṃ. Paṭippassambhentoti paṭisedhento.
೨೩೭. ಅನ್ತರಾಯಕರಲದ್ಧಿಯಾ ಸಭಾವವಿಭಾವನೇನ ಪರಿಸಂ ಸೋಧೇತಿ। ನಿಸ್ಸಾರೇತಿ ನೀಹರತಿ ಅವಿಸುದ್ಧದಿಟ್ಠಿತಾಯ। ಕಸ್ಸಚಿ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯ ‘‘ಸಹಸಾ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ। ನ ಹಿ ಕದಾಚಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಹಸಾ ಕಿರಿಯಾ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಕಸ್ಸಚೀ’’ತಿ ವುತ್ತಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ। ಸುತ್ವಾಪಿ ತುಣ್ಹೀಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಅಥಾಪಿ ಸಿಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಸಚೇ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಕಪ್ಪನಂ। ನ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಪರಿಸಾಯ ಲದ್ಧಿಂ ಸೋಧೇತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಲದ್ಧಿಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋತಿ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತಾವಸೇನ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ। ಸಞ್ಞಾವಿತಕ್ಕೇಹೀತಿ ಸುಭನಿಮಿತ್ತಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತೇಹಿ ಸಞ್ಞಾವಿತಕ್ಕೇಹಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಿಲೇಸಕಾಮಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹೀ’’ತಿ। ಮೇಥುನಸಮಾಚಾರನ್ತಿ ಇದಂ ಅಧಿಕಾರವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತದಞ್ಞಮ್ಪಿ ಪನ – ‘‘ಅಪಿಚ ಖೋ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಉಚ್ಛಾದನಂ ಪರಿಮದ್ದನಂ ನಹಾಪನಂ ಸಮ್ಬಾಹನಂ ಸಾದಿಯತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೫೦) ಆಗತಂ ವಿಸಭಾಗವತ್ಥುವಿಸಯಂ ಆಮಿಸಪರಿಭೋಗಂ। ‘‘ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕಾಮಸಞ್ಞಾಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಸಮಾಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।
237. Antarāyakaraladdhiyā sabhāvavibhāvanena parisaṃ sodheti. Nissāreti nīharati avisuddhadiṭṭhitāya. Kassaci buddhānubhāvaṃ ajānantassa. Tassa hi evaṃ bhaveyya ‘‘sahasā kathita’’nti. Na hi kadāci buddhānaṃ sahasā kiriyā nāma atthi. Assāti ‘‘kassacī’’ti vuttabhikkhussa. Sutvāpituṇhībhāvaṃ āpajjeyyāti athāpi siyāti sambandho. Taṃ sabbanti ‘‘sace hī’’tiādinā vuttaṃ sabbaṃ parikappanaṃ. Na karissantīti parisāya laddhiṃ sodhetīti sambandho. Laddhiṃ pakāsentoti mahāsāvajjatāvasena pakāsento. Saññāvitakkehīti subhanimittānubyañjanaggāhādivasena pavattehi saññāvitakkehi. Tenāha ‘‘kilesakāmasampayuttehī’’ti. Methunasamācāranti idaṃ adhikāravasena vuttaṃ. Tadaññampi pana – ‘‘apica kho mātugāmassa ucchādanaṃ parimaddanaṃ nahāpanaṃ sambāhanaṃ sādiyatī’’tiādinā (a. ni. 7.50) āgataṃ visabhāgavatthuvisayaṃ āmisaparibhogaṃ. ‘‘Aññatreva kāmehi aññatra kāmasaññāhi aññatra kāmavitakkehi samācarissatī’’ti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
೨೩೮. ಯೋನಿಸೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗೋತಿ ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗೋ, ತಂ ನಿಚ್ಛನ್ದರಾಗಂ। ಕದಾಚಿ ಉಪೋಸಥಿಕಭಾವೇನ ಸಮಾದಿನ್ನಸೀಲಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ ಕದಾಚಿ ನೋತಿ ಅನಿಬದ್ಧಸೀಲಾನಂ ಗಹಟ್ಠಾನಂ। ಸೀಲಸಮಾದಾನಭಾವತೋ ಅನ್ತರಾಯಕರಂ। ವತ್ಥುಕಾಮಾನಂ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ। ಅಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣೇನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆವರಣಕರಂ। ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಸಚ್ಛನ್ದರಾಗಪರಿಭೋಗಞ್ಚ। ಅಯಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ದುಗ್ಗಹಿತಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ವಸೇನ ಅಮ್ಹೇ ಚೇವ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖತಿ, ಅತ್ತಾನಞ್ಚ ಖನತಿ, ಬಹುಞ್ಚ ಅಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತೀತಿ ಏವಂ ಸಞ್ಞಾ ಮಾ ಹೋನ್ತೂತಿ ದುಗ್ಗಹಿತಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಉಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ ಚೇವ ವಾಚುಗ್ಗತಂ ಕರೋನ್ತಾ ಧಾರೇನ್ತಿ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
238. Yoniso paccavekkhaṇena natthi ettha chandarāgoti nicchandarāgo, taṃ nicchandarāgaṃ. Kadāci uposathikabhāvena samādinnasīlāpi honti kadāci noti anibaddhasīlānaṃ gahaṭṭhānaṃ. Sīlasamādānabhāvato antarāyakaraṃ. Vatthukāmānaṃ sacchandarāgaparibhogañca. Apaccavekkhaṇena bhikkhūnaṃ āvaraṇakaraṃ. Paccayānaṃ sacchandarāgaparibhogañca. Ayaṃ ariṭṭho duggahitāya pariyattiyā vasena amhe ceva abbhācikkhati, attānañca khanati, bahuñca apuññaṃ pasavatīti evaṃ saññā mā hontūti duggahitāya pariyattiyā dosaṃ dassento āha. Uggaṇhantīti sajjhāyanti ceva vācuggataṃ karontā dhārenti cāti attho.
ಸುತ್ತನ್ತಿಆದಿನಾ ನವಪ್ಪಭೇದಮ್ಪಿ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ। ಕಥಂ ಸುತ್ತಂ ನವಪ್ಪಭೇದಂ? ಸಗಾಥಕಞ್ಹಿ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ, ನಿಗ್ಗಾಥಕಂ ಸುತ್ತಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ತದುಭಯವಿನಿಮುತ್ತಞ್ಚ ಸುತ್ತಂ ಉದಾನಾದಿವಿಸೇಸಸಞ್ಞಾವಿರಹಿತಂ ನತ್ಥಿ, ಯಂ ಸುತ್ತಙ್ಗಂ ಸಿಯಾ, ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಾದೀನಞ್ಚ ಸುತ್ತಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ನ ಸಿಯಾ ಗಾಥಾಭಾವತೋ ಧಮ್ಮಪದಾದೀನಂ ವಿಯ, ಗೇಯ್ಯಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ವಾ ಸಿಯಾ ಸಗಾಥಕತ್ತಾ ಸಗಾಥಾವಗ್ಗಸ್ಸ ವಿಯ, ತಥಾ ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗಾದೀಸು ಸಗಾಥಕಪ್ಪದೇಸಾನನ್ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ –
Suttantiādinā navappabhedampi pariyattidhammaṃ pariyādiyati. Kathaṃ suttaṃ navappabhedaṃ? Sagāthakañhi suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇaṃ, tadubhayavinimuttañca suttaṃ udānādivisesasaññāvirahitaṃ natthi, yaṃ suttaṅgaṃ siyā, maṅgalasuttādīnañca suttaṅgasaṅgaho na siyā gāthābhāvato dhammapadādīnaṃ viya, geyyaṅgasaṅgaho vā siyā sagāthakattā sagāthāvaggassa viya, tathā ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānanti? Vuccate –
ಸುತ್ತನ್ತಿ ಸಾಮಞ್ಞವಿಧಿ, ವಿಸೇಸವಿಧಯೋ ಪರೇ।
Suttanti sāmaññavidhi, visesavidhayo pare;
ಸನಿಮಿತ್ತಾ ನಿರೂಳ್ಹತ್ತಾ, ಸಹತಾಞ್ಞೇನ ನಞ್ಞತೋ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೧.ನಿದಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ; ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೪.೬; ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ೧.ಬಾಹಿರನಿದಾನಕಥಾ)।
Sanimittā nirūḷhattā, sahatāññena naññato. (dī. ni. ṭī. 1.nidānakathāvaṇṇanā; a. ni. ṭī. 2.4.6; sārattha. ṭī. 1.bāhiranidānakathā);
ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಹಿ ಬುದ್ಧವಚನಸ್ಸ ಸುತ್ತನ್ತಿ ಅಯಂ ಸಾಮಞ್ಞವಿಧಿ। ತೇನೇವಾಹ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನೋ ನೇತ್ತಿಯಂ (ನೇತ್ತಿ॰ ೧.ಸಙ್ಗಹವಾರ) ‘‘ನವವಿಧಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯೇಟ್ಠೀ’’ತಿ। ‘‘ಏತ್ತಕಂ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸುತ್ತಾಗತಂ ಸುತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನಂ (ಪಾಚಿ॰ ೬೫೫, ೧೨೪೨), ಸಕವಾದೇ ಪಞ್ಚ ಸುತ್ತಸತಾನೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ; ಕಥಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ) ಏವಮಾದಿ ಚ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧಕಂ। ತದೇಕದೇಸೇಸು ಪನ ಗೇಯ್ಯಾದಯೋ ವಿಸೇಸವಿಧಯೋ ತೇನ ತೇನ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ। ತಥಾ ಹಿ ಗೇಯ್ಯಸ್ಸ ಸಗಾಥಕತ್ತಂ ತಬ್ಭಾವನಿಮಿತ್ತಂ। ಲೋಕೇಪಿ ಹಿ ಸಸಿಲೋಕಂ ಸಗಾಥಕಂ ವಾ ಚುಣ್ಣಿಯಗನ್ಥಂ ‘‘ಗೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಗಾಥಾವಿರಹೇ ಪನ ಸತಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಭಾವೋ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಸ್ಸ ತಬ್ಭಾವನಿಮಿತ್ತಂ। ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಞ್ಹಿ ‘‘ಬ್ಯಾಕರಣ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಬ್ಯಾಕರಣಮೇವ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ।
Sabbassapi hi buddhavacanassa suttanti ayaṃ sāmaññavidhi. Tenevāha āyasmā mahākaccāno nettiyaṃ (netti. 1.saṅgahavāra) ‘‘navavidhasuttantapariyeṭṭhī’’ti. ‘‘Ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpannaṃ (pāci. 655, 1242), sakavāde pañca suttasatānī’’ti (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā; kathā. aṭṭha. nidānakathā) evamādi ca etassa atthassa sādhakaṃ. Tadekadesesu pana geyyādayo visesavidhayo tena tena nimittena patiṭṭhitā. Tathā hi geyyassa sagāthakattaṃ tabbhāvanimittaṃ. Lokepi hi sasilokaṃ sagāthakaṃ vā cuṇṇiyaganthaṃ ‘‘geyya’’nti vadanti. Gāthāvirahe pana sati pucchaṃ katvā vissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimittaṃ. Pucchāvissajjanañhi ‘‘byākaraṇa’’nti vuccati, byākaraṇameva veyyākaraṇaṃ.
ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಸಗಾಥಕಾದೀನಮ್ಪಿ ಪುಚ್ಛಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಭಾವೋ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ? ನಾಪಜ್ಜತಿ ಗೇಯ್ಯಾದಿಸಞ್ಞಾನಂ ಅನೋಕಾಸಭಾವತೋ, ‘‘ಗಾಥಾವಿರಹೇ ಸತೀ’’ತಿ ವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ ಚ। ತಥಾ ಹಿ ಧಮ್ಮಪದಾದೀಸು ಕೇವಲಂ ಗಾಥಾಬನ್ಧೇಸು, ಸಗಾಥಕತ್ತೇಪಿ ಸೋಮನಸ್ಸಞಾಣಮಯಿಕಗಾಥಾಯುತ್ತೇಸು, ‘‘ವುತ್ತಞ್ಹೇತ’’ನ್ತಿ (ಇತಿವು॰ ೧) ಆದಿವಚನಸಮ್ಬನ್ಧೇಸು, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇಸು ಚ ಸುತ್ತವಿಸೇಸೇಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಗಾಥಾ-ಉದಾನ-ಇತಿವುತ್ತಕ-ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮ-ಸಞ್ಞಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ತಥಾ ಸತಿಪಿ ಗಾಥಾಬನ್ಧಭಾವೇ ಭಗವತೋ ಅತೀತಾಸು ಜಾತೀಸು ಚರಿಯಾನುಭಾವಪ್ಪಕಾಸಕೇಸು ಜಾತಕಸಞ್ಞಾ, ಸತಿಪಿ ಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಭಾವೇ ಸಗಾಥಕತ್ತೇ ಚ ಕೇಸುಚಿ ಸುತ್ತನ್ತೇಸು ವೇದಸ್ಸ ಲಭಾಪನತೋ ವೇದಲ್ಲಸಞ್ಞಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾತಿ ಏವಂ ತೇನ ತೇನ ಸಗಾಥಕತ್ತಾದಿನಾ ನಿಮಿತ್ತೇನ ತೇಸು ತೇಸು ಸುತ್ತವಿಸೇಸೇಸು ಗೇಯ್ಯಾದಿಸಞ್ಞಾ ಪತಿಟ್ಠಿತಾತಿ ವಿಸೇಸವಿಧಯೋ ಸುತ್ತಙ್ಗತೋ ಪರೇ ಗೇಯ್ಯಾದಯೋ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಗೇಯ್ಯಙ್ಗಾದಿನಿಮಿತ್ತರಹಿತಂ, ತಂ ಸುತ್ತಙ್ಗಂ ವಿಸೇಸಸಞ್ಞಾಪರಿಹಾರೇನ ಸಾಮಞ್ಞಸಞ್ಞಾಯ ಪವತ್ತನತೋತಿ। ನನು ಚ ಸಗಾಥಕಂ ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ, ನಿಗ್ಗಾಥಕಂ ಸುತ್ತಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣನ್ತಿ ಸುತ್ತಙ್ಗಂ ನ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ಚೋದನಾ ತದವತ್ಥಾ ಏವಾತಿ? ನ ತದವತ್ಥಾ ಸೋಧಿತತ್ತಾ। ಸೋಧಿತಞ್ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಗಾಥಾವಿರಹೇ ಸತಿ ಪುಚ್ಛಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನಭಾವೋ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಸ್ಸ ತಬ್ಭಾವನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ।
Evaṃ sante sagāthakādīnampi pucchaṃ katvā vissajjanavasena pavattānaṃ veyyākaraṇabhāvo āpajjatīti? Nāpajjati geyyādisaññānaṃ anokāsabhāvato, ‘‘gāthāvirahe satī’’ti visesitattā ca. Tathā hi dhammapadādīsu kevalaṃ gāthābandhesu, sagāthakattepi somanassañāṇamayikagāthāyuttesu, ‘‘vuttañheta’’nti (itivu. 1) ādivacanasambandhesu, abbhutadhammapaṭisaṃyuttesu ca suttavisesesu yathākkamaṃ gāthā-udāna-itivuttaka-abbhutadhamma-saññā patiṭṭhitā, tathā satipi gāthābandhabhāve bhagavato atītāsu jātīsu cariyānubhāvappakāsakesu jātakasaññā, satipi pañhavissajjanabhāve sagāthakatte ca kesuci suttantesu vedassa labhāpanato vedallasaññā patiṭṭhitāti evaṃ tena tena sagāthakattādinā nimittena tesu tesu suttavisesesu geyyādisaññā patiṭṭhitāti visesavidhayo suttaṅgato pare geyyādayo. Yaṃ panettha geyyaṅgādinimittarahitaṃ, taṃ suttaṅgaṃ visesasaññāparihārena sāmaññasaññāya pavattanatoti. Nanu ca sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇanti suttaṅgaṃ na sambhavatīti codanā tadavatthā evāti? Na tadavatthā sodhitattā. Sodhitañhi pubbe ‘‘gāthāvirahe sati pucchāvissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimitta’’nti.
ಯಞ್ಚ ವುತ್ತಂ ‘‘ಗಾಥಾಭಾವತೋ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಾದೀನಂ ಸುತ್ತಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ನ ಸಿಯಾ’’ತಿ (ಖು॰ ಪಾ॰ ೫.೧; ಸು॰ ನಿ॰ ೨೬೧), ತಂ ನ, ನಿರುಳ್ಹತ್ತಾ। ನಿರುಳ್ಹೋ ಹಿ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಾದೀನಂ ಸುತ್ತಭಾವೋ। ನ ಹಿ ತಾನಿ ಧಮ್ಮಪದಬುದ್ಧವಂಸಾದಯೋ ವಿಯ ಗಾಥಾಭಾವೇನ ಪಞ್ಞಾತಾನಿ, ಕಿನ್ತು ಸುತ್ತಭಾವೇನೇವ। ತೇನೇವ ಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸುತ್ತನಾಮಕ’’ನ್ತಿ ನಾಮಗ್ಗಹಣಂ ಕತಂ। ಯಂ ಪನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಗಾಥಕತ್ತಾ ಗೇಯ್ಯಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ , ತದಪಿ ನತ್ಥಿ, ಯಸ್ಮಾ ಸಹತಾಞ್ಞೇನ। ಸಹ ಗಾಥಾಹೀತಿ ಹಿ ಸಗಾಥಕಂ, ಸಹಭಾವೋ ಚ ನಾಮ ಅತ್ಥತೋ ಅಞ್ಞೇನ ಹೋತಿ, ನ ಚ ಮಙ್ಗಲಸುತ್ತಾದೀಸು ಗಾಥಾವಿನಿಮುತ್ತೋ ಕೋಚಿ ಸುತ್ತಪದೇಸೋ ಅತ್ಥಿ, ಯೋ ‘‘ಸಹ ಗಾಥಾಹೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚೇಯ್ಯ, ನ ಚ ಸಮುದಾಯೋ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥಿ। ಯದಪಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗಾದೀಸು ಸಗಾಥಕಪ್ಪದೇಸಾನಂ ಗೇಯ್ಯಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ, ತದಪಿ ನ ಅಞ್ಞತೋ। ಅಞ್ಞಾ ಏವ ಹಿ ತಾ ಗಾಥಾ ಜಾತಕಾದಿಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ, ಅತೋ ನ ತಾಹಿ ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗಾದೀನಂ ಗೇಯ್ಯಙ್ಗಭಾವೋತಿ। ಏವಂ ಸುತ್ತಾದೀನಂ ಅಙ್ಗಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಙ್ಕರಾಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Yañca vuttaṃ ‘‘gāthābhāvato maṅgalasuttādīnaṃ suttaṅgasaṅgaho na siyā’’ti (khu. pā. 5.1; su. ni. 261), taṃ na, niruḷhattā. Niruḷho hi maṅgalasuttādīnaṃ suttabhāvo. Na hi tāni dhammapadabuddhavaṃsādayo viya gāthābhāvena paññātāni, kintu suttabhāveneva. Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘suttanāmaka’’nti nāmaggahaṇaṃ kataṃ. Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘sagāthakattā geyyaṅgasaṅgaho siyā’’ti , tadapi natthi, yasmā sahatāññena. Saha gāthāhīti hi sagāthakaṃ, sahabhāvo ca nāma atthato aññena hoti, na ca maṅgalasuttādīsu gāthāvinimutto koci suttapadeso atthi, yo ‘‘saha gāthāhī’’ti vucceyya, na ca samudāyo nāma koci atthi. Yadapi vuttaṃ ‘‘ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānaṃ geyyaṅgasaṅgaho siyā’’ti, tadapi na aññato. Aññā eva hi tā gāthā jātakādipariyāpannattā, ato na tāhi ubhatovibhaṅgādīnaṃ geyyaṅgabhāvoti. Evaṃ suttādīnaṃ aṅgānaṃ aññamaññasaṅkarābhāvo veditabbo.
ಅತ್ಥತ್ಥನ್ತಿ ಅತ್ಥಭೂತಂ ಯಥಾಭೂತಂ ಅತ್ಥಂ। ಅನತ್ಥಮ್ಪಿ ಕೇಚಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸವಸೇನ ‘‘ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ‘‘ಅತ್ಥತ್ಥ’’ನ್ತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಕಾರಣತ್ಥನ್ತಿ ಕಾರಣಭೂತಂ ಅತ್ಥಂ, ಸೀಲಂ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಕಾರಣಂ, ಸಮಾಧಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಯಾತಿ ಏವಂ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಕಾರಣಭೂತಂ ಅತ್ಥಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತೇನೇತಂ ದಸ್ಸೇತಿ – ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸೀಲಂ ಕಥಿತಂ, ತಞ್ಚ ಯಾವದೇವ ಸಮಾಧತ್ಥಂ, ಸಮಾಧಿ ವಿಪಸ್ಸನತ್ಥೋ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಮಗ್ಗತ್ಥಾ, ಮಗ್ಗೋ ಫಲತ್ಥೋ, ವಟ್ಟಂ ಕಥಿತಂ ಯಾವದೇವ ವಿವಟ್ಟಾಧಿಗಮತ್ಥನ್ತಿ ಜಾನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀತಿ। ಏವಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಭಾಸಿತತ್ಥಪಯೋಜನತ್ಥಾನಂ ಗಹಿತತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ನ ವಿಚಾರೇನ್ತಿ, ನಿಜ್ಝಾನಪಞ್ಞಾಕ್ಖಮಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ನಿಜ್ಝಾಯಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯ ರೋಚೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಇತಿ ಏವಂ ಏತಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿಯಾ ವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖಾನಿಸಂಸಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪರಿ ಪರೇಹಿ ಆರೋಪಿತವಾದಸ್ಸ ನಿಗ್ಗಹಸ್ಸ ಮೋಕ್ಖಪಯೋಜನಾ ಹುತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ। ವಾದಪ್ಪಮೋಕ್ಖೋ ವಾ ನಿನ್ದಾಪಮೋಕ್ಖೋ। ಯಸ್ಸ ಚಾತಿ ಯಸ್ಸ ಚ ಸೀಲಾದಿಪೂರಣೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ, ಮಗ್ಗಸ್ಸ ವಾ ತದಧಿಗಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ, ಫಲಸ್ಸ ವಾ ತದಧಿಗಮೇನ ಪತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ, ಅನುಪಾದಾವಿಮೋಕ್ಖಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ। ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ಞಾಯೇನ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನಾನುಭೋನ್ತಿ ನ ವಿನ್ದನ್ತಿ। ತೇಸಂ ತೇ ಧಮ್ಮಾ ದುಗ್ಗಹಿತಾ ಉಪಾರಮ್ಭಮಾನದಪ್ಪಮಕ್ಖಪಳಾಸಾದಿಹೇತುಭಾವೇನ ದೀಘರತ್ತಂ ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ।
Atthatthanti atthabhūtaṃ yathābhūtaṃ atthaṃ. Anatthampi keci vipallāsavasena ‘‘attho’’ti gaṇhantīti ‘‘atthattha’’nti visesetvā vuttaṃ. Kāraṇatthanti kāraṇabhūtaṃ atthaṃ, sīlaṃ samādhissa kāraṇaṃ, samādhi vipassanāyāti evaṃ tassa tassa kāraṇabhūtaṃ atthaṃ. Tenāha ‘‘imasmiṃ ṭhāne sīla’’ntiādi. Tenetaṃ dasseti – imasmiṃ ṭhāne sīlaṃ kathitaṃ, tañca yāvadeva samādhatthaṃ, samādhi vipassanattho, vipassanā maggatthā, maggo phalattho, vaṭṭaṃ kathitaṃ yāvadeva vivaṭṭādhigamatthanti jānituṃ na sakkontīti. Evaṃ pāḷiyaṃ ‘‘attha’’nti iminā bhāsitatthapayojanatthānaṃ gahitatā veditabbā. Na pariggaṇhantīti na vicārenti, nijjhānapaññākkhamā na honti, nijjhāyitvā paññāya rocetvā gahetabbā na hontīti adhippāyo. Iti evaṃ etāya pariyattiyā vādappamokkhānisaṃsā attano upari parehi āropitavādassa niggahassa mokkhapayojanā hutvā dhammaṃ pariyāpuṇanti. Vādappamokkho vā nindāpamokkho. Yassa cāti yassa ca sīlādipūraṇena pattabbassa, maggassa vā tadadhigamena pattabbassa, phalassa vā tadadhigamena pattabbassa, anupādāvimokkhassa vā atthāya. Dhammaṃ pariyāpuṇanti, ñāyena pariyāpuṇantīti adhippāyo. Nānubhonti na vindanti. Tesaṃ te dhammā duggahitā upārambhamānadappamakkhapaḷāsādihetubhāvena dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
೨೩೯. ಅಲಂ ಪರಿಯತ್ತೋ ಗದೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಅಲಗದ್ದೋ ಅನುನಾಸಿಕಲೋಪಂ ದ-ಕಾರಾಗಮಞ್ಚ ಕತ್ವಾ। ವಟ್ಟದುಕ್ಖಕನ್ತಾರತೋ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಪರಿಯತ್ತಿ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿ। ಭಣ್ಡಾಗಾರೇ ನಿಯುತ್ತೋ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ, ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ ವಿಯ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೋ, ಧಮ್ಮರತನಾನುಪಾಲಕೋ। ಅಞ್ಞಂ ಅತ್ಥಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಪರಿಯತ್ತಿ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿ। ‘‘ವಂಸಾನುರಕ್ಖಕೋವಾ’’ತಿ ಅವಧಾರಣಂ ಸೀಹಾವಲೋಕನಞಾಯೇನ ತನ್ತಿಧಾರಕೋವ ಪವೇಣಿಪಾಲಕೋವಾತಿ ಪುರಿಮಪದದ್ವಯೇಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
239. Alaṃ pariyatto gado assāti alagaddo anunāsikalopaṃ da-kārāgamañca katvā. Vaṭṭadukkhakantārato nittharaṇatthāya pariyatti nittharaṇapariyatti. Bhaṇḍāgāre niyutto bhaṇḍāgāriko, bhaṇḍāgāriko viya bhaṇḍāgāriko, dhammaratanānupālako. Aññaṃ atthaṃ anapekkhitvā bhaṇḍāgārikasseva sato pariyatti bhaṇḍāgārikapariyatti. ‘‘Vaṃsānurakkhakovā’’ti avadhāraṇaṃ sīhāvalokanañāyena tantidhārakova paveṇipālakovāti purimapadadvayepi yojetabbaṃ.
ಯದಿ ತನ್ತಿಧಾರಣಾದಿಅತ್ಥಂ ಬುದ್ಧವಚನಸ್ಸ ಪರಿಯಾಪುಣನಂ ಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಪರಿಯತ್ತಿ, ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಖೀಣಾಸವಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ನನು ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸಪಿ ಅಯಂ ನಯೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಅನುಯೋಗಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಯೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಅತ್ತನೋ ಠಾನೇತಿ ನಿತ್ಥರಣಟ್ಠಾನೇ। ಕಾಮಂ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ‘‘ಪವೇಣಿಂ ಪಾಲೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಜ್ಝಾಸಯೇನ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ। ಅತ್ತನೋ ಪನ ಭವಕನ್ತಾರತೋ ಅನಿತ್ತಿಣ್ಣತ್ತಾ ತಸ್ಸ ಸಾ ಪರಿಯತ್ತಿ ನಿತ್ಥರಣಪರಿಯತ್ತಿ ಏವ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ।
Yadi tantidhāraṇādiatthaṃ buddhavacanassa pariyāpuṇanaṃ bhaṇḍāgārikapariyatti, kasmā ‘‘khīṇāsavassā’’ti visesetvā vuttaṃ, nanu ekaccassa puthujjanassapi ayaṃ nayo labbhatīti anuyogaṃ sandhāyāha ‘‘yo panā’’tiādi. Attano ṭhāneti nittharaṇaṭṭhāne. Kāmaṃ puthujjano ‘‘paveṇiṃ pālessāmī’’ti ajjhāsayena pariyāpuṇāti. Attano pana bhavakantārato anittiṇṇattā tassa sā pariyatti nittharaṇapariyatti eva nāma hotīti adhippāyo. Tenāha ‘‘puthujjanassā’’tiādi.
ನಿಜ್ಝಾನಂ ಖಮನ್ತೀತಿ ನಿಜ್ಝಾನಪಞ್ಞಂ ಖಮನ್ತಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಆಗತೇ ಸೀಲಾದಿಧಮ್ಮೇ ನಿಜ್ಝಾಯಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞಾಯ ರೋಚೇತ್ವಾ ಯಾಥಾವತೋ ಗಹೇತಬ್ಬಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಧ ಸೀಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ನ ಕೇವಲಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ಪರಿಯತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಫಲಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ, ಪರವಾದನಿಗ್ಗಹಸಕವಾದಪತಿಟ್ಠಾಪನಾದೀನಿಪಿ ಇಜ್ಝನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪರವಾದೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪರಪ್ಪವಾದಂ ಸಹಧಮ್ಮೇನ ಸುನಿಗ್ಗಹಂ ನಿಗ್ಗಹಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೨೬೮)। ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿನಿವೇಠನಾದಿವಸೇನ ಇಚ್ಛಿತಂ ಇಚ್ಛಿತಂ ಪಾಳಿಪದೇಸಂ। ಮೋಚೇತುನ್ತಿ ಅಪನೇತುಂ। ಅಹಿತಾಯ ದುಕ್ಖಾಯ ಅಸಂವತ್ತನಮ್ಪಿ ತದಭಾವೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಹಿತಸುಖಸ್ಸ ಕಾರಣಮೇವ ತಸ್ಮಿಂ ಸತಿ ಭಾವತೋತಿ। ಸುಗ್ಗಹಿತಅಲಗದ್ದಸ್ಸಪಿ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಸಂವತ್ತನತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Nijjhānaṃ khamantīti nijjhānapaññaṃ khamanti. Tattha tattha āgate sīlādidhamme nijjhāyitvā paññāya rocetvā yāthāvato gahetabbā honti. Tenāha ‘‘idha sīla’’ntiādi. Na kevalaṃ suggahitaṃ pariyattiṃ nissāya maggabhāvanāphalasacchikiriyā, paravādaniggahasakavādapatiṭṭhāpanādīnipi ijjhantīti dassetuṃ ‘‘paravāde’’tiādi vuttaṃ. Tenāha ‘‘uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahaṃ niggahitvā’’tiādi (dī. ni. 2.268). Icchiticchitaṭṭhānanti diṭṭhiviniveṭhanādivasena icchitaṃ icchitaṃ pāḷipadesaṃ. Mocetunti apanetuṃ. Ahitāya dukkhāya asaṃvattanampi tadabhāve uppajjanakahitasukhassa kāraṇameva tasmiṃ sati bhāvatoti. Suggahitaalagaddassapi hitāya sukhāya saṃvattanatā daṭṭhabbā.
೨೪೦. ಉತ್ತರನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಉತ್ತರೋ, ಸಿನನ್ತಿ ಬನ್ಧನ್ತೀತಿ ಸೇತು, ಉತ್ತರೋ ಚ ಸೋ ಸೇತು ಚಾತಿ ಉತ್ತರಸೇತು। ಕೂಲಂ ಪರತೀರಂ ವಹತಿ ಪಾಪೇತೀತಿ ಕುಲ್ಲಂ। ಕಲಾಪಂ ಕತ್ವಾ ಬದ್ಧೋತಿ ವೇಳುನಳಾದೀಹಿ ಕಲಾಪವಸೇನ ಬದ್ಧೋ। ಅಣುನ್ತಿ ಇದಂ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಆರಮ್ಮಣಂ ಸಞ್ಞೋಜನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಥೂಲನ್ತಿ ಇತರಂ। ದಿಟ್ಠಿನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತದಸ್ಸನಂ, ವಿಪಸ್ಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಏವಂ ಪರಿಯೋದಾತನ್ತಿ ತೇಭೂಮಕೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಞಾತಂ ‘‘ನೇತಂ ಮಮ, ನೇಸೋಹಮಸ್ಮಿ, ನ ಮೇಸೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ, ಏವಂ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಸಂಕಿಲೇಸಾಭಾವೇನ ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಸುದ್ಧಂ, ಪರಿಸುದ್ಧತ್ತಾ ಏವ ಪರಿಯೋದಾತಂ। ನ ಅಲ್ಲೀಯೇಥಾತಿ ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ನ ನಿಸ್ಸಯೇಥ। ನ ಕೇಲಾಯೇಥಾತಿ ನ ಮಮಾಯೇಥ। ನ ಧನಾಯೇಥಾತಿ ಧನಂ ದ್ರಬ್ಯಂ ನ ಕಯಿರಾಥ। ಉಭಯತ್ಥಾತಿ ಸಮಥೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಚ।
240. Uttaranti etenāti uttaro, sinanti bandhantīti setu, uttaro ca so setu cāti uttarasetu. Kūlaṃ paratīraṃ vahati pāpetīti kullaṃ. Kalāpaṃ katvā baddhoti veḷunaḷādīhi kalāpavasena baddho. Aṇunti idaṃ aṭṭhasamāpattiārammaṇaṃ saññojanaṃ sandhāya vadati. Thūlanti itaraṃ. Diṭṭhinti yathābhūtadassanaṃ, vipassananti attho. Evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātanti tebhūmakesu dhammesu ñātaṃ ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti, evaṃ taṇhādiṭṭhisaṃkilesābhāvena sabbaso visuddhaṃ, parisuddhattā eva pariyodātaṃ. Na allīyethāti nikantivasena na nissayetha. Na kelāyethāti na mamāyetha. Na dhanāyethāti dhanaṃ drabyaṃ na kayirātha. Ubhayatthāti samathe vipassanāya ca.
ಅಸದ್ಧಮ್ಮೇತಿಆದೀಸು ಅಸತಂ ಹೀನಜ್ಝಾಸಯಾನಂ ಧಮ್ಮೋತಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮೋ। ಗಾಮವಾಸೀನಂ ಧಮ್ಮೋತಿ ಗಾಮಧಮ್ಮೋ। ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಸ್ಸನಸಭಾವತಾಯ ವಸಲಧಮ್ಮೋ। ಕಿಲೇಸೇಹಿ ದೂಸಿತತ್ತಾ ಥೂಲತ್ತಾ ಚ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೋ। ಉದಕಸುದ್ಧಿಪರಿಯೋಸಾನತಾಯ ಓದಕನ್ತಿಕೋ। ‘‘ಧಮ್ಮಾಪಿ ವೋ ಪಹಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಓವಾದೇನ ಭಿಕ್ಖೂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕಥೇನ್ತೋಪಿ ಅರಿಟ್ಠಂಯೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Asaddhammetiādīsu asataṃ hīnajjhāsayānaṃ dhammoti asaddhammo. Gāmavāsīnaṃ dhammoti gāmadhammo. Kilesānaṃ vassanasabhāvatāya vasaladhammo. Kilesehi dūsitattā thūlattā ca duṭṭhullo. Udakasuddhipariyosānatāya odakantiko. ‘‘Dhammāpi vo pahātabbā’’ti imināpi ovādena bhikkhū uddissa kathentopi ariṭṭhaṃyeva niggaṇhāti.
೨೪೧. ತಿವಿಧಗ್ಗಾಹವಸೇನಾತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹವಸೇನ। ಯದಿ ಏವಂ ‘‘ಅಹಂ ಮಮಾತಿ ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ಗಾಹದ್ವಯಮೇವ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ? ನಯಿದಮೇವಂ ತತ್ಥಾಪಿ ಗಾಹತ್ತಯಸ್ಸೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ। ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಇಮಿನಾ ಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹಾ ವುತ್ತಾ ‘‘ಅಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಗಾಹಸಾಮಞ್ಞತೋ। ದಿಟ್ಠಿಪಿ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉತ್ತರದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯಾ ಚ ಕಾರಣಭಾವತೋ। ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಞ್ಚ ಖನ್ಧಾ, ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾದೀನಿ ಚ। ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಅವಿಜ್ಜಾ-ಫಸ್ಸ-ಸಞ್ಞಾ-ವಿತಕ್ಕ-ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರ-ಪಾಪಮಿತ್ತಪರತೋಘೋಸಾದಿಕೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಪನಿಸ್ಸಯಾದಿಪಚ್ಚಯೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಂ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೧.೧೨೪)‘‘ಕತಮಾನಿ ಅಟ್ಠ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನಿ ಅವಿಜ್ಜಾಪಿ ಫಸ್ಸೋಪಿ ಸಞ್ಞಾಪಿ ವಿತಕ್ಕೋಪಿ ಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೋಪಿ ಪಾಪಮಿತ್ತೋಪಿ ಪರತೋಘೋಸೋಪಿ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾತಿ ರುಪ್ಪನಸಭಾವಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಾ। ರೂಪಂ ಪನ ಅತ್ತಾತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಇಧ ‘‘ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೮೧, ೩೪೫) ಇಮಸ್ಸ ಗಾಹಸ್ಸ ಅನಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ। ಸೋ ಹಿ ‘‘ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪರತೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಧ ಪನ ‘‘ರೂಪವನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತನಿ ರೂಪಂ, ರೂಪಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಾನ’’ನ್ತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಗಾಹಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ಕೇಚಿ, ತದಯುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ಅತ್ತಾ ನ ಹೋತಿ, ಅತ್ತಗ್ಗಾಹಸ್ಸ ಪನ ಆಲಮ್ಬನಂ ಹೋತಿ, ಅತ್ತಸಭಾವೇಯೇವ ವಾ ರೂಪಾದಿಧಮ್ಮೇ ಆರಬ್ಭ ಅತ್ತದಿಟ್ಠಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ತಸ್ಸ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅನುಪಲಬ್ಭನತೋ, ತಸ್ಮಾ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಾವ ಅತ್ತದಿಟ್ಠೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ರೂಪಂ ಪನ ‘‘ಅತ್ತಾ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟಿವಿಪಸ್ಸನಾ ವಿಯ ದಿಟ್ಠಿಅನುಪಸ್ಸನಾ ನಾಮ ದಸ್ಸಿತಾ।
241.Tividhaggāhavasenāti taṇhāmānadiṭṭhiggāhavasena. Yadi evaṃ ‘‘ahaṃ mamāti gaṇhātī’’ti gāhadvayameva kasmā vuttanti? Nayidamevaṃ tatthāpi gāhattayasseva vuttattā. ‘‘Aha’’nti hi iminā mānadiṭṭhiggāhā vuttā ‘‘ahamasmī’’ti gāhasāmaññato. Diṭṭhipi diṭṭhiṭṭhānaṃ purimuppannāya diṭṭhiyā uttaradiṭṭhiyā sakkāyadiṭṭhiyā sassatadiṭṭhiyā ca kāraṇabhāvato. Ārammaṇaṃ pañca khandhā, rūpārammaṇādīni ca. Diṭṭhiyā paccayo avijjā-phassa-saññā-vitakka-ayonisomanasikāra-pāpamittaparatoghosādiko diṭṭhiyā upanissayādipaccayo. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.124)‘‘katamāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni avijjāpi phassopi saññāpi vitakkopi ayonisomanasikāropi pāpamittopi paratoghosopi diṭṭhiṭṭhāna’’ntiādi. Rūpārammaṇāti ruppanasabhāvadhammārammaṇā. Rūpaṃ pana attāti na vattabbaṃ idha ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’ti (saṃ. ni. 3.81, 345) imassa gāhassa anadhippetattā. So hi ‘‘yampi taṃ diṭṭhiṭṭhāna’’ntiādinā parato vuccati. Idha pana ‘‘rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati, attani rūpaṃ, rūpasmiṃ attāna’’nti ime tayo gāhā adhippetāti keci, tadayuttaṃ. Yasmā rūpaṃ attā na hoti, attaggāhassa pana ālambanaṃ hoti, attasabhāveyeva vā rūpādidhamme ārabbha attadiṭṭhi uppajjati, na attānaṃ tassa paramatthato anupalabbhanato, tasmā rūpādiārammaṇāva attadiṭṭhīti katvā vuttaṃ, rūpaṃ pana ‘‘attā’’ti na vattabbanti ayamettha attho. ‘‘Yampi taṃ diṭṭhiṭṭhāna’’ntiādinā pana vipassanāpaṭivipassanā viya diṭṭhianupassanā nāma dassitā.
ಗನ್ಧರಸಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾಯತನಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಗಾಹಿನ್ದ್ರಿಯವಿಸಯತಾಯ ಪತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬತಾ। ತಞ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ವಿಸಯಂ ಪರಿಭುತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅವಸೇಸಾನಿ ಸತ್ತಾಯತನಾನಿ ವಿಞ್ಞಾತಂ ನಾಮ ಮನಸಾ ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬತೋ। ಅಞ್ಞಥಾ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ವಿಞ್ಞಾತತಾ ಸಿಯಾ। ಪತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಗತಂ। ಪರಿಯೇಸಿತನ್ತಿ ಗವೇಸಿತಂ। ಅನುವಿಚರಿತನ್ತಿ ಚಿನ್ತಿತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮನಸಾ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಪತ್ತಪರಿಯೇಸನಾನಂ ಅಪಟಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ, ವಿಸುಂ, ಏಕಜ್ಝಂ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಚತುಕ್ಕೋಟಿಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಪರಿಯೇಸಿತೇಹಿ ಅನುವಿಚರಿತಸ್ಸ ಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಲೋಕಸ್ಮಿಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಪಠಮಂ ಚೇತಸಾ ಪಚ್ಛಾ ಕಾಯೇನ ಪತ್ತತ್ತಾ ಪತ್ತಂ ನಾಮ। ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಂ ಪರಿಯೇಸಿತಂ ನಾಮ ಕೇವಲಂ ಪರಿಯೇಸಿತಭಾವತೋ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಞ್ಚ ನೋಪತ್ತಞ್ಚ ಮನಸಾ ಅನುವಿಚರಿತಬ್ಬತೋ ಮನಸಾನುವಿಚರಿತಂ ನಾಮ।
Gandharasaphoṭṭhabbāyatanānaṃ sampattagāhindriyavisayatāya patvā gahetabbatā. Tañhi tassa attano visayaṃ paribhutvā sambandhaṃ hutvā gaṇhāti. Avasesāni sattāyatanāni viññātaṃ nāma manasā viññātabbato. Aññathā itaresampi viññātatā siyā. Pattanti adhigataṃ. Pariyesitanti gavesitaṃ. Anuvicaritanti cintitaṃ. Tenāha ‘‘manasā’’ti. Ettha ca pattapariyesanānaṃ apaṭikkhepassa, visuṃ, ekajjhaṃ paṭikkhepassa ca vasena catukkoṭikaṃ dassetvā pattapariyesitehi anuvicaritassa bhedaṃ dassetuṃ ‘‘lokasmiñhī’’tiādi vuttaṃ. Pariyesitvā pattaṃ paṭhamaṃ cetasā pacchā kāyena pattattā pattaṃ nāma. Pariyesitvā nopattaṃ pariyesitaṃ nāma kevalaṃ pariyesitabhāvato. Apariyesitvā pattañca nopattañca manasā anuvicaritabbato manasānuvicaritaṃ nāma.
ಅಯಞ್ಚ ವಿಕಪ್ಪೋ ಆಕುಲೋ ವಿಯಾತಿ ‘‘ಅಥ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪತ್ತಟ್ಠೇನಾತಿ ಪತ್ತಭಾವೇನ ಪತ್ತತಾಸಾಮಞ್ಞೇನ। ಅಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ನೋಪತ್ತಂ ಮನಸಾನುವಿಚರಿತಂ ನಾಮ ಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿಯೇಸನಾಯ ಚ ಅಭಾವತೋ। ಸಬ್ಬಂ ವಾ ಏತನ್ತಿ ‘‘ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ। ಇಮಿನಾತಿ ‘‘ಯಮ್ಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ’’ತಿಆದಿವಚನೇನ। ವಿಞ್ಞಾಣಾರಮ್ಮಣಾ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಥಿತಾ ಪಾರಿಸೇಸಞಾಯೇನ । ಏವಂ ಪಾರಿಸೇಸಞಾಯಪರಿಗ್ಗಹೇ ಕಿಂ ಪಯೋಜನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಯೇಸಂ ವಿನೇಯ್ಯಾನಂ ದೇಸೇತಬ್ಬಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸರೂಪಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಆರಮ್ಮಣಕಿಚ್ಚ-ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮ-ಫಲವಿಸೇಸಾದಿ-ಪಕಾರನ್ತರವಿಭಾವನೇನ ಪಟಿವೇಧೋ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ತಪ್ಪಕಾರಭೇದೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ, ಯೇಸಂ ಪನ ಯೇನ ಏಕೇನೇವ ಪಕಾರೇನ ಸರೂಪೇನೇವ ವಾ ವಿಭಾವನೇ ಕತೇ ಪಟಿವೇಧೋ ಹೋತಿ, ತೇಸಂ ತಂ ವತ್ವಾ ಧಮ್ಮಿಸ್ಸರತ್ತಾ ತದಞ್ಞಂ ನಿರವಸೇಸಾಕಾರವಿಭಾವನಞ್ಚ ದೇಸನಾವಿಲಾಸೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಿಟ್ಠಾದಿಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ದಸ್ಸಿತ’’ನ್ತಿ।
Ayañca vikappo ākulo viyāti ‘‘atha vā’’tiādi vuttaṃ. Pattaṭṭhenāti pattabhāvena pattatāsāmaññena. Apariyesitvā nopattaṃ manasānuvicaritaṃ nāma pattiyā pariyesanāya ca abhāvato. Sabbaṃ vā etanti ‘‘pariyesitvā pattampī’’tiādinā vuttaṃ catubbidhampi. Imināti ‘‘yampi taṃ diṭṭhiṭṭhānaṃ’’tiādivacanena. Viññāṇārammaṇā taṇhāmānadiṭṭhiyo kathitā pārisesañāyena . Evaṃ pārisesañāyapariggahe kiṃ payojananti āha ‘‘desanāvilāsenā’’tiādi. Yesaṃ vineyyānaṃ desetabbadhammassa sarūpaṃ anāmasitvā ārammaṇakicca-sampayuttadhamma-phalavisesādi-pakārantaravibhāvanena paṭivedho hoti, tesaṃ tappakārabhedehi dhammehi, yesaṃ pana yena ekeneva pakārena sarūpeneva vā vibhāvane kate paṭivedho hoti, tesaṃ taṃ vatvā dhammissarattā tadaññaṃ niravasesākāravibhāvanañca desanāvilāso. Tenāha ‘‘diṭṭhādiārammaṇavasena viññāṇaṃ dassita’’nti.
ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಿ ಏವ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಯಂ ರೂಪಂ ಏಸಾ ದಿಟ್ಠಿ ‘‘ಲೋಕೋ ಚ ಅತ್ತಾ ಚಾ’’ತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಂ ರೂಪಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸೋ ಲೋಕೋ ಸೋ ಅತ್ತಾ’’ತಿ ವಚನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋ ಪೇಚ್ಚ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಉದ್ಧಮಾಘಾತನಿಕವಾದವಸೇನಾಯಂ ದಿಟ್ಠೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸೋ ಅಹಂ ಪರಲೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಚ್ಚೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿ। ಧುವೋತಿ ಥಿರೋ। ಸಸ್ಸತೋತಿ ಸಬ್ಬದಾಭಾವೀ। ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋತಿ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಚ ಅವಿಪರಿಣಾಮೇತಬ್ಬಸಭಾವೋ, ನಿಬ್ಬಿಕಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮ್ಪಿ ದಸ್ಸನನ್ತಿ ತಮ್ಪಿ ತಥಾವುತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿದಸ್ಸನಂ ಅತ್ತಾನಂ ವಿಯ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹವಿಸೇಸೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿಆದಿ। ದಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾತಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸಯಾ। ಕಥಂ ಪನ ದಿಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿವಿಸಯಾ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಪಸ್ಸನಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಟಿವಿಪಸ್ಸನಾಕಾಲೇತಿ ಯಮಕತೋ ಸಮ್ಮಸನಾದಿಕಾಲಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ತತ್ಥ ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾನಂ ಸದ್ದೇ ವಿಯ, ವೇದಜ್ಝಾಯೀನಂ ವೇದಸತ್ಥೇ ವಿಯ ಚ ದಿಟ್ಠಿಯಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹಪ್ಪವತ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Diṭṭhiṭṭhānanti diṭṭhi eva diṭṭhiṭṭhānaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva. Yaṃ rūpaṃ esā diṭṭhi ‘‘loko ca attā cā’’ti gaṇhāti. Taṃ rūpaṃ sandhāya ‘‘so loko so attā’’ti vacanaṃ vuttanti yojanā. So peccabhavissāmīti uddhamāghātanikavādavasenāyaṃ diṭṭhīti āha ‘‘so ahaṃ paralokaṃ gantvā nicco bhavissāmī’’tiādi. Dhuvoti thiro. Sassatoti sabbadābhāvī. Avipariṇāmadhammoti jarāya maraṇena ca avipariṇāmetabbasabhāvo, nibbikāroti attho. Tampi dassananti tampi tathāvuttaṃ diṭṭhidassanaṃ attānaṃ viya taṇhādiṭṭhiggāhavisesena gaṇhāti. Tenāha ‘‘etaṃ mamā’’tiādi. Diṭṭhārammaṇāti diṭṭhivisayā. Kathaṃ pana diṭṭhi diṭṭhivisayā hotīti āha ‘‘vipassanāyā’’tiādi. Paṭivipassanākāleti yamakato sammasanādikālaṃ sandhāyāha. Tattha akkharacintakānaṃ sadde viya, vedajjhāyīnaṃ vedasatthe viya ca diṭṭhiyaṃ diṭṭhigatikānaṃ diṭṭhiggāhappavatti daṭṭhabbā.
ಸಮನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಪದಸ್ಸ ಚ ತಸ್ಸೋ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ಅತ್ಥೋತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ನಾಮ ಚತುಬ್ಬಿಧಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಞಾಣಂ ತಾವ ಸಮವಿಸಮಂ ಸಮ್ಮಾ ಯಾಥಾವತೋ ಅನುಪಸ್ಸತೀತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾ। ಇತರಾ ಪನ ಸಂಕಿಲೇಸವಸೇನ ಅನು ಅನು ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಹೋತು ತಾವ ದಿಟ್ಠಿಸಮನುಪಸ್ಸನಾ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಭಾವತೋ, ಕಥಂ ತಣ್ಹಾಮಾನಾತಿ? ತಣ್ಹಾಯಪಿ ಸತ್ತಾನಂ ಪಾಪಕರಣೇ ಉಪಾಯದಸ್ಸನವಸೇನ ಪಞ್ಞಾಪತಿರೂಪಿಕಾ ಪವತ್ತಿ ಲಬ್ಭತೇವ, ಯಾಯ ವಞ್ಚನನಿಕತಿಸಾಚಿಯೋಗಾ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ। ಮಾನೋಪಿ ಸೇಯ್ಯಾದಿನಾ ದಸ್ಸನವಸೇನೇವ ತಥಾ ಅತ್ತಾನಂ ಊಹತೀತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನಾನಂ ಸಮನುಪಸ್ಸನಾಪತಿರೂಪಿಕಾ ಪವತ್ತಿ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇತಿ ‘‘ಏತಂ ಮಮಾ’’ತಿ ಏವಂ ಗಹೇತಬ್ಬೇ ತಣ್ಹಾವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಜ್ಝತ್ತಖನ್ಧಪಞ್ಚಕೇ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನೇ ವಿನಟ್ಠೇ। ನ ಪರಿತಸ್ಸತಿ ಭಯಪರಿತ್ತಾಸತಣ್ಹಾಪರಿತ್ತಾಸಾನಂ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮುಗ್ಘಾತಿತತ್ತಾ।
Samanupassatīti padassa ca tasso samanupassanā atthoti yojanā. Tena samanupassanā nāma catubbidhāti dasseti. Tattha ñāṇaṃ tāva samavisamaṃ sammā yāthāvato anupassatīti samanupassanā. Itarā pana saṃkilesavasena anu anu passantīti samanupassanā. Yadi evaṃ hotu tāva diṭṭhisamanupassanā micchādassanabhāvato, kathaṃ taṇhāmānāti? Taṇhāyapi sattānaṃ pāpakaraṇe upāyadassanavasena paññāpatirūpikā pavatti labbhateva, yāya vañcananikatisāciyogā sambhavanti. Mānopi seyyādinā dassanavaseneva tathā attānaṃ ūhatīti taṇhāmānānaṃ samanupassanāpatirūpikā pavatti labbhatīti daṭṭhabbaṃ. Avijjamāneti ‘‘etaṃ mamā’’ti evaṃ gahetabbe taṇhāvatthusmiṃ ajjhattakhandhapañcake anupalabbhamāne vinaṭṭhe. Na paritassati bhayaparittāsataṇhāparittāsānaṃ maggena samugghātitattā.
೨೪೨. ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹೀತಿ ‘‘ಅಸತಿ ನ ಪರಿತಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಇತರೇಹಿ ತೀಹಿ ಸಹ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹೀತಿ ಚತುಕ್ಕೋಟಿಕಸುಞ್ಞತಾಕಥನಸ್ಸ ಕಾರಣೇಹಿ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಅಸತೀತಿ ಬಾಹಿರೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇ। ಸಾ ಪನಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಮಾನತಾ ಲದ್ಧವಿನಾಸೇನ ವಾ ಅಲದ್ಧಾಲಾಭೇನ ವಾತಿ ಪಾಳಿಯಂ – ‘‘ಅಹು ವತ ಮೇ, ತಂ ವತ ಮೇ ನತ್ಥಿ, ಸಿಯಾ ವತ ಮೇ, ತಂ ವತಾಹಂ ನ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ತದುಭಯಂ ಪರಿಕ್ಖಾರವಸೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪರಿತಸ್ಸನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರವಿನಾಸೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಾನಂ ‘‘ರಥೋ ವಯ್ಹ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದಿ। ವಾಹನಂ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಿ।
242.Catūhi kāraṇehīti ‘‘asati na paritassatī’’ti vuttampi itarehi tīhi saha gahetvā vuttaṃ. Catūhi kāraṇehīti catukkoṭikasuññatākathanassa kāraṇehi. Bahiddhā asatīti bāhire vatthusmiṃ avijjamāne. Sā panassa avijjamānatā laddhavināsena vā aladdhālābhena vāti pāḷiyaṃ – ‘‘ahu vata me, taṃ vata me natthi, siyā vata me, taṃ vatāhaṃ na labhāmī’’ti vuttanti tadubhayaṃ parikkhāravasena vibhajitvā tattha paritassanaṃ dassetuṃ ‘‘bahiddhā parikkhāravināse’’tiādi vuttaṃ. Tattha yānaṃ ‘‘ratho vayha’’nti evamādi. Vāhanaṃ hatthiassādi.
ಯೇಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹೀತಿ ಯೇಹಿ ಅಸನ್ತಪತ್ಥನಾದೀಹಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ। ಏವಂ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಂ ‘‘ಅಹು ವತ ಮೇ’’ತಿಆದಿನಾ ಚೋದನಾದಿ ಭವೇಯ್ಯ। ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾಧಿಟ್ಠಾನಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾಭಿನಿವೇಸಾನುಸಯಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಪರಾಪರಂ ಪವತ್ತಾಸು ದಿಟ್ಠೀಸು ಯಾ ಪರತೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ, ತಾಸಂ ಪುರಿಮುಪ್ಪನ್ನಾ ದಿಟ್ಠಿಯೋ ಕಾರಣಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನಿ। ಅಧಿಕರಣಟ್ಠೇನ ದಿಟ್ಠಾಧಿಟ್ಠಾನಾನಿ, ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಿಯುಟ್ಠಾನಾನಿ। ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೦೨, ೪೨೭; ೩.೨೭-೨೯; ಉದಾ॰ ೫೫; ಮಹಾನಿ॰ ೨೦; ನೇತ್ತಿ॰ ೫೯) ಪವತ್ತಿಯಾ ಅಭಿನಿವೇಸಾ। ಅಪ್ಪಹೀನಭಾವೇನ ಸನ್ತಾನೇ ಸಯನ್ತೀತಿ ಅನುಸಯಾತಿ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾದೀನಂ ಪದಾನಂ ವಿಭಾಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ಕಮ್ಪನಿಯತಾಯ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾವ ಇಞ್ಜಿತಾನೀತಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಇಞ್ಜಿತಾನಿ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಉಪಧೀಯತಿ ಏತ್ಥ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಉಪಧಿ, ಖನ್ಧಾವ ಉಪಧಿ ಖನ್ಧೂಪಧಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತದೇವ ಚ ಆಗಮ್ಮ ತಣ್ಹಾ ಖೀಯತಿ ವಿರಜ್ಜತಿ ನಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಉಚ್ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸಾಮಿ ನಾಮಸ್ಸೂತಿಆದೀಸು ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ಸಂಸಯೇ ವಾ। ತಾಸೋತಿ ಅತ್ತನಿಯಾಭಾವಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಣ್ಹಾಪರಿತ್ತಾಸೋ ಚೇವ ಭಯಪರಿತ್ತಾಸೋ ಚ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಾಸೋ ಹೇಸೋ’’ತಿಆದಿ। ನೋ ಚಸ್ಸಂ, ನೋ ಚ ಮೇ ಸಿಯಾತಿ ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಕಿರ ಕೋಚಿ ನೋ ಚಸ್ಸಂ, ‘‘ಮೇ’’ತಿ ಚ ಕಿಞ್ಚಿ ನೋ ಸಿಯಾತಿ। ತಾಸಪ್ಪತೀಕಾರದಸ್ಸನಞ್ಹೇತಂ।
Yehikilesehīti yehi asantapatthanādīhi kilesehi. Evaṃ bhaveyyāti evaṃ ‘‘ahu vata me’’tiādinā codanādi bhaveyya. Diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhānapariyuṭṭhānābhinivesānusayānanti ettha aparāparaṃ pavattāsu diṭṭhīsu yā parato uppannā diṭṭhiyo, tāsaṃ purimuppannā diṭṭhiyo kāraṇaṭṭhena diṭṭhiṭṭhānāni. Adhikaraṇaṭṭhena diṭṭhādhiṭṭhānāni, pariyuṭṭhānappattiyā sabbāpi diṭṭhipariyuṭṭhānāni. ‘‘Idameva saccaṃ moghamañña’’nti (ma. ni. 2.202, 427; 3.27-29; udā. 55; mahāni. 20; netti. 59) pavattiyā abhinivesā. Appahīnabhāvena santāne sayantīti anusayāti evaṃ diṭṭhiṭṭhānādīnaṃ padānaṃ vibhāgo veditabbo. Taṇhādīhi kampaniyatāya sabbasaṅkhārāva iñjitānīti sabbasaṅkhāraiñjitāni. Sesapadadvayepi eseva nayo. Upadhīyati ettha dukkhanti upadhi, khandhāva upadhi khandhūpadhi. Esa nayo sesesupi. Tadeva ca āgamma taṇhā khīyati virajjati nirujjhatīti yojanā. Ucchijjissāmi nāmassūtiādīsu nipātamattaṃ, saṃsaye vā. Tāsoti attaniyābhāvaṃ paṭicca taṇhāparittāso ceva bhayaparittāso ca. Tenāha ‘‘tāso heso’’tiādi. No cassaṃ,no ca me siyāti ‘‘aha’’nti kira koci no cassaṃ, ‘‘me’’ti ca kiñci no siyāti. Tāsappatīkāradassanañhetaṃ.
೨೪೩. ಏತ್ತಾವತಾತಿ ‘‘ಏವಂ ವುತ್ತೇ’’ತಿಆದಿನಾ, ಪುಚ್ಛಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ಪವತ್ತಾಯ ‘‘ಛಯಿಮಾನಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿಟ್ಠಾನಾನೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೧) ವಾ। ಸಾಪಿ ಹಿ ಅಜ್ಝತ್ತಖನ್ಧವಿನಾಸೇ ಪರಿತಸ್ಸನಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅಪರಿತಸ್ಸನಕಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೀ ಪವತ್ತಾತಿ ತಸ್ಸನಕಸ್ಸ ಸುಞ್ಞತಾದಸ್ಸನಂ ಅಕಿಚ್ಚಸಾಧಕಮ್ಪಿ ಸುಞ್ಞತಾದಸ್ಸನಮೇವಾತಿ ಇಮೇಸಂ ವಸೇನ ‘‘ಚತುಕ್ಕೋಟಿಕಾ ಸುಞ್ಞತಾ ಕಥಿತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಕ್ಖಾರನ್ತಿ ಬಾಹಿರಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಂ ಅವಿಞ್ಞಾಣಕಞ್ಚ ಸತ್ತೋಪಕರಣಂ। ತಞ್ಹಿ ಜೀವಿತವುತ್ತಿಯಾ ಪರಿಕ್ಖಾರಕಟ್ಠೇನ ‘‘ಪರಿಕ್ಖಾರೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿಗ್ಗಹಂ ನಾಮ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಮಮ ಇದ’’ನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬತಾಯ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ಕತ್ವಾ। ಸಬ್ಬೋಪಿ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋ ‘‘ಅತ್ತಾ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ, ಅತ್ತಾ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅತ್ತದಿಟ್ಠಿಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಪಮುಖಾ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಯೋ’’ತಿ। ಅಯಾಥಾವಗ್ಗಾಹಿನಾ ಅಭಿನಿವೇಸನಪಞ್ಞಾಪನಾನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಭಾವತೋ ದಿಟ್ಠಿ ಏವ ನಿಸ್ಸಯೋತಿ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ। ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾತಿ ನಿಚ್ಚಾದಿವಿಸೇಸಯುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ। ಕಿಮೇವಂ ಪರಿಗ್ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ ? ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ‘‘ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಂ ಉಪಾದಿಯೇಥ, ತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ನಿಸ್ಸಯೇಥಾ’’ತಿ ಏತೇಸುಪಿ।
243.Ettāvatāti ‘‘evaṃ vutte’’tiādinā, pucchānusandhivasena pavattāya ‘‘chayimāni, bhikkhave, diṭṭhiṭṭhānānī’’tiādinā (ma. ni. 1.241) vā. Sāpi hi ajjhattakhandhavināse paritassanakaṃ dassetvā aparitassanakaṃ dassentī pavattāti tassanakassa suññatādassanaṃ akiccasādhakampi suññatādassanamevāti imesaṃ vasena ‘‘catukkoṭikā suññatā kathitā’’ti vuttaṃ. Bahiddhā parikkhāranti bāhiraṃ saviññāṇakaṃ aviññāṇakañca sattopakaraṇaṃ. Tañhi jīvitavuttiyā parikkhārakaṭṭhena ‘‘parikkhāro’’ti vuttaṃ. Pariggahaṃ nāma katvāti ‘‘mama ida’’nti pariggahetabbatāya pariggahitaṃ nāma katvā. Sabbopi diṭṭhiggāho ‘‘attā nicco dhuvo sassato, attā ucchijjati vinassatī’’tiādinā attadiṭṭhisannissayoyevāti vuttaṃ ‘‘sakkāyadiṭṭhipamukhā dvāsaṭṭhidiṭṭhiyo’’ti. Ayāthāvaggāhinā abhinivesanapaññāpanānaṃ upatthambhabhāvato diṭṭhi eva nissayoti diṭṭhinissayo. Pariggaṇheyyāti niccādivisesayuttaṃ katvā pariggaṇheyya. Kimevaṃ pariggahetuṃ sakkuṇeyya ? Sabbatthāti ‘‘taṃ, bhikkhave, attavādupādānaṃ upādiyetha, taṃ, bhikkhave, diṭṭhinissayaṃ nissayethā’’ti etesupi.
೨೪೪. ಅತ್ತನಿ ವಾ ಸತೀತಿ ಯಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಭಾವೇನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ ವುಚ್ಚೇಯ್ಯ, ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತನಿ ಸತಿ, ಸೋ ಏವ ಪನ ಅತ್ತಾ ಪರಮತ್ಥತೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಕ್ಕಾ ಹಿ ವತ್ತುಂ ಬಾಹಿರಕಪರಿಕಪ್ಪಿತೋ ಅತ್ತಾ ‘‘ಪರಮತ್ಥೋ’’ತಿ? ಸಿಯಾ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ಞೇಯ್ಯಸಭಾವತ್ತಾ ಯಥಾ ತಂ ಘಟೋ, ಯದಿ ಪನ ತದಞ್ಞಂ ನಾಮ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಭವಿಸ್ಸ, ನ ತಂ ನಿಯಮತೋ ವಿಪರೀತಂ ಸಿಯಾತಿ? ನ ಚ ಸೋ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅತ್ಥಿ ಪಮಾಣೇಹಿ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾ ತುರಙ್ಗಮವಿಸಾಣಂ ವಿಯಾತಿ। ಅತ್ತನಿಯೇ ವಾ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಸತೀತಿ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚನಭಾವೇನ ನಿಚ್ಛಿತೇ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸತಿ। ಅತ್ತನೋ ಇದನ್ತಿ ಹಿ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ। ಅಹನ್ತಿ ಸತೀತಿ ‘‘ಅಹಂ ನಾಮಾಯ’’ನ್ತಿ ಅಹಂಕಾರವತ್ಥುಭೂತೇ ಪರಮತ್ಥತೋ ನಿದ್ಧಾರಿತಸರೂಪೇ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಸತಿ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಭಾವೇನ ಮಮಾತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಹೇತುಂ ಯುತ್ತಂ ಭವೇಯ್ಯ। ಮಮಾತಿ ಸತಿ ‘‘ಅಹ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅತ್ತನೋ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾ ಅತ್ತನಿಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ನತ್ಥೇವಾತಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಅನತ್ತತಾಯ ಅನತ್ತನಿಯತಂ, ಅನತ್ತನಿಯತಾಯ ಚ ಅನತ್ತಕತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಭೂತತೋತಿ ಭೂತತ್ಥತೋ। ತಥತೋತಿ ತಥಸಭಾವತೋ। ಥಿರತೋತಿ ಠಿತಸಭಾವತೋ ನಿಬ್ಬಿಕಾರತೋ।
244.Attani vā satīti yassa attano santakabhāvena kiñci attaniyanti vucceyya, tasmiṃ attani sati, so eva pana attā paramatthato natthīti adhippāyo. Sakkā hi vattuṃ bāhirakaparikappito attā ‘‘paramattho’’ti? Siyā khandhapañcakaṃ ñeyyasabhāvattā yathā taṃ ghaṭo, yadi pana tadaññaṃ nāma kiñci abhavissa, na taṃ niyamato viparītaṃ siyāti? Na ca so paramatthato atthi pamāṇehi anupalabbhamānattā turaṅgamavisāṇaṃ viyāti. Attaniye vā parikkhāre satīti ‘‘idaṃ nāma attano santaka’’nti tassa kiñcanabhāvena nicchite kismiñci vatthusmiṃ sati. Attano idanti hi attaniyanti. Ahanti satīti ‘‘ahaṃ nāmāya’’nti ahaṃkāravatthubhūte paramatthato niddhāritasarūpe kismiñci sati tassa santakabhāvena mamāti kiñci gahetuṃ yuttaṃ bhaveyya. Mamāti sati ‘‘aha’’nti etthāpi eseva nayo. Iti paramatthato attano anupalabbhamānattā attaniyaṃ kiñci paramatthato natthevāti sabbasaṅkhārānaṃ anattatāya anattaniyataṃ, anattaniyatāya ca anattakataṃ dasseti. Bhūtatoti bhūtatthato. Tathatoti tathasabhāvato. Thiratoti ṭhitasabhāvato nibbikārato.
ಯಸ್ಮಾ ಹುತ್ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇ ಅಸನ್ತಂ ಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯೇನ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪುನ ಭಙ್ಗುಪಗಮೇನ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಂ, ಅಧುವನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋ ಏವ ಉಪ್ಪಾದವಯವತ್ತಿತೋತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನವಸೇನ ನಿರುಜ್ಝನವಸೇನ ಚ ಪವತ್ತನತೋ। ಸಭಾವವಿಗಮೋ ಇಧ ವಿಪರಿಣಾಮೋ, ಖಣಿಕತಾ ತಾವಕಾಲಿಕತಾ, ನಿಚ್ಚಸಭಾವಾಭಾವೋ ಏವ ನಿಚ್ಚಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಅನಿಚ್ಚಧಮ್ಮಾ ಹಿ ತೇನೇವ ಅತ್ತನೋ ಅನಿಚ್ಚಭಾವೇನ ಅತ್ಥತೋ ನಿಚ್ಚತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ನಾಮ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ। ಉಪ್ಪಾದಜರಾಭಙ್ಗವಸೇನ ರೂಪಸ್ಸ ನಿರನ್ತರಬಾಧತಾತಿ ಪಟಿಪೀಳನಾಕಾರೇನಸ್ಸ ದುಕ್ಖತಾ। ಸನ್ತಾಪೋ ದುಕ್ಖದುಕ್ಖತಾದಿವಸೇನ ಸನ್ತಾಪನಂ ಪರಿದಹನಂ, ತತೋ ಏವಸ್ಸ ದುಸ್ಸಹತಾಯ ದುಕ್ಖಮತಾ। ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ದುಕ್ಖತಾನಂ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಅಧಿಟ್ಠಾನತಾಯ ದುಕ್ಖವತ್ಥುಕತಾ। ಸುಖಸಭಾವಾಭಾವೋ ಏವ ಸುಖಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಚ ವಿಪರಿಣಮನಸಭಾವಂ। ಯಸ್ಮಾ ಇದಂ ರೂಪಂ ಪಚ್ಚಯಸಮವಾಯೇನ ಉಪ್ಪಾದಂ, ಉಪ್ಪಾದಾನನ್ತರಂ ಜರಂ ಪತ್ವಾ ಅವಸ್ಸಮೇವ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಭಿನ್ನಞ್ಚ ಭಿನ್ನಮೇವ, ನಾಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಙ್ಕಮೋತಿ ಭವನ್ತರಾನುಪಗಮನಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಙ್ಕಮಾಭಾವೇನ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮತಂ ಪಾಕಟಂ ಕಾತುಂ ‘‘ಭವಸಙ್ಕನ್ತಿ ಉಪಗಮನಸಭಾವ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಕತಿಭಾವವಿಜಹನಂ ಸಭಾವವಿಗಮೋ ನಿರುಜ್ಝನಮೇವ। ನ್ತಿ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಂ ರೂಪಂ। ಇಮಿನಾತಿ ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ರೂಪಸ್ಸ ತಣ್ಹಾದಿಗ್ಗಾಹಾನಂ ವತ್ಥುಭಾವಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ। ರೂಪಞ್ಹಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಠಿತಿಂ ಮಾ ಪಾಪುಣಾತು, ಠಿತಿಪ್ಪತ್ತಂ ಮಾ ಜೀರತು, ಜರಪ್ಪತ್ತಂ ಮಾ ಭಿಜ್ಜತು, ಉದಯಬ್ಬಯೇಹಿ ಮಾ ಕಿಲಮಿಯತೂತಿ ನ ಏತ್ಥ ಕಸ್ಸಚಿ ವಸೀಭಾವೋ ಅತ್ಥಿ, ಸ್ವಾಯಮಸ್ಸ ಅವಸವತ್ತನಟ್ಠೋ ಅನತ್ತತಾಸಲ್ಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅವಸವತ್ತನಾಕಾರೇನ ರೂಪಂ, ಭನ್ತೇ, ಅನತ್ತಾತಿ ಪಟಿಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ। ನಿವಾಸಿಕಾರಕವೇದಕಅಧಿಟ್ಠಾಯಕವಿರಹೇನ ತತೋ ಸುಞ್ಞತಾ ಸುಞ್ಞಟ್ಠೋ, ಸಾಮಿಭೂತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಭಾವೋ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಟ್ಠೋ, ಯಥಾವುತ್ತವಸವತ್ತಿಭಾವಾಭಾವೋ ಅನಿಸ್ಸರಟ್ಠೋ, ಪರಪರಿಕಪ್ಪಿತಅತ್ತಸಭಾವಾಭಾವೋ ಏವ ಅತ್ತಪಟಿಕ್ಖೇಪಟ್ಠೋ।
Yasmā hutvā na hotīti yasmā pubbe asantaṃ paccayasamavāyena hutvā uppajjitvā puna bhaṅgupagamena na hoti, tasmā na niccanti aniccaṃ, adhuvanti attho. Tato eva uppādavayavattitoti uppajjanavasena nirujjhanavasena ca pavattanato. Sabhāvavigamo idha vipariṇāmo, khaṇikatā tāvakālikatā, niccasabhāvābhāvo eva niccapaṭikkhepo. Aniccadhammā hi teneva attano aniccabhāvena atthato niccataṃ paṭikkhipanti nāma. Tathā hi vuttaṃ ‘‘na niccanti anicca’’nti. Uppādajarābhaṅgavasena rūpassa nirantarabādhatāti paṭipīḷanākārenassa dukkhatā. Santāpo dukkhadukkhatādivasena santāpanaṃ paridahanaṃ, tato evassa dussahatāya dukkhamatā. Tissannaṃ dukkhatānaṃ saṃsāradukkhassa ca adhiṭṭhānatāya dukkhavatthukatā. Sukhasabhāvābhāvo eva sukhapaṭikkhepo. Vipariṇāmadhammanti jarāya maraṇena ca vipariṇamanasabhāvaṃ. Yasmā idaṃ rūpaṃ paccayasamavāyena uppādaṃ, uppādānantaraṃ jaraṃ patvā avassameva bhijjati, bhinnañca bhinnameva, nāssa kassaci saṅkamoti bhavantarānupagamanasaṅkhātena saṅkamābhāvena vipariṇāmadhammataṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘bhavasaṅkanti upagamanasabhāva’’nti vuttaṃ. Pakatibhāvavijahanaṃ sabhāvavigamo nirujjhanameva. Nti aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ rūpaṃ. Imināti ‘‘no hetaṃ, bhante’’ti rūpassa taṇhādiggāhānaṃ vatthubhāvapaṭikkhepena. Rūpañhi uppannaṃ ṭhitiṃ mā pāpuṇātu, ṭhitippattaṃ mā jīratu, jarappattaṃ mā bhijjatu, udayabbayehi mā kilamiyatūti na ettha kassaci vasībhāvo atthi, svāyamassa avasavattanaṭṭho anattatāsallakkhaṇassa kāraṇaṃ hotīti āha ‘‘avasavattanākārena rūpaṃ, bhante, anattāti paṭijānantī’’ti. Nivāsikārakavedakaadhiṭṭhāyakavirahena tato suññatā suññaṭṭho, sāmibhūtassa kassaci abhāvo assāmikaṭṭho, yathāvuttavasavattibhāvābhāvo anissaraṭṭho, paraparikappitaattasabhāvābhāvo eva attapaṭikkhepaṭṭho.
ಯಸ್ಮಾ ಅನಿಚ್ಚಲಕ್ಖಣೇನ ವಿಯ ದುಕ್ಖಲಕ್ಖಣಂ, ತದುಭಯೇನ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ಸುವಿಞ್ಞಾಪಯಂ, ನ ಕೇವಲಂ, ತಸ್ಮಾ ತದುಭಯೇನೇತ್ಥ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣವಿಭಾವನಂ ಕತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಭಗವಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅನಿಚ್ಚವಸೇನಾತಿ ಅನಿಚ್ಚತಾವಸೇನ। ದುಕ್ಖವಸೇನಾತಿ ದುಕ್ಖತಾವಸೇನ। ನ ಉಪಪಜ್ಜತೀತಿ ನ ಯುಜ್ಜತಿ। ತಮೇವ ಅಯುಜ್ಜಮಾನತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೋಪೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಅತ್ತವಾದೀ ಅತ್ತಾನಂ ನಿಚ್ಚಂ ಪಞ್ಞಪೇತಿ, ಚಕ್ಖುಂ ಪನ ಅನಿಚ್ಚಂ, ತಸ್ಮಾ ಚಕ್ಖು ವಿಯ ಅತ್ತಾಪಿ ಅನಿಚ್ಚೋ ಆಪನ್ನೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಸ್ಸ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ವೇತೀತಿ ವಿಗಚ್ಛತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಇತಿ ಚಕ್ಖು ಅನತ್ತಾತಿ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಉದಯಬ್ಬಯವನ್ತತಾಯ ಅನಿಚ್ಚತಾ, ಅತ್ತನೋ ಚ ಅತ್ತವಾದಿನಾ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ಅನಿಚ್ಛಿತತ್ತಾ ಚಕ್ಖು ಅನತ್ತಾ।
Yasmā aniccalakkhaṇena viya dukkhalakkhaṇaṃ, tadubhayena anattalakkhaṇaṃ suviññāpayaṃ, na kevalaṃ, tasmā tadubhayenettha anattalakkhaṇavibhāvanaṃ katanti dassento ‘‘bhagavā hī’’tiādimāha. Tattha aniccavasenāti aniccatāvasena. Dukkhavasenāti dukkhatāvasena. Na upapajjatīti na yujjati. Tameva ayujjamānataṃ dassetuṃ ‘‘cakkhussa uppādopī’’tiādi vuttaṃ. Yasmā attavādī attānaṃ niccaṃ paññapeti, cakkhuṃ pana aniccaṃ, tasmā cakkhu viya attāpi anicco āpanno. Tenāha ‘‘yassa kho panā’’tiādi. Tattha vetīti vigacchati nirujjhati. Iti cakkhu anattāti cakkhussa udayabbayavantatāya aniccatā, attano ca attavādinā aniccatāya anicchitattā cakkhu anattā.
ಕಾಮಂ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಸುತ್ತೇ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೩.೫೯; ಮಹಾವ॰ ೨೦) – ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ಅನತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿ ರೂಪಸ್ಸ ಅನತ್ತತಾಯ ದುಕ್ಖತಾ ವಿಭಾವಿತಾ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ, ತಥಾಪಿ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ಆಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ಪಾಕಟತಾಯ ಸಾಬಾಧತಾಯ ರೂಪಸ್ಸ ಅತ್ತಸಾರಾಭಾವೋ ವಿಭಾವಿತೋ, ತತೋ ಏವ ಚ ‘‘ನ ಲಬ್ಭತಿ ರೂಪೇ ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಹೋತು, ಏವಂ ಮೇ ರೂಪಂ ಮಾ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ರೂಪೇ ಕಸ್ಸಚಿ ಅನಿಸ್ಸರತಾ, ತಸ್ಸ ಚ ಅವಸವತ್ತನಾಕಾರೋ ದಸ್ಸಿತೋತಿ ಆಹ ‘‘ದುಕ್ಖವಸೇನ ಅನತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತೀ’’ತಿ। ಯದನಿಚ್ಚಂ ತಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಯಂ ವತ್ಥು ಅನಿಚ್ಚಂ, ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಉದಯಬ್ಬಯಪಟಿಪೀಳಿತತ್ತಾ, ಯಂ ಪನ ನಿಚ್ಚಂ ತದಭಾವತೋ, ತಂ ಸುಖಂ ಯಥಾ ತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಂ ತನ್ತಿ ಕಾರಣನಿದ್ದೇಸೋವಾಯಂ, ಯಸ್ಮಾ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚಂ, ತಂ ತಸ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಂ ದುಕ್ಖಂ ತದನತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಘಟಾದಿ ವಿಯ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚನ್ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ಲಬ್ಭಮಾನೇಪಿ ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿ ವತ್ತಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವದನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಯಥಾರಹಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ‘‘ಅಕ್ಖಿಸೂಲಾದಿವಿಕಾರಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ವಿಯ ಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ದುಕ್ಖಂ ರೂಪ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ। ದುದ್ದಸಂ ದುಪ್ಪಞ್ಞಾಪನಂ। ತಥಾ ಹಿ ಸರಭಙ್ಗಾದಯೋಪಿ ಸತ್ಥಾರೋ ನಾದ್ದಸಂಸು, ಕುತೋ ಪಞ್ಞಾಪನಾ। ತಯಿದಂ ಅನತ್ತಲಕ್ಖಣಂ।
Kāmaṃ anattalakkhaṇasutte (saṃ. ni. 3.59; mahāva. 20) – ‘‘yasmā ca kho, bhikkhave, rūpaṃ anattā, tasmā rūpaṃ ābādhāya saṃvattatī’’ti rūpassa anattatāya dukkhatā vibhāvitā viya dissati, tathāpi ‘‘yasmā rūpaṃ ābādhāya saṃvattati, tasmā anattā’’ti pākaṭatāya sābādhatāya rūpassa attasārābhāvo vibhāvito, tato eva ca ‘‘na labbhati rūpe evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti rūpe kassaci anissaratā, tassa ca avasavattanākāro dassitoti āha ‘‘dukkhavasena anattataṃdassetī’’ti. Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti yaṃ vatthu aniccaṃ, taṃ dukkhaṃ udayabbayapaṭipīḷitattā, yaṃ pana niccaṃ tadabhāvato, taṃ sukhaṃ yathā taṃ nibbānanti adhippāyo. Yaṃ tanti kāraṇaniddesovāyaṃ, yasmā rūpaṃ aniccaṃ, taṃ tasmāti attho. Yaṃ dukkhaṃ tadanattāti ettha vuttanayeneva attho veditabbo. Aniccanti iminā ghaṭādi viya paccayuppannattā rūpaṃ aniccanti imamatthaṃ dasseti. Imināva nayena ‘‘anattā’’ti vattuṃ labbhamānepi ‘‘anattā’’ti vattā nāma natthi. Evaṃ dukkhanti vadantīti etthāpi yathārahaṃ vattabbaṃ ‘‘akkhisūlādivikārappattakāle viya paccayuppannattā dukkhaṃ rūpa’’ntiādinā. Duddasaṃ duppaññāpanaṃ. Tathā hi sarabhaṅgādayopi satthāro nāddasaṃsu, kuto paññāpanā. Tayidaṃ anattalakkhaṇaṃ.
ತಸ್ಮಾತಿಹಾತಿಆದಿನಾ ತಿಯದ್ಧಗತರೂಪಂ ಲಕ್ಖಣತ್ತಯಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಏತರಹಿ ಅಞ್ಞದಾಪೀ’’ತಿ। ತಂ ಪನ ಯಾದಿಸಂ ತಾದಿಸಮ್ಪಿ ತಥಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಾದಿವಿಸೇಸೋಪಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ವಾ ತಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Tasmātihātiādinā tiyaddhagatarūpaṃ lakkhaṇattayaṃ āropetvā vuttanti āha ‘‘etarahi aññadāpī’’ti. Taṃ pana yādisaṃ tādisampi tathā vuttanti ajjhattādivisesopi vattabbo. Pi-saddena vā tassāpi saṅgaho daṭṭhabbo.
೨೪೫. ಉಕ್ಕಣ್ಠತೀತಿ ನಾಭಿರಮತಿ। ಅಞ್ಞತ್ಥ ‘‘ನಿಬ್ಬಿದಾ’’ತಿ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾ ವುಚ್ಚತಿ, ಸಾನುಲೋಮಾ ಪನ ಸಙ್ಖಾರುಪೇಕ್ಖಾ ‘‘ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀ’’ತಿ, ಸಾ ಇಧ ಕಥಂ ನಿಬ್ಬಿದಾ ನಾಮ ಜಾತಾತಿ ಆಹ ‘‘ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಇಮಿನಾ ಸಿಖಾಪತ್ತನಿಬ್ಬೇದತಾಯ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀ ಇಧ ನಿಬ್ಬಿದಾನಾಮೇನ ವುತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
245.Ukkaṇṭhatīti nābhiramati. Aññattha ‘‘nibbidā’’ti balavavipassanā vuccati, sānulomā pana saṅkhārupekkhā ‘‘vuṭṭhānagāminī’’ti, sā idha kathaṃ nibbidā nāma jātāti āha ‘‘vuṭṭhānagāminivipassanāya hī’’tiādi. Iminā sikhāpattanibbedatāya vuṭṭhānagāminī idha nibbidānāmena vuttāti dasseti.
‘‘ಸೋ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಞ್ಞಗ್ಗಂ ಫುಸತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೧೪, ೪೧೫) ವತ್ವಾ ‘‘ಸಞ್ಞಾ ಖೋ ಪೋಟ್ಠಪಾದ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೪೧೬) ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಞ್ಞಗ್ಗನ್ತಿ ವುತ್ತಾ ಲೋಕಿಯಾಸು ಪಹಾನಸಞ್ಞಾಸು ಸಿಖಾಪತ್ತಭಾವತೋ। ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಾ ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾದಸ್ಸನಸ್ಸ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಕತ್ವಾ। ತತೋ ಪರಞ್ಹಿ ಅಸಙ್ಖತಾರಮ್ಮಣಂ ಞಾಣಂ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಖೋ ಸುಸಿಮ ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಞಾಣಂ, ಪಚ್ಛಾ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೭೦)। ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಪಧಾನಿಯಙ್ಗನ್ತಿ ವುತ್ತಾ ಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಪರಿಪನ್ಥಭೂತಸಬ್ಬಸಂಕಿಲೇಸವಿಸುದ್ಧಿ ಪಧಾನಿಕಸ್ಸ ಯೋಗಿನೋ, ಪಧಾನಭಾವನಾಯ ವಾ ಜಾತಂ ಅಙ್ಗನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧೀತಿ ವುತ್ತಾ ಪರಮುಕ್ಕಂಸಗತಪಟಿಪದಾಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸುದ್ಧಿಭಾವತೋ। ಅತಮ್ಮಯತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಮ್ಮಯತಾ ನಾಮ ತಣ್ಹಾ, ಕಾಮತಣ್ಹಾದೀಸು ತಾಯ ತಾಯ ನಿಬ್ಬತ್ತತ್ತಾ ತಮ್ಮಯಂ ನಾಮ ತೇಭೂಮಿಕಪ್ಪವತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋತಿ ಕತ್ವಾ। ತಸ್ಸಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪರಿಯಾದಾನತೋ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾ ಅತಮ್ಮಯತಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ತಂ ಅತಮ್ಮಯತಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ। ಆಗಮ್ಮಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ನಾನತ್ತಾತಿ ನಾನಾಸಭಾವಾ ಬಹೂ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಾ। ನಾನತ್ತಸಿತಾತಿ ನಾನಾರಮ್ಮಣನಿಸ್ಸಿತಾ ರೂಪಾದಿವಿಸಯಾ। ಏಕತ್ತಾತಿ ಏಕಸಭಾವಾ। ಏಕತ್ತಸಿತಾತಿ ಏಕಂಯೇವ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಸ್ಸಿತಾ। ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯಾತಿ ತಂ ಏಕತ್ತಸಿತಂ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ। ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಏತಿಸ್ಸಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ। ಪಹಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಅಞ್ಞಾಣುಪೇಕ್ಖತೋ ಪಭುತಿ ಸಬ್ಬಂ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಪಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ‘‘ಅತಮ್ಮಯತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾಯ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಅರೂಪಾವಚರಸಮಾಪತ್ತಿಉಪೇಕ್ಖಾಯ ವಿಪಸ್ಸನುಪೇಕ್ಖಾಯ ಚ ಪಹಾನಂ ಹೋತೀತಿ ಪರಿಯಾದಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಾತಿ। ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಗತಸ್ಸ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾಪಟಿಸಙ್ಖಾನಸ್ಸ ಸಿಖಾಪತ್ತಭಾವತೋ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನನ್ತಿ ಚ ವುತ್ತಾ। ಮುದುಮಜ್ಝಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿಆಕಾರಮತ್ತಂ, ಅತ್ಥತೋ ಏಕತ್ಥಾ ಮುಞ್ಚಿತುಕಮ್ಯತಾದಯೋ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನಂ। ದ್ವೀಹಿ ನಾಮೇಹೀತಿ ಗೋತ್ರಭು, ವೋದಾನನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ನಾಮೇಹಿ।
‘‘So anupubbena saññaggaṃ phusatī’’ti (dī. ni. 1.414, 415) vatvā ‘‘saññā kho poṭṭhapāda paṭhamaṃ uppajjati, pacchā ñāṇa’’nti (dī. ni. 1.416) vuttattā saññagganti vuttā lokiyāsu pahānasaññāsu sikhāpattabhāvato. Dhammaṭṭhitiñāṇanti vuttā idappaccayatādassanassa matthakappattīti katvā. Tato parañhi asaṅkhatārammaṇaṃ ñāṇaṃ hoti. Tenāha – ‘‘pubbe kho susima dhammaṭṭhitiñāṇaṃ, pacchā nibbāne ñāṇa’’nti (saṃ. ni. 2.70). Pārisuddhipadhāniyaṅganti vuttā maggādhigamassa paripanthabhūtasabbasaṃkilesavisuddhi padhānikassa yogino, padhānabhāvanāya vā jātaṃ aṅganti katvā. Paṭipadāñāṇadassanavisuddhīti vuttā paramukkaṃsagatapaṭipadāñāṇadassanavisuddhibhāvato. Atammayatanti ettha tammayatā nāma taṇhā, kāmataṇhādīsu tāya tāya nibbattattā tammayaṃ nāma tebhūmikappavattaṃ, tassa bhāvoti katvā. Tassā taṇhāya pariyādānato vuṭṭhānagāminivipassanā atammayatāti vuccati. Nissāyāti taṃ atammayataṃ paccayaṃ katvā. Āgammāti tasseva vevacanaṃ. Nānattāti nānāsabhāvā bahū anekappakārā. Nānattasitāti nānārammaṇanissitā rūpādivisayā. Ekattāti ekasabhāvā. Ekattasitāti ekaṃyeva ārammaṇaṃ nissitā. Taṃ nissāyāti taṃ ekattasitaṃ upekkhaṃ paccayaṃ katvā. Etissāti etissā upekkhāya. Pahānaṃ hotīti aññāṇupekkhato pabhuti sabbaṃ upekkhaṃ pajahitvā ṭhitassa ‘‘atammayatā’’ti vuttāya vuṭṭhānagāminivipassanāya arūpāvacarasamāpattiupekkhāya vipassanupekkhāya ca pahānaṃ hotīti pariyādānanti vuttāti. Sabbasaṅkhāragatassa muñcitukamyatāpaṭisaṅkhānassa sikhāpattabhāvato vuṭṭhānagāminī muñcitukamyatā paṭisaṅkhānanti ca vuttā. Mudumajjhādivasena pavattiākāramattaṃ, atthato ekatthā muñcitukamyatādayo, byañjanameva nānaṃ. Dvīhi nāmehīti gotrabhu, vodānanti imehi dvīhi nāmehi.
ವಿರಾಗೋತಿ ಮಗ್ಗೋ, ಅಚ್ಚನ್ತಮೇವ ವಿರಜ್ಜತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಿರಾಗೋ, ತೇನ। ಮಗ್ಗೇನ ಹೇತುಭೂತೇನ। ವಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿವಿಮುತ್ತಿವಸೇನ ವಿಮುಚ್ಚತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಫಲಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ।
Virāgoti maggo, accantameva virajjati etenāti virāgo, tena. Maggena hetubhūtena. Vimuccatīti paṭippassaddhivimuttivasena vimuccati. Tenāha ‘‘phalaṃ kathita’’nti.
ಮಹಾಖೀಣಾಸವೋತಿ ಪಸಂಸಾವಚನಂ ಯಥಾ ‘‘ಮಹಾರಾಜಾ’’ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ತಂ ಪಸಂಸನ್ತೋ ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ ಇತಿಪೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹಾತಿ। ತದತ್ಥಂ ವಿವರಿತುಂ ‘‘ಇದಾನಿ ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಯಥಾಭೂತೇಹೀತಿ ಯಾಥಾವತೋ ಭೂತೇಹಿ। ದುರುಕ್ಖಿಪನಟ್ಠೇನಾತಿ ಪಚುರಜನೇಹಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಭಾವೇನ। ನಿಬ್ಬಾನನಗರಪ್ಪವೇಸೇ ವಿಬನ್ಧನೇನ ಪಲಿಘೋ ವಿಯಾತಿ ಪಲಿಘೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಮತ್ಥಕಚ್ಛಿನ್ನೋ ತಾಲೋ ಪತ್ತಫಲಾದೀನಂ ಅನಙ್ಗತೋ ತಾಲಾವತ್ಥು ಅಸಿವೇ ‘‘ಸಿವಾ’’ತಿ ಸಮಞ್ಞಾ ವಿಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸೀಸಚ್ಛಿನ್ನತಾಲೋ ವಿಯ ಕತಾ’’ತಿ। ಪುನಬ್ಭವಸ್ಸ ಕರಣಸೀಲೋ, ಪುನಬ್ಭವಂ ವಾ ಫಲಂ ಅರಹತೀತಿ ಪೋನೋಭವಿಕೋ। ಏವಂಭೂತೋ ಪನ ಪುನಬ್ಭವಂ ದೇತಿ ನಾಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ಪುನಬ್ಭವದಾಯಕೋ’’ತಿ। ಪುನಬ್ಭವಖನ್ಧಾನಂ ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಇಮಿನಾ ಜಾತಿಸಂಸಾರೋತಿ ಫಲೂಪಚಾರೇನ ಕಾರಣಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪರಿಕ್ಖಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಿಪನತೋ। ಸಂಕಿಣ್ಣತ್ತಾತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ವಿನಾಸಿತತ್ತಾ। ಗಬ್ಭೀರಾನುಗತಟ್ಠೇನಾತಿ ಗಮ್ಭೀರಂ ಅನುಪವಿಟ್ಠಟ್ಠೇನ। ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾತಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ। ಏತಾನೀತಿ ಕಾಮರಾಗಸಞ್ಞೋಜನಾದೀನಿ। ಅಗ್ಗಳಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಅವಧಾರಣಟ್ಠೇನ। ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಪತಿತೋ ಮಾನದ್ಧಜೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಪತಿತಮಾನದ್ಧಜೋ। ಇತರಭಾರೋರೋಪನಸ್ಸ ಪುರಿಮಪದೇಹಿ ಪಕಾಸಿತತ್ತಾ ‘‘ಮಾನಭಾರಸ್ಸೇವ ಓರೋಪಿತತ್ತಾ ಪನ್ನಭಾರೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಾನಸಂಯೋಗೇನೇವ ವಿಸಂಯುತ್ತತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಪಞ್ಚಪಿ ಖನ್ಧೇ ಅವಿಸೇಸತೋ ಅಸ್ಮೀತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಪವತ್ತಮಾನೋ ‘‘ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ರೂಪೇ ಅಸ್ಮೀತಿ ಮಾನೋ’’ತಿಆದಿ।
Mahākhīṇāsavoti pasaṃsāvacanaṃ yathā ‘‘mahārājā’’ti. Tathā hi taṃ pasaṃsanto satthā ‘‘ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu ukkhittapaligho itipī’’tiādimāhāti. Tadatthaṃ vivarituṃ ‘‘idāni tassā’’tiādi vuttaṃ. Yathābhūtehīti yāthāvato bhūtehi. Durukkhipanaṭṭhenāti pacurajanehi ukkhipituṃ asakkuṇeyyabhāvena. Nibbānanagarappavese vibandhanena paligho viyāti palighoti vuccati. Matthakacchinno tālo pattaphalādīnaṃ anaṅgato tālāvatthu asive ‘‘sivā’’ti samaññā viya. Tenāha ‘‘sīsacchinnatālo viya katā’’ti. Punabbhavassa karaṇasīlo, punabbhavaṃ vā phalaṃ arahatīti ponobhaviko. Evaṃbhūto pana punabbhavaṃ deti nāmāti āha ‘‘punabbhavadāyako’’ti. Punabbhavakhandhānaṃ paccayoti iminā jātisaṃsāroti phalūpacārena kāraṇaṃ vuttanti dasseti. Parikkhāti vuccati santānassa parikkhipanato. Saṃkiṇṇattāti sabbaso kiṇṇattā vināsitattā. Gabbhīrānugataṭṭhenāti gambhīraṃ anupaviṭṭhaṭṭhena. Luñcitvāti uddharitvā. Etānīti kāmarāgasaññojanādīni. Aggaḷāti vuccanti avadhāraṇaṭṭhena. Aggamaggena patito mānaddhajo etassāti patitamānaddhajo. Itarabhāroropanassa purimapadehi pakāsitattā ‘‘mānabhārasseva oropitattā pannabhāroti adhippeto’’ti vuttaṃ. Mānasaṃyogeneva visaṃyuttattāti etthāpi eseva nayo. Pañcapi khandhe avisesato asmīti gahetvā pavattamāno ‘‘asmimāno’’ti adhippetoti vuttaṃ ‘‘rūpe asmīti māno’’tiādi.
ನಗರದ್ವಾರಸ್ಸ ಪರಿಸ್ಸಯಪಟಿಬಾಹನತ್ಥಞ್ಚೇವ ಸೋಭನತ್ಥಞ್ಚ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಏಸಿಕತ್ಥಮ್ಭೇ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಠಪೇನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಗರದ್ವಾರೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತೇ ಏಸಿಕತ್ಥಮ್ಭೇ’’ತಿ। ಪಾಕಾರವಿದ್ಧಂಸನೇನೇವ ಪರಿಕ್ಖಾಯ ಭೂಮಿಸಮಕರಣಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಾಕಾರಂ ಭಿನ್ದನ್ತೋ ಪರಿಕ್ಖಂ ಸಂಕಿರಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಏವನ್ತಿಆದಿ ಉಪಮಾಸಂಸನ್ದನಂ। ಸನ್ತೋ ಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೋ ಕಾಯೋ ಧಮ್ಮಸಮೂಹೋತಿ ಸಕ್ಕಾಯೋ, ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ। ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೇ ಆಗತಾ। ಅಕ್ಖಿರೋಗಸೀಸರೋಗಾದಯೋ ಅಟ್ಠನವುತಿ ರೋಗಾ। ರಾಜಭಯಾದೀನಿ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಮಹಾಭಯಾನಿ।
Nagaradvārassa parissayapaṭibāhanatthañceva sobhanatthañca ubhosu passesu esikatthambhe nikhaṇitvā ṭhapentīti āha ‘‘nagaradvāre ussāpite esikatthambhe’’ti. Pākāraviddhaṃsaneneva parikkhāya bhūmisamakaraṇaṃ hotīti āha ‘‘pākāraṃ bhindanto parikkhaṃ saṃkiritvā’’ti. Evantiādi upamāsaṃsandanaṃ. Santo saṃvijjamāno kāyo dhammasamūhoti sakkāyo, upādānakkhandhapañcakaṃ. Dvattiṃsa kammakāraṇā dukkhakkhandhe āgatā. Akkhirogasīsarogādayo aṭṭhanavuti rogā. Rājabhayādīni pañcavīsati mahābhayāni.
೨೪೬. ಅನಧಿಗಮನೀಯವಿಞ್ಞಾಣತನ್ತಿ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಆಕಾರೇನ ಪವತ್ತತೀ’’ತಿ ಏವಂ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಚಿತ್ತತಂ। ಅನ್ವೇಸನ್ತಿ ಪಚ್ಚತ್ತೇ ಏಕವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅನ್ವೇಸನ್ತೋ’’ತಿ। ಸತ್ತೋಪಿ ತಥಾಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತಥಾಗತೋ ಪರಂ ಮರಣಾ’’ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೬೫) ವಿಯ। ಸತ್ತೋ ಹಿ ಯಥೇಕೋ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸೇಹಿ ಇತ್ಥತ್ತಂ ಆಗತೋ, ತಥಾ ಅಪರೋಪಿ ಆಗತೋತಿ ‘‘ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲೋತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಖೀಣಾಸವೋಪೀತಿ ಯೋ ಕೋಚಿ ಖೀಣಾಸವೋಪಿ ‘‘ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಸೋಪಿ ಹಿ ಯಥೇಕೋ ಚತೂಸು ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು ಸೂಪಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ ಯಥಾಭೂತಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಅನುತ್ತರಂ ಅರಹತ್ತಂ ಆಗತೋ ಅಧಿಗತೋ, ತಥಾ ಅಪರೋಪಿ ಆಗತೋತಿ ‘‘ತಥಾಗತೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೋತಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅನುಪಲಬ್ಭನೀಯೋ। ಅವಿನ್ದೇಯ್ಯೋತಿ ನ ವಿನ್ದಿತಬ್ಬೋ, ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
246.Anadhigamanīyaviññāṇatanti ‘‘idaṃ nāma nissāya iminā nāma ākārena pavattatī’’ti evaṃ duviññeyyacittataṃ. Anvesanti paccatte ekavacananti āha ‘‘anvesanto’’ti. Sattopi tathāgatoti vuccati ‘‘tathāgato paraṃ maraṇā’’tiādīsu (dī. ni. 1.65) viya. Satto hi yatheko kammakilesehi itthattaṃ āgato, tathā aparopi āgatoti ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Uttamapuggaloti bhagavantaṃ sandhāya vadati. Khīṇāsavopīti yo koci khīṇāsavopi ‘‘tathāgato’’ti adhippeto. Sopi hi yatheko catūsu satipaṭṭhānesu sūpaṭṭhitacitto satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ arahattaṃ āgato adhigato, tathā aparopi āgatoti ‘‘tathāgato’’ti vuccati. Asaṃvijjamānoti paramatthato anupalabbhanīyo. Avindeyyoti na vinditabbo, duviññeyyoti attho.
ತಥಾಗತೋ ಸತ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋತಿ ನ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕಿಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿಉಪಾದಾನಸ್ಸಪಿ ಧರಮಾನಕಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ‘‘ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಖೇಮಂ, ಅನುಪ್ಪತ್ತಿ ಖೇಮ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅಸಙ್ಖತಾಯ ಧಾತುಯಾ ಪಕ್ಖನ್ಧನವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಅಗ್ಗಫಲಸಮಾಪತ್ತಿಅತ್ಥಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಚಿತ್ತಂ ವಾ।
Tathāgato satto puggaloti na paññapemi paramatthato sattasseva abhāvatoti adhippāyo. Kiṃ paññapessāmi paññattiupādānassapi dharamānakassa abhāvato. ‘‘Anuppādo khemaṃ, anuppatti khema’’ntiādinā asaṅkhatāya dhātuyā pakkhandhanavasena pavattaṃ aggaphalasamāpattiatthaṃ vipassanācittaṃ vā.
ತುಚ್ಛಾತಿ ಕರಣೇ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತುಚ್ಛಕೇನಾ’’ತಿ। ವಿನಯತೀತಿ ವಿನಯೋ, ಸೋ ಏವ ವೇನಯಿಕೋ। ತಥಾ ಮನ್ತಿ ತಥಾಭೂತಂ ಮಂ। ಪರಮತ್ಥತೋ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಹಿ ಸತ್ತಸ್ಸ ಅಭಾವಂ ವದನ್ತೋ ಸತ್ತವಿನಾಸಪಞ್ಞಾಪಕೋ ಚ ನಾಮ ಸಿಯಾ, ಅಹಂ ಪನ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ ತಂ ‘‘ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದಾಮಿ। ಯಥಾ ಚ ಲೋಕೋ ವೋಹರತಿ, ತಥೇವ ತಂ ವೋಹರಾಮಿ, ತಥಾಭೂತಂ ಮಂ ಯೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ‘‘ವೇನಯಿಕೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ’’ತಿ ವದನ್ತಾ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛಾ ಮುಸಾ ಅಭೂತೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಚರಿಮಚಿತ್ತಂ ನಿರುಪಾದಾನತೋ ಅನುಪಾದಾನೋ ವಿಯ ಜಾತವೇದೋ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಂ ಇದಂ ನಾಮ ನಿಸ್ಸಿತನ್ತಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ವದನ್ತೋ ಕಿಮೇತ್ತಾವತಾ ಉಚ್ಛೇದವಾದೀ ಭವೇಯ್ಯ, ನಾಹಂ ಕದಾಚಿಪಿ ಅತ್ಥಿ, ನಾಪಿ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೀತಿ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ನಾಮ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಿನಾಸಂ ವಿಭವಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀತಿ ವದನ್ತಾ ಅಸತಾ…ಪೇ॰… ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tucchāti karaṇe nissakkavacananti āha ‘‘tucchakenā’’ti. Vinayatīti vinayo, so eva venayiko. Tathā manti tathābhūtaṃ maṃ. Paramatthato vijjamānassa hi sattassa abhāvaṃ vadanto sattavināsapaññāpako ca nāma siyā, ahaṃ pana paramatthato avijjamānaṃ taṃ ‘‘natthī’’ti vadāmi. Yathā ca loko voharati, tatheva taṃ voharāmi, tathābhūtaṃ maṃ ye samaṇabrāhmaṇā ‘‘venayiko samaṇo gotamo’’ti vadantā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhantīti yojanā. Appaṭisandhikassa khīṇāsavassa carimacittaṃ nirupādānato anupādāno viya jātavedo parinibbutaṃ idaṃ nāma nissitanti na paññāyatīti vadanto kimettāvatā ucchedavādī bhaveyya, nāhaṃ kadācipi atthi, nāpi koci atthīti vadāmi. Evaṃ sante kiṃ nissāya te moghapurisā sato sattassa nāma ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapetīti vadantā asatā…pe… abbhācikkhantīti ayamettha adhippāyo.
ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡಮ್ಹೀತಿ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಗ್ಗಹಣೇನ ಸತ್ತಸತ್ತಾಹಮಾಹ। ತೇನ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪವತ್ತನತೋ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೮೧; ಮಹಾವ॰ ೧೩; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೩೦) ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಂ ತನ್ತಿದೇಸನಂ ವದತಿ । ಚತುಸಚ್ಚಮೇವ ಪಞ್ಞಪೇಮೀತಿ ಏತೇನ ಸಚ್ಚವಿಮುತ್ತಾ ಸತ್ಥುದೇಸನಾ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ಚ – ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಚೇವ ಏತರಹಿ ಚ ದುಕ್ಖಞ್ಚೇವ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ನಿರೋಧ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ಭಗವಾ ನಾಹಂ ಕದಾಚಿಪಿ ‘‘ಅತ್ತಾ ಉಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಕೋಚಿ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವಾ ವದಾಮಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ತೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ ‘‘ಸತೋ ಸತ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಛೇದಂ ವಿನಾಸಂ ವಿಭವಂ ಪಞ್ಞಪೇತೀ’’ತಿ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪರೇತಿ ಅಮಾಮಕಾ, ಮಮ ಓವಾದಸ್ಸ ಅಭಾಜನಭೂತಾತಿ ಅತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಚ್ಚಾನಿ…ಪೇ॰… ಅಸಮತ್ಥಪುಗ್ಗಲಾ’’ತಿ। ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಮತ್ತಂ, ರೋಸನವಿಹೇಸನಾನಿ ಪನ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಆಕಾಸಸ್ಸ ವಿಲಿಖನಂ ವಿಯ ನ ಸಮ್ಭವನ್ತಿಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಹನತಿ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಆಘಾತೋ। ಅಪ್ಪತೀತಾ ಹೋನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ। ಚಿತ್ತಂ ನ ಅಭಿರಾಧಯತೀತಿ ಅನಭಿರದ್ಧಿ। ಅತುಟ್ಠೀತಿ ತುಟ್ಠಿಪಟಿಪಕ್ಖೋ ತಥಾಪವತ್ತೋ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ, ಕೋಧೋ ಏವ ವಾ।
Mahābodhimaṇḍamhīti bodhimaṇḍaggahaṇena sattasattāhamāha. Tena dhammacakkapavattanato (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13; paṭi. ma. 2.30) pubbe vuttaṃ tantidesanaṃ vadati . Catusaccameva paññapemīti etena saccavimuttā satthudesanā natthīti dasseti. Ettha ca – ‘‘pubbe ceva etarahi ca dukkhañceva paññapemi dukkhassa ca nirodha’’nti vadanto bhagavā nāhaṃ kadācipi ‘‘attā ucchijjati, vinassatī’’ti vā, ‘‘attā nāma koci atthī’’ti vā vadāmi. Evaṃ sante kiṃ nissāya te moghapurisā ‘‘sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññapetī’’ti asatā tucchena abbhācikkhantīti dasseti. Pareti amāmakā, mama ovādassa abhājanabhūtāti atthoti āha ‘‘saccāni…pe… asamatthapuggalā’’ti. Adhippāyenāti iminā tesaṃ adhippāyamattaṃ, rosanavihesanāni pana tathāgatassa ākāsassa vilikhanaṃ viya na sambhavantiyevāti dasseti. Āhanati cittanti āghāto. Appatītā honti etenāti appaccayo. Cittaṃ na abhirādhayatīti anabhiraddhi. Atuṭṭhīti tuṭṭhipaṭipakkho tathāpavatto cittuppādo, kodho eva vā.
ಪರೇತಿ ಅಞ್ಞೇ ಏಕಚ್ಚೇ। ಆನನ್ದನ್ತಿ ಪಮೋದನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಆನನ್ದೋ, ಪೀತಿಯಾ ಏವೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸೋಭನಮನತಾ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಚೇತಸಿಕಸುಖಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಉಪ್ಪಿಲತಿ ಪುರಿಮಾವತ್ಥಾಯ ಭಿಜ್ಜತಿ ವಿಸೇಸಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಉಪ್ಪಿಲಂ, ತದೇವ ಉಪ್ಪಿಲಾವಿತಂ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಉಪ್ಪಿಲಾವಿತತ್ತಂ। ಯಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಕಾಯಚಿತ್ತಂ ವಾತಪೂರಿತಭತ್ತಾ ವಿಯ ಉದ್ಧುಮಾಯನಾಕಾರಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸಾ ಗೇಹಸ್ಸಿತಾಯ ಓದಗ್ಗಿಯಪೀತಿಯಾ ಏತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾತಿ ದುಕ್ಖಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಚ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಸತ್ತೋ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ ಏವಂ ಜಾನಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ ‘‘ಅತ್ತಾ ನಾಮ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಏವಂದಿಟ್ಠಿನೋ ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸಾ। ಉತ್ತಮಂ ಪಸಾದನೀಯಟ್ಠಾನಂ ತಥಾಗತಮ್ಪಿ ಅಕ್ಕೋಸನ್ತಿ, ಕಿಮಙ್ಗಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Pareti aññe ekacce. Ānandanti pamodanti etenāti ānando, pītiyā evetaṃ adhivacanaṃ. Sobhanamanatā somanassaṃ, cetasikasukhassetaṃ adhivacanaṃ. Uppilati purimāvatthāya bhijjati visesaṃ āpajjatīti uppilaṃ, tadeva uppilāvitaṃ, tassa bhāvo uppilāvitattaṃ. Yāya uppannāya kāyacittaṃ vātapūritabhattā viya uddhumāyanākārappattaṃ hoti, tassā gehassitāya odaggiyapītiyā etaṃ adhivacanaṃ. Saccāni paṭivijjhituṃ asamatthāti dukkhameva uppajjati nirujjhati ca, na añño satto nāma atthīti evaṃ jānituṃ asamatthā ‘‘attā nāma atthī’’ti evaṃdiṭṭhino appahīnavipallāsā. Uttamaṃ pasādanīyaṭṭhānaṃ tathāgatampi akkosanti, kimaṅgaṃ pana bhikkhūti adhippāyo.
೨೪೭. ಅನತ್ತನಿಯೇಪಿ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕೇ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹವಸೇನ ಅತ್ತನಿಯಸಞ್ಞಾಯ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ನೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ರೂಪವೇದನಾದಿಯೇವ ಅತ್ತಗ್ಗಾಹವತ್ಥು ತಬ್ಬಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಲೋಭನೇಯ್ಯಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಏತಂ ತಿಣಕಟ್ಠಸಾಖಾಪಲಾಸಂ ನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ರೂಪಂ, ನ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ನೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ನೇವ ಅತ್ತಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾ ಬಾಹಿರವತ್ಥು ಅತ್ತನಿಯಭಾವೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಚೀವರಾದಿಪರಿಕ್ಖಾರೋಪಿ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂಯೇವಾತಿ ಬಾಹಿರವತ್ಥುಂ ನಿದಸ್ಸನಂ ಕತ್ವಾ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂಯೇವ ನ ತುಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಪಜಹಾಪೇತಿ। ನ ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾ ಕನ್ದಂ ವಿಯ। ನ ಲುಞ್ಚಿತ್ವಾ ವಾ ಕೇಸೇ ವಿಯಾತಿ। ಇಮಿನಾ ರೂಪಾದೀನಂ ನಾಮಮುಖೇನ ಪಹಾನಂ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ಉಲ್ಲಿಙ್ಗಿತಮತ್ಥಂ ಛನ್ದರಾಗವಿನಯೇನ ಪಜಹಾಪೇತೀತಿ ಸರೂಪತೋ ದಸ್ಸೇತಿ।
247. Anattaniyepi khandhapañcake micchāgāhavasena attaniyasaññāya pavattassa chandarāgassa pahānaṃ. Amhākaṃ neva attāti yasmā rūpavedanādiyeva attaggāhavatthu tabbinimuttassa lobhaneyyassa abhāvato. Etaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ na amhākaṃ rūpaṃ, na viññāṇaṃ, tasmā amhākaṃ neva attāti yojanā. Ajjhattikassa vatthuno neva attāti paṭikkhittattā bāhiravatthu attaniyabhāvena paṭikkhittaṃ hotīti āha ‘‘amhākaṃ cīvarādiparikkhāropi na hotī’’ti. Khandhapañcakaṃyevāti bāhiravatthuṃ nidassanaṃ katvā khandhapañcakaṃyeva na tumhākanti pajahāpeti. Na uppāṭetvā kandaṃ viya. Na luñcitvā vā kese viyāti. Iminā rūpādīnaṃ nāmamukhena pahānaṃ icchanti. Ulliṅgitamatthaṃ chandarāgavinayena pajahāpetīti sarūpato dasseti.
೨೪೮. ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರೂಪಂ ನಿಚ್ಚಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ದೇಸನಾ ತಿಪರಿವಟ್ಟಂ। ಯಾವ ಇಮಂ ಠಾನನ್ತಿ ‘‘ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ’’ತಿ ಯಾವಾಯಂ ಪಾಳಿಪದೇಸೋ। ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವೇನ ಅಕ್ಖಾತತ್ತಾಪಿ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸುಕಥಿತತ್ತಾ ಏವ ಉತ್ತಾನೋ ವಿವಟೋ ಪಕಾಸಿತೋ’’ತಿ। ತಿರಿಯಂ ವಿದಾರಣೇನ ಛಿನ್ನಂ, ದೀಘಸೋ ಫಾಲನೇನ ಭಿನ್ನಂ, ತತೋ ಏವ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಿಬ್ಬಿತಗಣ್ಠಿಕತಜಿಣ್ಣವತ್ಥಂ ಪಿಲೋತಿಕಾ, ತದಭಾವತೋ ಛಿನ್ನಪಿಲೋತಿಕೋ, ಪಿಲೋತಿಕರಹಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇರಿಯಾಪಥ-ಸಣ್ಠಪನಅವಿಜ್ಜಮಾನಝಾನ-ವಿಪಸ್ಸನಾನಿ ಛಿನ್ನಾಯ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾಯ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಸಿಬ್ಬನಗಣ್ಠಿಕರಣಸದಿಸಾನಿ, ತಾದಿಸಂ ಇಧ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಹೇತ್ಥ…ಪೇ॰… ಅತ್ಥೀ’’ತಿ। ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನ ಲಭತೀತಿ ಪೇಸಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸವಸೇನಪಿ ಪತಿಟ್ಠಾತುಂ ನ ಲಭತಿ, ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮವಸೇನ ಪನ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ನತ್ಥಿ।
248. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā’’tiādi desanā tiparivaṭṭaṃ. Yāva imaṃ ṭhānanti ‘‘evaṃ svākkhāto’’ti yāvāyaṃ pāḷipadeso. Suviññeyyabhāvena akkhātattāpi svākkhātoti āha ‘‘sukathitattā eva uttāno vivaṭo pakāsito’’ti. Tiriyaṃ vidāraṇena chinnaṃ, dīghaso phālanena bhinnaṃ, tato eva tattha tattha sibbitagaṇṭhikatajiṇṇavatthaṃ pilotikā, tadabhāvato chinnapilotiko, pilotikarahitoti attho. Iriyāpatha-saṇṭhapanaavijjamānajhāna-vipassanāni chinnāya avijjamānāya paṭipattiyā sibbanagaṇṭhikaraṇasadisāni, tādisaṃ idha natthīti āha ‘‘na hettha…pe… atthī’’ti. Patiṭṭhātuṃ na labhatīti pesalehi saddhiṃ saṃvāsavasenapi patiṭṭhātuṃ na labhati, visesādhigamavasena pana vattabbameva natthi.
ಕಾರಣ್ಡವಂ ನಿದ್ಧಮಥಾತಿ ವಿಪನ್ನಸೀಲತಾಯ ಕಚವರಭೂತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಕಚವರಮಿವ ನಿರಪೇಕ್ಖಾ ಅಪನೇಥ। ಕಸಮ್ಬುಞ್ಚಾಪಕಸ್ಸಥಾತಿ ಕಸಟಭೂತಞ್ಚ ನಂ ಖತ್ತಿಯಾದೀನಂ ಮಜ್ಝಗತಂ ಸಮ್ಭಿನ್ನಂ ಪಗ್ಘರಿತಕುಟ್ಠಂ ಚಣ್ಡಾಲಂ ವಿಯ ಅಪಕಸ್ಸಥ ನಿಕ್ಕಡ್ಢಥ। ಕಿಂ ಕಾರಣಂ? ಸಙ್ಘಾರಾಮೋ ನಾಮ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ಕತೋ, ನ ದುಸ್ಸೀಲಾನಂ, ಯತೋ ಏತದೇವ। ತತೋ ಪಲಾಪೇ ವಾಹೇಥ, ಅಸ್ಸಮಣೇ ಸಮಣಮಾನಿನೇತಿ ಯಥಾ ಪಲಾಪಾ ಅನ್ತೋಸಾರರಹಿತಾ ಅತಣ್ಡುಲಾ ಬಹಿ ಥುಸೇನ ವೀಹಿ ವಿಯ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ ಅನ್ತೋಸೀಲರಹಿತಾಪಿ ಬಹಿ ಕಾಸಾವಾದಿಪರಿಕ್ಖಾರೇನ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಲಾಪಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇ ಪಲಾಪೇ ವಾಹೇಥ ಓಧುನಾಥ ವಿಧಮಥ। ಪರಮತ್ಥತೋ ಅಸ್ಸಮಣೇ ವೇಸಮತ್ತೇನ ಸಮಣಮಾನಿನೇ ಏವಂ ನಿದ್ಧಮಿತ್ವಾನ…ಪೇ॰… ಪತಿಸ್ಸತಾತಿ। ತತ್ಥ ಕಪ್ಪಯವ್ಹೋತಿ ಕಪ್ಪೇಥ, ಕರೋಥಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪತಿಸ್ಸತಾತಿ ಪತಿ ಪತಿ ಸತಾ ಸಮ್ಪಜಾನನ್ತಾ ಸುಟ್ಠು ಪಜಾನನ್ತಾ। ಪತಿಸ್ಸತಾ ವಾ ಸಪ್ಪತಿಸ್ಸಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಗಾರವಾ। ಅಥೇವಂ ಸುದ್ಧಾ ಸುದ್ಧೇಹಿ ಸಂವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿಸೀಲಸಾಮಞ್ಞೇನ ಸಮಗ್ಗಾ। ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪರಿಪಾಕಗತಪಞ್ಞತಾಯ ನಿಪಕಾ। ಸಬ್ಬಸ್ಸೇವಿಮಸ್ಸ ದುಕ್ಖವಟ್ಟಸ್ಸ ಅನ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಥ, ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Kāraṇḍavaṃ niddhamathāti vipannasīlatāya kacavarabhūtaṃ puggalaṃ kacavaramiva nirapekkhā apanetha. Kasambuñcāpakassathāti kasaṭabhūtañca naṃ khattiyādīnaṃ majjhagataṃ sambhinnaṃ paggharitakuṭṭhaṃ caṇḍālaṃ viya apakassatha nikkaḍḍhatha. Kiṃ kāraṇaṃ? Saṅghārāmo nāma sīlavantānaṃ kato, na dussīlānaṃ, yato etadeva. Tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānineti yathā palāpā antosārarahitā ataṇḍulā bahi thusena vīhi viya dissanti, evaṃ pāpabhikkhū antosīlarahitāpi bahi kāsāvādiparikkhārena bhikkhū viya dissanti, tasmā ‘‘palāpā’’ti vuccanti, te palāpe vāhetha odhunātha vidhamatha. Paramatthato assamaṇe vesamattena samaṇamānine evaṃ niddhamitvāna…pe…patissatāti. Tattha kappayavhoti kappetha, karothāti vuttaṃ hoti. Patissatāti pati pati satā sampajānantā suṭṭhu pajānantā. Patissatā vā sappatissā aññamaññaṃ sagāravā. Athevaṃ suddhā suddhehi saṃvāsaṃ kappentā diṭṭhisīlasāmaññena samaggā. Anukkamena paripākagatapaññatāya nipakā. Sabbassevimassa dukkhavaṭṭassa antaṃ karissatha, parinibbānaṃ pāpuṇissathāti attho.
ವಟ್ಟಂ ತೇಸಂ ನತ್ಥಿ ಪಞ್ಞಾಪನಾಯ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನವಟ್ಟಮೂಲಕತ್ತಾ।
Vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāya sabbaso samucchinnavaṭṭamūlakattā.
ಧಮ್ಮಂ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ಅನುಸ್ಸರಣಸೀಲಾತಿ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರಿನೋ। ಏವಂ ಸದ್ಧಾನುಸಾರಿನೋಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸಾತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಟ್ಠೋಪಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಅಧಿಮತ್ತನ್ತಿ ಬಲವಂ। ಪಞ್ಞಾವಾಹೀತಿ ಪಞ್ಞಂ ವಾಹೇತಿ, ಪಞ್ಞಾ ವಾ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವಹತೀತಿ ಪಞ್ಞಾವಾಹೀತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಪಞ್ಞಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮನ್ತಿ ಪಞ್ಞಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸರತಿ ಅನುಸ್ಸರತೀತಿ ಧಮ್ಮಾನುಸಾರೀ। ಸದ್ಧಾವಾಹೀತಿ ಸದ್ಧಂ ವಾಹೇತಿ, ಸದ್ಧಾ ವಾ ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವಹತೀತಿ ಸದ್ಧಾವಾಹೀತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಸದ್ಧಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮನ್ತಿ ಸದ್ಧಂ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಕತ್ವಾ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಯಂ ಏವರೂಪೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸದ್ಧಾಯ ಸರತಿ ಅನುಸ್ಸರತೀತಿ ಸದ್ಧಾನುಸಾರೀ। ಸದ್ಧಾಮತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಬುದ್ಧಸುಬುದ್ಧತಾಯ ಸದ್ದಹನಮತ್ತಂ। ಮತ್ತ-ಸದ್ದೇನ ಅವೇಚ್ಚಪ್ಪಸಾದಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಪೇಮಮತ್ತನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸದ್ಧಾನುಸಾರೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ತುಟ್ಠಿಮತ್ತಂ। ಸಿನೇಹೋತಿ ಕೇಚಿ। ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾನನ್ತಿ ಕಲಾಪಸಮ್ಮಸನಾದಿವಸೇನ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸನಾನಂ। ಏಕಾ ಸದ್ಧಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾನುಸಾರೇನ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಧಮ್ಮತಾ ಸಿದ್ಧಾ, ತತೋ ಏವ ಏಕಾ ಸೇಟ್ಠಾ ಉಳಾರಾ ಸದ್ಧಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏಕಂ ಪೇಮನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸಗ್ಗೇ ಠಪಿತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತೀತಿ ತೇಸಂ ಸದ್ಧಾಪೇಮಾನಂ ಸಗ್ಗಸಂವತ್ತನಿಯತಾಯ ಅಬ್ಯಭಿಚಾರೀಭಾವಮಾಹ। ಚೂಳಸೋತಾಪನ್ನೋತಿ ವದನ್ತಿ ಏಕದೇಸೇನ ಸಚ್ಚಾನುಬೋಧೇ ಠಿತತ್ತಾ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Dhammaṃ anussaranti, dhammassa vā anussaraṇasīlāti dhammānusārino. Evaṃ saddhānusārinopi veditabbā. Paṭipannassāti paṭipajjamānassa, sotāpattimaggaṭṭhopi adhippeto. Adhimattanti balavaṃ. Paññāvāhīti paññaṃ vāheti, paññā vā imaṃ puggalaṃ vahatīti paññāvāhītipi vadanti. Paññāpubbaṅgamanti paññaṃ purecārikaṃ katvā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo paññāsaṅkhātena dhammena sarati anussaratīti dhammānusārī. Saddhāvāhīti saddhaṃ vāheti, saddhā vā imaṃ puggalaṃ vahatīti saddhāvāhītipi vadanti. Saddhāpubbaṅgamanti saddhaṃ purecārikaṃ katvā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo saddhāya sarati anussaratīti saddhānusārī. Saddhāmattanti ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā buddhasubuddhatāya saddahanamattaṃ. Matta-saddena aveccappasādaṃ nivatteti. Pemamattanti yathāvuttasaddhānusārena uppannaṃ tuṭṭhimattaṃ. Sinehoti keci. Evaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā nisinnānanti kalāpasammasanādivasena āraddhavipassanānaṃ. Ekā saddhāti vipassanānusārena svākkhātadhammatā siddhā, tato eva ekā seṭṭhā uḷārā saddhā uppajjati. Ekaṃ pemanti etthāpi eseva nayo. Sagge ṭhapitā viya hontīti tesaṃ saddhāpemānaṃ saggasaṃvattaniyatāya abyabhicārībhāvamāha. Cūḷasotāpannoti vadanti ekadesena saccānubodhe ṭhitattā. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Alagaddūpamasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತಂ • 2. Alagaddūpamasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಅಲಗದ್ದೂಪಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Alagaddūpamasuttavaṇṇanā
