Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi

५२३. अलम्बुसाजातकं (३)

523. Alambusājātakaṃ (3)

९५.

95.

‘‘अथ ब्रवि ब्रहा इन्दो, वत्रभू जयतं पिता।

‘‘Atha bravi brahā indo, vatrabhū jayataṃ pitā;

देवकञ्‍ञं पराभेत्वा, सुधम्मायं अलम्बुसं॥

Devakaññaṃ parābhetvā, sudhammāyaṃ alambusaṃ.

९६.

96.

‘‘मिस्से देवा तं याचन्ति, तावतिंसा सइन्दका।

‘‘Misse devā taṃ yācanti, tāvatiṃsā saindakā;

इसिप्पलोभने ¹ गच्छ, इसिसिङ्गं अलम्बुसे॥

Isippalobhane ² gaccha, isisiṅgaṃ alambuse.

९७.

97.

‘‘पुरायं अम्हे अच्‍चेति ³, वत्तवा ⁴ ब्रह्मचरियवा।

‘‘Purāyaṃ amhe acceti ⁵, vattavā ⁶ brahmacariyavā;

निब्बानाभिरतो वुद्धो ⁷, तस्स मग्गानि आवर’’॥

Nibbānābhirato vuddho ⁸, tassa maggāni āvara’’.

९८.

98.

‘‘देवराज किमेव त्वं, ममेव तुवं सिक्खसि।

‘‘Devarāja kimeva tvaṃ, mameva tuvaṃ sikkhasi;

इसिप्पलोभने ⁹ गच्छ, सन्ति अञ्‍ञापि अच्छरा॥

Isippalobhane ¹⁰ gaccha, santi aññāpi accharā.

९९.

99.

‘‘मादिसियो पवरा चेव, असोके नन्दने वने।

‘‘Mādisiyo pavarā ceva, asoke nandane vane;

तासम्पि होतु परियायो, तापि यन्तु पलोभना’’ ¹¹॥

Tāsampi hotu pariyāyo, tāpi yantu palobhanā’’ ¹².

१००.

100.

‘‘अद्धा हि सच्‍चं भणसि, सन्ति अञ्‍ञापि अच्छरा।

‘‘Addhā hi saccaṃ bhaṇasi, santi aññāpi accharā;

तादिसियो पवरा चेव, असोके नन्दने वने॥

Tādisiyo pavarā ceva, asoke nandane vane.

१०१.

101.

‘‘न ता एवं पजानन्ति, पारिचरियं पुमं गता।

‘‘Na tā evaṃ pajānanti, pāricariyaṃ pumaṃ gatā;

यादिसं त्वं पजानासि, नारि सब्बङ्गसोभने॥

Yādisaṃ tvaṃ pajānāsi, nāri sabbaṅgasobhane.

१०२.

102.

‘‘त्वमेव गच्छ कल्याणि, इत्थीनं पवरा चसि।

‘‘Tvameva gaccha kalyāṇi, itthīnaṃ pavarā casi;

तवेव वण्णरूपेन, सवसमानयिस्ससि’’ ¹³॥

Taveva vaṇṇarūpena, savasamānayissasi’’ ¹⁴.

१०३.

103.

‘‘न वाहं न गमिस्सामि, देवराजेन पेसिता।

‘‘Na vāhaṃ na gamissāmi, devarājena pesitā;

विभेमि चेतं आसादुं, उग्गतेजो हि ब्राह्मणो॥

Vibhemi cetaṃ āsāduṃ, uggatejo hi brāhmaṇo.

१०४.

104.

‘‘अनेके निरयं पत्ता, इसिमासादिया जना।

‘‘Aneke nirayaṃ pattā, isimāsādiyā janā;

आपन्‍ना मोहसंसारं, तस्मा लोमानि हंसये’’॥

Āpannā mohasaṃsāraṃ, tasmā lomāni haṃsaye’’.

१०५.

105.

‘‘इदं वत्वान पक्‍कामि, अच्छरा कामवण्णिनी।

‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, accharā kāmavaṇṇinī;

मिस्सा मिस्सितु ¹⁵ मिच्छन्ती, इसिसिङ्गं अलम्बुसा॥

Missā missitu ¹⁶ micchantī, isisiṅgaṃ alambusā.

१०६.

106.

‘‘सा च तं वनमोगय्ह, इसिसिङ्गेन रक्खितं।

‘‘Sā ca taṃ vanamogayha, isisiṅgena rakkhitaṃ;

बिम्बजालकसञ्छन्‍नं , समन्ता अड्ढयोजनं॥

Bimbajālakasañchannaṃ , samantā aḍḍhayojanaṃ.

१०७.

107.

‘‘पातोव पातरासम्हि, उदण्हसमयं ¹⁷ पति।

‘‘Pātova pātarāsamhi, udaṇhasamayaṃ ¹⁸ pati;

अग्गिट्ठं परिमज्‍जन्तं, इसिसिङ्गं उपागमि’’॥

Aggiṭṭhaṃ parimajjantaṃ, isisiṅgaṃ upāgami’’.

१०८.

108.

‘‘का नु विज्‍जुरिवाभासि, ओसधी विय तारका।

‘‘Kā nu vijjurivābhāsi, osadhī viya tārakā;

विचित्तहत्थाभरणा ¹⁹, आमुत्तमणिकुण्डला ²⁰॥

Vicittahatthābharaṇā ²¹, āmuttamaṇikuṇḍalā ²².

१०९.

109.

‘‘आदिच्‍चवण्णसङ्कासा, हेमचन्दनगन्धिनी।

‘‘Ādiccavaṇṇasaṅkāsā, hemacandanagandhinī;

सञ्‍ञतूरू महामाया, कुमारी चारुदस्सना॥

Saññatūrū mahāmāyā, kumārī cārudassanā.

११०.

110.

‘‘विलग्गा ²³ मुदुका सुद्धा, पादा ते सुप्पतिट्ठिता।

‘‘Vilaggā ²⁴ mudukā suddhā, pādā te suppatiṭṭhitā;

गमना कामनीया ²⁵ ते, हरन्तियेव मे मनो॥

Gamanā kāmanīyā ²⁶ te, harantiyeva me mano.

१११.

111.

‘‘अनुपुब्बाव ते ऊरू, नागनाससमूपमा।

‘‘Anupubbāva te ūrū, nāganāsasamūpamā;

विमट्ठा तुय्हं सुस्सोणी, अक्खस्स फलकं यथा॥

Vimaṭṭhā tuyhaṃ sussoṇī, akkhassa phalakaṃ yathā.

११२.

112.

‘‘उप्पलस्सेव किञ्‍जक्खा, नाभि ते साधु सण्ठिता।

‘‘Uppalasseva kiñjakkhā, nābhi te sādhu saṇṭhitā;

पूरा कण्हञ्‍जनस्सेव, दूरतो पटिदिस्सति॥

Pūrā kaṇhañjanasseva, dūrato paṭidissati.

११३.

113.

‘‘दुविधा जाता उरजा, अवण्टा साधु पच्‍चुदा।

‘‘Duvidhā jātā urajā, avaṇṭā sādhu paccudā;

पयोधरा अपतिता ²⁷, अड्ढलाबुसमा थना॥

Payodharā apatitā ²⁸, aḍḍhalābusamā thanā.

११४.

114.

‘‘दीघा कम्बुतलाभासा, गीवा एणेय्यका यथा।

‘‘Dīghā kambutalābhāsā, gīvā eṇeyyakā yathā;

पण्डरावरणा वग्गु, चतुत्थमनसन्‍निभा॥

Paṇḍarāvaraṇā vaggu, catutthamanasannibhā.

११५.

115.

‘‘उद्धग्गा च अधग्गा च, दुमग्गपरिमज्‍जिता।

‘‘Uddhaggā ca adhaggā ca, dumaggaparimajjitā;

दुविजा नेलसम्भूता, दन्ता तव सुदस्सना॥

Duvijā nelasambhūtā, dantā tava sudassanā.

११६.

116.

‘‘अपण्डरा लोहितन्ता, जिञ्‍जूक ²⁹ फलसन्‍निभा।

‘‘Apaṇḍarā lohitantā, jiñjūka ³⁰ phalasannibhā;

आयता च विसाला च, नेत्ता तव सुदस्सना॥

Āyatā ca visālā ca, nettā tava sudassanā.

११७.

117.

‘‘नातिदीघा सुसम्मट्ठा, कनकब्या ³¹ समोचिता।

‘‘Nātidīghā susammaṭṭhā, kanakabyā ³² samocitā;

उत्तमङ्गरुहा तुय्हं, केसा चन्दनगन्धिका॥

Uttamaṅgaruhā tuyhaṃ, kesā candanagandhikā.

११८.

118.

‘‘यावता कसिगोरक्खा, वाणिजानं ³³ च या गति।

‘‘Yāvatā kasigorakkhā, vāṇijānaṃ ³⁴ ca yā gati;

इसीनञ्‍च परक्‍कन्तं, सञ्‍ञतानं तपस्सिनं॥

Isīnañca parakkantaṃ, saññatānaṃ tapassinaṃ.

११९.

119.

‘‘न ते समसमं पस्से, अस्मिं पथवि ³⁵ मण्डले।

‘‘Na te samasamaṃ passe, asmiṃ pathavi ³⁶ maṇḍale;

को वा त्वं कस्स वा पुत्तो, कथं जानेमु तं मयं’’॥

Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

१२०.

120.

‘‘न पञ्हकालो भद्दन्ते, कस्सपेवं गते सति।

‘‘Na pañhakālo bhaddante, kassapevaṃ gate sati;

एहि सम्म रमिस्साम, उभो अस्माकमस्समे।

Ehi samma ramissāma, ubho asmākamassame;

एहि तं उपगूहिस्सं ³⁷, रतीनं कुसलो भव’’॥

Ehi taṃ upagūhissaṃ ³⁸, ratīnaṃ kusalo bhava’’.

१२१.

121.

‘‘इदं वत्वान पक्‍कामि, अच्छरा कामवण्णिनी।

‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, accharā kāmavaṇṇinī;

मिस्सा मिस्सितुमिच्छन्ती, इसिसिङ्गं अलम्बुसा’’॥

Missā missitumicchantī, isisiṅgaṃ alambusā’’.

१२२.

122.

‘‘सो च वेगेन निक्खम्म, छेत्वा दन्धपरक्‍कमं ³⁹।

‘‘So ca vegena nikkhamma, chetvā dandhaparakkamaṃ ⁴⁰;

तमुत्तमासु वेणीसु, अज्झप्पत्तो ⁴¹ परामसि।

Tamuttamāsu veṇīsu, ajjhappatto ⁴² parāmasi;

१२३.

123.

‘‘तमुदावत्त कल्याणी, पलिस्सजि सुसोभना ⁴³।

‘‘Tamudāvatta kalyāṇī, palissaji susobhanā ⁴⁴;

चवितम्हि ⁴⁵ ब्रह्मचरिया, यथा तं अथ तोसिता॥

Cavitamhi ⁴⁶ brahmacariyā, yathā taṃ atha tositā.

१२४.

124.

‘‘मनसा अगमा इन्दं, वसन्तं नन्दने वने।

‘‘Manasā agamā indaṃ, vasantaṃ nandane vane;

तस्सा सङ्कप्पमञ्‍ञाय, मघवा देवकुञ्‍जरो॥

Tassā saṅkappamaññāya, maghavā devakuñjaro.

१२५.

125.

‘‘पल्‍लङ्कं पहिणी खिप्पं, सोवण्णं सोपवाहनं।

‘‘Pallaṅkaṃ pahiṇī khippaṃ, sovaṇṇaṃ sopavāhanaṃ;

सउत्तरच्छदपञ्‍ञासं, सहस्सपटियत्थतं ⁴⁷॥

Sauttaracchadapaññāsaṃ, sahassapaṭiyatthataṃ ⁴⁸.

१२६.

126.

‘‘तमेनं तत्थ धारेसि, उरे कत्वान सोभना।

‘‘Tamenaṃ tattha dhāresi, ure katvāna sobhanā;

यथा एकमुहुत्तंव, तीणि वस्सानि धारयि॥

Yathā ekamuhuttaṃva, tīṇi vassāni dhārayi.

१२७.

127.

‘‘विमदो तीहि वस्सेहि, पबुज्झित्वान ब्राह्मणो।

‘‘Vimado tīhi vassehi, pabujjhitvāna brāhmaṇo;

अद्दसासि हरित ⁴⁹ रुक्खे, समन्ता अग्गियायनं॥

Addasāsi harita ⁵⁰ rukkhe, samantā aggiyāyanaṃ.

१२८.

128.

‘‘नवपत्तवनं फुल्‍लं, कोकिलग्गणघोसितं।

‘‘Navapattavanaṃ phullaṃ, kokilaggaṇaghositaṃ;

समन्ता पविलोकेत्वा, रुदं अस्सूनि वत्तयि॥

Samantā paviloketvā, rudaṃ assūni vattayi.

१२९.

129.

‘‘न जुहे न जपे ⁵¹ मन्ते, अग्गिहुत्तं पहापितं।

‘‘Na juhe na jape ⁵² mante, aggihuttaṃ pahāpitaṃ;

को नु मे पारिचरियाय, पुब्बे चित्तं पलोभयि॥

Ko nu me pāricariyāya, pubbe cittaṃ palobhayi.

१३०.

130.

‘‘अरञ्‍ञे मे विहरतो, यो मे तेजा ह सम्भुतं ⁵³।

‘‘Araññe me viharato, yo me tejā ha sambhutaṃ ⁵⁴;

नानारत्नपरिपूरं, नावंव गण्हि अण्णवे’’॥

Nānāratnaparipūraṃ, nāvaṃva gaṇhi aṇṇave’’.

१३१.

131.

‘‘अहं ते पारिचरियाय, देवराजेन पेसिता।

‘‘Ahaṃ te pāricariyāya, devarājena pesitā;

अवधिं ⁵⁵ चित्तं चित्तेन, पमादो ⁵⁶ त्वं न बुज्झसि’’॥

Avadhiṃ ⁵⁷ cittaṃ cittena, pamādo ⁵⁸ tvaṃ na bujjhasi’’.

१३२.

132.

‘‘इमानि किर मं तातो, कस्सपो अनुसासति।

‘‘Imāni kira maṃ tāto, kassapo anusāsati;

कमलासदिसित्थियो ⁵⁹, तायो बुज्झेसि माणव॥

Kamalāsadisitthiyo ⁶⁰, tāyo bujjhesi māṇava.

१३३.

133.

‘‘उरे गण्डायो बुज्झेसि, तायो बुज्झेसि माणव।

‘‘Ure gaṇḍāyo bujjhesi, tāyo bujjhesi māṇava;

इच्‍चानुसासि मं तातो, यथा मं अनुकम्पको॥

Iccānusāsi maṃ tāto, yathā maṃ anukampako.

१३४.

134.

‘‘तस्साहं वचनं नाकं, पितु वुद्धस्स सासनं।

‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ nākaṃ, pitu vuddhassa sāsanaṃ;

अरञ्‍ञे निम्मनुस्सम्हि, स्वज्‍ज झायामि ⁶¹ एकको॥

Araññe nimmanussamhi, svajja jhāyāmi ⁶² ekako.

१३५.

135.

‘‘सोहं तथा करिस्सामि, धिरत्थु जीवितेन मे।

‘‘Sohaṃ tathā karissāmi, dhiratthu jīvitena me;

पुन वा तादिसो हेस्सं, मरणं मे भविस्सति’’॥

Puna vā tādiso hessaṃ, maraṇaṃ me bhavissati’’.

१३६.

136.

‘‘तस्स तेजं ⁶³ वीरियञ्‍च, धितिं ⁶⁴ ञत्वा अवट्ठितं ⁶⁵।

‘‘Tassa tejaṃ ⁶⁶ vīriyañca, dhitiṃ ⁶⁷ ñatvā avaṭṭhitaṃ ⁶⁸;

सिरसा अग्गही पादे, इसिसिङ्गं अलम्बुसा॥

Sirasā aggahī pāde, isisiṅgaṃ alambusā.

१३७.

137.

‘‘मा मे कुज्झ ⁶⁹ महावीर, मा मे कुज्झ ⁷⁰ महाइसे।

‘‘Mā me kujjha ⁷¹ mahāvīra, mā me kujjha ⁷² mahāise;

महा अत्थो मया चिण्णो, तिदसानं यसस्सिनं।

Mahā attho mayā ciṇṇo, tidasānaṃ yasassinaṃ;

तया संकम्पितं आसि, सब्बं देवपुरं तदा’’॥

Tayā saṃkampitaṃ āsi, sabbaṃ devapuraṃ tadā’’.

१३८.

138.

‘‘तावतिंसा च ये देवा, तिदसानञ्‍च वासवो।

‘‘Tāvatiṃsā ca ye devā, tidasānañca vāsavo;

त्वञ्‍च भद्दे सुखी होहि, गच्छ कञ्‍ञे यथासुखं’’॥

Tvañca bhadde sukhī hohi, gaccha kaññe yathāsukhaṃ’’.

१३९.

139.

‘‘तस्स पादे गहेत्वान, कत्वा च नं पदक्खिणं।

‘‘Tassa pāde gahetvāna, katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;

अञ्‍जलिं पग्गहेत्वान, तम्हा ठाना अपक्‍कमि॥

Añjaliṃ paggahetvāna, tamhā ṭhānā apakkami.

१४०.

140.

‘‘यो च तस्सासि पल्‍लङ्को, सोवण्णो सोपवाहनो।

‘‘Yo ca tassāsi pallaṅko, sovaṇṇo sopavāhano;

सउत्तरच्छदपञ्‍ञासो, सहस्सपटियत्थतो।

Sauttaracchadapaññāso, sahassapaṭiyatthato;

तमेव पल्‍लङ्कमारुय्ह, अगा देवान सन्तिके॥

Tameva pallaṅkamāruyha, agā devāna santike.

१४१.

141.

‘‘तमोक्‍कमिव आयन्तिं, जलन्तिं विज्‍जुतं यथा।

‘‘Tamokkamiva āyantiṃ, jalantiṃ vijjutaṃ yathā;

पतीतो सुमनो वित्तो, देविन्दो अददा वरं’’॥

Patīto sumano vitto, devindo adadā varaṃ’’.

१४२.

142.

‘‘वरञ्‍चे मे अदो सक्‍क, सब्बभूतानमिस्सर।

‘‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;

निसिप्पलोभिका ⁷³ गच्छे, एतं सक्‍क वरं वरे’’ति॥

Nisippalobhikā ⁷⁴ gacche, etaṃ sakka varaṃ vare’’ti.

अलम्बुसाजातकं ततियं।

Alambusājātakaṃ tatiyaṃ.

Next: ५२४. सङ्खपालजातकं • 524. Saṅkhapālajātakaṃ

Footnotes:

1. इसिपलोभिके (सी॰ स्या॰), इसिं पलोभिके (पी॰)

2. isipalobhike (sī. syā.), isiṃ palobhike (pī.)

3. नाच्‍चेति (स्या॰ क॰)

4. वतवा (सी॰ स्या॰ पी॰)

5. nācceti (syā. ka.)

6. vatavā (sī. syā. pī.)

7. वद्धो (पी॰), बुद्धो (स्या॰ क॰)

8. vaddho (pī.), buddho (syā. ka.)

9. इसिपलोभिके (सी॰ स्या॰), इसिं पलोभिके (पी॰)

10. isipalobhike (sī. syā.), isiṃ palobhike (pī.)

11. पलोभिका (स्या॰ पी॰)

12. palobhikā (syā. pī.)

13. वसमानापयिस्ससि (स्या॰), वसमानामयिस्ससि (पी॰), तं वसमानयिस्ससि (क॰)

14. vasamānāpayissasi (syā.), vasamānāmayissasi (pī.), taṃ vasamānayissasi (ka.)

15. मिस्सेतु (सी॰ स्या॰ पी॰)

16. missetu (sī. syā. pī.)

17. उदयसमयं (स्या॰), उदन्तसमयं (क॰)

18. udayasamayaṃ (syā.), udantasamayaṃ (ka.)

19. विचित्तवत्थाभरणा (सी॰)

20. आमुक्‍कमणिकुण्डला (?)

21. vicittavatthābharaṇā (sī.)

22. āmukkamaṇikuṇḍalā (?)

23. विलाका (सी॰ स्या॰ पी॰)

24. vilākā (sī. syā. pī.)

25. कमना कमनीया (सी॰ पी॰)

26. kamanā kamanīyā (sī. pī.)

27. अप्पतीता (सी॰ स्या॰ पी॰)

28. appatītā (sī. syā. pī.)

29. जिञ्‍जुक (सी॰ स्या॰ पी॰)

30. jiñjuka (sī. syā. pī.)

31. कनकग्गा (पी॰)

32. kanakaggā (pī.)

33. वणिजानं (पी॰)

34. vaṇijānaṃ (pī.)

35. पुथुवि (पी॰)

36. puthuvi (pī.)

37. उपगुय्हिस्सं (स्या॰)

38. upaguyhissaṃ (syā.)

39. दन्धपदक्‍कमं (क॰)

40. dandhapadakkamaṃ (ka.)

41. अज्झापत्तो (पी॰)

42. ajjhāpatto (pī.)

43. सुसोभणी (स्या॰ क॰)

44. susobhaṇī (syā. ka.)

45. चवि तम्हा (स्या॰ क॰)

46. cavi tamhā (syā. ka.)

47. पटिकत्थतं (सी॰)

48. paṭikatthataṃ (sī.)

49. हरी (पी॰)

50. harī (pī.)

51. जप्पे (क॰)

52. jappe (ka.)

53. सम्भतं (पी॰)

54. sambhataṃ (pī.)

55. अवधी (स्या॰ पी॰ क॰)

56. पमादा (स्या॰ पी॰)

57. avadhī (syā. pī. ka.)

58. pamādā (syā. pī.)

59. सरिसित्थियो (स्या॰ पी॰)

60. sarisitthiyo (syā. pī.)

61. स्वाज्‍जज्झायामि (सी॰ पी॰)

62. svājjajjhāyāmi (sī. pī.)

63. तेजञ्‍च (सी॰ पी॰)

64. धितिञ्‍च (पी॰)

65. सुवड्ढितं (सी॰)

66. tejañca (sī. pī.)

67. dhitiñca (pī.)

68. suvaḍḍhitaṃ (sī.)

69. कुज्झि (पी॰)

70. कुज्झि (पी॰)

71. kujjhi (pī.)

72. kujjhi (pī.)

73. न इसिपलोभिका (स्या॰), न इसिपलोभियं (पी॰)

74. na isipalobhikā (syā.), na isipalobhiyaṃ (pī.)

Related texts:

अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५२३] ३. अलम्बुसाजातकवण्णना • [523] 3. Alambusājātakavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact