| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๘. อมฺพทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา
8. Ambadāyakattheraapadānavaṇṇanā
อโนมทสฺสี ภควาติอาทิกํ อายสฺมโต อมฺพทายกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต อโนมทสฺสิสฺส ภควโต กาเล วานรโยนิยํ นิพฺพโตฺต หิมวเนฺต กปิราชา หุตฺวา ปฎิวสติฯ ตสฺมิํ สมเย อโนมทสฺสี ภควา ตสฺสานุกมฺปาย หิมวนฺตมคมาสิฯ อถ โส กปิราชา ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส สุมธุรํ อมฺพผลํ ขุทฺทมธุนา อทาสิฯ อถ ภควา ตสฺส ปสฺสนฺตเสฺสว ตํ สพฺพํ ปริภุญฺชิตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ อถ โส โสมนสฺสสมฺปนฺนหทโย เตเนว ปีติโสมนเสฺสน ยาวตายุกํ ฐตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพโตฺต อปราปรํ ตตฺถ ทิพฺพสุขมนุภวิตฺวา มนุเสฺสสุ จ มนุสฺสสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปเนฺน เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิตฺวา นจิรเสฺสว ฉฬภิญฺญปฺปโตฺต อโหสิฯ ปุพฺพปุญฺญนาเมน อมฺพทายกเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Anomadassī bhagavātiādikaṃ āyasmato ambadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto anomadassissa bhagavato kāle vānarayoniyaṃ nibbatto himavante kapirājā hutvā paṭivasati. Tasmiṃ samaye anomadassī bhagavā tassānukampāya himavantamagamāsi. Atha so kapirājā bhagavantaṃ disvā pasannamānaso sumadhuraṃ ambaphalaṃ khuddamadhunā adāsi. Atha bhagavā tassa passantasseva taṃ sabbaṃ paribhuñjitvā anumodanaṃ vatvā pakkāmi. Atha so somanassasampannahadayo teneva pītisomanassena yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cuto devaloke nibbatto aparāparaṃ tattha dibbasukhamanubhavitvā manussesu ca manussasampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde vibhavasampanne ekasmiṃ kulagehe nibbatto satthari pasīditvā pabbajitvā nacirasseva chaḷabhiññappatto ahosi. Pubbapuññanāmena ambadāyakattheroti pākaṭo.
๕๓. โส อปรภาเค อตฺตนา กตกุสลพีชํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาโต อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อโนมทสฺสี ภควาติอาทิมาหฯ เมตฺตาย อผริ โลเก, อปฺปมาเณ นิรูปธีติ โส ภควา สพฺพโลเก อปฺปมาเณ สเตฺต ‘‘สุขี โหนฺตู’’ติอาทินา นิรุปธิ อุปธิวิรหิตํ กตฺวา เมตฺตาย เมตฺตจิเตฺตน อผริ ปตฺถริ วเฑฺฒสีติ อโตฺถฯ
53. So aparabhāge attanā katakusalabījaṃ disvā somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento anomadassī bhagavātiādimāha. Mettāya aphari loke, appamāṇe nirūpadhīti so bhagavā sabbaloke appamāṇe satte ‘‘sukhī hontū’’tiādinā nirupadhi upadhivirahitaṃ katvā mettāya mettacittena aphari patthari vaḍḍhesīti attho.
๕๔. กปิ อหํ ตทา อาสินฺติ ตทา ตสฺสาคมนกาเล กปิราชา อโหสินฺติ อโตฺถฯ
54.Kapi ahaṃ tadā āsinti tadā tassāgamanakāle kapirājā ahosinti attho.
อมฺพทายกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Ambadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๘. อมฺพทายกเตฺถรอปทานํ • 8. Ambadāyakattheraapadānaṃ
