| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਭਿਕ੍ਖੁવਗ੍ਗੋ
2. Bhikkhuvaggo
੧. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Ambalaṭṭhikarāhulovādasuttavaṇṇanā
੧੦੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਯਂ વਿਹਰਤੀਤਿ વੇਲ਼ੁવਨવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਪਧਾਨਘਰਸਙ੍ਖੇਪੇ વਿવੇਕਕਾਮਾਨਂ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਪਾਸਾਦੇ ਪવਿવੇਕਂ ਬ੍ਰੂਹਯਨ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਕਣ੍ਟਕੋ ਨਾਮ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਿਖਿਣੋવ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਸਾਮਣੇਰਕਾਲੇਯੇવ ਪવਿવੇਕਂ ਬ੍ਰੂਹਯਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ વਿਹਾਸਿ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ। ਆਸਨਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇવੇਤ੍ਥ ਆਸਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ। ਉਦਕਾਧਾਨੇਤਿ ਉਦਕਭਾਜਨੇ। ‘‘ਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ।
107.Evaṃme sutanti ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṃ. Tattha ambalaṭṭhikāyaṃ viharatīti veḷuvanavihārassa paccante padhānagharasaṅkhepe vivekakāmānaṃ vasanatthāya kate ambalaṭṭhikāti evaṃnāmake pāsāde pavivekaṃ brūhayanto viharati. Kaṇṭako nāma jātakālato paṭṭhāya tikhiṇova hoti, evamevaṃ ayampi āyasmā sattavassikasāmaṇerakāleyeva pavivekaṃ brūhayamāno tattha vihāsi. Paṭisallānā vuṭṭhitoti phalasamāpattito vuṭṭhāya. Āsananti pakatipaññattamevettha āsanaṃ atthi, taṃ papphoṭetvā ṭhapesi. Udakādhāneti udakabhājane. ‘‘Udakaṭṭhāne’’tipi pāṭho.
ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਓવਾਦਦਾਨਤ੍ਥਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਭਗવਤਾ ਹਿ ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਕਤਾ। ਸਾਮਣੇਰਪਞ੍ਹਂ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਥਾ ਰਾਹੁਲਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਮਿਦਂ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
Āyasmantaṃ rāhulaṃ āmantesīti ovādadānatthaṃ āmantesi. Bhagavatā hi rāhulattherassa sambahulā dhammadesanā katā. Sāmaṇerapañhaṃ therasseva vuttaṃ. Tathā rāhulasaṃyuttaṃ mahārāhulovādasuttaṃ cūḷarāhulovādasuttamidaṃ ambalaṭṭhikarāhulovādasuttanti.
ਅਯਞ੍ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਚੀવਰਕਣ੍ਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਮੇ ਸਮਣ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਯਾਚਮਾਨੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤੋ। ਅਥ ਭਗવਾ ਦਹਰਕੁਮਾਰਾ ਨਾਮ ਯੁਤ੍ਤਾਯੁਤ੍ਤਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਓવਾਦਮਸ੍ਸ ਦੇਮੀਤਿ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਨਾਮ, ਰਾਹੁਲ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤ੍વਂ ਕਥਯਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਅવਿਜਹਿਤਂ ਦਸਪੁਚ੍ਛਂ ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ – ‘‘ਏਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਏਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਦ੍વੇ ਪਞ੍ਹਾ…ਪੇ॰… ਦਸ ਪਞ੍ਹਾ ਦਸ ਉਦ੍ਦੇਸਾ ਦਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾਤਿ। ਏਕਂ ਨਾਮ ਕਿਂ? ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ…ਪੇ॰… ਦਸ ਨਾਮ ਕਿਂ? ਦਸਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਹਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਖੁ॰ ਪਾ॰ ੪.੧੦) ਇਮਂ ਸਾਮਣੇਰਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸਿ। ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਦਹਰਕੁਮਾਰਾ ਨਾਮ ਪਿਯਮੁਸਾવਾਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਦਿਟ੍ਠਮੇવ ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ, ਦਿਟ੍ਠਮੇવ ਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਮ੍ਹੇਹੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਓવਾਦਮਸ੍ਸ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾਪਿ ਸੁਖਸਞ੍ਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਪਠਮਮੇવ ਚਤਸ੍ਸੋ ਉਦਕਾਧਾਨੂਪਮਾਯੋ , ਤਤੋ ਦ੍વੇ ਹਤ੍ਥਿਉਪਮਾਯੋ ਏਕਂ ਆਦਾਸੂਪਮਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸਿ। ਚਤੂਸੁ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾવਿવਟ੍ਟਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗਪ੍ਪਹਾਨਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੁਪਨਿਸ੍ਸਯਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤ) ਕਥੇਸਿ। ਆਗਤਾਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਭવੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਰਾਹੁਲਸਂਯੁਤ੍ਤਂ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੮੮ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਸਿ। ‘‘ਅਹਂ ਸੋਭਾਮਿ, ਮਮ વਣ੍ਣਾਯਤਨਂ ਪਸਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਕਥੇਸਿ।
Ayañhi āyasmā sattavassikakāle bhagavantaṃ cīvarakaṇṇe gahetvā ‘‘dāyajjaṃ me samaṇa dehī’’ti dāyajjaṃ yācamāno bhagavatā dhammasenāpatisāriputtattherassa niyyādetvā pabbājito. Atha bhagavā daharakumārā nāma yuttāyuttaṃ kathaṃ kathenti, ovādamassa demīti rāhulakumāraṃ āmantetvā ‘‘sāmaṇerena nāma, rāhula, tiracchānakathaṃ kathetuṃ na vaṭṭati, tvaṃ kathayamāno evarūpaṃ kathaṃ katheyyāsī’’ti sabbabuddhehi avijahitaṃ dasapucchaṃ pañcapaṇṇāsavissajjanaṃ – ‘‘eko pañho eko uddeso ekaṃ veyyākaraṇaṃ dve pañhā…pe… dasa pañhā dasa uddesā dasa veyyākaraṇāti. Ekaṃ nāma kiṃ? Sabbe sattā āhāraṭṭhitikā…pe… dasa nāma kiṃ? Dasahaṅgehi samannāgato arahāti vuccatī’’ti (khu. pā. 4.10) imaṃ sāmaṇerapañhaṃ kathesi. Puna cintesi ‘‘daharakumārā nāma piyamusāvādā honti, adiṭṭhameva diṭṭhaṃ amhehi, diṭṭhameva na diṭṭhaṃ amhehīti vadanti ovādamassa demī’’ti akkhīhi oloketvāpi sukhasañjānanatthaṃ paṭhamameva catasso udakādhānūpamāyo , tato dve hatthiupamāyo ekaṃ ādāsūpamañca dassetvā imaṃ suttaṃ kathesi. Catūsu pana paccayesu taṇhāvivaṭṭanaṃ pañcasu kāmaguṇesu chandarāgappahānaṃ kalyāṇamittupanissayassa mahantabhāvañca dassetvā rāhulasuttaṃ (su. ni. rāhulasutta) kathesi. Āgatāgataṭṭhāne bhavesu chandarāgo na kattabboti dassetuṃ rāhulasaṃyuttaṃ (saṃ. ni. 2.188 ādayo) kathesi. ‘‘Ahaṃ sobhāmi, mama vaṇṇāyatanaṃ pasanna’’nti attabhāvaṃ nissāya gehassitachandarāgo na kattabboti mahārāhulovādasuttaṃ kathesi.
ਤਤ੍ਥ ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਭਿਣ੍ਹੋવਾਦવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਾਹੁਲਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਅવਸ੍ਸਿਕਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਰਸ વਸ੍ਸਸਾਮਣੇਰਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਅવਸ੍ਸਿਕਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਮਾਰਕਪਞ੍ਹਞ੍ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਸਾਮਣੇਰਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸੁ ਰਾਹੁਲਸੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿਣ੍ਹੋવਾਦਤ੍ਥਂ, ਰਾਹੁਲਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਬ੍ਭਗਹਣਤ੍ਥਂ, ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਂ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਛਨ੍ਦਰਾਗવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ, ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਦਸ-વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਚਨੀਯ-ਧਮ੍ਮਪਰਿਪਾਕਕਾਲੇ ਅਰਹਤ੍ਤਗਾਹਾਪਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਸਨ੍ਧਾਯ ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਇਦਮਾਹ –
Tattha rāhulasuttaṃ imasmiṃ nāma kāle vuttanti na vattabbaṃ. Tañhi abhiṇhovādavasena vuttaṃ. Rāhulasaṃyuttaṃ sattavassikakālato paṭṭhāya yāva avassikabhikkhukālā vuttaṃ. Mahārāhulovādasuttaṃ aṭṭhārasa vassasāmaṇerakāle vuttaṃ. Cūḷarāhulovādasuttaṃ avassikabhikkhukāle vuttaṃ. Kumārakapañhañca idañca ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṃ sattavassikasāmaṇerakāle vuttaṃ. Tesu rāhulasuttaṃ abhiṇhovādatthaṃ, rāhulasaṃyuttaṃ, therassa vipassanāgabbhagahaṇatthaṃ, mahārāhulovādaṃ gehassitachandarāgavinodanatthaṃ, cūḷarāhulovādaṃ therassa pañcadasa-vimuttiparipācanīya-dhammaparipākakāle arahattagāhāpanatthaṃ vuttaṃ. Idañca pana sandhāya rāhulatthero bhikkhusaṅghamajjhe tathāgatassa guṇaṃ kathento idamāha –
‘‘ਕਿਕੀવ ਬੀਜਂ ਰਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਚਾਮਰੀ વਾਲਮੁਤ੍ਤਮਂ।
‘‘Kikīva bījaṃ rakkheyya, cāmarī vālamuttamaṃ;
ਨਿਪਕੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਮਮਂ ਰਕ੍ਖਿ ਤਥਾਗਤੋ’’ਤਿ॥ (ਅਪ॰ ੧.੨.੮੩)।
Nipako sīlasampanno, mamaṃ rakkhi tathāgato’’ti. (apa. 1.2.83);
ਸਾਮਣੇਰਪਞ੍ਹਂ ਅਯੁਤ੍ਤવਚਨਪਹਾਨਤ੍ਥਂ, ਇਦਂ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਅਕਰਣਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ।
Sāmaṇerapañhaṃ ayuttavacanapahānatthaṃ, idaṃ ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṃ sampajānamusāvādassa akaraṇatthaṃ vuttaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੋਤਿ ਪਸ੍ਸਸਿ ਨੁ। ਪਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਥੋਕਂ। ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮੋ। ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਅਧੋਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ। ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍વਾ।
Tattha passasi noti passasi nu. Parittanti thokaṃ. Sāmaññanti samaṇadhammo. Nikkujjitvāti adhomukhaṃ katvā. Ukkujjitvāti uttānaṃ katvā.
੧੦੮. ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਰਾਹੁਲ, ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਗੋਤਿ ਅਯਂ ਉਪਮਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇ ਸਂવਰਰਹਿਤਸ੍ਸ ਓਪਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਈਸਾਦਨ੍ਤੋਤਿ ਰਥੀਸਾਸਦਿਸਦਨ੍ਤੋ । ਉਰੁਲ਼੍ਹવਾਤਿ ਅਭਿવਡ੍ਢਿਤੋ ਆਰੋਹਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਅਭਿਜਾਤੋਤਿ ਸੁਜਾਤੋ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੋਤਿ ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਓਤਿਣ੍ਣਪੁਬ੍ਬੋ। ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਗਤਾਗਤੇ ਪવਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਘਾਤੇਤਿ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯੇਨ ਤਾવ ਪਟਿਸੇਨਾਯ ਫਲਕਕੋਟ੍ਠਕਮੁਣ੍ਡਪਾਕਾਰਾਦਯੋ ਪਾਤੇਤਿ, ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯੇਨ। ਸੀਸੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ਪਦੇਸਂ ਮਦ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇਧਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਕਣ੍ਣੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਆਗਤਾਗਤੇ ਸਰੇ ਕਣ੍ਣੇਹਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤਨਂ। ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਪਟਿਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਹਤ੍ਥਾਰੋਹਅਸ੍ਸਾਰੋਹਪਦਾਦੀਨਂ વਿਜ੍ਝਨਂ। ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਬਨ੍ਧਾਯ ਦੀਘਾਸਿਲਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਅਯਮੁਸਲੇਨ વਾ ਛੇਦਨਭੇਦਨਂ। ਰਕ੍ਖਤੇવ ਸੋਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸੋਣ੍ਡਂ ਪਨ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਤਿ।
108.Seyyathāpi, rāhula, rañño nāgoti ayaṃ upamā sampajānamusāvāde saṃvararahitassa opammadassanatthaṃ vuttā. Tattha īsādantoti rathīsāsadisadanto . Uruḷhavāti abhivaḍḍhito ārohasampanno. Abhijātoti sujāto jātisampanno. Saṅgāmāvacaroti saṅgāmaṃ otiṇṇapubbo. Kammaṃ karotīti āgatāgate pavaṭṭento ghāteti. Puratthimakāyādīsu pana puratthimakāyena tāva paṭisenāya phalakakoṭṭhakamuṇḍapākārādayo pāteti, tathā pacchimakāyena. Sīsena kammaṃ nāma niyametvā etaṃ padesaṃ maddissāmīti nivattitvā oloketi, ettakena satampi sahassampi dvedhā bhijjati. Kaṇṇehi kammaṃ nāma āgatāgate sare kaṇṇehi paharitvā pātanaṃ. Dantehi kammaṃ nāma paṭihatthiassahatthārohaassārohapadādīnaṃ vijjhanaṃ. Naṅguṭṭhena kammaṃ nāma naṅguṭṭhe bandhāya dīghāsilaṭṭhiyā vā ayamusalena vā chedanabhedanaṃ. Rakkhateva soṇḍanti soṇḍaṃ pana mukhe pakkhipitvā rakkhati.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਕਰਣੇ। ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਪਰੇਸਂ ਜਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਪਰਾਜਯਂ ਪਸ੍ਸੀਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ। ਸੋਣ੍ਡਾਯਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਯਮੁਗ੍ਗਰਂ વਾ ਖਦਿਰਮੁਸਲਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਮਦ੍ਦਤਿ। ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ, ਇਦਾਨਿ ਹਤ੍ਥਿਯੋਧਾਦੀਸੁ ਨ ਕੁਤੋਚਿ ਭਾਯਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਜਯਂ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਪਰਾਜਯਂ ਪਸ੍ਸੀਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ। ਨਾਹਂ ਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮੇ વਾ ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿਕਮ੍ਮੇਸੁ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ ਤੇਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਿਨੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਾਪਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ਹਸਾਯਪਿ ਦવਕਮ੍ਯਤਾਯਪਿ ਮੁਸਾ ਨ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਤ੍ਥੋਤਿ ਓਲੋਕਨਤ੍ਥੋ, ਯਂ ਮੁਖੇ વਜ੍ਜਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾਤਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ।
Tatthāti tasmiṃ tassa hatthino karaṇe. Apariccattanti anissaṭṭhaṃ, paresaṃ jayaṃ amhākañca parājayaṃ passīti maññati. Soṇḍāyapi kammaṃ karotīti ayamuggaraṃ vā khadiramusalaṃ vā gahetvā samantā aṭṭhārasahatthaṭṭhānaṃ maddati. Pariccattanti vissaṭṭhaṃ, idāni hatthiyodhādīsu na kutoci bhāyati, amhākaṃ jayaṃ paresañca parājayaṃ passīti maññati. Nāhaṃ tassa kiñci pāpanti tassa dukkaṭādiāpattivītikkame vā mātughātakādikammesu vā kiñci pāpaṃ akattabbaṃ nāma natthi. Tasmā tiha teti yasmā sampajānamusāvādino akattabbaṃ pāpaṃ nāma natthi, tasmā tayā hasāyapi davakamyatāyapi musā na bhaṇissāmīti sikkhitabbaṃ. Paccavekkhaṇatthoti olokanattho, yaṃ mukhe vajjaṃ hoti, tassa dassanatthoti vuttaṃ hoti. Paccavekkhitvā paccavekkhitvāti oloketvā oloketvā.
੧੦੯. ਸਸਕ੍ਕਂ ਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਸਂਹਰੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਨਿવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਸਿ ਮਾ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਨੁਪਦਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਅਨੁਪਦੇਯ੍ਯਾਸਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਯ੍ਯਾਸਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਅਹੋਰਤ੍ਤਾਨੁਸਿਕ੍ਖੀਤਿ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿવਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੋ।
109.Sasakkaṃ na karaṇīyanti ekaṃseneva na kātabbaṃ. Paṭisaṃhareyyāsīti nivatteyyāsi mā kareyyāsi. Anupadajjeyyāsīti anupadeyyāsi upatthambheyyāsi punappunaṃ kareyyāsi. Ahorattānusikkhīti rattiñca divañca sikkhamāno.
੧੧੧. ਅਟ੍ਟੀਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਟੇਨ ਪੀਲ਼ਿਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਹਰਾਯਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਲਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗੂਥਂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਯ ਜਿਗੁਚ੍ਛਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ। ਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਦੇਸਨਾવਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ ਇਧ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਤ੍ਤਕੇ ਪਨ ਠਾਨੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਿ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਕਿਤ੍ਤਕੇ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਕਾਯਕਮ੍ਮવਚੀਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤਾવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤੇਯੇવ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿਸਜ੍ਜਾ ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਰੇਸਂ ਅਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਾ વਚੀਕਮ੍ਮਂ વਾ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੇਸਨਾਯੁਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਆવਿਕਰਣਯੁਤ੍ਤਂ ਆવਿਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇવ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ વਿਹਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਨ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਰਿਯੇਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਥਂ? ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਅਜ੍ਜ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਰਿਯੇਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਛਨ੍ਦੋ વਾ ਰਾਗੋ વਾ ਪਟਿਘਂ વਾ’’ਤਿ? ਸਚੇ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਪੁਨ ਨ ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇવ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ વਿਹਾਤਬ੍ਬਂ।
111.Aṭṭīyitabbanti aṭṭena pīḷitena bhavitabbaṃ. Harāyitabbanti lajjitabbaṃ. Jigucchitabbanti gūthaṃ disvā viya jigucchā uppādetabbā. Manokammassa pana adesanāvatthukattā idha desetabbanti na vuttaṃ. Kittake pana ṭhāne kāyakammavacīkammāni sodhetabbāni, kittake manokammanti. Kāyakammavacīkammāni tāva ekasmiṃ purebhatteyeva sodhetabbāni. Bhattakiccaṃ katvā divāṭṭhāne nisinnena hi paccavekkhitabbaṃ ‘‘aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva imasmiṃ ṭhāne nisajjā atthi nu kho me imasmiṃ antare paresaṃ appiyaṃ kāyakammaṃ vā vacīkammaṃ vā’’ti. Sace atthīti jānāti, desanāyuttaṃ desetabbaṃ, āvikaraṇayuttaṃ āvikātabbaṃ. Sace natthi, teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ. Manokammaṃ pana etasmiṃ piṇḍapātapariyesanaṭṭhāne sodhetabbaṃ. Kathaṃ? ‘‘Atthi nu kho me ajja piṇḍapātapariyesanaṭṭhāne rūpādīsu chando vā rāgo vā paṭighaṃ vā’’ti? Sace atthi, ‘‘puna na evaṃ karissāmī’’ti citteneva adhiṭṭhātabbaṃ. Sace natthi, teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ.
੧੧੨. ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ વਾ ਤਥਾਗਤਸਾવਕਾ વਾ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤੇਪਿ ਏવਂ ਪਰਿਸੋਧੇਸੁਂ, ਅਨਾਗਤੇਪਿ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਤਰਹਿਪਿ ਪਰਿਸੋਧੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਹਿ ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਇਮਂ ਪਨ ਦੇਸਨਂ ਭਗવਾ ਯਾવ ਭવਗ੍ਗਾ ਉਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਰਤਨਰਾਸਿਨੋ ਯੋਜਨਿਯਮਣਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਕੂਟਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲવਸੇਨ ਪਰਿਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ।
112.Samaṇā vā brāhmaṇā vāti buddhā vā paccekabuddhā vā tathāgatasāvakā vā. Tasmātihāti yasmā atītepi evaṃ parisodhesuṃ, anāgatepi parisodhessanti, etarahipi parisodhenti, tasmā tumhehipi tesaṃ anusikkhantehi evaṃ sikkhitabbanti attho. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Imaṃ pana desanaṃ bhagavā yāva bhavaggā ussitassa ratanarāsino yojaniyamaṇikkhandhena kūṭaṃ gaṇhanto viya neyyapuggalavasena pariniṭṭhāpesīti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ambalaṭṭhikarāhulovādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧. ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਕਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ambalaṭṭhikarāhulovādasuttavaṇṇanā
