Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
౩. సతిపట్ఠానసంయుత్తం
3. Satipaṭṭhānasaṃyuttaṃ
౧. అమ్బపాలివగ్గో
1. Ambapālivaggo
౧. అమ్బపాలిసుత్తవణ్ణనా
1. Ambapālisuttavaṇṇanā
౩౬౭. సతిపట్ఠానసంయుత్తస్స పఠమే అమ్బపాలివనేతి అమ్బపాలియా నామ రూపూపజీవినియా రోపితే అమ్బవనే. తం కిర తస్సా ఉయ్యానం అహోసి. సా సత్థు ధమ్మదేసనం సుత్వా పసన్నచిత్తా తత్థ విహారం కారేత్వా తథాగతస్స నియ్యాతేసి. తం సన్ధాయేతం వుత్తం. ఏకాయన్వాయన్తి ఏకాయనో అయం. తత్థ ఏకాయనోతి ఏకమగ్గో. మగ్గస్స హి –
367. Satipaṭṭhānasaṃyuttassa paṭhame ambapālivaneti ambapāliyā nāma rūpūpajīviniyā ropite ambavane. Taṃ kira tassā uyyānaṃ ahosi. Sā satthu dhammadesanaṃ sutvā pasannacittā tattha vihāraṃ kāretvā tathāgatassa niyyātesi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ekāyanvāyanti ekāyano ayaṃ. Tattha ekāyanoti ekamaggo. Maggassa hi –
‘‘మగ్గో పన్థో పథో పజ్జో, అఞ్జసం వటుమాయనం;
‘‘Maggo pantho patho pajjo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ;
నావా ఉత్తరసేతూ చ, కుల్లో చ భిసి సఙ్కమో’’తి. (చూళని॰ పారాయనత్థుతిగాథానిద్దేసో ౧౦౧) –
Nāvā uttarasetū ca, kullo ca bhisi saṅkamo’’ti. (cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddeso 101) –
బహూని నామాని. స్వాయం ఇధ అయననామేన వుత్తో. తస్మా ఏకాయన్వాయం, భిక్ఖవే, మగ్గోతి ఏత్థ ఏకమగ్గో. అయం, భిక్ఖవే, మగ్గో, న ద్వేధాపథభూతోతి ఏవమత్థో దట్ఠబ్బో. మగ్గోతి కేనట్ఠేన మగ్గో? నిబ్బానగమనట్ఠేన, నిబ్బానత్థికేహి మగ్గనీయట్ఠేన చ.
Bahūni nāmāni. Svāyaṃ idha ayananāmena vutto. Tasmā ekāyanvāyaṃ, bhikkhave, maggoti ettha ekamaggo. Ayaṃ, bhikkhave, maggo, na dvedhāpathabhūtoti evamattho daṭṭhabbo. Maggoti kenaṭṭhena maggo? Nibbānagamanaṭṭhena, nibbānatthikehi magganīyaṭṭhena ca.
సత్తానం విసుద్ధియాతి రాగాదీహి మలేహి అభిజ్ఝావిసమలోభాదీహి చ ఉపక్కిలేసేహి సంకిలిట్ఠచిత్తానం సత్తానం విసుద్ధత్థాయ. సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయాతి సోకస్స చ పరిదేవస్స చ సమతిక్కమాయ, పహానాయాతి అత్థో. దుక్ఖదోమనస్సానం అత్థఙ్గమాయాతి కాయికదుక్ఖస్స చ చేతసికదోమనస్సస్స చాతి ఇమేసం ద్విన్నం అత్థఙ్గమాయ, నిరోధాయాతి అత్థో. ఞాయస్స అధిగమాయాతి ఞాయో వుచ్చతి అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, తస్స అధిగమాయ పత్తియాతి వుత్తం హోతి. అయఞ్హి పుబ్బభాగే లోకియో సతిపట్ఠానమగ్గో భావితో లోకుత్తరమగ్గస్స అధిగమాయ సంవత్తతి . తేనాహ ‘‘ఞాయస్స అధిగమాయా’’తి. నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయాతి తణ్హావానవిరహితత్తా నిబ్బానన్తి లద్ధనామస్స అమతస్స సచ్ఛికిరియాయ, అత్తపచ్చక్ఖాయాతి వుత్తం హోతి. అయఞ్హి మగ్గో భావితో అనుపుబ్బేన నిబ్బానసచ్ఛికిరియం సాధేతి. తేనాహ ‘‘నిబ్బానస్స సచ్ఛికిరియాయా’’తి.
Sattānaṃ visuddhiyāti rāgādīhi malehi abhijjhāvisamalobhādīhi ca upakkilesehi saṃkiliṭṭhacittānaṃ sattānaṃ visuddhatthāya. Sokaparidevānaṃ samatikkamāyāti sokassa ca paridevassa ca samatikkamāya, pahānāyāti attho. Dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāyāti kāyikadukkhassa ca cetasikadomanassassa cāti imesaṃ dvinnaṃ atthaṅgamāya, nirodhāyāti attho. Ñāyassa adhigamāyāti ñāyo vuccati ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, tassa adhigamāya pattiyāti vuttaṃ hoti. Ayañhi pubbabhāge lokiyo satipaṭṭhānamaggo bhāvito lokuttaramaggassa adhigamāya saṃvattati . Tenāha ‘‘ñāyassa adhigamāyā’’ti. Nibbānassa sacchikiriyāyāti taṇhāvānavirahitattā nibbānanti laddhanāmassa amatassa sacchikiriyāya, attapaccakkhāyāti vuttaṃ hoti. Ayañhi maggo bhāvito anupubbena nibbānasacchikiriyaṃ sādheti. Tenāha ‘‘nibbānassa sacchikiriyāyā’’ti.
ఏవం భగవతా సత్తహి పదేహి ఏకాయనమగ్గస్స వణ్ణో భాసితో, సో కస్మాతి చే? భిక్ఖూనం ఉస్సాహజననత్థం. వణ్ణభాసనఞ్హి సుత్వా తే భిక్ఖూ – ‘‘అయం కిర మగ్గో హదయసన్తాపభూతం సోకం, వాచావిప్పలాపభూతం పరిదేవం, కాయికఅసాతభూతం దుక్ఖం, చేతసికఅసాతభూతం దోమనస్సన్తి చత్తారో ఉపద్దవే హరతి. విసుద్ధిం, ఞాయం, నిబ్బానన్తి తయో విసేసే ఆవహతీ’’తి ఉస్సాహజాతా ఇమం దేసనం ఉగ్గహేతబ్బం పరియాపుణితబ్బం, ధారేతబ్బం, ఇమఞ్చ మగ్గం భావేతబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తి. ఇతి తేసం భిక్ఖూనం ఉస్సాహజననత్థం వణ్ణం అభాసి కమ్బలవాణిజాదయో కమ్బలాదీనం వణ్ణం వియ.
Evaṃ bhagavatā sattahi padehi ekāyanamaggassa vaṇṇo bhāsito, so kasmāti ce? Bhikkhūnaṃ ussāhajananatthaṃ. Vaṇṇabhāsanañhi sutvā te bhikkhū – ‘‘ayaṃ kira maggo hadayasantāpabhūtaṃ sokaṃ, vācāvippalāpabhūtaṃ paridevaṃ, kāyikaasātabhūtaṃ dukkhaṃ, cetasikaasātabhūtaṃ domanassanti cattāro upaddave harati. Visuddhiṃ, ñāyaṃ, nibbānanti tayo visese āvahatī’’ti ussāhajātā imaṃ desanaṃ uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbaṃ, dhāretabbaṃ, imañca maggaṃ bhāvetabbaṃ maññissanti. Iti tesaṃ bhikkhūnaṃ ussāhajananatthaṃ vaṇṇaṃ abhāsi kambalavāṇijādayo kambalādīnaṃ vaṇṇaṃ viya.
యదిదన్తి నిపాతో, యే ఇమేతి అయమస్స అత్థో. చత్తారోతి గణనపరిచ్ఛేదో. తేన ‘‘న తతో హేట్ఠా, న ఉద్ధ’’న్తి సతిపట్ఠానపరిచ్ఛేదం దీపేతి. సతిపట్ఠానాతి తయో సతిపట్ఠానా సతిగోచరోపి, తిధా పటిపన్నేసు సావకేసు సత్థునో పటిఘానునయవీతివత్తతాపి, సతిపి. ‘‘చతున్నం, భిక్ఖవే, సతిపట్ఠానానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ దేసేస్సామి తం సుణాథ. కో చ, భిక్ఖవే, కాయస్స సముదయో? ఆహరసముదయా కాయసముదయో’’తిఆదీసు (సం॰ ని॰ ౫.౪౦౮) హి సతిగోచరో సతిపట్ఠానన్తి వుత్తో. తథా ‘‘కాయో ఉపట్ఠానం, నో సతి, సతి ఉపట్ఠానఞ్చేవ సతి చా’’తిఆదీసుపి (పటి॰ మ॰ ౨.౩౫). తస్స అత్థో – పతిట్ఠాతి అస్మిన్తి పట్ఠానం. కా పతిట్ఠాతి? సతి. సతియా పట్ఠానం సతిపట్ఠానం. పధానం ఠానన్తి వా పట్ఠానం. సతియా పట్ఠానం సతిపట్ఠానం హత్థిట్ఠానఅస్సట్ఠానాదీని వియ.
Yadidanti nipāto, ye imeti ayamassa attho. Cattāroti gaṇanaparicchedo. Tena ‘‘na tato heṭṭhā, na uddha’’nti satipaṭṭhānaparicchedaṃ dīpeti. Satipaṭṭhānāti tayo satipaṭṭhānā satigocaropi, tidhā paṭipannesu sāvakesu satthuno paṭighānunayavītivattatāpi, satipi. ‘‘Catunnaṃ, bhikkhave, satipaṭṭhānānaṃ samudayañca atthaṅgamañca desessāmi taṃ suṇātha. Ko ca, bhikkhave, kāyassa samudayo? Āharasamudayā kāyasamudayo’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.408) hi satigocaro satipaṭṭhānanti vutto. Tathā ‘‘kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati, sati upaṭṭhānañceva sati cā’’tiādīsupi (paṭi. ma. 2.35). Tassa attho – patiṭṭhāti asminti paṭṭhānaṃ. Kā patiṭṭhāti? Sati. Satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Padhānaṃ ṭhānanti vā paṭṭhānaṃ. Satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ hatthiṭṭhānaassaṭṭhānādīni viya.
‘‘తయో సతిపట్ఠానా, యదరియో సేవతి, యదరియో సేవమానో సత్థా గణమనుసాసితుమరహతీ’’తి (మ॰ ని॰ ౩.౩౧౧) ఏత్థ తిధా పటిపన్నేసు సావకేసు సత్థునో పటిఘానునయవీతివత్తతా సతిపట్ఠానన్తి వుత్తా. తస్సత్థో – పట్ఠపేతబ్బతో పట్ఠానం, పవత్తయితబ్బతోతి అత్థో. కేన పట్ఠపేతబ్బోతి? సతియా. సతియా పట్ఠానం సతిపట్ఠానన్తి.
‘‘Tayo satipaṭṭhānā, yadariyo sevati, yadariyo sevamāno satthā gaṇamanusāsitumarahatī’’ti (ma. ni. 3.311) ettha tidhā paṭipannesu sāvakesu satthuno paṭighānunayavītivattatā satipaṭṭhānanti vuttā. Tassattho – paṭṭhapetabbato paṭṭhānaṃ, pavattayitabbatoti attho. Kena paṭṭhapetabboti? Satiyā. Satiyā paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānanti.
‘‘చత్తారో సతిపట్ఠానా భావితా బహులీకతా సత్త బోజ్ఝఙ్గే పరిపూరేన్తీ’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౩.౧౪౭; సం॰ ని॰ ౫.౯౮౯) పన సతియేవ సతిపట్ఠానన్తి వుత్తా. తస్సత్థో – పతిట్ఠాతీతి పట్ఠానం, ఉపట్ఠాతి ఓక్కన్దిత్వా పక్ఖన్దిత్వా పవత్తతీతి అత్థో. సతియేవ పట్ఠానం సతిపట్ఠానం. అథ వా సరణట్ఠేన సతి, ఉపట్ఠానట్ఠేన పట్ఠానం, ఇతి సతి చ సా పట్ఠానఞ్చాతిపి సతిపట్ఠానం. ఇదమిధ అధిప్పేతం.
‘‘Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrentī’’tiādīsu (ma. ni. 3.147; saṃ. ni. 5.989) pana satiyeva satipaṭṭhānanti vuttā. Tassattho – patiṭṭhātīti paṭṭhānaṃ, upaṭṭhāti okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho. Satiyeva paṭṭhānaṃ satipaṭṭhānaṃ. Atha vā saraṇaṭṭhena sati, upaṭṭhānaṭṭhena paṭṭhānaṃ, iti sati ca sā paṭṭhānañcātipi satipaṭṭhānaṃ. Idamidha adhippetaṃ.
యది ఏవం కస్మా ‘‘సతిపట్ఠానా’’తి బహువచనం కతన్తి? సతీనం బహుత్తా. ఆరమ్మణభేదేన హి బహుకా సతియో. అథ ‘‘మగ్గో’’తి కస్మా ఏకవచనన్తి? మగ్గనట్ఠేన ఏకత్తా. చతస్సోపి హి ఏతా సతియో మగ్గనట్ఠేన ఏకత్తం గచ్ఛన్తి. వుతఞ్హేతం ‘‘మగ్గోతి కేనట్ఠేన మగ్గో? నిబ్బానమగ్గనట్ఠేన, నిబ్బానత్థికేహి మగ్గనీయట్ఠేన చా’’తి. చతస్సోపి చేతా అపరభాగే కాయాదీసు ఆరమ్మణేసు కిచ్చం సాధయమానా నిబ్బానం గచ్ఛన్తి, ఆదితో పట్ఠాయ చ నిబ్బానత్థికేహి మగ్గియన్తీతి తస్మా చతస్సోపి ఏకో మగ్గోతి వుత్తా. ఏవఞ్చ సతి వచనానుసన్ధినా సానుసన్ధికావ దేసనా హోతి.
Yadi evaṃ kasmā ‘‘satipaṭṭhānā’’ti bahuvacanaṃ katanti? Satīnaṃ bahuttā. Ārammaṇabhedena hi bahukā satiyo. Atha ‘‘maggo’’ti kasmā ekavacananti? Magganaṭṭhena ekattā. Catassopi hi etā satiyo magganaṭṭhena ekattaṃ gacchanti. Vutañhetaṃ ‘‘maggoti kenaṭṭhena maggo? Nibbānamagganaṭṭhena, nibbānatthikehi magganīyaṭṭhena cā’’ti. Catassopi cetā aparabhāge kāyādīsu ārammaṇesu kiccaṃ sādhayamānā nibbānaṃ gacchanti, ādito paṭṭhāya ca nibbānatthikehi maggiyantīti tasmā catassopi eko maggoti vuttā. Evañca sati vacanānusandhinā sānusandhikāva desanā hoti.
కతమే చత్తారోతి కథేతుకమ్యతాపుచ్ఛా. కాయేతి రూపకాయే. కాయానుపస్సీతి కాయం అనుపస్సనసీలో, కాయం వా అనుపస్సమానో. అయఞ్హి భిక్ఖు ఇమం కాయం అనిచ్చానుపస్సనాదీనం సత్తన్నం అనుపస్సనానం వసేన అనిచ్చతో అనుపస్సతి, నో నిచ్చతో, దుక్ఖతో అనుపస్సతి, నో సుఖతో, అనత్తతో అనుపస్సతి, నో అత్తతో, నిబ్బిన్దతి, నో నన్దతి, విరజ్జతి, నో రజ్జతి, నిరోధేతి, నో సముదేతి, పటినిస్సజ్జతి, నో ఆదియతి. సో తం అనిచ్చతో అనుపస్సన్తో నిచ్చసఞ్ఞం పజహతి, దుక్ఖతో అనుపస్సన్తో సుఖసఞ్ఞం పజహతి , అనత్తతో అనుపస్సన్తో అత్తసఞ్ఞం పజహతి, నిబ్బిన్దన్తో నన్దిం పజహతి, విరజ్జన్తో రాగం పజహతి, నిరోధేన్తో సముదయం పజహతి, పటినిస్సజ్జన్తో ఆదానం పజహతీతి వేదితబ్బో.
Katame cattāroti kathetukamyatāpucchā. Kāyeti rūpakāye. Kāyānupassīti kāyaṃ anupassanasīlo, kāyaṃ vā anupassamāno. Ayañhi bhikkhu imaṃ kāyaṃ aniccānupassanādīnaṃ sattannaṃ anupassanānaṃ vasena aniccato anupassati, no niccato, dukkhato anupassati, no sukhato, anattato anupassati, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati, nirodheti, no samudeti, paṭinissajjati, no ādiyati. So taṃ aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati, dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati , anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahatīti veditabbo.
విహరతీతి ఇరీయతి. ఆతాపీతి తీసు భవేసు కిలేసే ఆతపతీతి ఆతాపో, వీరియస్సేతం నామం. ఆతాపో అస్స అత్థీతి ఆతాపీ. సమ్పజానోతి సమ్పజఞ్ఞసఙ్ఖాతేన ఞాణేన సమన్నాగతో. సతిమాతి కాయపరిగ్గాహికాయ సతియా సమన్నాగతో. అయం పన యస్మా సతియా ఆరమ్మణం పరిగ్గహేత్వా పఞ్ఞాయ అనుపస్సతి. న హి సతివిరహితస్స అనుపస్సనా నామ అత్థి, తేనేవాహ ‘‘సతిఞ్చ ఖ్వాహం, భిక్ఖవే, సబ్బత్థికం వదామీ’’తి (సం॰ ని॰ ౫.౨౩౪). తస్మా ఏత్థ ‘‘కాయే కాయానుపస్సీ విహరతీ’’తి ఏత్తావతా కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం వుత్తం హోతి. అథ వా యస్మా అనాతాపినో అన్తోసఙ్ఖేపో అన్తరాయకరో హోతి, అసమ్పజానో ఉపాయపరిగ్గహే అనుపాయపరివజ్జనే చ సమ్ముయ్హతి, ముట్ఠస్సతి ఉపాయాపరిచ్చాగే అనుపాయాపరిగ్గహే చ అసమత్థో హోతి, తేనస్స తం కమ్మట్ఠానం న సమ్పజ్జతి. తస్మా యేసం ధమ్మానం ఆనుభావేన తం సమ్పజ్జతి, తేసం దస్సనత్థం ‘‘ఆతాపీ సమ్పజానో సతిమా’’తి ఇదం వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
Viharatīti irīyati. Ātāpīti tīsu bhavesu kilese ātapatīti ātāpo, vīriyassetaṃ nāmaṃ. Ātāpo assa atthīti ātāpī. Sampajānoti sampajaññasaṅkhātena ñāṇena samannāgato. Satimāti kāyapariggāhikāya satiyā samannāgato. Ayaṃ pana yasmā satiyā ārammaṇaṃ pariggahetvā paññāya anupassati. Na hi sativirahitassa anupassanā nāma atthi, tenevāha ‘‘satiñca khvāhaṃ, bhikkhave, sabbatthikaṃ vadāmī’’ti (saṃ. ni. 5.234). Tasmā ettha ‘‘kāye kāyānupassī viharatī’’ti ettāvatā kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ vuttaṃ hoti. Atha vā yasmā anātāpino antosaṅkhepo antarāyakaro hoti, asampajāno upāyapariggahe anupāyaparivajjane ca sammuyhati, muṭṭhassati upāyāpariccāge anupāyāpariggahe ca asamattho hoti, tenassa taṃ kammaṭṭhānaṃ na sampajjati. Tasmā yesaṃ dhammānaṃ ānubhāvena taṃ sampajjati, tesaṃ dassanatthaṃ ‘‘ātāpī sampajāno satimā’’ti idaṃ vuttanti veditabbaṃ.
ఇతి కాయానుపస్సనాసతిపట్ఠానం సమ్పయోగఙ్గఞ్జస్స దస్సేత్వా ఇదాని పహానఙ్గం దస్సేతుం వినేయ్య లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సన్తి వుత్తం. తత్థ వినేయ్యాతి తదఙ్గవినయేన వా విక్ఖమ్భనవినయేన వా వినయిత్వా. లోకేతి తస్మింయేవ కాయే. కాయో హి ఇధ లుజ్జనపలుజ్జనట్ఠేన లోకోతి అధిప్పేతో. యస్మా పనస్స న కాయమత్తేయేవ అభిజ్ఝాదోమనస్సం పహీయతి, వేదనాదీసుపి పహీయతి ఏవ. తస్మా ‘‘పఞ్చపి ఉపాదానక్ఖన్ధా లోకో’’తి విభఙ్గే (విభ॰ ౩౬౨) వుత్తం. లోకసఙ్ఖాతత్తా వా తేసం ధమ్మానం అత్థుద్ధారనయేనేతం వుత్తం. యం పనాహ ‘‘తత్థ కతమో లోకో, స్వేవ కాయో లోకో’’తి, అయమేవేత్థ అత్థో. తస్మిం లోకే అభిజ్ఝాదోమనస్సం వినేయ్యాతి ఏవం సమ్బన్ధో దట్ఠబ్బో.
Iti kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ sampayogaṅgañjassa dassetvā idāni pahānaṅgaṃ dassetuṃ vineyya loke abhijjhādomanassanti vuttaṃ. Tattha vineyyāti tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā vinayitvā. Loketi tasmiṃyeva kāye. Kāyo hi idha lujjanapalujjanaṭṭhena lokoti adhippeto. Yasmā panassa na kāyamatteyeva abhijjhādomanassaṃ pahīyati, vedanādīsupi pahīyati eva. Tasmā ‘‘pañcapi upādānakkhandhā loko’’ti vibhaṅge (vibha. 362) vuttaṃ. Lokasaṅkhātattā vā tesaṃ dhammānaṃ atthuddhāranayenetaṃ vuttaṃ. Yaṃ panāha ‘‘tattha katamo loko, sveva kāyo loko’’ti, ayamevettha attho. Tasmiṃ loke abhijjhādomanassaṃ vineyyāti evaṃ sambandho daṭṭhabbo.
వేదనాసూతి ఏత్థ తిస్సో వేదనా, తా చ లోకియా ఏవ, చిత్తమ్పి లోకియం, తథా ధమ్మా. యథా పన వేదనా అనుపస్సితబ్బా, తథా అనుపస్సన్తో ఏస వేదనానుపస్సీతి వేదితబ్బో. ఏస నయో చిత్తధమ్మేసు. కథఞ్చ వేదనా అనుపస్సితబ్బాతి? సుఖా తావ వేదనా దుక్ఖతో, దుక్ఖా సల్లతో, అదుక్ఖమసుఖా అనిచ్చతో. యథాహ –
Vedanāsūti ettha tisso vedanā, tā ca lokiyā eva, cittampi lokiyaṃ, tathā dhammā. Yathā pana vedanā anupassitabbā, tathā anupassanto esa vedanānupassīti veditabbo. Esa nayo cittadhammesu. Kathañca vedanā anupassitabbāti? Sukhā tāva vedanā dukkhato, dukkhā sallato, adukkhamasukhā aniccato. Yathāha –
‘‘యో సుఖం దుక్ఖతో అద్ద, దుక్ఖమద్దక్ఖి సల్లతో;
‘‘Yo sukhaṃ dukkhato adda, dukkhamaddakkhi sallato;
అదుక్ఖమసుఖం సన్తం, అద్దక్ఖి నం అనిచ్చతో;
Adukkhamasukhaṃ santaṃ, addakkhi naṃ aniccato;
స వే సమ్మద్దసో భిక్ఖు, ఉపసన్తో చరిస్సతీ’’తి.
Sa ve sammaddaso bhikkhu, upasanto carissatī’’ti.
సబ్బా ఏవ చేతా దుక్ఖాతిపి అనుపస్సితబ్బా. వుత్తఞ్హేతం ‘‘యంకిఞ్చి వేదయితం, సబ్బం తం దుక్ఖస్మిన్తి వదామీ’’తి (సం॰ ని॰ ౪.౨౫౯). సుఖదుక్ఖతోపి చ అనుపస్సితబ్బా, యథాహ – ‘‘సుఖా ఖో, ఆవుసో విసాఖ, వేదనా ఠితిసుఖా విపరిణామదుక్ఖా’’తి (మ॰ ని॰ ౧.౪౬౫) సబ్బం విత్థారేతబ్బం. అపిచ అనిచ్చాదిసత్తఅనుపస్సనావసేనపి అనుపస్సితబ్బా.
Sabbā eva cetā dukkhātipi anupassitabbā. Vuttañhetaṃ ‘‘yaṃkiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkhasminti vadāmī’’ti (saṃ. ni. 4.259). Sukhadukkhatopi ca anupassitabbā, yathāha – ‘‘sukhā kho, āvuso visākha, vedanā ṭhitisukhā vipariṇāmadukkhā’’ti (ma. ni. 1.465) sabbaṃ vitthāretabbaṃ. Apica aniccādisattaanupassanāvasenapi anupassitabbā.
చిత్తధమ్మేసుపి చిత్తం తావ ఆరమ్మణాధిపతిసహజాతభూమికమ్మవిపాకకిరియాదినానత్తభేదానం అనిచ్చాదిఅనుపస్సనానం సరాగాదీనఞ్చ భేదానం వసేన అనుపస్సితబ్బం. ధమ్మా సలక్ఖణసామఞ్ఞలక్ఖణానం సుఞ్ఞతధమ్మస్స అనిచ్చాదిసత్తఅనుపస్సనానం ‘‘సన్తం వా అజ్ఝత్తం కామచ్ఛన్ద’’న్తిఆదీనఞ్చ పభేదానం వసేన అనుపస్సితబ్బా. సేసం వుత్తనయమేవ. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారో పన దీఘమజ్ఝిమట్ఠకథాసు (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౩౭౩ ఆదయో; మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧౦౫ ఆదయో) సతిపట్ఠానవణ్ణనాయం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో.
Cittadhammesupi cittaṃ tāva ārammaṇādhipatisahajātabhūmikammavipākakiriyādinānattabhedānaṃ aniccādianupassanānaṃ sarāgādīnañca bhedānaṃ vasena anupassitabbaṃ. Dhammā salakkhaṇasāmaññalakkhaṇānaṃ suññatadhammassa aniccādisattaanupassanānaṃ ‘‘santaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchanda’’ntiādīnañca pabhedānaṃ vasena anupassitabbā. Sesaṃ vuttanayameva. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dīghamajjhimaṭṭhakathāsu (dī. ni. aṭṭha. 2.373 ādayo; ma. ni. aṭṭha. 1.105 ādayo) satipaṭṭhānavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbo.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧. అమ్బపాలిసుత్తం • 1. Ambapālisuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ౧. అమ్బపాలిసుత్తవణ్ణనా • 1. Ambapālisuttavaṇṇanā