Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సంయుత్తనికాయ (టీకా) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
౩. సతిపట్ఠానసంయుత్తం
3. Satipaṭṭhānasaṃyuttaṃ
౧. అమ్బపాలివగ్గో
1. Ambapālivaggo
౧. అమ్బపాలిసుత్తవణ్ణనా
1. Ambapālisuttavaṇṇanā
౩౬౭. ఏకాయన్వాయన్తి సన్ధివసేన వుత్తం ఓ-కారస్స వ-కారం అ-కారస్స దీఘం కత్వా. అయం కిర సంయుత్తాభిలాపో, తత్థ అయన-సద్దో మగ్గపరియాయో. న కేవలం అయమేవ, అథ ఖో అఞ్ఞేపి మగ్గపరియాయాతి పదుద్ధారం కరోన్తో ‘‘మగ్గస్స హీ’’తిఆదిం వత్వా యది మగ్గపరియాయో ఆయన-సద్దో, కస్మా పున మగ్గోతి వుత్తన్తి చోదనం సన్ధాయాహ ‘‘తస్మా’’తిఆది. తత్థ ఏకమగ్గోతి ఏకోవ మగ్గో. న హి నిబ్బానగామిమగ్గో అఞ్ఞో అత్థీతి. నను సతిపట్ఠానం ఇధ మగ్గోతి అధిప్పేతం, తదఞ్ఞేపి బహూ మగ్గధమ్మా అత్థీతి? సచ్చం అత్థి, తే పన సతిపట్ఠానగ్గహణేనేవ గహితా తదవినాభావతో. తథా హి ఞాణవీరియాదయో నిద్దేసే గహితా, ఉద్దేసే సతియా ఏవ గహణం వేనేయ్యజ్ఝాసయవసేనాతి దట్ఠబ్బం, సతియా మగ్గభావదస్సనత్థఞ్చ. న ద్వేధాపథభూతోతి ఇమినా ఇమస్స ద్వయభావాభావం వియ అనిబ్బానగామిభావాభావఞ్చ దస్సేతి. నిబ్బానగమనట్ఠేనాతి నిబ్బానం గచ్ఛతి ఏతేనాతి నిబ్బానగమనం, సో ఏవ అవిపరీతభావనాయ అత్థో, తేన నిబ్బానగమనట్ఠేన, నిబ్బానాధిగమూపాయతాయాతి అత్థో. మగ్గనీయట్ఠేనాతి గవేసితబ్బతాయ.
367.Ekāyanvāyanti sandhivasena vuttaṃ o-kārassa va-kāraṃ a-kārassa dīghaṃ katvā. Ayaṃ kira saṃyuttābhilāpo, tattha ayana-saddo maggapariyāyo. Na kevalaṃ ayameva, atha kho aññepi maggapariyāyāti paduddhāraṃ karonto ‘‘maggassa hī’’tiādiṃ vatvā yadi maggapariyāyo āyana-saddo, kasmā puna maggoti vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tasmā’’tiādi. Tattha ekamaggoti ekova maggo. Na hi nibbānagāmimaggo añño atthīti. Nanu satipaṭṭhānaṃ idha maggoti adhippetaṃ, tadaññepi bahū maggadhammā atthīti? Saccaṃ atthi, te pana satipaṭṭhānaggahaṇeneva gahitā tadavinābhāvato. Tathā hi ñāṇavīriyādayo niddese gahitā, uddese satiyā eva gahaṇaṃ veneyyajjhāsayavasenāti daṭṭhabbaṃ, satiyā maggabhāvadassanatthañca. Na dvedhāpathabhūtoti iminā imassa dvayabhāvābhāvaṃ viya anibbānagāmibhāvābhāvañca dasseti. Nibbānagamanaṭṭhenāti nibbānaṃ gacchati etenāti nibbānagamanaṃ, so eva aviparītabhāvanāya attho, tena nibbānagamanaṭṭhena, nibbānādhigamūpāyatāyāti attho. Magganīyaṭṭhenāti gavesitabbatāya.
రాగాదీహీతి ‘‘రాగో మలం, దోసో మలం, మోహో మల’’న్తి (విభ॰ ౯౨౪) ఏవం వుత్తేహి రాగాదీహి మలేహి. సా పనాయం సంకిలిట్ఠచిత్తానం విసుద్ధి సిజ్ఝమానా యస్మా సోకాదీనం అనుప్పాదాయ సంవత్తతి, తస్మా వుత్తం ‘‘సోకపరిదేవానం సమతిక్కమాయా’’తిఆది. తత్థ సోచనం ఞాతిబ్యసనాదినిమిత్తం చేతసో సన్తాపో అన్తోనిజ్ఝానం సోకో. ఞాతిబ్యసనాదినిమిత్తమేవ సోకాధికతాజనితో ‘‘కహం ఏకపుత్తకా’’తిఆదినా పరిదేవనవసేన వాచావిప్పలాపో పరిదేవనం పరిదేవో. తస్స ఆయతిం అనుప్పజ్జనం ఇధ సమతిక్కమోతి ఆహ ‘‘పహానాయా’’తి. దుక్ఖదోమనస్సానన్తి ఏత్థ చేతసికదుక్ఖతాయ దోమనస్సస్సపి దుక్ఖసద్దేనేవ గహణే సిద్ధే సద్దేన అనివత్తనతో సామఞ్ఞజోతనాయ విసేసవచనం సేట్ఠన్తి ‘‘దోమనస్సాన’’న్తేవ వుత్తం. చేతసికదోమనస్సస్సాతి భూతకథనం దట్ఠబ్బం. ఞాయతి ఏతేన యాథావతో పటివిజ్ఝీయతి చతుసచ్చన్తి ఞాయో వుచ్చతి అరియమగ్గో. నను అయమ్పి మగ్గో, కిం మగ్గో ఏవ మగ్గస్స అధిగమాయ హోతీతి చోదనం సన్ధాయాహ – ‘‘అయం హీ’’తిఆది. తణ్హావ కమ్మకిలేసవిపాకానం విననట్ఠేన సంసిబ్బనట్ఠేన వానం. తేన తణ్హావానేన విరహితత్తా తస్స అభావాతి అత్థో. అత్తపచ్చక్ఖాయాతి అత్తపచ్చక్ఖత్థాయ.
Rāgādīhīti ‘‘rāgo malaṃ, doso malaṃ, moho mala’’nti (vibha. 924) evaṃ vuttehi rāgādīhi malehi. Sā panāyaṃ saṃkiliṭṭhacittānaṃ visuddhi sijjhamānā yasmā sokādīnaṃ anuppādāya saṃvattati, tasmā vuttaṃ ‘‘sokaparidevānaṃ samatikkamāyā’’tiādi. Tattha socanaṃ ñātibyasanādinimittaṃ cetaso santāpo antonijjhānaṃ soko. Ñātibyasanādinimittameva sokādhikatājanito ‘‘kahaṃ ekaputtakā’’tiādinā paridevanavasena vācāvippalāpo paridevanaṃ paridevo. Tassa āyatiṃ anuppajjanaṃ idha samatikkamoti āha ‘‘pahānāyā’’ti. Dukkhadomanassānanti ettha cetasikadukkhatāya domanassassapi dukkhasaddeneva gahaṇe siddhe saddena anivattanato sāmaññajotanāya visesavacanaṃ seṭṭhanti ‘‘domanassāna’’nteva vuttaṃ. Cetasikadomanassassāti bhūtakathanaṃ daṭṭhabbaṃ. Ñāyati etena yāthāvato paṭivijjhīyati catusaccanti ñāyo vuccati ariyamaggo. Nanu ayampi maggo, kiṃ maggo eva maggassa adhigamāya hotīti codanaṃ sandhāyāha – ‘‘ayaṃ hī’’tiādi. Taṇhāva kammakilesavipākānaṃ vinanaṭṭhena saṃsibbanaṭṭhena vānaṃ. Tena taṇhāvānena virahitattā tassa abhāvāti attho. Attapaccakkhāyāti attapaccakkhatthāya.
వణ్ణభాసనన్తి పసంసావచనం. విసుద్ధిన్తి విసుజ్ఝనం కిలేసప్పహానం. ఉగ్గహేతబ్బన్తి ఏత్థ వాచుగ్గతకరణం ఉగ్గహో. పరిచయకరణం పరిపుచ్ఛామూలకత్తా తగ్గహణేనేవ గహితన్తి దట్ఠబ్బం.
Vaṇṇabhāsananti pasaṃsāvacanaṃ. Visuddhinti visujjhanaṃ kilesappahānaṃ. Uggahetabbanti ettha vācuggatakaraṇaṃ uggaho. Paricayakaraṇaṃ paripucchāmūlakattā taggahaṇeneva gahitanti daṭṭhabbaṃ.
న తతో హేట్ఠాతి ఇధ అధిప్పేతకాయాదీనం వేదనాదిసభావత్తాభావా కాయవేదనాచిత్తవిముత్తస్స తేభూమకధమ్మస్స విసుం విపల్లాసవత్థన్తరభావేన గహితత్తా చ హేట్ఠా గహణేసు విపల్లాసవత్థూనం అనిట్ఠానం సన్ధాయ వుత్తం. పఞ్చమస్స పన విపల్లాసవత్థునో అభావేన ‘‘న ఉద్ధ’’న్తి ఆహ. ఆరమ్మణవిభాగేన హేత్థ సతిపట్ఠానవిభాగోతి. తయో సతిపట్ఠానాతి సతిపట్ఠానసద్దస్స అత్థుద్ధారదస్సనం, న ఇధ పాళియం వుత్తస్స సతిపట్ఠానసద్దస్స అత్థదస్సనం. ఆదీసు హీతి ఏత్థ ఆది-సద్దేన ‘‘ఫస్ససముదయా వేదనానం సముదయో, నామరూపసముదయా చిత్తస్స సముదయో, మనసికారసముదయా ధమ్మానం సముదయో’’తి (సం॰ ని॰ ౫.౪౦౮) సతిపట్ఠానాతి వుత్తానం సతిగోచరానం పకాసకే సుత్తపదేసే సఙ్గణ్హాతి. ఏవం పటిసమ్భిదామగ్గపాళియమ్పి అవసేసపాళిపదేసదస్సనత్థో ఆది-సద్దో దట్ఠబ్బో. సతియా పట్ఠానన్తి సతియా పతిట్ఠాతబ్బట్ఠానం.
Na tato heṭṭhāti idha adhippetakāyādīnaṃ vedanādisabhāvattābhāvā kāyavedanācittavimuttassa tebhūmakadhammassa visuṃ vipallāsavatthantarabhāvena gahitattā ca heṭṭhā gahaṇesu vipallāsavatthūnaṃ aniṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ. Pañcamassa pana vipallāsavatthuno abhāvena ‘‘na uddha’’nti āha. Ārammaṇavibhāgena hettha satipaṭṭhānavibhāgoti. Tayo satipaṭṭhānāti satipaṭṭhānasaddassa atthuddhāradassanaṃ, na idha pāḷiyaṃ vuttassa satipaṭṭhānasaddassa atthadassanaṃ. Ādīsu hīti ettha ādi-saddena ‘‘phassasamudayā vedanānaṃ samudayo, nāmarūpasamudayā cittassa samudayo, manasikārasamudayā dhammānaṃ samudayo’’ti (saṃ. ni. 5.408) satipaṭṭhānāti vuttānaṃ satigocarānaṃ pakāsake suttapadese saṅgaṇhāti. Evaṃ paṭisambhidāmaggapāḷiyampi avasesapāḷipadesadassanattho ādi-saddo daṭṭhabbo. Satiyā paṭṭhānanti satiyā patiṭṭhātabbaṭṭhānaṃ.
అరియోతి ఆరకత్తాదినా అరియం సమ్మాసమ్బుద్ధమాహ. ఏత్థాతి ఏతస్మిం సళాయతనవిభఙ్గసుత్తే (మ॰ ని॰ ౩.౩౧౧). తత్థ హి –
Ariyoti ārakattādinā ariyaṃ sammāsambuddhamāha. Etthāti etasmiṃ saḷāyatanavibhaṅgasutte (ma. ni. 3.311). Tattha hi –
‘‘తయో సతిపట్ఠానా యదరియో…పే॰… మరహతీతి ఇతి ఖో పనేతం వుత్తం, కిఞ్చేతం పటిచ్చ వుత్తం. ఇధ, భిక్ఖవే, సత్థా సావకానం ధమ్మం దేసేతి అనుకమ్పకో హితేసీ అనుకమ్పం ఉపాదాయ – ‘ఇదం వో హితాయ ఇదం వో సుఖాయా’తి. తస్స సావకా న సుస్సూసన్తి, న సోతం ఓదహన్తి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠపేన్తి, వోక్కమ్మ చ సత్థుసాసనా వత్తన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, తథాగతో న చేవ అనత్తమనో హోతి, న చ అనత్తమనతం పటిసంవేదేతి, అనవస్సుతో చ విహరతి సతో సమ్పజానో. ఇదం, భిక్ఖవే, పఠమం సతిపట్ఠానం. యదరియో సేవతి…పే॰.. మరహతి. పున చపరం, భిక్ఖవే, సత్థా …పే॰… ఇదం వో సుఖాయాతి. తస్స ఏకచ్చే సావకా న సుస్సూసన్తి…పే॰… ఏకచ్చే సావకా సుస్సూసన్తి…పే॰… న చ వోక్కమ్మ సత్థుసాసనా వత్తన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, తథాగతో న చేవ అనత్తమనో హోతి, న చ అనత్తమనతం పటిసంవేదేతి, న చేవ అత్తమనో హోతి, న చ అత్తమనతం పటిసంవేదేతి. అనత్తమనతఞ్చ అత్తమనతఞ్చ తదుభయం అభినివజ్జేత్వా ఉపేక్ఖకో విహరతి సతో సమ్పజానో. ఇదం, భిక్ఖవే, దుతియం సతిపట్ఠానం…పే॰… మరహతి. పున చపరం, భిక్ఖవే,…పే॰… సుఖాయాతి, తస్స సావకా సుస్సూసన్తి…పే॰… వత్తన్తి. తత్ర, భిక్ఖవే, తథాగతో అత్తమనో చేవ హోతి, అత్తమనతఞ్చ పటిసంవేదేతి, అనవస్సుతో చ విహరతి సతో సమ్పజానో. ఇదం, భిక్ఖవే, తతియం సతిపట్ఠాన’’న్తి –
‘‘Tayo satipaṭṭhānā yadariyo…pe… marahatīti iti kho panetaṃ vuttaṃ, kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ. Idha, bhikkhave, satthā sāvakānaṃ dhammaṃ deseti anukampako hitesī anukampaṃ upādāya – ‘idaṃ vo hitāya idaṃ vo sukhāyā’ti. Tassa sāvakā na sussūsanti, na sotaṃ odahanti, na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti, vokkamma ca satthusāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ. Yadariyo sevati…pe... marahati. Puna caparaṃ, bhikkhave, satthā …pe… idaṃ vo sukhāyāti. Tassa ekacce sāvakā na sussūsanti…pe… ekacce sāvakā sussūsanti…pe… na ca vokkamma satthusāsanā vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato na ceva anattamano hoti, na ca anattamanataṃ paṭisaṃvedeti, na ceva attamano hoti, na ca attamanataṃ paṭisaṃvedeti. Anattamanatañca attamanatañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ…pe… marahati. Puna caparaṃ, bhikkhave,…pe… sukhāyāti, tassa sāvakā sussūsanti…pe… vattanti. Tatra, bhikkhave, tathāgato attamano ceva hoti, attamanatañca paṭisaṃvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajāno. Idaṃ, bhikkhave, tatiyaṃ satipaṭṭhāna’’nti –
ఏవం పటిఘానునయేహి అనవస్సుతతా నిచ్చం ఉపట్ఠితస్సతితాయ తదుభయవీతివత్తతా ‘‘సతిపట్ఠాన’’న్తి వుత్తా. బుద్ధానంయేవ హి నిచ్చం ఉపట్ఠితస్సతితా హోతి ఆవేణికధమ్మభావతో, న పచ్చేకబుద్ధాదీనం. ప-సద్దో ఆరమ్భం జోతేతి, ఆరమ్భో చ పవత్తీతి కత్వా ఆహ ‘‘పవత్తయితబ్బతోతి అత్థో’’తి. సతియా కరణభూతాయ పట్ఠానం పట్ఠపేతబ్బం సతిపట్ఠానం. అన-సద్దో హి బహులవచనేన కమ్మత్థోపి హోతీతి.
Evaṃ paṭighānunayehi anavassutatā niccaṃ upaṭṭhitassatitāya tadubhayavītivattatā ‘‘satipaṭṭhāna’’nti vuttā. Buddhānaṃyeva hi niccaṃ upaṭṭhitassatitā hoti āveṇikadhammabhāvato, na paccekabuddhādīnaṃ. Pa-saddo ārambhaṃ joteti, ārambho ca pavattīti katvā āha ‘‘pavattayitabbatoti attho’’ti. Satiyā karaṇabhūtāya paṭṭhānaṃ paṭṭhapetabbaṃ satipaṭṭhānaṃ. Ana-saddo hi bahulavacanena kammatthopi hotīti.
తథాస్స కత్తుఅత్థోపి లబ్భతీతి ‘‘పతిట్ఠాతీతి పట్ఠాన’’న్తి వుత్తం. ఉపట్ఠాతీతి ఏత్థ ఉప-సద్దో భుసత్థవిసిట్ఠం పక్ఖన్దనం దీపేతీతి ‘‘ఓక్కన్దిత్వా పక్ఖన్దిత్వా పవత్తతీతి అత్థో’’తి వుత్తం. పున భావత్థం సతిసద్దం పట్ఠానసద్దఞ్చ వణ్ణేన్తో ‘‘అథ వా’’తిఆదిమాహ. తేన పురిమవికప్పే సతి-సద్దో పట్ఠాన-సద్దో చ కత్తుఅత్థోతి విఞ్ఞాయతి. సరణట్ఠేనాతి చిరకతస్స చిరభాసితస్స చ అనుస్సరణట్ఠేన. ఇదన్తి యం ‘‘సతియేవ సతిపట్ఠాన’’న్తి వుత్తం, ఇదం ఇధ ఇమస్మిం సుత్తపదేసే అధిప్పేతం.
Tathāssa kattuatthopi labbhatīti ‘‘patiṭṭhātīti paṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Upaṭṭhātīti ettha upa-saddo bhusatthavisiṭṭhaṃ pakkhandanaṃ dīpetīti ‘‘okkanditvā pakkhanditvā pavattatīti attho’’ti vuttaṃ. Puna bhāvatthaṃ satisaddaṃ paṭṭhānasaddañca vaṇṇento ‘‘atha vā’’tiādimāha. Tena purimavikappe sati-saddo paṭṭhāna-saddo ca kattuatthoti viññāyati. Saraṇaṭṭhenāti cirakatassa cirabhāsitassa ca anussaraṇaṭṭhena. Idanti yaṃ ‘‘satiyeva satipaṭṭhāna’’nti vuttaṃ, idaṃ idha imasmiṃ suttapadese adhippetaṃ.
యది ఏవన్తి యది సతి ఏవ సతిపట్ఠానం, సతి నామ ఏకో ధమ్మో, ఏవం సన్తే కస్మా సతిపట్ఠానాతి బహువచనన్తి ఆహ ‘‘సతీనం బహుత్తా’’తిఆది. యది బహుకా తా సతియో, అథ కస్మా మగ్గోతి ఏకవచనన్తి యోజనా. మగ్గనట్ఠేనాతి నియ్యానట్ఠేన. నియ్యానికో హి మగ్గధమ్మో, తేనేవ నియ్యానికభావేన ఏకత్తుపగతో ఏకన్తతో నిబ్బానం గచ్ఛతి, అత్థికేహి చ తదత్థం మగ్గీయతీతి ఆహ ‘‘వుత్తఞ్హేత’’న్తిఆది. తత్థ చతస్సోపి చేతాతి కాయానుపస్సనాదివసేన చతుబ్బిధాపి చ ఏతా సతియో. అపరభాగేతి అరియమగ్గక్ఖణే. కిచ్చం సాధయమానాతి పుబ్బభాగే కాయాదీసు ఆరమ్మణేసు సుభసఞ్ఞాదివిధమనవసేన విసుం విసుం పవత్తిత్వా మగ్గక్ఖణే సకింయేవ తత్థ చతుబ్బిధస్సపి విపల్లాసస్స సముచ్ఛేదవసేన పహానకిచ్చం సాధయమానా ఆరమ్మణకరణవసేన నిబ్బానం గచ్ఛన్తి, తమేవస్స చతుకిచ్చసాధనతం ఉపాదాయ బహువచననిద్దేసో, తథాపి అత్థతో భేదాభావతో మగ్గోతి ఏకవచనేన వుచ్చతి. తేనాహ – ‘‘తస్మా చతస్సోపి ఏకో మగ్గోతి వుత్తా’’తి.
Yadievanti yadi sati eva satipaṭṭhānaṃ, sati nāma eko dhammo, evaṃ sante kasmā satipaṭṭhānāti bahuvacananti āha ‘‘satīnaṃ bahuttā’’tiādi. Yadi bahukā tā satiyo, atha kasmā maggoti ekavacananti yojanā. Magganaṭṭhenāti niyyānaṭṭhena. Niyyāniko hi maggadhammo, teneva niyyānikabhāvena ekattupagato ekantato nibbānaṃ gacchati, atthikehi ca tadatthaṃ maggīyatīti āha ‘‘vuttañheta’’ntiādi. Tattha catassopi cetāti kāyānupassanādivasena catubbidhāpi ca etā satiyo. Aparabhāgeti ariyamaggakkhaṇe. Kiccaṃ sādhayamānāti pubbabhāge kāyādīsu ārammaṇesu subhasaññādividhamanavasena visuṃ visuṃ pavattitvā maggakkhaṇe sakiṃyeva tattha catubbidhassapi vipallāsassa samucchedavasena pahānakiccaṃ sādhayamānā ārammaṇakaraṇavasena nibbānaṃ gacchanti, tamevassa catukiccasādhanataṃ upādāya bahuvacananiddeso, tathāpi atthato bhedābhāvato maggoti ekavacanena vuccati. Tenāha – ‘‘tasmā catassopi eko maggoti vuttā’’ti.
కథేతుకమ్యతాపుచ్ఛా ఇతరాసం పుచ్ఛానం ఇధ అసమ్భవతో నిద్దేసాదివసేన దేసేతుకామతాయ చ తథా వుత్తత్తా. ‘‘అయఞ్చేవ కాయో బహిద్ధా చ నామరూప’’న్తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౨౭౧, ౨౮౭, ౨౯౭; పారా॰ ౧౧) ఖన్ధపఞ్చకం, ‘‘సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతీ’’తిఆదీసు వేదనాదయో తయో అరూపక్ఖన్ధా, ‘‘యా తస్మిం సమయే కాయస్స పస్సద్ధి పటిప్పస్సద్ధీ’’తిఆదీసు (ధ॰ స॰ ౪౦) వేదనాదయో తయో చేతసికా ఖన్ధా ‘‘కాయో’’తి వుచ్చన్తి, తతో విసేసనత్థం ‘‘కాయేతి రూపకాయే’’తి ఆహ. కాయానుపస్సీతి ఏత్థ తస్సీలత్థం దస్సేన్తో ‘‘కాయం అనుపస్సనసీలో’’తి ఆహ. అనిచ్చతో అనుపస్సతీతి చతుసముట్ఠానికకాయం ‘‘అనిచ్చ’’న్తి అనుపస్సతి, ఏవం పస్సన్తో ఏవ చస్స అనిచ్చాకారమ్పి అనుపస్సతీతి వుచ్చతి, తథాభూతస్స చస్స నిచ్చగాహస్స విసేసోపి న హోతీతి వుత్తం ‘‘నో నిచ్చతో’’తి. తథా హేస ‘‘నిచ్చసఞ్ఞం పజహతీ’’తి (పటి॰ మ॰ ౧.౨౮) వుత్తో. ఏత్థ చ అనిచ్చతో ఏవ అనుపస్సతీతి ఏవకారో లుత్తనిద్దిట్ఠోతి తేన నివత్తితమత్థం దస్సేతుం ‘‘నో నిచ్చతో’’తి వుత్తం. న చేత్థ దుక్ఖానుపస్సనాదినివత్తనమాసఙ్కితబ్బం పటియోగినివత్తనపరత్తా ఏవ-కారస్స, ఉపరి దేసనాఆరుళ్హత్తా చ తాసం. దుక్ఖతో అనుపస్సతీతిఆదీసుపి ఏసేవ నయో. అయం పన విసేసో – అనిచ్చస్స దుక్ఖత్తా తమేవ కాయం దుక్ఖతో అనుపస్సతి, దుక్ఖస్స అనత్తత్తా అనత్తతో అనుపస్సతీతి.
Kathetukamyatāpucchā itarāsaṃ pucchānaṃ idha asambhavato niddesādivasena desetukāmatāya ca tathā vuttattā. ‘‘Ayañceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.271, 287, 297; pārā. 11) khandhapañcakaṃ, ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’tiādīsu vedanādayo tayo arūpakkhandhā, ‘‘yā tasmiṃ samaye kāyassa passaddhi paṭippassaddhī’’tiādīsu (dha. sa. 40) vedanādayo tayo cetasikā khandhā ‘‘kāyo’’ti vuccanti, tato visesanatthaṃ ‘‘kāyeti rūpakāye’’ti āha. Kāyānupassīti ettha tassīlatthaṃ dassento ‘‘kāyaṃ anupassanasīlo’’ti āha. Aniccato anupassatīti catusamuṭṭhānikakāyaṃ ‘‘anicca’’nti anupassati, evaṃ passanto eva cassa aniccākārampi anupassatīti vuccati, tathābhūtassa cassa niccagāhassa visesopi na hotīti vuttaṃ ‘‘no niccato’’ti. Tathā hesa ‘‘niccasaññaṃ pajahatī’’ti (paṭi. ma. 1.28) vutto. Ettha ca aniccato eva anupassatīti evakāro luttaniddiṭṭhoti tena nivattitamatthaṃ dassetuṃ ‘‘no niccato’’ti vuttaṃ. Na cettha dukkhānupassanādinivattanamāsaṅkitabbaṃ paṭiyoginivattanaparattā eva-kārassa, upari desanāāruḷhattā ca tāsaṃ. Dukkhato anupassatītiādīsupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – aniccassa dukkhattā tameva kāyaṃ dukkhato anupassati, dukkhassa anattattā anattato anupassatīti.
యస్మా పన యం అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తా, న తం అభినన్దితబ్బం, యఞ్చ న అభినన్దితబ్బం, న తత్థ రజ్జితబ్బం, తస్మా వుత్తం ‘‘అనిచ్చతో అనుపస్సతి, నో నిచ్చతో, దుక్ఖతో అనుపస్సతి, నో సుఖతో, అనత్తతో అనుపస్సతి, నో అత్తతో, నిబ్బిన్దతి, నో నన్దతి, విరజ్జతి, నో రజ్జతీ’’తి. సో ఏవం అరజ్జన్తో రాగం నిరోధేతి, నో సముదేతి, సముదయం న కరోతీతి అత్థో. ఏవం పటిపన్నో చ పటినిస్సజ్జతి, నో ఆదియతి. అయఞ్హి అనిచ్చాదిఅనుపస్సనా తదఙ్గవసేన సద్ధిం కాయతన్నిస్సయఖన్ధాభిసఙ్ఖారేహి కిలేసానం పరిచ్చజనతో సఙ్ఖతదోసదస్సనేన తబ్బిపరీతే నిబ్బానే తన్నిన్నతాయ పక్ఖన్దనతో ‘‘పరిచ్చాగపటినిస్సగ్గో చేవ పక్ఖన్దనపటినిస్సగ్గో చా’’తి వుచ్చతి. తస్మా తాయ సమన్నాగతో భిక్ఖు వుత్తనయేన కిలేసే చ పరిచ్చజతి, నిబ్బానే చ పక్ఖన్దతి, తథాభూతో చ పరిచ్చజనవసేన కిలేసే న ఆదియతి, నాపి అదోసదస్సితావసేన సఙ్ఖతారమ్మణం. తేన వుత్తం ‘‘పటినిస్సజ్జతి, నో ఆదియతీ’’తి. ఇదాని నిస్సితాహి అనుపస్సనాహి యేసం ధమ్మానం పహానం హోతి, తం దస్సేతుం ‘‘అనిచ్చతో అనుపస్సన్తో నిచ్చసఞ్ఞం పజహతీ’’తిఆది వుత్తం. తత్థ నిచ్చసఞ్ఞన్తి సఙ్ఖారా నిచ్చాతి ఏవం పవత్తం విపరీతసఞ్ఞం. దిట్ఠిచిత్తవిపల్లాసపహానముఖేనేవ సఞ్ఞావిపల్లాసప్పహానన్తి సఞ్ఞాగహణం, సఞ్ఞాసీసేన వా తేసమ్పి గహణం దట్ఠబ్బం. నన్దిన్తి సప్పీతికతణ్హం. సేసం వుత్తనయమేవ.
Yasmā pana yaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattā, na taṃ abhinanditabbaṃ, yañca na abhinanditabbaṃ, na tattha rajjitabbaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘aniccato anupassati, no niccato, dukkhato anupassati, no sukhato, anattato anupassati, no attato, nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjatī’’ti. So evaṃ arajjanto rāgaṃ nirodheti, no samudeti, samudayaṃ na karotīti attho. Evaṃ paṭipanno ca paṭinissajjati, no ādiyati. Ayañhi aniccādianupassanā tadaṅgavasena saddhiṃ kāyatannissayakhandhābhisaṅkhārehi kilesānaṃ pariccajanato saṅkhatadosadassanena tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandanato ‘‘pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggo cā’’ti vuccati. Tasmā tāya samannāgato bhikkhu vuttanayena kilese ca pariccajati, nibbāne ca pakkhandati, tathābhūto ca pariccajanavasena kilese na ādiyati, nāpi adosadassitāvasena saṅkhatārammaṇaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘paṭinissajjati, no ādiyatī’’ti. Idāni nissitāhi anupassanāhi yesaṃ dhammānaṃ pahānaṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahatī’’tiādi vuttaṃ. Tattha niccasaññanti saṅkhārā niccāti evaṃ pavattaṃ viparītasaññaṃ. Diṭṭhicittavipallāsapahānamukheneva saññāvipallāsappahānanti saññāgahaṇaṃ, saññāsīsena vā tesampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Nandinti sappītikataṇhaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
విహరతీతి ఇమినా కాయానుపస్సనాసమఙ్గినో ఇరియాపథవిహారో వుత్తోతి ఆహ – ‘‘ఇరియతీ’’తి, ఇరియాపథం పవత్తేతీతి అత్థో. ఆరమ్మణకరణవసేన అభిబ్యాపనతో ‘‘తీసు భవేసూ’’తి వుత్తం, ఉప్పజ్జనవసేన పన కిలేసా పరిత్తభూమకా ఏవాతి. యదిపి కిలేసానం పహానం ఆతాపనన్తి తం సమ్మాదిట్ఠిఆదీనమ్పి అత్థేవ, ఆతప్ప-సద్దోవియ పన ఆతాప-సద్దోపి వీరియే ఏవ నిరుళ్హోతి వుత్తం ‘‘వీరియస్సేతం నామ’’న్తి. అథ వా పటిపక్ఖప్పహానే సమ్పయుత్తధమ్మానం అబ్భుస్సహనవసేన పవత్తమానస్స వీరియస్స సాతిసయం తదాతాపనన్తి వీరియమేవ తథా వుచ్చతి, న అఞ్ఞే ధమ్మా.
Viharatīti iminā kāyānupassanāsamaṅgino iriyāpathavihāro vuttoti āha – ‘‘iriyatī’’ti, iriyāpathaṃ pavattetīti attho. Ārammaṇakaraṇavasena abhibyāpanato ‘‘tīsu bhavesū’’ti vuttaṃ, uppajjanavasena pana kilesā parittabhūmakā evāti. Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpananti taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva, ātappa-saddoviya pana ātāpa-saddopi vīriye eva niruḷhoti vuttaṃ ‘‘vīriyassetaṃ nāma’’nti. Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā.
ఆతాపీతి చాయమీకారో పసంసాయ, అతిసయస్స వా దీపకోతి ఆతాపీగహణేన సమ్మప్పధానసమఙ్గితం దస్సేతి. సమ్మా సమన్తతో సామఞ్చ పజానన్తో సమ్పజానో, అసమ్మిస్సతో వవత్థానే అఞ్ఞధమ్మానుపస్సితాభావేన సమ్మా అవిపరీతం, సబ్బాకారపజాననేన సమన్తతో, ఉపరూపరి విసేసావహభావేన పవత్తియా సామం పజానన్తోతి అత్థో. యది పఞ్ఞాయ అనుపస్సతి, కథం సతిపట్ఠానతాతి ఆహ ‘‘న హీ’’తిఆది. తస్మా సతియా లద్ధుపకారాయ ఏవ పఞ్ఞాయ ఏత్థ యథావుత్తే కాయే కమ్మట్ఠానికో భిక్ఖు అనుపస్సకో, తస్మా ‘‘కాయానుపస్సీ’’తి వుచ్చతి. అన్తోసఙ్ఖేపో అన్తోలీనతా, కోసజ్జన్తి అత్థో. ఉపాయపరిగ్గహోతి ఏత్థ సీలవిసోధనాది గణనాది ఉగ్గహకోసల్లాది చ ఉపాయో, తబ్బిపరియాయతో అనుపాయో వేదితబ్బో. యస్మా చ ఉపట్ఠితస్సతీ యథావుత్తం ఉపాయం న పరిచ్చజతి, అనుపాయఞ్చ న ఉపాదియతి, తస్మా వుత్తం ‘‘ముట్ఠస్సతి…పే॰… అసమత్థో హోతీ’’తి. తేనాతి ఉపాయానుపాయానం పరిగ్గహపరివజ్జనేసు అపరిచ్చాగాపరిగ్గహేసు చ అసమత్థభావేన. అస్స యోగినో.
Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpakoti ātāpīgahaṇena sammappadhānasamaṅgitaṃ dasseti. Sammā samantato sāmañca pajānanto sampajāno, asammissato vavatthāne aññadhammānupassitābhāvena sammā aviparītaṃ, sabbākārapajānanena samantato, uparūpari visesāvahabhāvena pavattiyā sāmaṃ pajānantoti attho. Yadi paññāya anupassati, kathaṃ satipaṭṭhānatāti āha ‘‘na hī’’tiādi. Tasmā satiyā laddhupakārāya eva paññāya ettha yathāvutte kāye kammaṭṭhāniko bhikkhu anupassako, tasmā ‘‘kāyānupassī’’ti vuccati. Antosaṅkhepo antolīnatā, kosajjanti attho. Upāyapariggahoti ettha sīlavisodhanādi gaṇanādi uggahakosallādi ca upāyo, tabbipariyāyato anupāyo veditabbo. Yasmā ca upaṭṭhitassatī yathāvuttaṃ upāyaṃ na pariccajati, anupāyañca na upādiyati, tasmā vuttaṃ ‘‘muṭṭhassati…pe… asamattho hotī’’ti. Tenāti upāyānupāyānaṃ pariggahaparivajjanesu apariccāgāpariggahesu ca asamatthabhāvena. Assa yogino.
యస్మా సతియేవేత్థ సతిపట్ఠానం వుత్తా, తస్మాస్స సమ్పయుత్తధమ్మా వీరియాదయో అఙ్గన్తి ఆహ – ‘‘సమ్పయోగఙ్గఞ్చస్స దస్సేత్వా’’తి. అఙ్గ-సద్దో చేత్థ కారణపరియాయో దట్ఠబ్బో. సతిగ్గహణేనేవేత్థ సమ్మాసమాధిస్సపి గహణం దట్ఠబ్బం తస్సా సమాధిక్ఖన్ధే సఙ్గహితత్తా. యస్మా వా సతిసీసేనాయం దేసనా. న హి కేవలాయ సతియా కిలేసప్పహానం సమ్భవతి, నిబ్బానాధిగమో వా, నాపి కేవలా సతి పవత్తతి, తస్మాస్స ఝానదేసనాయం సవితక్కాదివచనస్స వియ సమ్పయోగఙ్గదస్సనతాతి అఙ్గ-సద్దస్స అవయవపరియాయతా దట్ఠబ్బా. పహానఙ్గన్తి ‘‘వివిచ్చేవ కామేహీ’’తిఆదీసు వియ పహాతబ్బఙ్గం దస్సేతుం. యస్మా ఏత్థ పుబ్బభాగమగ్గో అధిప్పేతో, న లోకుత్తరమగ్గో, తస్మా పుబ్బభాగియమేవ వినయం దస్సేన్తో ‘‘తదఙ్గవినయేన వా విక్ఖమ్భనవినయేన వా’’తి ఆహ. అస్సాతి యోగినో. తేసం ధమ్మానన్తి వేదనాదిధమ్మానం. తేసఞ్హి తత్థ అనధిప్పేతత్తా ‘‘అత్థుద్ధారనయేనేతం వుత్త’’న్తి ఆహ. యం పనాతి విభఙ్గే, విభఙ్గపకరణేతి అధిప్పాయో. ఏత్థాతి ‘‘లోకే’’తి ఏతస్మిం పదే, తా చ లోకియా ఏవ అనుపస్సనా నామ సమ్మసనన్తి కత్వా.
Yasmā satiyevettha satipaṭṭhānaṃ vuttā, tasmāssa sampayuttadhammā vīriyādayo aṅganti āha – ‘‘sampayogaṅgañcassa dassetvā’’ti. Aṅga-saddo cettha kāraṇapariyāyo daṭṭhabbo. Satiggahaṇenevettha sammāsamādhissapi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ tassā samādhikkhandhe saṅgahitattā. Yasmā vā satisīsenāyaṃ desanā. Na hi kevalāya satiyā kilesappahānaṃ sambhavati, nibbānādhigamo vā, nāpi kevalā sati pavattati, tasmāssa jhānadesanāyaṃ savitakkādivacanassa viya sampayogaṅgadassanatāti aṅga-saddassa avayavapariyāyatā daṭṭhabbā. Pahānaṅganti ‘‘vivicceva kāmehī’’tiādīsu viya pahātabbaṅgaṃ dassetuṃ. Yasmā ettha pubbabhāgamaggo adhippeto, na lokuttaramaggo, tasmā pubbabhāgiyameva vinayaṃ dassento ‘‘tadaṅgavinayena vā vikkhambhanavinayena vā’’ti āha. Assāti yogino. Tesaṃ dhammānanti vedanādidhammānaṃ. Tesañhi tattha anadhippetattā ‘‘atthuddhāranayenetaṃ vutta’’nti āha. Yaṃ panāti vibhaṅge, vibhaṅgapakaraṇeti adhippāyo. Etthāti ‘‘loke’’ti etasmiṃ pade, tā ca lokiyā eva anupassanā nāma sammasananti katvā.
దుక్ఖతోతి విపరిణామసఙ్ఖారదుక్ఖతాహి దుక్ఖసభావతో, దుక్ఖాతి అనుపస్సితబ్బాతి అత్థో. సేసపదద్వయేపి ఏసేవ నయో. యో సుఖం దుక్ఖతో అద్దాతి యో భిక్ఖు సుఖం వేదనం విపరిణామదుక్ఖతాయ దుక్ఖన్తి పఞ్ఞాచక్ఖునా అద్దక్ఖి. దుక్ఖమద్దక్ఖి సల్లతోతి దుక్ఖవేదనం పీళాజననతో అన్తోతుదనతో దున్నీహరణతో చ సల్లన్తి అద్దక్ఖి పస్సి. అదుక్ఖమసుఖన్తి ఉపేక్ఖావేదనం. సన్తన్తి సుఖదుక్ఖానం వియ అనోళారికతాయ పచ్చయవసేన వూపసన్తసభావత్తా చ సన్తం. అనిచ్చతోతి హుత్వా అభావతో ఉదయబ్బయవన్తతో తావకాలికతో నిచ్చపటిక్ఖేపతో చ అనిచ్చన్తి యో అద్దక్ఖి. స వే సమ్మద్దసో భిక్ఖూతి సో భిక్ఖు ఏకంసేన, పరిబ్యత్తం వా వేదనాయ సమ్మా పస్సనకోతి అత్థో.
Dukkhatoti vipariṇāmasaṅkhāradukkhatāhi dukkhasabhāvato, dukkhāti anupassitabbāti attho. Sesapadadvayepi eseva nayo. Yo sukhaṃdukkhato addāti yo bhikkhu sukhaṃ vedanaṃ vipariṇāmadukkhatāya dukkhanti paññācakkhunā addakkhi. Dukkhamaddakkhi sallatoti dukkhavedanaṃ pīḷājananato antotudanato dunnīharaṇato ca sallanti addakkhi passi. Adukkhamasukhanti upekkhāvedanaṃ. Santanti sukhadukkhānaṃ viya anoḷārikatāya paccayavasena vūpasantasabhāvattā ca santaṃ. Aniccatoti hutvā abhāvato udayabbayavantato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti yo addakkhi. Sa ve sammaddaso bhikkhūti so bhikkhu ekaṃsena, paribyattaṃ vā vedanāya sammā passanakoti attho.
దుక్ఖాతిపీతి సఙ్ఖారదుక్ఖతాయ దుక్ఖా ఇతిపి. సబ్బం తం వేదయితం దుక్ఖస్మిం అన్తోగధం పరియాపన్నన్తి వదామి సఙ్ఖారదుక్ఖన్తి వత్తబ్బతో. సుఖదుక్ఖతోపి చాతి సుఖాదీనం ఠితివిపరిణామఞాణసుఖతాయ చ విపరిణామట్ఠితిఅఞ్ఞాణదుక్ఖతాయ చ వుత్తత్తా తిస్సోపి సుఖతో తిస్సోపి చ దుక్ఖతో అనుపస్సితబ్బాతి అత్థో. సత్త అనుపస్సనా హేట్ఠా పకాసితా ఏవ.
Dukkhātipīti saṅkhāradukkhatāya dukkhā itipi. Sabbaṃ taṃ vedayitaṃ dukkhasmiṃ antogadhaṃ pariyāpannanti vadāmi saṅkhāradukkhanti vattabbato. Sukhadukkhatopi cāti sukhādīnaṃ ṭhitivipariṇāmañāṇasukhatāya ca vipariṇāmaṭṭhitiaññāṇadukkhatāya ca vuttattā tissopi sukhato tissopi ca dukkhato anupassitabbāti attho. Satta anupassanā heṭṭhā pakāsitā eva.
ఆరమ్మణా…పే॰… భేదానన్తి రూపాదిఆరమ్మణనానత్తస్స నీలాదితబ్భేదస్స, ఛన్దాదిఅధిపతినానత్తస్స హీనాదితబ్భేదస్స, ఞాణఝానాదిసహజాతనానత్తస్స ససఙ్ఖారికాసఙ్ఖారిక-సవితక్క-సవిచారాదితబ్భేదస్స, కామావచరాదిభూమినానత్తస్స, ఉక్కట్ఠమజ్ఝిమాదితబ్భేదస్స, కుసలాదికమ్మనానత్తస్స, దేవగతిసంవత్తనియతాదితబ్భేదస్స, కణ్హసుక్కవిపాకనానత్తస్స, దిట్ఠధమ్మవేదనీయతాదితబ్భేదస్స, పరిత్తభూమకాదికిరియానానత్తస్స, తిహేతుకాదితబ్భేదస్స వసేన అనుపస్సితబ్బన్తి యోజనా. ఆది-సద్దేన సవత్థుకావత్థుకాదినానత్తస్స పుగ్గలత్తయసాధారణాదితబ్భేదస్స చ సఙ్గహో దట్ఠబ్బో. సరాగాదీనన్తి మహాసతిపట్ఠానసుత్తే (దీ॰ ని॰ ౨.౩౮౧; మ॰ ని॰ ౧.౧౧౪) ఆగతానం సరాగవీతరాగాదిభేదానం. సలక్ఖణ-సామఞ్ఞలక్ఖణానన్తి ఫుసనాదితంతంసలక్ఖణానఞ్చేవ అనిచ్చతాదిసామఞ్ఞలక్ఖణానఞ్చ వసేనాతి యోజనా.
Ārammaṇā…pe… bhedānanti rūpādiārammaṇanānattassa nīlāditabbhedassa, chandādiadhipatinānattassa hīnāditabbhedassa, ñāṇajhānādisahajātanānattassa sasaṅkhārikāsaṅkhārika-savitakka-savicārāditabbhedassa, kāmāvacarādibhūminānattassa, ukkaṭṭhamajjhimāditabbhedassa, kusalādikammanānattassa, devagatisaṃvattaniyatāditabbhedassa, kaṇhasukkavipākanānattassa, diṭṭhadhammavedanīyatāditabbhedassa, parittabhūmakādikiriyānānattassa, tihetukāditabbhedassa vasena anupassitabbanti yojanā. Ādi-saddena savatthukāvatthukādinānattassa puggalattayasādhāraṇāditabbhedassa ca saṅgaho daṭṭhabbo. Sarāgādīnanti mahāsatipaṭṭhānasutte (dī. ni. 2.381; ma. ni. 1.114) āgatānaṃ sarāgavītarāgādibhedānaṃ. Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇānanti phusanāditaṃtaṃsalakkhaṇānañceva aniccatādisāmaññalakkhaṇānañca vasenāti yojanā.
సుఞ్ఞతధమ్మస్సాతి అనత్తతాసఙ్ఖాతసుఞ్ఞతసభావస్స. ‘‘సలక్ఖణ-సామఞ్ఞలక్ఖణాన’’న్తి హి ఇమినా యో ఇతో బాహిరకేహి సామినివాసీకారకవేదకఅధిట్ఠాయకభావేన పరికప్పితో అత్తా, తస్స సఙ్ఖారేసు నిచ్చతా సుఖతా వియ కత్థచిపి అభావో విభావితో. నత్థి ఏతేసం అత్తాతి అనత్తా, యస్మా పన సఙ్ఖారేసు ఏకధమ్మోపి అత్తా న హోతి, తస్మా తే న అత్తాతిపి అనత్తాతి అయం తేసం సుఞ్ఞతధమ్మో. తస్స సుఞ్ఞతధమ్మస్స, యం విభావేతుం అభిధమ్మే (ధ॰ స॰ ౧౨౧) ‘‘తస్మిం ఖో పన సమయే ధమ్మా హోన్తీ’’తిఆదినా సుఞ్ఞతవారదేసనా వుత్తా. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవ.
Suññatadhammassāti anattatāsaṅkhātasuññatasabhāvassa. ‘‘Salakkhaṇa-sāmaññalakkhaṇāna’’nti hi iminā yo ito bāhirakehi sāminivāsīkārakavedakaadhiṭṭhāyakabhāvena parikappito attā, tassa saṅkhāresu niccatā sukhatā viya katthacipi abhāvo vibhāvito. Natthi etesaṃ attāti anattā, yasmā pana saṅkhāresu ekadhammopi attā na hoti, tasmā te na attātipi anattāti ayaṃ tesaṃ suññatadhammo. Tassa suññatadhammassa, yaṃ vibhāvetuṃ abhidhamme (dha. sa. 121) ‘‘tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontī’’tiādinā suññatavāradesanā vuttā. Sesaṃ suviññeyyameva.
అమ్బపాలిసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ambapālisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / సంయుత్తనికాయ • Saṃyuttanikāya / ౧. అమ్బపాలిసుత్తం • 1. Ambapālisuttaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / సంయుత్తనికాయ (అట్ఠకథా) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ౧. అమ్బపాలిసుత్తవణ్ణనా • 1. Ambapālisuttavaṇṇanā