| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पेतवत्थुपाळि • Petavatthupāḷi |
४. महावग्गो
4. Mahāvaggo
१. अम्बसक्करपेतवत्थु
1. Ambasakkarapetavatthu
५१७.
517.
वेसाली नाम नगरत्थि वज्जीनं, तत्थ अहु लिच्छवि अम्बसक्करो 1।
Vesālī nāma nagaratthi vajjīnaṃ, tattha ahu licchavi ambasakkaro 2;
दिस्वान पेतं नगरस्स बाहिरं, तत्थेव पुच्छित्थ तं कारणत्थिको॥
Disvāna petaṃ nagarassa bāhiraṃ, tattheva pucchittha taṃ kāraṇatthiko.
५१८.
518.
‘‘सेय्या निसज्जा नयिमस्स अत्थि, अभिक्कमो नत्थि पटिक्कमो च।
‘‘Seyyā nisajjā nayimassa atthi, abhikkamo natthi paṭikkamo ca;
असितपीतखायितवत्थभोगा, परिचारिका 3 सापि इमस्स नत्थि॥
Asitapītakhāyitavatthabhogā, paricārikā 4 sāpi imassa natthi.
५१९.
519.
‘‘ये ञातका दिट्ठसुता सुहज्जा, अनुकम्पका यस्स अहेसुं पुब्बे।
‘‘Ye ñātakā diṭṭhasutā suhajjā, anukampakā yassa ahesuṃ pubbe;
दट्ठुम्पि ते दानि न तं लभन्ति, विराजितत्तो 5 हि जनेन तेन॥
Daṭṭhumpi te dāni na taṃ labhanti, virājitatto 6 hi janena tena.
५२०.
520.
‘‘न ओग्गतत्तस्स भवन्ति मित्ता, जहन्ति मित्ता विकलं विदित्वा।
‘‘Na oggatattassa bhavanti mittā, jahanti mittā vikalaṃ viditvā;
अत्थञ्च दिस्वा परिवारयन्ति, बहू मित्ता उग्गतत्तस्स होन्ति॥
Atthañca disvā parivārayanti, bahū mittā uggatattassa honti.
५२१.
521.
‘‘निहीनत्तो सब्बभोगेहि किच्छो, सम्मक्खितो सम्परिभिन्नगत्तो।
‘‘Nihīnatto sabbabhogehi kiccho, sammakkhito samparibhinnagatto;
उस्सावबिन्दूव पलिम्पमानो, अज्ज सुवे जीवितस्सूपरोधो॥
Ussāvabindūva palimpamāno, ajja suve jīvitassūparodho.
५२२.
522.
‘‘एतादिसं उत्तमकिच्छप्पत्तं, उत्तासितं पुचिमन्दस्स सूले।
‘‘Etādisaṃ uttamakicchappattaṃ, uttāsitaṃ pucimandassa sūle;
‘अथ त्वं केन वण्णेन वदेसि यक्ख, जीव भो जीवितमेव सेय्यो’’’ति॥
‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena vadesi yakkha, jīva bho jīvitameva seyyo’’’ti.
५२३.
523.
‘‘सालोहितो एस अहोसि मय्हं, अहं सरामि पुरिमाय जातिया।
‘‘Sālohito esa ahosi mayhaṃ, ahaṃ sarāmi purimāya jātiyā;
दिस्वा च मे कारुञ्ञमहोसि राज, मा पापधम्मो निरयं पतायं 7॥
Disvā ca me kāruññamahosi rāja, mā pāpadhammo nirayaṃ patāyaṃ 8.
५२४.
524.
‘‘इतो चुतो लिच्छवि एस पोसो, सत्तुस्सदं निरयं घोररूपं।
‘‘Ito cuto licchavi esa poso, sattussadaṃ nirayaṃ ghorarūpaṃ;
उपपज्जति दुक्कटकम्मकारी, महाभितापं कटुकं भयानकं॥
Upapajjati dukkaṭakammakārī, mahābhitāpaṃ kaṭukaṃ bhayānakaṃ.
५२५.
525.
‘‘अनेकभागेन गुणेन सेय्यो, अयमेव सूलो निरयेन तेन।
‘‘Anekabhāgena guṇena seyyo, ayameva sūlo nirayena tena;
एकन्तदुक्खं कटुकं भयानकं, एकन्ततिब्बं निरयं पतायं 9॥
Ekantadukkhaṃ kaṭukaṃ bhayānakaṃ, ekantatibbaṃ nirayaṃ patāyaṃ 10.
५२६.
526.
‘‘इदञ्च सुत्वा वचनं ममेसो, दुक्खूपनीतो विजहेय्य पाणं।
‘‘Idañca sutvā vacanaṃ mameso, dukkhūpanīto vijaheyya pāṇaṃ;
तस्मा अहं सन्तिके न भणामि, मा मे कतो जीवितस्सूपरोधो’’॥
Tasmā ahaṃ santike na bhaṇāmi, mā me kato jīvitassūparodho’’.
५२७.
527.
‘‘अञ्ञातो एसो 11 पुरिसस्स अत्थो, अञ्ञम्पि इच्छामसे पुच्छितुं तुवं।
‘‘Aññāto eso 12 purisassa attho, aññampi icchāmase pucchituṃ tuvaṃ;
ओकासकम्मं सचे नो करोसि, पुच्छाम तं नो न च कुज्झितब्ब’’न्ति॥
Okāsakammaṃ sace no karosi, pucchāma taṃ no na ca kujjhitabba’’nti.
५२८.
528.
‘‘अद्धा पटिञ्ञा मे तदा अहु 13, नाचिक्खना अप्पसन्नस्स होति।
‘‘Addhā paṭiññā me tadā ahu 14, nācikkhanā appasannassa hoti;
अकामा सद्धेय्यवचोति कत्वा, पुच्छस्सु मं कामं यथा विसय्ह’’न्ति 15॥
Akāmā saddheyyavacoti katvā, pucchassu maṃ kāmaṃ yathā visayha’’nti 16.
५२९.
529.
‘‘यं किञ्चहं चक्खुना पस्सिस्सामि 17, सब्बम्पि ताहं अभिसद्दहेय्यं।
‘‘Yaṃ kiñcahaṃ cakkhunā passissāmi 18, sabbampi tāhaṃ abhisaddaheyyaṃ;
दिस्वाव तं नोपि चे सद्दहेय्यं, करेय्यासि 19 मे यक्ख नियस्सकम्म’’न्ति॥
Disvāva taṃ nopi ce saddaheyyaṃ, kareyyāsi 20 me yakkha niyassakamma’’nti.
५३०.
530.
‘‘सच्चप्पटिञ्ञा तव मेसा होतु, सुत्वान धम्मं लभ सुप्पसादं।
‘‘Saccappaṭiññā tava mesā hotu, sutvāna dhammaṃ labha suppasādaṃ;
अञ्ञत्थिको नो च पदुट्ठचित्तो, यं ते सुतं असुतञ्चापि धम्मं।
Aññatthiko no ca paduṭṭhacitto, yaṃ te sutaṃ asutañcāpi dhammaṃ;
५३१.
531.
‘‘सेतेन अस्सेन अलङ्कतेन, उपयासि सूलावुतकस्स सन्तिके।
‘‘Setena assena alaṅkatena, upayāsi sūlāvutakassa santike;
यानं इदं अब्भुतं दस्सनेय्यं, किस्सेतं कम्मस्स अयं विपाको’’ति॥
Yānaṃ idaṃ abbhutaṃ dassaneyyaṃ, kissetaṃ kammassa ayaṃ vipāko’’ti.
५३२.
532.
‘‘वेसालिया नगरस्स 23 मज्झे, चिक्खल्लमग्गे नरकं अहोसि।
‘‘Vesāliyā nagarassa 24 majjhe, cikkhallamagge narakaṃ ahosi;
गोसीसमेकाहं पसन्नचित्तो, सेतं 25 गहेत्वा नरकस्मिं निक्खिपिं॥
Gosīsamekāhaṃ pasannacitto, setaṃ 26 gahetvā narakasmiṃ nikkhipiṃ.
५३३.
533.
‘‘एतस्मिं पादानि पतिट्ठपेत्वा, मयञ्च अञ्ञे च अतिक्कमिम्हा।
‘‘Etasmiṃ pādāni patiṭṭhapetvā, mayañca aññe ca atikkamimhā;
यानं इदं अब्भुतं दस्सनेय्यं, तस्सेव कम्मस्स अयं विपाको’’ति॥
Yānaṃ idaṃ abbhutaṃ dassaneyyaṃ, tasseva kammassa ayaṃ vipāko’’ti.
५३४.
534.
‘‘वण्णो च ते सब्बदिसा पभासति, गन्धो च ते सब्बदिसा पवायति।
‘‘Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsati, gandho ca te sabbadisā pavāyati;
यक्खिद्धिपत्तोसि महानुभावो, नग्गो चासि किस्स अयं विपाको’’ति॥
Yakkhiddhipattosi mahānubhāvo, naggo cāsi kissa ayaṃ vipāko’’ti.
५३५.
535.
‘‘अक्कोधनो निच्चपसन्नचित्तो, सण्हाहि वाचाहि जनं उपेमि।
‘‘Akkodhano niccapasannacitto, saṇhāhi vācāhi janaṃ upemi;
तस्सेव कम्मस्स अयं विपाको, दिब्बो मे वण्णो सततं पभासति॥
Tasseva kammassa ayaṃ vipāko, dibbo me vaṇṇo satataṃ pabhāsati.
५३६.
536.
‘‘यसञ्च कित्तिञ्च धम्मे ठितानं, दिस्वान मन्तेमि 27 पसन्नचित्तो।
‘‘Yasañca kittiñca dhamme ṭhitānaṃ, disvāna mantemi 28 pasannacitto;
तस्सेव कम्मस्स अयं विपाको, दिब्बो मे गन्धो सततं पवायति॥
Tasseva kammassa ayaṃ vipāko, dibbo me gandho satataṃ pavāyati.
५३७.
537.
‘‘सहायानं तित्थस्मिं न्हायन्तानं, थले गहेत्वा निदहिस्स दुस्सं।
‘‘Sahāyānaṃ titthasmiṃ nhāyantānaṃ, thale gahetvā nidahissa dussaṃ;
खिड्डत्थिको नो च पदुट्ठचित्तो, तेनम्हि नग्गो कसिरा च वुत्ती’’ति॥
Khiḍḍatthiko no ca paduṭṭhacitto, tenamhi naggo kasirā ca vuttī’’ti.
५३८.
538.
‘‘यो कीळमानो पकरोति पापं, तस्सेदिसं कम्मविपाकमाहु।
‘‘Yo kīḷamāno pakaroti pāpaṃ, tassedisaṃ kammavipākamāhu;
अकीळमानो पन यो करोति, किं तस्स कम्मस्स विपाकमाहू’’ति॥
Akīḷamāno pana yo karoti, kiṃ tassa kammassa vipākamāhū’’ti.
५३९.
539.
‘‘ये दुट्ठसङ्कप्पमना मनुस्सा, कायेन वाचाय च सङ्किलिट्ठा।
‘‘Ye duṭṭhasaṅkappamanā manussā, kāyena vācāya ca saṅkiliṭṭhā;
कायस्स भेदा अभिसम्परायं, असंसयं ते निरयं उपेन्ति॥
Kāyassa bhedā abhisamparāyaṃ, asaṃsayaṃ te nirayaṃ upenti.
५४०.
540.
‘‘अपरे पन सुगतिमासमाना, दाने रता सङ्गहितत्तभावा।
‘‘Apare pana sugatimāsamānā, dāne ratā saṅgahitattabhāvā;
कायस्स भेदा अभिसम्परायं, असंसयं ते सुगतिं उपेन्ती’’ति॥
Kāyassa bhedā abhisamparāyaṃ, asaṃsayaṃ te sugatiṃ upentī’’ti.
५४१.
541.
‘‘तं किन्ति जानेय्यमहं अवेच्च, कल्याणपापस्स अयं विपाको।
‘‘Taṃ kinti jāneyyamahaṃ avecca, kalyāṇapāpassa ayaṃ vipāko;
किं वाहं दिस्वा अभिसद्दहेय्यं, को वापि मं सद्दहापेय्य एत’’न्ति॥
Kiṃ vāhaṃ disvā abhisaddaheyyaṃ, ko vāpi maṃ saddahāpeyya eta’’nti.
५४२.
542.
‘‘दिस्वा च सुत्वा अभिसद्दहस्सु, कल्याणपापस्स अयं विपाको।
‘‘Disvā ca sutvā abhisaddahassu, kalyāṇapāpassa ayaṃ vipāko;
कल्याणपापे उभये असन्ते, सिया नु सत्ता सुगता दुग्गता वा॥
Kalyāṇapāpe ubhaye asante, siyā nu sattā sugatā duggatā vā.
५४३.
543.
‘‘नो चेत्थ कम्मानि करेय्युं मच्चा, कल्याणपापानि मनुस्सलोके।
‘‘No cettha kammāni kareyyuṃ maccā, kalyāṇapāpāni manussaloke;
नाहेसुं सत्ता सुगता दुग्गता वा, हीना पणीता च मनुस्सलोके॥
Nāhesuṃ sattā sugatā duggatā vā, hīnā paṇītā ca manussaloke.
५४४.
544.
‘‘यस्मा च कम्मानि करोन्ति मच्चा, कल्याणपापानि मनुस्सलोके।
‘‘Yasmā ca kammāni karonti maccā, kalyāṇapāpāni manussaloke;
तस्मा हि सत्ता सुगता दुग्गता वा, हीना पणीता च मनुस्सलोके॥
Tasmā hi sattā sugatā duggatā vā, hīnā paṇītā ca manussaloke.
५४५.
545.
‘‘द्वयज्ज कम्मानं विपाकमाहु, सुखस्स दुक्खस्स च वेदनीयं।
‘‘Dvayajja kammānaṃ vipākamāhu, sukhassa dukkhassa ca vedanīyaṃ;
ता देवतायो परिचारयन्ति, पच्चन्ति बाला द्वयतं अपस्सिनो॥
Tā devatāyo paricārayanti, paccanti bālā dvayataṃ apassino.
५४६.
546.
‘‘न मत्थि कम्मानि सयंकतानि, दत्वापि मे नत्थि यो 29 आदिसेय्य।
‘‘Na matthi kammāni sayaṃkatāni, datvāpi me natthi yo 30 ādiseyya;
अच्छादनं सयनमथन्नपानं, तेनम्हि नग्गो कसिरा च वुत्ती’’ति॥
Acchādanaṃ sayanamathannapānaṃ, tenamhi naggo kasirā ca vuttī’’ti.
५४७.
547.
‘‘सिया नु खो कारणं किञ्चि यक्ख, अच्छादनं येन तुवं लभेथ।
‘‘Siyā nu kho kāraṇaṃ kiñci yakkha, acchādanaṃ yena tuvaṃ labhetha;
आचिक्ख मे त्वं यदत्थि हेतु, सद्धायिकं 31 हेतुवचो सुणोमा’’ति॥
Ācikkha me tvaṃ yadatthi hetu, saddhāyikaṃ 32 hetuvaco suṇomā’’ti.
५४८.
548.
‘‘कप्पितको 33 नाम इधत्थि भिक्खु, झायी सुसीलो अरहा विमुत्तो।
‘‘Kappitako 34 nāma idhatthi bhikkhu, jhāyī susīlo arahā vimutto;
गुत्तिन्द्रियो संवुतपातिमोक्खो, सीतिभूतो उत्तमदिट्ठिपत्तो॥
Guttindriyo saṃvutapātimokkho, sītibhūto uttamadiṭṭhipatto.
५४९.
549.
‘‘सखिलो वदञ्ञू सुवचो सुमुखो, स्वागमो सुप्पटिमुत्तको च।
‘‘Sakhilo vadaññū suvaco sumukho, svāgamo suppaṭimuttako ca;
पुञ्ञस्स खेत्तं अरणविहारी, देवमनुस्सानञ्च दक्खिणेय्यो॥
Puññassa khettaṃ araṇavihārī, devamanussānañca dakkhiṇeyyo.
५५०.
550.
‘‘सन्तो विधूमो अनीघो निरासो, मुत्तो विसल्लो अममो अवङ्को।
‘‘Santo vidhūmo anīgho nirāso, mutto visallo amamo avaṅko;
निरूपधी सब्बपपञ्चखीणो, तिस्सो विज्जा अनुप्पत्तो जुतिमा॥
Nirūpadhī sabbapapañcakhīṇo, tisso vijjā anuppatto jutimā.
५५१.
551.
‘‘अप्पञ्ञातो दिस्वापि न च सुजानो, मुनीति नं वज्जिसु वोहरन्ति।
‘‘Appaññāto disvāpi na ca sujāno, munīti naṃ vajjisu voharanti;
जानन्ति तं यक्खभूता अनेजं, कल्याणधम्मं विचरन्तं लोके॥
Jānanti taṃ yakkhabhūtā anejaṃ, kalyāṇadhammaṃ vicarantaṃ loke.
५५२.
552.
‘‘तस्स तुवं एकयुगं दुवे वा, ममुद्दिसित्वान सचे ददेथ।
‘‘Tassa tuvaṃ ekayugaṃ duve vā, mamuddisitvāna sace dadetha;
पटिग्गहीतानि च तानि अस्सु, ममञ्च पस्सेथ सन्नद्धदुस्स’’न्ति॥
Paṭiggahītāni ca tāni assu, mamañca passetha sannaddhadussa’’nti.
५५३.
553.
‘‘कस्मिं पदेसे समणं वसन्तं, गन्त्वान पस्सेमु मयं इदानि।
‘‘Kasmiṃ padese samaṇaṃ vasantaṃ, gantvāna passemu mayaṃ idāni;
यो मज्ज 35 कङ्खं विचिकिच्छितञ्च, दिट्ठीविसूकानि विनोदयेय्या’’ति॥
Yo majja 36 kaṅkhaṃ vicikicchitañca, diṭṭhīvisūkāni vinodayeyyā’’ti.
५५४.
554.
‘‘एसो निसिन्नो कपिनच्चनायं, परिवारितो देवताहि बहूहि।
‘‘Eso nisinno kapinaccanāyaṃ, parivārito devatāhi bahūhi;
धम्मिं कथं भासति सच्चनामो, सकस्मिमाचेरके अप्पमत्तो’’ति॥
Dhammiṃ kathaṃ bhāsati saccanāmo, sakasmimācerake appamatto’’ti.
५५५.
555.
‘‘तथाहं 37 कस्सामि गन्त्वा इदानि, अच्छादयिस्सं समणं युगेन।
‘‘Tathāhaṃ 38 kassāmi gantvā idāni, acchādayissaṃ samaṇaṃ yugena;
पटिग्गहितानि च तानि अस्सु, तुवञ्च पस्सेमु सन्नद्धदुस्स’’न्ति॥
Paṭiggahitāni ca tāni assu, tuvañca passemu sannaddhadussa’’nti.
५५६.
556.
‘‘मा अक्खणे पब्बजितं उपागमि, साधु वो लिच्छवि नेस धम्मो।
‘‘Mā akkhaṇe pabbajitaṃ upāgami, sādhu vo licchavi nesa dhammo;
ततो च काले उपसङ्कमित्वा, तत्थेव पस्साहि रहो निसिन्न’’न्ति॥
Tato ca kāle upasaṅkamitvā, tattheva passāhi raho nisinna’’nti.
५५७.
557.
तथाति वत्वा अगमासि तत्थ, परिवारितो दासगणेन लिच्छवि।
Tathāti vatvā agamāsi tattha, parivārito dāsagaṇena licchavi;
सो तं नगरं उपसङ्कमित्वा, वासूपगच्छित्थ सके निवेसने॥
So taṃ nagaraṃ upasaṅkamitvā, vāsūpagacchittha sake nivesane.
५५८.
558.
ततो च काले गिहिकिच्चानि कत्वा, न्हत्वा पिवित्वा च खणं लभित्वा।
Tato ca kāle gihikiccāni katvā, nhatvā pivitvā ca khaṇaṃ labhitvā;
विचेय्य पेळातो च युगानि अट्ठ, गाहापयी दासगणेन लिच्छवि॥
Viceyya peḷāto ca yugāni aṭṭha, gāhāpayī dāsagaṇena licchavi.
५५९.
559.
सो तं पदेसं उपसङ्कमित्वा, तं अद्दस समणं सन्तचित्तं।
So taṃ padesaṃ upasaṅkamitvā, taṃ addasa samaṇaṃ santacittaṃ;
पटिक्कन्तं गोचरतो निवत्तं, सीतिभूतं रुक्खमूले निसिन्नं॥
Paṭikkantaṃ gocarato nivattaṃ, sītibhūtaṃ rukkhamūle nisinnaṃ.
५६०.
560.
तमेनमवोच उपसङ्कमित्वा, अप्पाबाधं फासुविहारञ्च पुच्छि।
Tamenamavoca upasaṅkamitvā, appābādhaṃ phāsuvihārañca pucchi;
‘‘वेसालियं लिच्छविहं भदन्ते, जानन्ति मं लिच्छवि अम्बसक्करो॥
‘‘Vesāliyaṃ licchavihaṃ bhadante, jānanti maṃ licchavi ambasakkaro.
५६१.
561.
‘‘इमानि मे अट्ठ युगा सुभानि 39, पटिगण्ह भन्ते पददामि तुय्हं।
‘‘Imāni me aṭṭha yugā subhāni 40, paṭigaṇha bhante padadāmi tuyhaṃ;
तेनेव अत्थेन इधागतोस्मि, यथा अहं अत्तमनो भवेय्य’’न्ति॥
Teneva atthena idhāgatosmi, yathā ahaṃ attamano bhaveyya’’nti.
५६२.
562.
‘‘दूरतोव समणब्राह्मणा च, निवेसनं ते परिवज्जयन्ति।
‘‘Dūratova samaṇabrāhmaṇā ca, nivesanaṃ te parivajjayanti;
५६३.
563.
‘‘अथापरे पादकुठारिकाहि, अवंसिरा समणा पातयन्ति।
‘‘Athāpare pādakuṭhārikāhi, avaṃsirā samaṇā pātayanti;
एतादिसं पब्बजिता विहेसं, तया कतं समणा पापुणन्ति॥
Etādisaṃ pabbajitā vihesaṃ, tayā kataṃ samaṇā pāpuṇanti.
५६४.
564.
‘‘तिणेन तेलम्पि न त्वं अदासि, मूळ्हस्स मग्गम्पि न पावदासि।
‘‘Tiṇena telampi na tvaṃ adāsi, mūḷhassa maggampi na pāvadāsi;
अन्धस्स दण्डं सयमादियासि, एतादिसो कदरियो असंवुतो तुवं।
Andhassa daṇḍaṃ sayamādiyāsi, etādiso kadariyo asaṃvuto tuvaṃ;
अथ त्वं केन वण्णेन किमेव दिस्वा,
Atha tvaṃ kena vaṇṇena kimeva disvā,
अम्हेहि सह संविभागं करोसी’’ति॥
Amhehi saha saṃvibhāgaṃ karosī’’ti.
५६५.
565.
‘‘पच्चेमि भन्ते यं त्वं वदेसि, विहेसयिं समणे ब्राह्मणे च।
‘‘Paccemi bhante yaṃ tvaṃ vadesi, vihesayiṃ samaṇe brāhmaṇe ca;
खिड्डत्थिको नो च पदुट्ठचित्तो, एतम्पि मे दुक्कटमेव भन्ते॥
Khiḍḍatthiko no ca paduṭṭhacitto, etampi me dukkaṭameva bhante.
५६६.
566.
‘‘खिड्डाय यक्खो पसवित्वा पापं, वेदेति दुक्खं असमत्तभोगी।
‘‘Khiḍḍāya yakkho pasavitvā pāpaṃ, vedeti dukkhaṃ asamattabhogī;
दहरो युवा नग्गनियस्स भागी, किं सु ततो दुक्खतरस्स होति॥
Daharo yuvā nagganiyassa bhāgī, kiṃ su tato dukkhatarassa hoti.
५६७.
567.
‘‘तं दिस्वा संवेगमलत्थं भन्ते, तप्पच्चया वापि 45 ददामि दानं।
‘‘Taṃ disvā saṃvegamalatthaṃ bhante, tappaccayā vāpi 46 dadāmi dānaṃ;
पटिगण्ह भन्ते वत्थयुगानि अट्ठ, यक्खस्सिमा गच्छन्तु दक्खिणायो’’ति॥
Paṭigaṇha bhante vatthayugāni aṭṭha, yakkhassimā gacchantu dakkhiṇāyo’’ti.
५६८.
568.
‘‘अद्धा हि दानं बहुधा पसत्थं, ददतो च ते अक्खयधम्ममत्थु।
‘‘Addhā hi dānaṃ bahudhā pasatthaṃ, dadato ca te akkhayadhammamatthu;
पटिगण्हामि ते वत्थयुगानि अट्ठ, यक्खस्सिमा गच्छन्तु दक्खिणायो’’ति॥
Paṭigaṇhāmi te vatthayugāni aṭṭha, yakkhassimā gacchantu dakkhiṇāyo’’ti.
५६९.
569.
ततो हि सो आचमयित्वा लिच्छवि, थेरस्स दत्वान युगानि अट्ठ।
Tato hi so ācamayitvā licchavi, therassa datvāna yugāni aṭṭha;
‘पटिग्गहितानि च तानि अस्सु, यक्खञ्च पस्सेथ सन्नद्धदुस्सं’॥
‘Paṭiggahitāni ca tāni assu, yakkhañca passetha sannaddhadussaṃ’.
५७०.
570.
तमद्दसा चन्दनसारलित्तं, आजञ्ञमारूळ्हमुळारवण्णं।
Tamaddasā candanasāralittaṃ, ājaññamārūḷhamuḷāravaṇṇaṃ;
अलङ्कतं साधुनिवत्थदुस्सं, परिवारितं यक्खमहिद्धिपत्तं॥
Alaṅkataṃ sādhunivatthadussaṃ, parivāritaṃ yakkhamahiddhipattaṃ.
५७१.
571.
सो तं दिस्वा अत्तमना उदग्गो, पहट्ठचित्तो च सुभग्गरूपो।
So taṃ disvā attamanā udaggo, pahaṭṭhacitto ca subhaggarūpo;
कम्मञ्च दिस्वान महाविपाकं, सन्दिट्ठिकं चक्खुना सच्छिकत्वा॥
Kammañca disvāna mahāvipākaṃ, sandiṭṭhikaṃ cakkhunā sacchikatvā.
५७२.
572.
तमेनमवोच उपसङ्कमित्वा, ‘‘दस्सामि दानं समणब्राह्मणानं।
Tamenamavoca upasaṅkamitvā, ‘‘dassāmi dānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ;
न चापि मे किञ्चि अदेय्यमत्थि, तुवञ्च मे यक्ख बहूपकारो’’ति॥
Na cāpi me kiñci adeyyamatthi, tuvañca me yakkha bahūpakāro’’ti.
५७३.
573.
‘‘तुवञ्च मे लिच्छवि एकदेसं, अदासि दानानि अमोघमेतं।
‘‘Tuvañca me licchavi ekadesaṃ, adāsi dānāni amoghametaṃ;
स्वाहं करिस्सामि तयाव सक्खिं, अमानुसो मानुसकेन सद्धि’’न्ति॥
Svāhaṃ karissāmi tayāva sakkhiṃ, amānuso mānusakena saddhi’’nti.
५७४.
574.
याचामि तं 51 पञ्जलिको भवित्वा, इच्छामि तं यक्ख पुनापि दट्ठु’’न्ति॥
Yācāmi taṃ 52 pañjaliko bhavitvā, icchāmi taṃ yakkha punāpi daṭṭhu’’nti.
५७५.
575.
‘‘सचे तुवं अस्सद्धो भविस्ससि, कदरियरूपो विप्पटिपन्नचित्तो।
‘‘Sace tuvaṃ assaddho bhavissasi, kadariyarūpo vippaṭipannacitto;
त्वं नेव मं लच्छसि 53 दस्सनाय, दिस्वा च तं नोपि च आलपिस्सं॥
Tvaṃ neva maṃ lacchasi 54 dassanāya, disvā ca taṃ nopi ca ālapissaṃ.
५७६.
576.
‘‘सचे पन त्वं भविस्ससि धम्मगारवो, दाने रतो सङ्गहितत्तभावो।
‘‘Sace pana tvaṃ bhavissasi dhammagāravo, dāne rato saṅgahitattabhāvo;
ओपानभूतो समणब्राह्मणानं, एवं ममं लच्छसि दस्सनाय॥
Opānabhūto samaṇabrāhmaṇānaṃ, evaṃ mamaṃ lacchasi dassanāya.
५७७.
577.
‘‘दिस्वा च तं आलपिस्सं भदन्ते, इमञ्च सूलतो लहुं पमुञ्च।
‘‘Disvā ca taṃ ālapissaṃ bhadante, imañca sūlato lahuṃ pamuñca;
यतो निदानं अकरिम्ह सक्खिं, मञ्ञामि सूलावुतकस्स कारणा॥
Yato nidānaṃ akarimha sakkhiṃ, maññāmi sūlāvutakassa kāraṇā.
५७८.
578.
‘‘ते अञ्ञमञ्ञं अकरिम्ह सक्खिं, अयञ्च सूलतो 55 लहुं पमुत्तो।
‘‘Te aññamaññaṃ akarimha sakkhiṃ, ayañca sūlato 56 lahuṃ pamutto;
सक्कच्च धम्मानि समाचरन्तो, मुच्चेय्य सो निरया च तम्हा।
Sakkacca dhammāni samācaranto, mucceyya so nirayā ca tamhā;
कम्मं सिया अञ्ञत्र वेदनीयं॥
Kammaṃ siyā aññatra vedanīyaṃ.
५७९.
579.
‘‘कप्पितकञ्च उपसङ्कमित्वा, तेनेव 57 सह संविभजित्वा काले।
‘‘Kappitakañca upasaṅkamitvā, teneva 58 saha saṃvibhajitvā kāle;
सयं मुखेनूपनिसज्ज पुच्छ, सो ते अक्खिस्सति एतमत्थं॥
Sayaṃ mukhenūpanisajja puccha, so te akkhissati etamatthaṃ.
५८०.
580.
‘‘तमेव भिक्खुं उपसङ्कमित्वा, पुच्छस्सु अञ्ञत्थिको नो च पदुट्ठचित्तो।
‘‘Tameva bhikkhuṃ upasaṅkamitvā, pucchassu aññatthiko no ca paduṭṭhacitto;
सो ते सुतं असुतञ्चापि धम्मं,
So te sutaṃ asutañcāpi dhammaṃ,
सब्बम्पि अक्खिस्सति यथा पजान’’न्ति॥
Sabbampi akkhissati yathā pajāna’’nti.
५८१.
581.
सो तत्थ रहस्सं समुल्लपित्वा, सक्खिं करित्वान अमानुसेन।
So tattha rahassaṃ samullapitvā, sakkhiṃ karitvāna amānusena;
पक्कामि सो लिच्छवीनं सकासं, अथ ब्रवि परिसं सन्निसिन्नं॥
Pakkāmi so licchavīnaṃ sakāsaṃ, atha bravi parisaṃ sannisinnaṃ.
५८२.
582.
‘‘सुणन्तु भोन्तो मम एकवाक्यं, वरं वरिस्सं लभिस्सामि अत्थं।
‘‘Suṇantu bhonto mama ekavākyaṃ, varaṃ varissaṃ labhissāmi atthaṃ;
५८३.
583.
‘‘एत्तावता वीसतिरत्तिमत्ता, यतो आवुतो नेव जीवति न मतो।
‘‘Ettāvatā vīsatirattimattā, yato āvuto neva jīvati na mato;
ताहं मोचयिस्सामि दानि, यथामतिं अनुजानातु सङ्घो’’ति॥
Tāhaṃ mocayissāmi dāni, yathāmatiṃ anujānātu saṅgho’’ti.
५८४.
584.
‘‘एतञ्च अञ्ञञ्च लहुं पमुञ्च, को तं वदेथ 63 तथा करोन्तं।
‘‘Etañca aññañca lahuṃ pamuñca, ko taṃ vadetha 64 tathā karontaṃ;
यथा पजानासि तथा करोहि, यथामतिं अनुजानाति सङ्घो’’ति॥
Yathā pajānāsi tathā karohi, yathāmatiṃ anujānāti saṅgho’’ti.
५८५.
585.
सो तं पदेसं उपसङ्कमित्वा, सूलावुतं मोचयि खिप्पमेव।
So taṃ padesaṃ upasaṅkamitvā, sūlāvutaṃ mocayi khippameva;
‘मा भायि सम्मा’ति च तं अवोच, तिकिच्छकानञ्च उपट्ठपेसि॥
‘Mā bhāyi sammā’ti ca taṃ avoca, tikicchakānañca upaṭṭhapesi.
५८६.
586.
‘‘कप्पितकञ्च उपसङ्कमित्वा, तेनेव सह 65 संविभजित्वा काले।
‘‘Kappitakañca upasaṅkamitvā, teneva saha 66 saṃvibhajitvā kāle;
सयं मुखेनूपनिसज्ज लिच्छवि, तथेव पुच्छित्थ नं कारणत्थिको॥
Sayaṃ mukhenūpanisajja licchavi, tatheva pucchittha naṃ kāraṇatthiko.
५८७.
587.
‘‘सूलावुतो पुरिसो लुद्दकम्मो, पणीतदण्डो अनुसत्तरूपो।
‘‘Sūlāvuto puriso luddakammo, paṇītadaṇḍo anusattarūpo;
एत्तावता वीसतिरत्तिमत्ता, यतो आवुतो नेव जीवति न मतो॥
Ettāvatā vīsatirattimattā, yato āvuto neva jīvati na mato.
५८८.
588.
‘‘सो मोचितो गन्त्वा मया इदानि, एतस्स यक्खस्स वचो हि भन्ते।
‘‘So mocito gantvā mayā idāni, etassa yakkhassa vaco hi bhante;
सिया नु खो कारणं किञ्चिदेव, येन सो निरयं नो वजेय्य॥
Siyā nu kho kāraṇaṃ kiñcideva, yena so nirayaṃ no vajeyya.
५८९.
589.
‘‘आचिक्ख भन्ते यदि अत्थि हेतु, सद्धायिकं हेतुवचो सुणोम।
‘‘Ācikkha bhante yadi atthi hetu, saddhāyikaṃ hetuvaco suṇoma;
न तेसं कम्मानं विनासमत्थि, अवेदयित्वा इध ब्यन्तिभावो’’ति॥
Na tesaṃ kammānaṃ vināsamatthi, avedayitvā idha byantibhāvo’’ti.
५९०.
590.
‘‘सचे स धम्मानि समाचरेय्य, सक्कच्च रत्तिन्दिवमप्पमत्तो।
‘‘Sace sa dhammāni samācareyya, sakkacca rattindivamappamatto;
मुच्चेय्य सो निरया च तम्हा, कम्मं सिया अञ्ञत्र वेदनीय’’न्ति॥
Mucceyya so nirayā ca tamhā, kammaṃ siyā aññatra vedanīya’’nti.
५९१.
591.
‘‘अञ्ञातो 67 एसो पुरिसस्स अत्थो, ममम्पि दानि अनुकम्प भन्ते।
‘‘Aññāto 68 eso purisassa attho, mamampi dāni anukampa bhante;
अनुसास मं ओवद भूरिपञ्ञ, यथा अहं नो निरयं वजेय्य’’न्ति॥
Anusāsa maṃ ovada bhūripañña, yathā ahaṃ no nirayaṃ vajeyya’’nti.
५९२.
592.
‘‘अज्जेव बुद्धं सरणं उपेहि, धम्मञ्च सङ्घञ्च पसन्नचित्तो।
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ upehi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
तथेव सिक्खाय पदानि पञ्च, अखण्डफुल्लानि समादियस्सु॥
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyassu.
५९३.
593.
‘‘पाणातिपाता विरमस्सु खिप्पं, लोके अदिन्नं परिवज्जयस्सु।
‘‘Pāṇātipātā viramassu khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayassu;
अमज्जपो मा च मुसा अभाणी, सकेन दारेन च होहि तुट्ठो।
Amajjapo mā ca musā abhāṇī, sakena dārena ca hohi tuṭṭho;
इमञ्च अरियं 69 अट्ठङ्गवरेनुपेतं, समादियाहि कुसलं सुखुद्रयं॥
Imañca ariyaṃ 70 aṭṭhaṅgavarenupetaṃ, samādiyāhi kusalaṃ sukhudrayaṃ.
५९४.
594.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अन्नं पानं खादनीयं, वत्थसेनासनानि च।
Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca;
५९५.
595.
‘‘भिक्खूपि सीलसम्पन्ने, वीतरागे बहुस्सुते।
‘‘Bhikkhūpi sīlasampanne, vītarāge bahussute;
तप्पेहि अन्नपानेन, सदा पुञ्ञं पवड्ढति॥
Tappehi annapānena, sadā puññaṃ pavaḍḍhati.
५९६.
596.
‘‘एवञ्च धम्मानि 73 समाचरन्तो, सक्कच्च रत्तिन्दिवमप्पमत्तो।
‘‘Evañca dhammāni 74 samācaranto, sakkacca rattindivamappamatto;
मुञ्च तुवं 75 निरया च तम्हा, कम्मं सिया अञ्ञत्र वेदनीय’’न्ति॥
Muñca tuvaṃ 76 nirayā ca tamhā, kammaṃ siyā aññatra vedanīya’’nti.
५९७.
597.
‘‘अज्जेव बुद्धं सरणं उपेमि, धम्मञ्च सङ्घञ्च पसन्नचित्तो।
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ upemi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
तथेव सिक्खाय पदानि पञ्च, अखण्डफुल्लानि समादियामि॥
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyāmi.
५९८.
598.
‘‘पाणातिपाता विरमामि खिप्पं, लोके अदिन्नं परिवज्जयामि।
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
अमज्जपो नो च मुसा भणामि, सकेन दारेन च होमि तुट्ठो।
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho;
इमञ्च अरियं अट्ठङ्गवरेनुपेतं, समादियामि कुसलं सुखुद्रयं॥
Imañca ariyaṃ aṭṭhaṅgavarenupetaṃ, samādiyāmi kusalaṃ sukhudrayaṃ.
५९९.
599.
‘‘चीवरं पिण्डपातञ्च, पच्चयं सयनासनं।
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
अन्नं पानं खादनीयं, वत्थसेनासनानि च॥
Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca.
६००.
600.
‘‘भिक्खू च सीलसम्पन्ने, वीतरागे बहुस्सुते।
‘‘Bhikkhū ca sīlasampanne, vītarāge bahussute;
६०१.
601.
एतादिसा लिच्छवि अम्बसक्करो, वेसालियं अञ्ञतरो उपासको।
Etādisā licchavi ambasakkaro, vesāliyaṃ aññataro upāsako;
सद्धो मुदू कारकरो च भिक्खु, सङ्घञ्च सक्कच्च तदा उपट्ठहि॥
Saddho mudū kārakaro ca bhikkhu, saṅghañca sakkacca tadā upaṭṭhahi.
६०२.
602.
सूलावुतो च अरोगो हुत्वा, सेरी सुखी पब्बज्जं उपागमि 79।
Sūlāvuto ca arogo hutvā, serī sukhī pabbajjaṃ upāgami 80;
भिक्खुञ्च आगम्म कप्पितकुत्तमं, उभोपि सामञ्ञफलानि अज्झगुं॥
Bhikkhuñca āgamma kappitakuttamaṃ, ubhopi sāmaññaphalāni ajjhaguṃ.
६०३.
603.
एतादिसा सप्पुरिसान सेवना, महप्फला होति सतं विजानतं।
Etādisā sappurisāna sevanā, mahapphalā hoti sataṃ vijānataṃ;
सूलावुतो अग्गफलं अफस्सयि 81, फलं कनिट्ठं पन अम्बसक्करो’’ति॥
Sūlāvuto aggaphalaṃ aphassayi 82, phalaṃ kaniṭṭhaṃ pana ambasakkaro’’ti.
अम्बसक्करपेतवत्थु पठमं।
Ambasakkarapetavatthu paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पेतवत्थु-अट्ठकथा • Petavatthu-aṭṭhakathā / १. अम्बसक्करपेतवत्थुवण्णना • 1. Ambasakkarapetavatthuvaṇṇanā
