Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പേതവത്ഥുപാളി • Petavatthupāḷi |
൪. മഹാവഗ്ഗോ
4. Mahāvaggo
൧. അമ്ബസക്കരപേതവത്ഥു
1. Ambasakkarapetavatthu
൫൧൭.
517.
വേസാലീ നാമ നഗരത്ഥി വജ്ജീനം, തത്ഥ അഹു ലിച്ഛവി അമ്ബസക്കരോ 1;
Vesālī nāma nagaratthi vajjīnaṃ, tattha ahu licchavi ambasakkaro 2;
ദിസ്വാന പേതം നഗരസ്സ ബാഹിരം, തത്ഥേവ പുച്ഛിത്ഥ തം കാരണത്ഥികോ.
Disvāna petaṃ nagarassa bāhiraṃ, tattheva pucchittha taṃ kāraṇatthiko.
൫൧൮.
518.
‘‘സേയ്യാ നിസജ്ജാ നയിമസ്സ അത്ഥി, അഭിക്കമോ നത്ഥി പടിക്കമോ ച;
‘‘Seyyā nisajjā nayimassa atthi, abhikkamo natthi paṭikkamo ca;
അസിതപീതഖായിതവത്ഥഭോഗാ, പരിചാരികാ 3 സാപി ഇമസ്സ നത്ഥി.
Asitapītakhāyitavatthabhogā, paricārikā 4 sāpi imassa natthi.
൫൧൯.
519.
‘‘യേ ഞാതകാ ദിട്ഠസുതാ സുഹജ്ജാ, അനുകമ്പകാ യസ്സ അഹേസും പുബ്ബേ;
‘‘Ye ñātakā diṭṭhasutā suhajjā, anukampakā yassa ahesuṃ pubbe;
ദട്ഠുമ്പി തേ ദാനി ന തം ലഭന്തി, വിരാജിതത്തോ 5 ഹി ജനേന തേന.
Daṭṭhumpi te dāni na taṃ labhanti, virājitatto 6 hi janena tena.
൫൨൦.
520.
‘‘ന ഓഗ്ഗതത്തസ്സ ഭവന്തി മിത്താ, ജഹന്തി മിത്താ വികലം വിദിത്വാ;
‘‘Na oggatattassa bhavanti mittā, jahanti mittā vikalaṃ viditvā;
അത്ഥഞ്ച ദിസ്വാ പരിവാരയന്തി, ബഹൂ മിത്താ ഉഗ്ഗതത്തസ്സ ഹോന്തി.
Atthañca disvā parivārayanti, bahū mittā uggatattassa honti.
൫൨൧.
521.
‘‘നിഹീനത്തോ സബ്ബഭോഗേഹി കിച്ഛോ, സമ്മക്ഖിതോ സമ്പരിഭിന്നഗത്തോ;
‘‘Nihīnatto sabbabhogehi kiccho, sammakkhito samparibhinnagatto;
ഉസ്സാവബിന്ദൂവ പലിമ്പമാനോ, അജ്ജ സുവേ ജീവിതസ്സൂപരോധോ.
Ussāvabindūva palimpamāno, ajja suve jīvitassūparodho.
൫൨൨.
522.
‘‘ഏതാദിസം ഉത്തമകിച്ഛപ്പത്തം, ഉത്താസിതം പുചിമന്ദസ്സ സൂലേ;
‘‘Etādisaṃ uttamakicchappattaṃ, uttāsitaṃ pucimandassa sūle;
‘അഥ ത്വം കേന വണ്ണേന വദേസി യക്ഖ, ജീവ ഭോ ജീവിതമേവ സേയ്യോ’’’തി.
‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena vadesi yakkha, jīva bho jīvitameva seyyo’’’ti.
൫൨൩.
523.
‘‘സാലോഹിതോ ഏസ അഹോസി മയ്ഹം, അഹം സരാമി പുരിമായ ജാതിയാ;
‘‘Sālohito esa ahosi mayhaṃ, ahaṃ sarāmi purimāya jātiyā;
ദിസ്വാ ച മേ കാരുഞ്ഞമഹോസി രാജ, മാ പാപധമ്മോ നിരയം പതായം 7.
Disvā ca me kāruññamahosi rāja, mā pāpadhammo nirayaṃ patāyaṃ 8.
൫൨൪.
524.
‘‘ഇതോ ചുതോ ലിച്ഛവി ഏസ പോസോ, സത്തുസ്സദം നിരയം ഘോരരൂപം;
‘‘Ito cuto licchavi esa poso, sattussadaṃ nirayaṃ ghorarūpaṃ;
ഉപപജ്ജതി ദുക്കടകമ്മകാരീ, മഹാഭിതാപം കടുകം ഭയാനകം.
Upapajjati dukkaṭakammakārī, mahābhitāpaṃ kaṭukaṃ bhayānakaṃ.
൫൨൫.
525.
‘‘അനേകഭാഗേന ഗുണേന സേയ്യോ, അയമേവ സൂലോ നിരയേന തേന;
‘‘Anekabhāgena guṇena seyyo, ayameva sūlo nirayena tena;
ഏകന്തദുക്ഖം കടുകം ഭയാനകം, ഏകന്തതിബ്ബം നിരയം പതായം 9.
Ekantadukkhaṃ kaṭukaṃ bhayānakaṃ, ekantatibbaṃ nirayaṃ patāyaṃ 10.
൫൨൬.
526.
‘‘ഇദഞ്ച സുത്വാ വചനം മമേസോ, ദുക്ഖൂപനീതോ വിജഹേയ്യ പാണം;
‘‘Idañca sutvā vacanaṃ mameso, dukkhūpanīto vijaheyya pāṇaṃ;
തസ്മാ അഹം സന്തികേ ന ഭണാമി, മാ മേ കതോ ജീവിതസ്സൂപരോധോ’’.
Tasmā ahaṃ santike na bhaṇāmi, mā me kato jīvitassūparodho’’.
൫൨൭.
527.
‘‘അഞ്ഞാതോ ഏസോ 11 പുരിസസ്സ അത്ഥോ, അഞ്ഞമ്പി ഇച്ഛാമസേ പുച്ഛിതും തുവം;
‘‘Aññāto eso 12 purisassa attho, aññampi icchāmase pucchituṃ tuvaṃ;
ഓകാസകമ്മം സചേ നോ കരോസി, പുച്ഛാമ തം നോ ന ച കുജ്ഝിതബ്ബ’’ന്തി.
Okāsakammaṃ sace no karosi, pucchāma taṃ no na ca kujjhitabba’’nti.
൫൨൮.
528.
‘‘അദ്ധാ പടിഞ്ഞാ മേ തദാ അഹു 13, നാചിക്ഖനാ അപ്പസന്നസ്സ ഹോതി;
‘‘Addhā paṭiññā me tadā ahu 14, nācikkhanā appasannassa hoti;
അകാമാ സദ്ധേയ്യവചോതി കത്വാ, പുച്ഛസ്സു മം കാമം യഥാ വിസയ്ഹ’’ന്തി 15.
Akāmā saddheyyavacoti katvā, pucchassu maṃ kāmaṃ yathā visayha’’nti 16.
൫൨൯.
529.
‘‘യം കിഞ്ചഹം ചക്ഖുനാ പസ്സിസ്സാമി 17, സബ്ബമ്പി താഹം അഭിസദ്ദഹേയ്യം;
‘‘Yaṃ kiñcahaṃ cakkhunā passissāmi 18, sabbampi tāhaṃ abhisaddaheyyaṃ;
ദിസ്വാവ തം നോപി ചേ സദ്ദഹേയ്യം, കരേയ്യാസി 19 മേ യക്ഖ നിയസ്സകമ്മ’’ന്തി.
Disvāva taṃ nopi ce saddaheyyaṃ, kareyyāsi 20 me yakkha niyassakamma’’nti.
൫൩൦.
530.
‘‘സച്ചപ്പടിഞ്ഞാ തവ മേസാ ഹോതു, സുത്വാന ധമ്മം ലഭ സുപ്പസാദം;
‘‘Saccappaṭiññā tava mesā hotu, sutvāna dhammaṃ labha suppasādaṃ;
അഞ്ഞത്ഥികോ നോ ച പദുട്ഠചിത്തോ, യം തേ സുതം അസുതഞ്ചാപി ധമ്മം;
Aññatthiko no ca paduṭṭhacitto, yaṃ te sutaṃ asutañcāpi dhammaṃ;
൫൩൧.
531.
‘‘സേതേന അസ്സേന അലങ്കതേന, ഉപയാസി സൂലാവുതകസ്സ സന്തികേ;
‘‘Setena assena alaṅkatena, upayāsi sūlāvutakassa santike;
യാനം ഇദം അബ്ഭുതം ദസ്സനേയ്യം, കിസ്സേതം കമ്മസ്സ അയം വിപാകോ’’തി.
Yānaṃ idaṃ abbhutaṃ dassaneyyaṃ, kissetaṃ kammassa ayaṃ vipāko’’ti.
൫൩൨.
532.
‘‘വേസാലിയാ നഗരസ്സ 23 മജ്ഝേ, ചിക്ഖല്ലമഗ്ഗേ നരകം അഹോസി;
‘‘Vesāliyā nagarassa 24 majjhe, cikkhallamagge narakaṃ ahosi;
ഗോസീസമേകാഹം പസന്നചിത്തോ, സേതം 25 ഗഹേത്വാ നരകസ്മിം നിക്ഖിപിം.
Gosīsamekāhaṃ pasannacitto, setaṃ 26 gahetvā narakasmiṃ nikkhipiṃ.
൫൩൩.
533.
‘‘ഏതസ്മിം പാദാനി പതിട്ഠപേത്വാ, മയഞ്ച അഞ്ഞേ ച അതിക്കമിമ്ഹാ;
‘‘Etasmiṃ pādāni patiṭṭhapetvā, mayañca aññe ca atikkamimhā;
യാനം ഇദം അബ്ഭുതം ദസ്സനേയ്യം, തസ്സേവ കമ്മസ്സ അയം വിപാകോ’’തി.
Yānaṃ idaṃ abbhutaṃ dassaneyyaṃ, tasseva kammassa ayaṃ vipāko’’ti.
൫൩൪.
534.
‘‘വണ്ണോ ച തേ സബ്ബദിസാ പഭാസതി, ഗന്ധോ ച തേ സബ്ബദിസാ പവായതി;
‘‘Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsati, gandho ca te sabbadisā pavāyati;
യക്ഖിദ്ധിപത്തോസി മഹാനുഭാവോ, നഗ്ഗോ ചാസി കിസ്സ അയം വിപാകോ’’തി.
Yakkhiddhipattosi mahānubhāvo, naggo cāsi kissa ayaṃ vipāko’’ti.
൫൩൫.
535.
‘‘അക്കോധനോ നിച്ചപസന്നചിത്തോ, സണ്ഹാഹി വാചാഹി ജനം ഉപേമി;
‘‘Akkodhano niccapasannacitto, saṇhāhi vācāhi janaṃ upemi;
തസ്സേവ കമ്മസ്സ അയം വിപാകോ, ദിബ്ബോ മേ വണ്ണോ സതതം പഭാസതി.
Tasseva kammassa ayaṃ vipāko, dibbo me vaṇṇo satataṃ pabhāsati.
൫൩൬.
536.
‘‘യസഞ്ച കിത്തിഞ്ച ധമ്മേ ഠിതാനം, ദിസ്വാന മന്തേമി 27 പസന്നചിത്തോ;
‘‘Yasañca kittiñca dhamme ṭhitānaṃ, disvāna mantemi 28 pasannacitto;
തസ്സേവ കമ്മസ്സ അയം വിപാകോ, ദിബ്ബോ മേ ഗന്ധോ സതതം പവായതി.
Tasseva kammassa ayaṃ vipāko, dibbo me gandho satataṃ pavāyati.
൫൩൭.
537.
‘‘സഹായാനം തിത്ഥസ്മിം ന്ഹായന്താനം, ഥലേ ഗഹേത്വാ നിദഹിസ്സ ദുസ്സം;
‘‘Sahāyānaṃ titthasmiṃ nhāyantānaṃ, thale gahetvā nidahissa dussaṃ;
ഖിഡ്ഡത്ഥികോ നോ ച പദുട്ഠചിത്തോ, തേനമ്ഹി നഗ്ഗോ കസിരാ ച വുത്തീ’’തി.
Khiḍḍatthiko no ca paduṭṭhacitto, tenamhi naggo kasirā ca vuttī’’ti.
൫൩൮.
538.
‘‘യോ കീളമാനോ പകരോതി പാപം, തസ്സേദിസം കമ്മവിപാകമാഹു;
‘‘Yo kīḷamāno pakaroti pāpaṃ, tassedisaṃ kammavipākamāhu;
അകീളമാനോ പന യോ കരോതി, കിം തസ്സ കമ്മസ്സ വിപാകമാഹൂ’’തി.
Akīḷamāno pana yo karoti, kiṃ tassa kammassa vipākamāhū’’ti.
൫൩൯.
539.
‘‘യേ ദുട്ഠസങ്കപ്പമനാ മനുസ്സാ, കായേന വാചായ ച സങ്കിലിട്ഠാ;
‘‘Ye duṭṭhasaṅkappamanā manussā, kāyena vācāya ca saṅkiliṭṭhā;
കായസ്സ ഭേദാ അഭിസമ്പരായം, അസംസയം തേ നിരയം ഉപേന്തി.
Kāyassa bhedā abhisamparāyaṃ, asaṃsayaṃ te nirayaṃ upenti.
൫൪൦.
540.
‘‘അപരേ പന സുഗതിമാസമാനാ, ദാനേ രതാ സങ്ഗഹിതത്തഭാവാ;
‘‘Apare pana sugatimāsamānā, dāne ratā saṅgahitattabhāvā;
കായസ്സ ഭേദാ അഭിസമ്പരായം, അസംസയം തേ സുഗതിം ഉപേന്തീ’’തി.
Kāyassa bhedā abhisamparāyaṃ, asaṃsayaṃ te sugatiṃ upentī’’ti.
൫൪൧.
541.
‘‘തം കിന്തി ജാനേയ്യമഹം അവേച്ച, കല്യാണപാപസ്സ അയം വിപാകോ;
‘‘Taṃ kinti jāneyyamahaṃ avecca, kalyāṇapāpassa ayaṃ vipāko;
കിം വാഹം ദിസ്വാ അഭിസദ്ദഹേയ്യം, കോ വാപി മം സദ്ദഹാപേയ്യ ഏത’’ന്തി.
Kiṃ vāhaṃ disvā abhisaddaheyyaṃ, ko vāpi maṃ saddahāpeyya eta’’nti.
൫൪൨.
542.
‘‘ദിസ്വാ ച സുത്വാ അഭിസദ്ദഹസ്സു, കല്യാണപാപസ്സ അയം വിപാകോ;
‘‘Disvā ca sutvā abhisaddahassu, kalyāṇapāpassa ayaṃ vipāko;
കല്യാണപാപേ ഉഭയേ അസന്തേ, സിയാ നു സത്താ സുഗതാ ദുഗ്ഗതാ വാ.
Kalyāṇapāpe ubhaye asante, siyā nu sattā sugatā duggatā vā.
൫൪൩.
543.
‘‘നോ ചേത്ഥ കമ്മാനി കരേയ്യും മച്ചാ, കല്യാണപാപാനി മനുസ്സലോകേ;
‘‘No cettha kammāni kareyyuṃ maccā, kalyāṇapāpāni manussaloke;
നാഹേസും സത്താ സുഗതാ ദുഗ്ഗതാ വാ, ഹീനാ പണീതാ ച മനുസ്സലോകേ.
Nāhesuṃ sattā sugatā duggatā vā, hīnā paṇītā ca manussaloke.
൫൪൪.
544.
‘‘യസ്മാ ച കമ്മാനി കരോന്തി മച്ചാ, കല്യാണപാപാനി മനുസ്സലോകേ;
‘‘Yasmā ca kammāni karonti maccā, kalyāṇapāpāni manussaloke;
തസ്മാ ഹി സത്താ സുഗതാ ദുഗ്ഗതാ വാ, ഹീനാ പണീതാ ച മനുസ്സലോകേ.
Tasmā hi sattā sugatā duggatā vā, hīnā paṇītā ca manussaloke.
൫൪൫.
545.
‘‘ദ്വയജ്ജ കമ്മാനം വിപാകമാഹു, സുഖസ്സ ദുക്ഖസ്സ ച വേദനീയം;
‘‘Dvayajja kammānaṃ vipākamāhu, sukhassa dukkhassa ca vedanīyaṃ;
താ ദേവതായോ പരിചാരയന്തി, പച്ചന്തി ബാലാ ദ്വയതം അപസ്സിനോ.
Tā devatāyo paricārayanti, paccanti bālā dvayataṃ apassino.
൫൪൬.
546.
‘‘ന മത്ഥി കമ്മാനി സയംകതാനി, ദത്വാപി മേ നത്ഥി യോ 29 ആദിസേയ്യ;
‘‘Na matthi kammāni sayaṃkatāni, datvāpi me natthi yo 30 ādiseyya;
അച്ഛാദനം സയനമഥന്നപാനം, തേനമ്ഹി നഗ്ഗോ കസിരാ ച വുത്തീ’’തി.
Acchādanaṃ sayanamathannapānaṃ, tenamhi naggo kasirā ca vuttī’’ti.
൫൪൭.
547.
‘‘സിയാ നു ഖോ കാരണം കിഞ്ചി യക്ഖ, അച്ഛാദനം യേന തുവം ലഭേഥ;
‘‘Siyā nu kho kāraṇaṃ kiñci yakkha, acchādanaṃ yena tuvaṃ labhetha;
ആചിക്ഖ മേ ത്വം യദത്ഥി ഹേതു, സദ്ധായികം 31 ഹേതുവചോ സുണോമാ’’തി.
Ācikkha me tvaṃ yadatthi hetu, saddhāyikaṃ 32 hetuvaco suṇomā’’ti.
൫൪൮.
548.
‘‘കപ്പിതകോ 33 നാമ ഇധത്ഥി ഭിക്ഖു, ഝായീ സുസീലോ അരഹാ വിമുത്തോ;
‘‘Kappitako 34 nāma idhatthi bhikkhu, jhāyī susīlo arahā vimutto;
ഗുത്തിന്ദ്രിയോ സംവുതപാതിമോക്ഖോ, സീതിഭൂതോ ഉത്തമദിട്ഠിപത്തോ.
Guttindriyo saṃvutapātimokkho, sītibhūto uttamadiṭṭhipatto.
൫൪൯.
549.
‘‘സഖിലോ വദഞ്ഞൂ സുവചോ സുമുഖോ, സ്വാഗമോ സുപ്പടിമുത്തകോ ച;
‘‘Sakhilo vadaññū suvaco sumukho, svāgamo suppaṭimuttako ca;
പുഞ്ഞസ്സ ഖേത്തം അരണവിഹാരീ, ദേവമനുസ്സാനഞ്ച ദക്ഖിണേയ്യോ.
Puññassa khettaṃ araṇavihārī, devamanussānañca dakkhiṇeyyo.
൫൫൦.
550.
‘‘സന്തോ വിധൂമോ അനീഘോ നിരാസോ, മുത്തോ വിസല്ലോ അമമോ അവങ്കോ;
‘‘Santo vidhūmo anīgho nirāso, mutto visallo amamo avaṅko;
നിരൂപധീ സബ്ബപപഞ്ചഖീണോ, തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്തോ ജുതിമാ.
Nirūpadhī sabbapapañcakhīṇo, tisso vijjā anuppatto jutimā.
൫൫൧.
551.
‘‘അപ്പഞ്ഞാതോ ദിസ്വാപി ന ച സുജാനോ, മുനീതി നം വജ്ജിസു വോഹരന്തി;
‘‘Appaññāto disvāpi na ca sujāno, munīti naṃ vajjisu voharanti;
ജാനന്തി തം യക്ഖഭൂതാ അനേജം, കല്യാണധമ്മം വിചരന്തം ലോകേ.
Jānanti taṃ yakkhabhūtā anejaṃ, kalyāṇadhammaṃ vicarantaṃ loke.
൫൫൨.
552.
‘‘തസ്സ തുവം ഏകയുഗം ദുവേ വാ, മമുദ്ദിസിത്വാന സചേ ദദേഥ;
‘‘Tassa tuvaṃ ekayugaṃ duve vā, mamuddisitvāna sace dadetha;
പടിഗ്ഗഹീതാനി ച താനി അസ്സു, മമഞ്ച പസ്സേഥ സന്നദ്ധദുസ്സ’’ന്തി.
Paṭiggahītāni ca tāni assu, mamañca passetha sannaddhadussa’’nti.
൫൫൩.
553.
‘‘കസ്മിം പദേസേ സമണം വസന്തം, ഗന്ത്വാന പസ്സേമു മയം ഇദാനി;
‘‘Kasmiṃ padese samaṇaṃ vasantaṃ, gantvāna passemu mayaṃ idāni;
യോ മജ്ജ 35 കങ്ഖം വിചികിച്ഛിതഞ്ച, ദിട്ഠീവിസൂകാനി വിനോദയേയ്യാ’’തി.
Yo majja 36 kaṅkhaṃ vicikicchitañca, diṭṭhīvisūkāni vinodayeyyā’’ti.
൫൫൪.
554.
‘‘ഏസോ നിസിന്നോ കപിനച്ചനായം, പരിവാരിതോ ദേവതാഹി ബഹൂഹി;
‘‘Eso nisinno kapinaccanāyaṃ, parivārito devatāhi bahūhi;
ധമ്മിം കഥം ഭാസതി സച്ചനാമോ, സകസ്മിമാചേരകേ അപ്പമത്തോ’’തി.
Dhammiṃ kathaṃ bhāsati saccanāmo, sakasmimācerake appamatto’’ti.
൫൫൫.
555.
‘‘തഥാഹം 37 കസ്സാമി ഗന്ത്വാ ഇദാനി, അച്ഛാദയിസ്സം സമണം യുഗേന;
‘‘Tathāhaṃ 38 kassāmi gantvā idāni, acchādayissaṃ samaṇaṃ yugena;
പടിഗ്ഗഹിതാനി ച താനി അസ്സു, തുവഞ്ച പസ്സേമു സന്നദ്ധദുസ്സ’’ന്തി.
Paṭiggahitāni ca tāni assu, tuvañca passemu sannaddhadussa’’nti.
൫൫൬.
556.
‘‘മാ അക്ഖണേ പബ്ബജിതം ഉപാഗമി, സാധു വോ ലിച്ഛവി നേസ ധമ്മോ;
‘‘Mā akkhaṇe pabbajitaṃ upāgami, sādhu vo licchavi nesa dhammo;
തതോ ച കാലേ ഉപസങ്കമിത്വാ, തത്ഥേവ പസ്സാഹി രഹോ നിസിന്ന’’ന്തി.
Tato ca kāle upasaṅkamitvā, tattheva passāhi raho nisinna’’nti.
൫൫൭.
557.
തഥാതി വത്വാ അഗമാസി തത്ഥ, പരിവാരിതോ ദാസഗണേന ലിച്ഛവി;
Tathāti vatvā agamāsi tattha, parivārito dāsagaṇena licchavi;
സോ തം നഗരം ഉപസങ്കമിത്വാ, വാസൂപഗച്ഛിത്ഥ സകേ നിവേസനേ.
So taṃ nagaraṃ upasaṅkamitvā, vāsūpagacchittha sake nivesane.
൫൫൮.
558.
തതോ ച കാലേ ഗിഹികിച്ചാനി കത്വാ, ന്ഹത്വാ പിവിത്വാ ച ഖണം ലഭിത്വാ;
Tato ca kāle gihikiccāni katvā, nhatvā pivitvā ca khaṇaṃ labhitvā;
വിചേയ്യ പേളാതോ ച യുഗാനി അട്ഠ, ഗാഹാപയീ ദാസഗണേന ലിച്ഛവി.
Viceyya peḷāto ca yugāni aṭṭha, gāhāpayī dāsagaṇena licchavi.
൫൫൯.
559.
സോ തം പദേസം ഉപസങ്കമിത്വാ, തം അദ്ദസ സമണം സന്തചിത്തം;
So taṃ padesaṃ upasaṅkamitvā, taṃ addasa samaṇaṃ santacittaṃ;
പടിക്കന്തം ഗോചരതോ നിവത്തം, സീതിഭൂതം രുക്ഖമൂലേ നിസിന്നം.
Paṭikkantaṃ gocarato nivattaṃ, sītibhūtaṃ rukkhamūle nisinnaṃ.
൫൬൦.
560.
തമേനമവോച ഉപസങ്കമിത്വാ, അപ്പാബാധം ഫാസുവിഹാരഞ്ച പുച്ഛി;
Tamenamavoca upasaṅkamitvā, appābādhaṃ phāsuvihārañca pucchi;
‘‘വേസാലിയം ലിച്ഛവിഹം ഭദന്തേ, ജാനന്തി മം ലിച്ഛവി അമ്ബസക്കരോ.
‘‘Vesāliyaṃ licchavihaṃ bhadante, jānanti maṃ licchavi ambasakkaro.
൫൬൧.
561.
‘‘ഇമാനി മേ അട്ഠ യുഗാ സുഭാനി 39, പടിഗണ്ഹ ഭന്തേ പദദാമി തുയ്ഹം;
‘‘Imāni me aṭṭha yugā subhāni 40, paṭigaṇha bhante padadāmi tuyhaṃ;
തേനേവ അത്ഥേന ഇധാഗതോസ്മി, യഥാ അഹം അത്തമനോ ഭവേയ്യ’’ന്തി.
Teneva atthena idhāgatosmi, yathā ahaṃ attamano bhaveyya’’nti.
൫൬൨.
562.
‘‘ദൂരതോവ സമണബ്രാഹ്മണാ ച, നിവേസനം തേ പരിവജ്ജയന്തി;
‘‘Dūratova samaṇabrāhmaṇā ca, nivesanaṃ te parivajjayanti;
൫൬൩.
563.
‘‘അഥാപരേ പാദകുഠാരികാഹി, അവംസിരാ സമണാ പാതയന്തി;
‘‘Athāpare pādakuṭhārikāhi, avaṃsirā samaṇā pātayanti;
ഏതാദിസം പബ്ബജിതാ വിഹേസം, തയാ കതം സമണാ പാപുണന്തി.
Etādisaṃ pabbajitā vihesaṃ, tayā kataṃ samaṇā pāpuṇanti.
൫൬൪.
564.
‘‘തിണേന തേലമ്പി ന ത്വം അദാസി, മൂള്ഹസ്സ മഗ്ഗമ്പി ന പാവദാസി;
‘‘Tiṇena telampi na tvaṃ adāsi, mūḷhassa maggampi na pāvadāsi;
അന്ധസ്സ ദണ്ഡം സയമാദിയാസി, ഏതാദിസോ കദരിയോ അസംവുതോ തുവം;
Andhassa daṇḍaṃ sayamādiyāsi, etādiso kadariyo asaṃvuto tuvaṃ;
അഥ ത്വം കേന വണ്ണേന കിമേവ ദിസ്വാ,
Atha tvaṃ kena vaṇṇena kimeva disvā,
അമ്ഹേഹി സഹ സംവിഭാഗം കരോസീ’’തി.
Amhehi saha saṃvibhāgaṃ karosī’’ti.
൫൬൫.
565.
‘‘പച്ചേമി ഭന്തേ യം ത്വം വദേസി, വിഹേസയിം സമണേ ബ്രാഹ്മണേ ച;
‘‘Paccemi bhante yaṃ tvaṃ vadesi, vihesayiṃ samaṇe brāhmaṇe ca;
ഖിഡ്ഡത്ഥികോ നോ ച പദുട്ഠചിത്തോ, ഏതമ്പി മേ ദുക്കടമേവ ഭന്തേ.
Khiḍḍatthiko no ca paduṭṭhacitto, etampi me dukkaṭameva bhante.
൫൬൬.
566.
‘‘ഖിഡ്ഡായ യക്ഖോ പസവിത്വാ പാപം, വേദേതി ദുക്ഖം അസമത്തഭോഗീ;
‘‘Khiḍḍāya yakkho pasavitvā pāpaṃ, vedeti dukkhaṃ asamattabhogī;
ദഹരോ യുവാ നഗ്ഗനിയസ്സ ഭാഗീ, കിം സു തതോ ദുക്ഖതരസ്സ ഹോതി.
Daharo yuvā nagganiyassa bhāgī, kiṃ su tato dukkhatarassa hoti.
൫൬൭.
567.
‘‘തം ദിസ്വാ സംവേഗമലത്ഥം ഭന്തേ, തപ്പച്ചയാ വാപി 45 ദദാമി ദാനം;
‘‘Taṃ disvā saṃvegamalatthaṃ bhante, tappaccayā vāpi 46 dadāmi dānaṃ;
പടിഗണ്ഹ ഭന്തേ വത്ഥയുഗാനി അട്ഠ, യക്ഖസ്സിമാ ഗച്ഛന്തു ദക്ഖിണായോ’’തി.
Paṭigaṇha bhante vatthayugāni aṭṭha, yakkhassimā gacchantu dakkhiṇāyo’’ti.
൫൬൮.
568.
‘‘അദ്ധാ ഹി ദാനം ബഹുധാ പസത്ഥം, ദദതോ ച തേ അക്ഖയധമ്മമത്ഥു;
‘‘Addhā hi dānaṃ bahudhā pasatthaṃ, dadato ca te akkhayadhammamatthu;
പടിഗണ്ഹാമി തേ വത്ഥയുഗാനി അട്ഠ, യക്ഖസ്സിമാ ഗച്ഛന്തു ദക്ഖിണായോ’’തി.
Paṭigaṇhāmi te vatthayugāni aṭṭha, yakkhassimā gacchantu dakkhiṇāyo’’ti.
൫൬൯.
569.
തതോ ഹി സോ ആചമയിത്വാ ലിച്ഛവി, ഥേരസ്സ ദത്വാന യുഗാനി അട്ഠ;
Tato hi so ācamayitvā licchavi, therassa datvāna yugāni aṭṭha;
‘പടിഗ്ഗഹിതാനി ച താനി അസ്സു, യക്ഖഞ്ച പസ്സേഥ സന്നദ്ധദുസ്സം’.
‘Paṭiggahitāni ca tāni assu, yakkhañca passetha sannaddhadussaṃ’.
൫൭൦.
570.
തമദ്ദസാ ചന്ദനസാരലിത്തം, ആജഞ്ഞമാരൂള്ഹമുളാരവണ്ണം;
Tamaddasā candanasāralittaṃ, ājaññamārūḷhamuḷāravaṇṇaṃ;
അലങ്കതം സാധുനിവത്ഥദുസ്സം, പരിവാരിതം യക്ഖമഹിദ്ധിപത്തം.
Alaṅkataṃ sādhunivatthadussaṃ, parivāritaṃ yakkhamahiddhipattaṃ.
൫൭൧.
571.
സോ തം ദിസ്വാ അത്തമനാ ഉദഗ്ഗോ, പഹട്ഠചിത്തോ ച സുഭഗ്ഗരൂപോ;
So taṃ disvā attamanā udaggo, pahaṭṭhacitto ca subhaggarūpo;
കമ്മഞ്ച ദിസ്വാന മഹാവിപാകം, സന്ദിട്ഠികം ചക്ഖുനാ സച്ഛികത്വാ.
Kammañca disvāna mahāvipākaṃ, sandiṭṭhikaṃ cakkhunā sacchikatvā.
൫൭൨.
572.
തമേനമവോച ഉപസങ്കമിത്വാ, ‘‘ദസ്സാമി ദാനം സമണബ്രാഹ്മണാനം;
Tamenamavoca upasaṅkamitvā, ‘‘dassāmi dānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ;
ന ചാപി മേ കിഞ്ചി അദേയ്യമത്ഥി, തുവഞ്ച മേ യക്ഖ ബഹൂപകാരോ’’തി.
Na cāpi me kiñci adeyyamatthi, tuvañca me yakkha bahūpakāro’’ti.
൫൭൩.
573.
‘‘തുവഞ്ച മേ ലിച്ഛവി ഏകദേസം, അദാസി ദാനാനി അമോഘമേതം;
‘‘Tuvañca me licchavi ekadesaṃ, adāsi dānāni amoghametaṃ;
സ്വാഹം കരിസ്സാമി തയാവ സക്ഖിം, അമാനുസോ മാനുസകേന സദ്ധി’’ന്തി.
Svāhaṃ karissāmi tayāva sakkhiṃ, amānuso mānusakena saddhi’’nti.
൫൭൪.
574.
യാചാമി തം 51 പഞ്ജലികോ ഭവിത്വാ, ഇച്ഛാമി തം യക്ഖ പുനാപി ദട്ഠു’’ന്തി.
Yācāmi taṃ 52 pañjaliko bhavitvā, icchāmi taṃ yakkha punāpi daṭṭhu’’nti.
൫൭൫.
575.
‘‘സചേ തുവം അസ്സദ്ധോ ഭവിസ്സസി, കദരിയരൂപോ വിപ്പടിപന്നചിത്തോ;
‘‘Sace tuvaṃ assaddho bhavissasi, kadariyarūpo vippaṭipannacitto;
ത്വം നേവ മം ലച്ഛസി 53 ദസ്സനായ, ദിസ്വാ ച തം നോപി ച ആലപിസ്സം.
Tvaṃ neva maṃ lacchasi 54 dassanāya, disvā ca taṃ nopi ca ālapissaṃ.
൫൭൬.
576.
‘‘സചേ പന ത്വം ഭവിസ്സസി ധമ്മഗാരവോ, ദാനേ രതോ സങ്ഗഹിതത്തഭാവോ;
‘‘Sace pana tvaṃ bhavissasi dhammagāravo, dāne rato saṅgahitattabhāvo;
ഓപാനഭൂതോ സമണബ്രാഹ്മണാനം, ഏവം മമം ലച്ഛസി ദസ്സനായ.
Opānabhūto samaṇabrāhmaṇānaṃ, evaṃ mamaṃ lacchasi dassanāya.
൫൭൭.
577.
‘‘ദിസ്വാ ച തം ആലപിസ്സം ഭദന്തേ, ഇമഞ്ച സൂലതോ ലഹും പമുഞ്ച;
‘‘Disvā ca taṃ ālapissaṃ bhadante, imañca sūlato lahuṃ pamuñca;
യതോ നിദാനം അകരിമ്ഹ സക്ഖിം, മഞ്ഞാമി സൂലാവുതകസ്സ കാരണാ.
Yato nidānaṃ akarimha sakkhiṃ, maññāmi sūlāvutakassa kāraṇā.
൫൭൮.
578.
‘‘തേ അഞ്ഞമഞ്ഞം അകരിമ്ഹ സക്ഖിം, അയഞ്ച സൂലതോ 55 ലഹും പമുത്തോ;
‘‘Te aññamaññaṃ akarimha sakkhiṃ, ayañca sūlato 56 lahuṃ pamutto;
സക്കച്ച ധമ്മാനി സമാചരന്തോ, മുച്ചേയ്യ സോ നിരയാ ച തമ്ഹാ;
Sakkacca dhammāni samācaranto, mucceyya so nirayā ca tamhā;
കമ്മം സിയാ അഞ്ഞത്ര വേദനീയം.
Kammaṃ siyā aññatra vedanīyaṃ.
൫൭൯.
579.
‘‘കപ്പിതകഞ്ച ഉപസങ്കമിത്വാ, തേനേവ 57 സഹ സംവിഭജിത്വാ കാലേ;
‘‘Kappitakañca upasaṅkamitvā, teneva 58 saha saṃvibhajitvā kāle;
സയം മുഖേനൂപനിസജ്ജ പുച്ഛ, സോ തേ അക്ഖിസ്സതി ഏതമത്ഥം.
Sayaṃ mukhenūpanisajja puccha, so te akkhissati etamatthaṃ.
൫൮൦.
580.
‘‘തമേവ ഭിക്ഖും ഉപസങ്കമിത്വാ, പുച്ഛസ്സു അഞ്ഞത്ഥികോ നോ ച പദുട്ഠചിത്തോ;
‘‘Tameva bhikkhuṃ upasaṅkamitvā, pucchassu aññatthiko no ca paduṭṭhacitto;
സോ തേ സുതം അസുതഞ്ചാപി ധമ്മം,
So te sutaṃ asutañcāpi dhammaṃ,
സബ്ബമ്പി അക്ഖിസ്സതി യഥാ പജാന’’ന്തി.
Sabbampi akkhissati yathā pajāna’’nti.
൫൮൧.
581.
സോ തത്ഥ രഹസ്സം സമുല്ലപിത്വാ, സക്ഖിം കരിത്വാന അമാനുസേന;
So tattha rahassaṃ samullapitvā, sakkhiṃ karitvāna amānusena;
പക്കാമി സോ ലിച്ഛവീനം സകാസം, അഥ ബ്രവി പരിസം സന്നിസിന്നം.
Pakkāmi so licchavīnaṃ sakāsaṃ, atha bravi parisaṃ sannisinnaṃ.
൫൮൨.
582.
‘‘സുണന്തു ഭോന്തോ മമ ഏകവാക്യം, വരം വരിസ്സം ലഭിസ്സാമി അത്ഥം;
‘‘Suṇantu bhonto mama ekavākyaṃ, varaṃ varissaṃ labhissāmi atthaṃ;
൫൮൩.
583.
‘‘ഏത്താവതാ വീസതിരത്തിമത്താ, യതോ ആവുതോ നേവ ജീവതി ന മതോ;
‘‘Ettāvatā vīsatirattimattā, yato āvuto neva jīvati na mato;
താഹം മോചയിസ്സാമി ദാനി, യഥാമതിം അനുജാനാതു സങ്ഘോ’’തി.
Tāhaṃ mocayissāmi dāni, yathāmatiṃ anujānātu saṅgho’’ti.
൫൮൪.
584.
‘‘ഏതഞ്ച അഞ്ഞഞ്ച ലഹും പമുഞ്ച, കോ തം വദേഥ 63 തഥാ കരോന്തം;
‘‘Etañca aññañca lahuṃ pamuñca, ko taṃ vadetha 64 tathā karontaṃ;
യഥാ പജാനാസി തഥാ കരോഹി, യഥാമതിം അനുജാനാതി സങ്ഘോ’’തി.
Yathā pajānāsi tathā karohi, yathāmatiṃ anujānāti saṅgho’’ti.
൫൮൫.
585.
സോ തം പദേസം ഉപസങ്കമിത്വാ, സൂലാവുതം മോചയി ഖിപ്പമേവ;
So taṃ padesaṃ upasaṅkamitvā, sūlāvutaṃ mocayi khippameva;
‘മാ ഭായി സമ്മാ’തി ച തം അവോച, തികിച്ഛകാനഞ്ച ഉപട്ഠപേസി.
‘Mā bhāyi sammā’ti ca taṃ avoca, tikicchakānañca upaṭṭhapesi.
൫൮൬.
586.
‘‘കപ്പിതകഞ്ച ഉപസങ്കമിത്വാ, തേനേവ സഹ 65 സംവിഭജിത്വാ കാലേ;
‘‘Kappitakañca upasaṅkamitvā, teneva saha 66 saṃvibhajitvā kāle;
സയം മുഖേനൂപനിസജ്ജ ലിച്ഛവി, തഥേവ പുച്ഛിത്ഥ നം കാരണത്ഥികോ.
Sayaṃ mukhenūpanisajja licchavi, tatheva pucchittha naṃ kāraṇatthiko.
൫൮൭.
587.
‘‘സൂലാവുതോ പുരിസോ ലുദ്ദകമ്മോ, പണീതദണ്ഡോ അനുസത്തരൂപോ;
‘‘Sūlāvuto puriso luddakammo, paṇītadaṇḍo anusattarūpo;
ഏത്താവതാ വീസതിരത്തിമത്താ, യതോ ആവുതോ നേവ ജീവതി ന മതോ.
Ettāvatā vīsatirattimattā, yato āvuto neva jīvati na mato.
൫൮൮.
588.
‘‘സോ മോചിതോ ഗന്ത്വാ മയാ ഇദാനി, ഏതസ്സ യക്ഖസ്സ വചോ ഹി ഭന്തേ;
‘‘So mocito gantvā mayā idāni, etassa yakkhassa vaco hi bhante;
സിയാ നു ഖോ കാരണം കിഞ്ചിദേവ, യേന സോ നിരയം നോ വജേയ്യ.
Siyā nu kho kāraṇaṃ kiñcideva, yena so nirayaṃ no vajeyya.
൫൮൯.
589.
‘‘ആചിക്ഖ ഭന്തേ യദി അത്ഥി ഹേതു, സദ്ധായികം ഹേതുവചോ സുണോമ;
‘‘Ācikkha bhante yadi atthi hetu, saddhāyikaṃ hetuvaco suṇoma;
ന തേസം കമ്മാനം വിനാസമത്ഥി, അവേദയിത്വാ ഇധ ബ്യന്തിഭാവോ’’തി.
Na tesaṃ kammānaṃ vināsamatthi, avedayitvā idha byantibhāvo’’ti.
൫൯൦.
590.
‘‘സചേ സ ധമ്മാനി സമാചരേയ്യ, സക്കച്ച രത്തിന്ദിവമപ്പമത്തോ;
‘‘Sace sa dhammāni samācareyya, sakkacca rattindivamappamatto;
മുച്ചേയ്യ സോ നിരയാ ച തമ്ഹാ, കമ്മം സിയാ അഞ്ഞത്ര വേദനീയ’’ന്തി.
Mucceyya so nirayā ca tamhā, kammaṃ siyā aññatra vedanīya’’nti.
൫൯൧.
591.
‘‘അഞ്ഞാതോ 67 ഏസോ പുരിസസ്സ അത്ഥോ, മമമ്പി ദാനി അനുകമ്പ ഭന്തേ;
‘‘Aññāto 68 eso purisassa attho, mamampi dāni anukampa bhante;
അനുസാസ മം ഓവദ ഭൂരിപഞ്ഞ, യഥാ അഹം നോ നിരയം വജേയ്യ’’ന്തി.
Anusāsa maṃ ovada bhūripañña, yathā ahaṃ no nirayaṃ vajeyya’’nti.
൫൯൨.
592.
‘‘അജ്ജേവ ബുദ്ധം സരണം ഉപേഹി, ധമ്മഞ്ച സങ്ഘഞ്ച പസന്നചിത്തോ;
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ upehi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
തഥേവ സിക്ഖായ പദാനി പഞ്ച, അഖണ്ഡഫുല്ലാനി സമാദിയസ്സു.
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyassu.
൫൯൩.
593.
‘‘പാണാതിപാതാ വിരമസ്സു ഖിപ്പം, ലോകേ അദിന്നം പരിവജ്ജയസ്സു;
‘‘Pāṇātipātā viramassu khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayassu;
അമജ്ജപോ മാ ച മുസാ അഭാണീ, സകേന ദാരേന ച ഹോഹി തുട്ഠോ;
Amajjapo mā ca musā abhāṇī, sakena dārena ca hohi tuṭṭho;
ഇമഞ്ച അരിയം 69 അട്ഠങ്ഗവരേനുപേതം, സമാദിയാഹി കുസലം സുഖുദ്രയം.
Imañca ariyaṃ 70 aṭṭhaṅgavarenupetaṃ, samādiyāhi kusalaṃ sukhudrayaṃ.
൫൯൪.
594.
‘‘ചീവരം പിണ്ഡപാതഞ്ച, പച്ചയം സയനാസനം;
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
അന്നം പാനം ഖാദനീയം, വത്ഥസേനാസനാനി ച;
Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca;
൫൯൫.
595.
‘‘ഭിക്ഖൂപി സീലസമ്പന്നേ, വീതരാഗേ ബഹുസ്സുതേ;
‘‘Bhikkhūpi sīlasampanne, vītarāge bahussute;
തപ്പേഹി അന്നപാനേന, സദാ പുഞ്ഞം പവഡ്ഢതി.
Tappehi annapānena, sadā puññaṃ pavaḍḍhati.
൫൯൬.
596.
‘‘ഏവഞ്ച ധമ്മാനി 73 സമാചരന്തോ, സക്കച്ച രത്തിന്ദിവമപ്പമത്തോ;
‘‘Evañca dhammāni 74 samācaranto, sakkacca rattindivamappamatto;
മുഞ്ച തുവം 75 നിരയാ ച തമ്ഹാ, കമ്മം സിയാ അഞ്ഞത്ര വേദനീയ’’ന്തി.
Muñca tuvaṃ 76 nirayā ca tamhā, kammaṃ siyā aññatra vedanīya’’nti.
൫൯൭.
597.
‘‘അജ്ജേവ ബുദ്ധം സരണം ഉപേമി, ധമ്മഞ്ച സങ്ഘഞ്ച പസന്നചിത്തോ;
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ upemi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
തഥേവ സിക്ഖായ പദാനി പഞ്ച, അഖണ്ഡഫുല്ലാനി സമാദിയാമി.
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyāmi.
൫൯൮.
598.
‘‘പാണാതിപാതാ വിരമാമി ഖിപ്പം, ലോകേ അദിന്നം പരിവജ്ജയാമി;
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
അമജ്ജപോ നോ ച മുസാ ഭണാമി, സകേന ദാരേന ച ഹോമി തുട്ഠോ;
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho;
ഇമഞ്ച അരിയം അട്ഠങ്ഗവരേനുപേതം, സമാദിയാമി കുസലം സുഖുദ്രയം.
Imañca ariyaṃ aṭṭhaṅgavarenupetaṃ, samādiyāmi kusalaṃ sukhudrayaṃ.
൫൯൯.
599.
‘‘ചീവരം പിണ്ഡപാതഞ്ച, പച്ചയം സയനാസനം;
‘‘Cīvaraṃ piṇḍapātañca, paccayaṃ sayanāsanaṃ;
അന്നം പാനം ഖാദനീയം, വത്ഥസേനാസനാനി ച.
Annaṃ pānaṃ khādanīyaṃ, vatthasenāsanāni ca.
൬൦൦.
600.
‘‘ഭിക്ഖൂ ച സീലസമ്പന്നേ, വീതരാഗേ ബഹുസ്സുതേ;
‘‘Bhikkhū ca sīlasampanne, vītarāge bahussute;
൬൦൧.
601.
ഏതാദിസാ ലിച്ഛവി അമ്ബസക്കരോ, വേസാലിയം അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ;
Etādisā licchavi ambasakkaro, vesāliyaṃ aññataro upāsako;
സദ്ധോ മുദൂ കാരകരോ ച ഭിക്ഖു, സങ്ഘഞ്ച സക്കച്ച തദാ ഉപട്ഠഹി.
Saddho mudū kārakaro ca bhikkhu, saṅghañca sakkacca tadā upaṭṭhahi.
൬൦൨.
602.
സൂലാവുതോ ച അരോഗോ ഹുത്വാ, സേരീ സുഖീ പബ്ബജ്ജം ഉപാഗമി 79;
Sūlāvuto ca arogo hutvā, serī sukhī pabbajjaṃ upāgami 80;
ഭിക്ഖുഞ്ച ആഗമ്മ കപ്പിതകുത്തമം, ഉഭോപി സാമഞ്ഞഫലാനി അജ്ഝഗും.
Bhikkhuñca āgamma kappitakuttamaṃ, ubhopi sāmaññaphalāni ajjhaguṃ.
൬൦൩.
603.
ഏതാദിസാ സപ്പുരിസാന സേവനാ, മഹപ്ഫലാ ഹോതി സതം വിജാനതം;
Etādisā sappurisāna sevanā, mahapphalā hoti sataṃ vijānataṃ;
സൂലാവുതോ അഗ്ഗഫലം അഫസ്സയി 81, ഫലം കനിട്ഠം പന അമ്ബസക്കരോ’’തി.
Sūlāvuto aggaphalaṃ aphassayi 82, phalaṃ kaniṭṭhaṃ pana ambasakkaro’’ti.
അമ്ബസക്കരപേതവത്ഥു പഠമം.
Ambasakkarapetavatthu paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / പേതവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Petavatthu-aṭṭhakathā / ൧. അമ്ബസക്കരപേതവത്ഥുവണ്ണനാ • 1. Ambasakkarapetavatthuvaṇṇanā