Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
ဒီဃ နိကာယ ၃
Long Discourses 3
အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တ
With Ambaṭṭha
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ နာမ ကောသလာနံ ဗြာဟ္မဏဂါမော တဒဝသရိ၊ တတြ သုဒံ ဘဂဝါ ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ၊
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Kosalans together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus when he arrived at a village of the Kosalan brahmins named Icchānaṅgala. He stayed in a forest near Icchānaṅgala.
၁၊ ပေါက္ခရသာတိဝတ္ထု
1. The Section on Pokkharasādi
တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဥက္ကဋ္ဌံ အဇ္ဈာဝသတိ သတ္တုဿဒံ သတိဏကဋ္ဌောဒကံ သဓညံ ရာဇဘောဂ္ဂံ ရညာ ပသေနဒိနာ ကောသလေန ဒိန္နံ ရာဇဒါယံ ဗြဟ္မဒေယျံ၊ အဿောသိ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ:
Now at that time the brahmin Pokkharasādi was living in Ukkaṭṭhā. It was a crown property given by King Pasenadi of Kosala, teeming with living creatures, full of hay, wood, water, and grain, a royal park endowed to a brahmin. Pokkharasādi heard:
“သမဏော ခလု, ဘော, ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ အနုပ္ပတ္တော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ၊ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော—‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ၊' သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ၊ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ, သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ၊ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ”တိ၊
“It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Icchānaṅgala and is staying in a forest nearby. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. It’s good to see such perfected ones.”
၂၊ အမ္ဗဋ္ဌမာဏဝ
2. The Brahmin Student Ambaṭṭha
တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အမ္ဗဋ္ဌော နာမ မာဏဝေါ အန္တေဝါသီ ဟောတိ အဇ္ဈာယကော မန္တဓရော တိဏ္ဏံ ဝေဒါနံ ပါရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒါနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယျာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော အနုညာတပဋိညာတော သကေ အာစရိယကေ တေဝိဇ္ဇကေ ပါဝစနေ: “ယမဟံ ဇာနာမိ တံ တွံ ဇာနာသိ; ယံ တွံ ဇာနာသိ တမဟံ ဇာနာမီ”တိ၊
Now at that time Pokkharasādi had a student named Ambaṭṭha. He was one who recited and remembered the hymns, and had mastered in the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knew philology and grammar, and was well versed in cosmology and the marks of a great man. He had been authorized as a master in his own teacher’s scriptural heritage of the three Vedas with the words: “What I know, you know. And what you know, I know.”
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ: “အယံ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, သမဏော ဂေါတမော သကျပုတ္တော သကျကုလာ ပဗ္ဗဇိတော ကောသလေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင်္ဃေန သဒ္ဓိံ ပဉ္စမတ္တေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလံ အနုပ္ပတ္တော ဣစ္ဆာနင်္ဂလေ ဝိဟရတိ ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍေ၊ တံ ခေါ ပန ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ ကလျာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော: ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝါ, အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ၊ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ၊ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ, သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ၊ သာဓု ခေါ ပန တထာရူပါနံ အရဟတံ ဒဿနံ ဟောတီ'တိ၊ ဧဟိ တွံ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, ယေန သမဏော ဂေါတမော တေနုပသင်္ကမ; ဥပသင်္ကမိတွာ သမဏံ ဂေါတမံ ဇာနာဟိ, ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာသန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ၊ ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော, တထာ မယံ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဝေဒိဿာမာ”တိ၊
Then Pokkharasādi addressed Ambaṭṭha, “Dear Ambaṭṭha, the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Icchānaṅgala and is staying in a forest nearby. He has this good reputation … It’s good to see such perfected ones. Please, dear Ambaṭṭha, go to the ascetic Gotama and find out whether or not he lives up to his reputation. Through you I shall learn about Master Gotama.”
“ယထာ ကထံ ပနာဟံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဇာနိဿာမိ: ‘ယဒိ ဝါ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာသန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော, ယဒိ ဝါ နော တထာ၊ ယဒိ ဝါ သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော, ယဒိ ဝါ န တာဒိသော'”တိ?
“But sir, how shall I find out whether or not the ascetic Gotama lives up to his reputation?”
“အာဂတာနိ ခေါ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အမှာကံ မန္တေသု ဒွတ္တိံသ မဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတဿ မဟာပုရိသဿ ဒွေယေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ၊ သစေ အဂါရံ အဇ္ဈာဝသတိ, ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော၊ တဿိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ၊ သေယျထိဒံ—စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အဿရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ၊ ပရောသဟဿံ ခေါ ပနဿ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင်္ဂရူပါ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ၊ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ၊ သစေ ခေါ ပန အဂါရသ္မာ အနဂါရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒေါ၊ အဟံ ခေါ ပန, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, မန္တာနံ ဒါတာ; တွံ မန္တာနံ ပဋိဂ္ဂဟေတာ”တိ၊
“Dear Ambaṭṭha, the thirty-two marks of a great man have been handed down in our hymns. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other. If he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea, he reigns by principle, without rod or sword. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world. But, dear Ambaṭṭha, I am the one who gives the hymns, and you are the one who receives them.”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ပဋိဿုတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ဝဠဝါရထမာရုယှ သမ္ဗဟုလေဟိ မာဏဝကေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍော တေန ပါယာသိ၊ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ အာရာမံ ပါဝိသိ၊
“Yes, sir,” replied Ambaṭṭha. He got up from his seat, bowed, and respectfully circled Pokkharasādi, keeping him to his right. He mounted a mare-drawn chariot and, together with several young students, set out for the forest near Icchānaṅgala. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and entered the monastery on foot.
တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဗ္ဘောကာသေ စင်္ကမန္တိ၊ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန တေ ဘိက္ခူ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ တေ ဘိက္ခူ ဧတဒဝေါစ: “ကဟံ နု ခေါ, ဘော, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဝိဟရတိ? တဉှိ မယံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဣဓူပသင်္ကန္တာ”တိ၊
At that time several bhikkhus were walking mindfully in the open air. Then the student Ambaṭṭha went up to those bhikkhus and said, “Good sirs, where is Master Gotama at present? For we have come here to see him.”
အထ ခေါ တေသံ ဘိက္ခူနံ ဧတဒဟောသိ: “အယံ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ အဘိညာတကောလညော စေဝ အဘိညာတဿ စ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အန္တေဝါသီ၊ အဂရု ခေါ ပန ဘဂဝတော ဧဝရူပေဟိ ကုလပုတ္တေဟိ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတီ”တိ၊
Then those bhikkhus thought, “This Ambaṭṭha is from a well-known family, and he is the pupil of the well-known brahmin Pokkharasādi. The Buddha won’t mind having a discussion together with such gentlemen.”
တေ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစုံ: “ဧသော, အမ္ဗဋ္ဌ, ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေဟိ, ဝိဝရိဿတိ တေ ဘဂဝါ ဒွါရန်”တိ၊
They said to Ambaṭṭha, “Ambaṭṭha, that’s his dwelling, with the door closed. Approach it quietly, without hurrying; go onto the porch, clear your throat, and knock with the latch. The Buddha will open the door.”
အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန သော ဝိဟာရော သံဝုတဒွါရော, တေန အပ္ပသဒ္ဒေါ ဥပသင်္ကမိတွာ အတရမာနော အာဠိန္ဒံ ပဝိသိတွာ ဥက္ကာသိတွာ အဂ္ဂဠံ အာကောဋေသိ၊ ဝိဝရိ ဘဂဝါ ဒွါရံ၊ ပါဝိသိ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ၊ မာဏဝကာပိ ပဝိသိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိံသု, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု၊ အမ္ဗဋ္ဌော ပန မာဏဝေါ စင်္ကမန္တောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကဉ္စိ ကဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတိ, ဌိတောပိ နိသိန္နေန ဘဂဝတာ ကဉ္စိ ကဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတိ၊
So he approached the Buddha’s dwelling and knocked, and the Buddha opened the door. Ambaṭṭha and the other students entered the dwelling. The other students exchanged greetings with the Buddha, and when the greetings and polite conversation were over, sat down to one side. But while the Buddha was sitting, Ambaṭṭha spoke some polite words or other while walking around or standing.
အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “ဧဝံ နု တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဗြာဟ္မဏေဟိ ဝုဒ္ဓေဟိ မဟလ္လကေဟိ အာစရိယပါစရိယေဟိ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတိ, ယထယိဒံ စရံ တိဋ္ဌံ နိသိန္နေန မယာ ကိဉ္စိ ကိဉ္စိ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတီ”တိ?
So the Buddha said to him, “Ambaṭṭha, is this how you hold a discussion with elderly and senior brahmins, the teachers of teachers: walking around or standing while I’m sitting, speaking some polite words or other?”
၂၊၁၊ ပဌမဲဗ္ဘဝါဒ
2.1. The First Use of the Word “Primitives”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ၊ ဂစ္ဆန္တော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆန္တေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, ဌိတော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ဌိတေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, နိသိန္နော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, နိသိန္နေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ, သယာနော ဝါ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, သယာနေန ဗြာဟ္မဏော ဗြာဟ္မဏေန သဒ္ဓိံ သလ္လပိတုမရဟတိ၊ ယေ စ ခေါ တေ, ဘော ဂေါတမ, မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ, တေဟိပိ မေ သဒ္ဓိံ ဧဝံ ကထာသလ္လာပေါ ဟောတိ, ယထရိဝ ဘောတာ ဂေါတမေနာ”တိ၊
“No, Master Gotama. For it is proper for one brahmin to converse with another while both are walking, standing, sitting, or lying down. But as to these shavelings, fake ascetics, primitives, black spawn from the feet of our kinsman, I converse with them as I do with Master Gotama.”
“အတ္ထိကဝတော ခေါ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓာဂမနံ အဟောသိ, ယာယေဝ ခေါ ပနတ္ထာယ အာဂစ္ဆေယျာထ, တမေဝ အတ္ထံ သာဓုကံ မနသိ ကရေယျာထ၊ အဝုသိတဝါယေဝ ခေါ ပန, ဘော, အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဝုသိတမာနီ ကိမညတြ အဝုသိတတ္တာ”တိ၊
“But Ambaṭṭha, you must have come here for some purpose. You should focus on that. Though this Ambaṭṭha is unqualified, he thinks he’s qualified. What is that but lack of qualifications?”
အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတာ အဝုသိတဝါဒေန ဝုစ္စမာနော ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံယေဝ ခုံသေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝမ္ဘေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဥပဝဒမာနော: “သမဏော စ မေ ဘော ဂေါတမော ပါပိတော ဘဝိဿတီ”တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “စဏ္ဍာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဖရုသာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; လဟုသာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဘဿာ, ဘော ဂေါတမ, သကျဇာတိ; ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တိ၊ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သကျာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ”တိ၊
When he said this, Ambaṭṭha became angry and upset with the Buddha because of being described as unqualified. He even attacked and badmouthed the Buddha himself, saying, “The ascetic Gotama will be worsted!” He said to the Buddha, “Master Gotama, the Sakyans are rude, harsh, touchy, and argumentative. Primitive they are, and primitive they remain! They don’t honor, respect, revere, worship, or venerate brahmins. It is neither proper nor appropriate that the Sakyans—primitives that they are—don’t honor, respect, revere, worship, or venerate brahmins.”
ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ ပဌမံ သကျေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ၊
And that’s how Ambaṭṭha denigrated the Sakyans with the word “primitives” for the first time.
၂၊၂၊ ဒုတိယဲဗ္ဘဝါဒ
2.2. The Second Use of the Word “Primitives”
“ကိံ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, သကျာ အပရဒ္ဓုန်”တိ?
“But Ambaṭṭha, how have the Sakyans wronged you?”
“ဧကမိဒါဟံ, ဘော ဂေါတမ, သမယံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ကပိလဝတ္ထုံ အဂမာသိံ၊ ယေန သကျာနံ သန္ဓာဂါရံ တေနုပသင်္ကမိံ၊ တေန ခေါ ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ သကျာ စေဝ သကျကုမာရာ စ သန္ဓာဂါရေ ဥစ္စေသု အာသနေသု နိသိန္နာ ဟောန္တိ အညမညံ အင်္ဂုလိပတောဒကေဟိ သဉ္ဇဂ္ဃန္တာ သင်္ကီဠန္တာ, အညဒတ္ထု မမညေဝ မညေ အနုဇဂ္ဃန္တာ, န မံ ကောစိ အာသနေနပိ နိမန္တေသိ၊ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သကျာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ”တိ၊
“This one time, Master Gotama, I went to Kapilavatthu on some business for my teacher, the brahmin Pokkharasādi. I approached the Sakyans in their meeting hall. Now at that time several Sakyans and Sakyan princes were sitting on high seats, poking each other with their fingers, giggling and playing together. In fact, they even presumed to giggle at me, and didn’t invite me to a seat. It is neither proper nor appropriate that the Sakyans—primitives that they are—don’t honor, respect, revere, worship, or venerate brahmins.”
ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ ဒုတိယံ သကျေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ၊
And that’s how Ambaṭṭha denigrated the Sakyans with the word “primitives” for the second time.
၂၊၃၊ တတိယဲဗ္ဘဝါဒ
2.3. The Third Use of the Word “Primitive”
“လဋုကိကာပိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, သကုဏိကာ သကေ ကုလာဝကေ ကာမလာပိနီ ဟောတိ၊ သကံ ခေါ ပနေတံ, အမ္ဗဋ္ဌ, သကျာနံ ယဒိဒံ ကပိလဝတ္ထုံ, နာရဟတာယသ္မာ အမ္ဗဋ္ဌော ဣမာယ အပ္ပမတ္တာယ အဘိသဇ္ဇိတုန်”တိ၊
“Even a little quail, Ambaṭṭha, speaks as she likes in her own nest. Kapilavatthu is the Sakyans’ own place, Ambaṭṭha. It’s not worthy of the Venerable Ambaṭṭha to lose his temper over such a small thing.”
“စတ္တာရောမေ, ဘော ဂေါတမ, ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ ဗြာဟ္မဏာ ဝေဿာ သုဒ္ဒါ၊ ဣမေသဉှိ, ဘော ဂေါတမ, စတုန္နံ ဝဏ္ဏာနံ တယော ဝဏ္ဏာ—ခတ္တိယာ စ ဝေဿာ စ သုဒ္ဒါ စ—အညဒတ္ထု ဗြာဟ္မဏဿေဝ ပရိစာရကာ သမ္ပဇ္ဇန္တိ၊ တယိဒံ, ဘော ဂေါတမ, နစ္ဆန္နံ, တယိဒံ နပ္ပတိရူပံ, ယဒိမေ သကျာ ဣဗ္ဘာ သန္တာ ဣဗ္ဘာ သမာနာ န ဗြာဟ္မဏေ သက္ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ဂရုံ ကရောန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ မာနေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ ပူဇေန္တိ, န ဗြာဟ္မဏေ အပစာယန္တီ”တိ၊
“Master Gotama, there are these four castes: aristocrats, brahmins, peasants, and menials. Three of these castes—aristocrats, peasants, and menials—in fact succeed only when serving the brahmins. It is neither proper nor appropriate that the Sakyans—primitives that they are—don’t honor, respect, revere, worship, or venerate brahmins.”
ဣတိဟ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဣဒံ တတိယံ သကျေသု ဣဗ္ဘဝါဒံ နိပါတေသိ၊
And that’s how Ambaṭṭha denigrated the Sakyans with the word “primitives” for the third time.
၂၊၄၊ ဒါသိပုတ္တဝါဒ
2.4. The Word “Son of a Slavegirl” is Used
အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “အတိဗာဠှံ ခေါ အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သကျေသု ဣဗ္ဘဝါဒေန နိမ္မာဒေတိ, ယန္နူနာဟံ ဂေါတ္တံ ပုစ္ဆေယျန်”တိ၊
Then it occurred to the Buddha, “This Ambaṭṭha puts the Sakyans down way too much by calling them primitives. Why don’t I ask him about his own clan?”
အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “ကထံ ဂေါတ္တောသိ, အမ္ဗဋ္ဌာ”တိ?
So the Buddha said to him, “What is your clan, Ambaṭṭha?”
“ကဏှာယနောဟမသ္မိ, ဘော ဂေါတမာ”တိ၊
“I am a Kaṇhāyana, Master Gotama.”
“ပေါရာဏံ ခေါ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ အနုဿရတော အယျပုတ္တာ သကျာ ဘဝန္တိ; ဒါသိပုတ္တော တွမသိ သကျာနံ၊ သကျာ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာနံ ဩက္ကာကံ ပိတာမဟံ ဒဟန္တိ၊
“But, recollecting the ancient name and clan of your mother and father, the Sakyans were the children of the masters, while you’re descended from the son of a slavegirl of the Sakyans. But the Sakyans regard King Okkāka as their grandfather.
ဘူတပုဗ္ဗံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော ယာ သာ မဟေသီ ပိယာ မနာပါ, တဿာ ပုတ္တဿ ရဇ္ဇံ ပရိဏာမေတုကာမော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇေသိ—ဩက္ကာမုခံ ကရကဏ္ဍံ ဟတ္ထိနိကံ သိနိသူရံ၊ တေ ရဋ္ဌသ္မာ ပဗ္ဗာဇိတာ ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟာသာကသဏ္ဍော, တတ္ထ ဝါသံ ကပ္ပေသုံ၊ တေ ဇာတိသမ္ဘေဒဘယာ သကာဟိ ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေသုံ၊
Once upon a time, King Okkāka, wishing to divert the royal succession to the son of his most beloved queen, banished the elder princes from the realm—Okkāmukha, Karakaṇḍa, Hatthinika, and Sinisūra. They made their home beside a lotus pond on the slopes of the Himalayas, where there was a large grove of teak (sāka) trees. For fear of dissolving their lineage, they slept with their own (saka) sisters.
အထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော အမစ္စေ ပါရိသဇ္ဇေ အာမန္တေသိ: ‘ကဟံ နု ခေါ, ဘော, ဧတရဟိ ကုမာရာ သမ္မန္တီ'တိ?
Then King Okkāka addressed his ministers and counselors, ‘Where, sirs, have the princes settled now?’
‘အတ္ထိ, ဒေဝ, ဟိမဝန္တပဿေ ပေါက္ခရဏိယာ တီရေ မဟာသာကသဏ္ဍော, တတ္ထေတရဟိ ကုမာရာ သမ္မန္တိ၊ တေ ဇာတိသမ္ဘေဒဘယာ သကာဟိ ဘဂိနီဟိ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေန္တီ'တိ၊
‘Sire, there is a lotus pond on the slopes of the Himalayas, by a large grove of teak trees. They’ve settled there. For fear of dissolving their lineage, they are sleeping with their own sisters.’
အထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ရာဇာ ဩက္ကာကော ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ: ‘သကျာ ဝတ, ဘော, ကုမာရာ, ပရမသကျာ ဝတ, ဘော, ကုမာရာ'တိ၊ တဒဂ္ဂေ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, သကျာ ပညာယန္တိ; သော စ နေသံ ပုဗ္ဗပုရိသော၊
Then, Ambaṭṭha, King Okkāka expressed this heartfelt sentiment: ‘The princes are indeed Sakyans! The princes are indeed the best Sakyans!’ From that day on the Sakyans were recognized and he was their founder.
ရညော ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ဩက္ကာကဿ ဒိသာ နာမ ဒါသီ အဟောသိ၊ သာ ကဏှံ နာမ ဇနေသိ၊ ဇာတော ကဏှော ပဗျာဟာသိ: ‘ဓောဝထ မံ, အမ္မ, နဟာပေထ မံ အမ္မ, ဣမသ္မာ မံ အသုစိသ္မာ ပရိမောစေထ, အတ္ထာယ ဝေါ ဘဝိဿာမီ'တိ၊ ယထာ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ဧတရဟိ မနုဿာ ပိသာစေ ဒိသွာ ‘ပိသာစာ'တိ သဉ္ဇာနန္တိ; ဧဝမေဝ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, တေန ခေါ ပန သမယေန မနုဿာ ပိသာစေ ‘ကဏှာ'တိ သဉ္ဇာနန္တိ၊
Now, King Okkāka had a slavegirl named Disā. She gave birth to a boy named “Black”. When he was born, Black Boy said: ‘Wash me, mum, bathe me! Get this filth off of me! I will be useful for you!’ Whereas these days when people see goblins they recognize them as goblins, in those days they recognized goblins as ‘blackboys’.
တေ ဧဝမာဟံသု: ‘အယံ ဇာတော ပဗျာဟာသိ, ကဏှော ဇာတော, ပိသာစော ဇာတော'တိ၊ တဒဂ္ဂေ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ကဏှာယနာ ပညာယန္တိ, သော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော၊ ဣတိ ခေါ တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, ပေါရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂေါတ္တံ အနုဿရတော အယျပုတ္တာ သကျာ ဘဝန္တိ, ဒါသိပုတ္တော တွမသိ သကျာနန်”တိ၊
They said: ‘He spoke as soon as he was born—a blackboy is born! A goblin is born!’ From that day on the Kaṇhāyanas were proclaimed, and he was their founder. That’s how, recollecting the ancient name and clan of your mother and father, the Sakyans were the children of the masters, while you’re descended from the son of a slavegirl of the Sakyans.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ မာဏဝကာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစုံ: “မာ ဘဝံ ဂေါတမော အမ္ဗဋ္ဌံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေသိ၊ သုဇာတော စ, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုန်”တိ၊
When he said this, those students said to him, “Master Gotama, please don’t put Ambaṭṭha down too much by calling him the son of a slavegirl. He’s well-born, a gentleman, learned, a good speaker, and astute. He is capable of having a dialogue with Master Gotama about this.”
အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ မာဏဝကေ ဧတဒဝေါစ: “သစေ ခေါ တုမှာကံ မာဏဝကာနံ ဧဝံ ဟောတိ: ‘ဒုဇ္ဇာတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အပ္ပဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, အကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဒုပ္ပညော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, န စ ပဟောတိ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုန်'တိ, တိဋ္ဌတု အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, တုမှေ မယာ သဒ္ဓိံ မန္တဝှေါ အသ္မိံ ဝစနေ၊ သစေ ပန တုမှာကံ မာဏဝကာနံ ဧဝံ ဟောတိ: ‘သုဇာတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုန်'တိ, တိဋ္ဌထ တုမှေ; အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ မယာ သဒ္ဓိံ ပဋိမန္တေတူ”တိ၊
So the Buddha said to them, “Well, students, if you think that Ambaṭṭha is ill-born, not a gentleman, unlearned, a poor speaker, witless, and not capable of having a dialogue with me about this, then leave him aside and you can have a dialogue with me. But if you think that he’s well-born, a gentleman, learned, a good speaker, astute, and capable of having a dialogue with me about this, then you should stand aside and let him have a dialogue with me.”
“သုဇာတော စ, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကုလပုတ္တော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ဗဟုဿုတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ကလျာဏဝါက္ကရဏော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဏ္ဍိတော စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ပဟောတိ စ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတုံ, တုဏှီ မယံ ဘဝိဿာမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘောတာ ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ အသ္မိံ ဝစနေ ပဋိမန္တေတူ”တိ၊
“He is capable of having a dialogue. We will be silent, and let Ambaṭṭha have a dialogue with Master Gotama.”
အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “အယံ ခေါ ပန တေ, အမ္ဗဋ္ဌ, သဟဓမ္မိကော ပဉှော အာဂစ္ဆတိ, အကာမာ ဗျာကာတဗ္ဗော၊ သစေ တွံ န ဗျာကရိဿသိ, အညေန ဝါ အညံ ပဋိစရိဿသိ, တုဏှီ ဝါ ဘဝိဿသိ, ပက္ကမိဿသိ ဝါ ဧတ္ထေဝ တေ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတိ၊ တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော”တိ?
So the Buddha said to Ambaṭṭha, “Well, Ambaṭṭha, there’s a legitimate question that comes up. You won’t like it, but you ought to answer anyway. If you fail to answer—by dodging the issue, remaining silent, or leaving—your head will explode into seven pieces right here. What do you think, Ambaṭṭha? According to what you have heard from elderly and senior brahmins, the teachers of teachers, what is the origin of the Kaṇhāyanas, and who is their founder?”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ တုဏှီ အဟောသိ၊
When he said this, Ambaṭṭha kept silent.
ဒုတိယမ္ပိ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော”တိ? ဒုတိယမ္ပိ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ တုဏှီ အဟောသိ၊
For a second time, the Buddha put the question, and for a second time Ambaṭṭha kept silent.
အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “ဗျာကရောဟိ ဒါနိ, အမ္ဗဋ္ဌ, န ဒါနိ, တေ တုဏှီဘာဝဿ ကာလော၊ ယော ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, တထာဂတေန ယာဝတတိယကံ သဟဓမ္မိကံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရောတိ, ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓာ မုဒ္ဓါ ဖလိဿတီ”တိ၊
So the Buddha said to him, “Answer now, Ambaṭṭha. Now is not the time for silence. If someone fails to answer a legitimate question when asked three times by the Buddha, their head explodes into seven pieces there and then.”
တေန ခေါ ပန သမယေန ဝဇိရပါဏီ ယက္ခော မဟန္တံ အယောကူဋံ အာဒါယ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ဥပရိ ဝေဟာသံ ဌိတော ဟောတိ: “သစာယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတာ ယာဝတတိယကံ သဟဓမ္မိကံ ပဉှံ ပုဋ္ဌော န ဗျာကရိဿတိ, ဧတ္ထေဝဿ သတ္တဓာ မုဒ္ဓံ ဖာလေဿာမီ”တိ၊ တံ ခေါ ပန ဝဇိရပါဏိံ ယက္ခံ ဘဂဝါ စေဝ ပဿတိ အမ္ဗဋ္ဌော စ မာဏဝေါ၊
Now at that time the spirit Vajirapāṇī, holding a massive iron spear, burning, blazing, and glowing, stood in the sky above Ambaṭṭha, thinking, “If this Ambaṭṭha doesn’t answer when asked a third time, I’ll blow his head into seven pieces there and then!” And both the Buddha and Ambaṭṭha could see Vajirapāṇī.
အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဘဂဝန္တံယေဝ တာဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ လေဏံ ဂဝေသီ ဘဂဝန္တံယေဝ သရဏံ ဂဝေသီ ဥပနိသီဒိတွာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ကိမေတံ ဘဝံ ဂေါတမော အာဟ? ပုနဘဝံ ဂေါတမော ဗြဝိတူ”တိ၊
Ambaṭṭha was terrified, shocked, and awestruck. Looking to the Buddha for shelter, protection, and refuge, he sat down close by the Buddha and said, “What did you say? Please repeat the question.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ ကုတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ, ကော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? According to what you have heard from elderly and senior brahmins, the teachers of teachers, what is the origin of the Kaṇhāyanas, and who is their founder?”
“ဧဝမေဝ မေ, ဘော ဂေါတမ, သုတံ ယထေဝ ဘဝံ ဂေါတမော အာဟ၊ တတောပဘုတိကာ ကဏှာယနာ; သော စ ကဏှာယနာနံ ပုဗ္ဗပုရိသော”တိ၊
“I have heard, Master Gotama, that it is just as you say. That’s the origin of the Kaṇhāyanas, and that’s who their founder is.”
၂၊၅၊ အမ္ဗဋ္ဌဝံသကထာ
2.5. The Discussion of Ambaṭṭha’s Heritage
ဧဝံ ဝုတ္တေ, တေ မာဏဝကာ ဥန္နာဒိနော ဥစ္စာသဒ္ဒမဟာသဒ္ဒါ အဟေသုံ: “ဒုဇ္ဇာတော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ; အကုလပုတ္တော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ; ဒါသိပုတ္တော ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ သကျာနံ၊ အယျပုတ္တာ ကိရ, ဘော, အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ သကျာ ဘဝန္တိ၊ ဓမ္မဝါဒိံယေဝ ကိရ မယံ သမဏံ ဂေါတမံ အပသာဒေတဗ္ဗံ အမညိမှာ”တိ၊
When he said this, those students made an uproar, “It turns out Ambaṭṭha is ill-born, not a gentleman, son of a Sakyan slavegirl, and that the Sakyans are sons of his masters! And it seems that the ascetic Gotama spoke only the truth, though we presumed to rebuke him!”
အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “အတိဗာဠှံ ခေါ ဣမေ မာဏဝကာ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေန္တိ, ယန္နူနာဟံ ပရိမောစေယျန်”တိ၊
Then it occurred to the Buddha, “These students put Ambaṭṭha down too much by calling him the son of a slavegirl. Why don’t I get him out of this?”
အထ ခေါ ဘဂဝါ တေ မာဏဝကေ ဧတဒဝေါစ: “မာ ခေါ တုမှေ, မာဏဝကာ, အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေထ၊ ဥဠာရော သော ကဏှော ဣသိ အဟောသိ၊ သော ဒက္ခိဏဇနပဒံ ဂန္တွာ ဗြဟ္မမန္တေ အဓီယိတွာ ရာဇာနံ ဩက္ကာကံ ဥပသင်္ကမိတွာ မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ ယာစိ၊
So the Buddha said to the students, “Students, please don’t put Ambaṭṭha down too much by calling him the son of a slavegirl. That Black Boy was an eminent sage. He went to a southern country and memorized the Divine Spell. Then he approached King Okkāka and asked for the hand of his daughter Maddarūpī.
တဿ ရာဇာ ဩက္ကာကော: ‘ကော နေဝံ ရေ အယံ မယှံ ဒါသိပုတ္တော သမာနော မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ ယာစတီ'တိ, ကုပိတော အနတ္တမနော ခုရပ္ပံ သန္နယှိ၊ သော တံ ခုရပ္ပံ နေဝ အသက္ခိ မုဉ္စိတုံ, နော ပဋိသံဟရိတုံ၊
The king said to him, ‘Who the hell is this son of a slavegirl to ask for the hand of my daughter!’ Angry and upset he fastened a razor-tipped arrow. But he wasn’t able to either shoot it or to relax it.
အထ ခေါ, မာဏဝကာ, အမစ္စာ ပါရိသဇ္ဇာ ကဏှံ ဣသိံ ဥပသင်္ကမိတွာ ဧတဒဝေါစုံ: ‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော; သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော'တိ၊
Then the ministers and counselors approached the sage Black Boy and said: ‘Spare the king, sir, spare him!’
‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော, အပိ စ ရာဇာ ယဒိ အဓော ခုရပ္ပံ မုဉ္စိဿတိ, ယာဝတာ ရညော ဝိဇိတံ, ဧတ္တာဝတာ ပထဝီ ဥန္ဒြိယိဿတီ'တိ၊
‘The king will be safe. But if he shoots the arrow downwards, there will be an earthquake across the entire realm.’
‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော, သောတ္ထိ ဇနပဒဿာ'တိ၊
‘Spare the king, sir, and spare the country!’
‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော, သောတ္ထိ ဇနပဒဿ, အပိ စ ရာဇာ ယဒိ ဥဒ္ဓံ ခုရပ္ပံ မုဉ္စိဿတိ, ယာဝတာ ရညော ဝိဇိတံ, ဧတ္တာဝတာ သတ္တ ဝဿာနိ ဒေဝေါ န ဝဿိဿတီ'တိ၊
‘Both king and country will be safe. But if he shoots the arrow upwards, there will be no rain in the entire realm for seven years.’
‘သောတ္ထိ, ဘဒ္ဒန္တေ, ဟောတု ရညော သောတ္ထိ ဇနပဒဿ ဒေဝေါ စ ဝဿတူ'တိ၊
‘Spare the king, sir, spare the country, and let there be rain!’
‘သောတ္ထိ ဘဝိဿတိ ရညော သောတ္ထိ ဇနပဒဿ ဒေဝေါ စ ဝဿိဿတိ, အပိ စ ရာဇာ ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌာပေတု, သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော ဘဝိဿတီ'တိ၊
‘Both king and country will be safe, and the rain will fall. And if the king aims the arrow at the crown prince, he will be safe and untouched.’
အထ ခေါ, မာဏဝကာ, အမစ္စာ ဩက္ကာကဿ အာရောစေသုံ: ‘ဩက္ကာကော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌာပေတု၊ သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော ဘဝိဿတီ'တိ၊
So the ministers said to Okkāka: ‘Okkāka must aim the arrow at the crown prince. He will be safe and untouched.’
အထ ခေါ ရာဇာ ဩက္ကာကော ဇေဋ္ဌကုမာရေ ခုရပ္ပံ ပတိဋ္ဌပေသိ, သောတ္ထိ ကုမာရော ပလ္လောမော သမဘဝိ၊ အထ ခေါ တဿ ရာဇာ ဩက္ကာကော ဘီတော သံဝိဂ္ဂေါ လောမဟဋ္ဌဇာတော ဗြဟ္မဒဏ္ဍေန တဇ္ဇိတော မဒ္ဒရူပိံ ဓီတရံ အဒါသိ၊
So King Okkāka aimed the arrow at the crown prince. And he was safe and untouched. Then the king was terrified, shocked, and awestruck. Scared by the divine punishment, he gave the hand of his daughter Maddarūpī.
မာ ခေါ တုမှေ, မာဏဝကာ, အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အတိဗာဠှံ ဒါသိပုတ္တဝါဒေန နိမ္မာဒေထ, ဥဠာရော သော ကဏှော ဣသိ အဟောသီ”တိ၊
Students, please don’t put Ambaṭṭha down too much by calling him the son of a slavegirl. That Black Boy was an eminent sage.”
၃၊ ခတ္တိယသေဋ္ဌဘာဝ
3. The Supremacy of the Aristocrats
အထ ခေါ ဘဂဝါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ အာမန္တေသိ: “တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ခတ္တိယကုမာရော ဗြာဟ္မဏကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ၊ ယော သော ခတ္တိယကုမာရေန ဗြာဟ္မဏကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, အပိ နု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ”တိ?
Then the Buddha addressed Ambaṭṭha, “What do you think, Ambaṭṭha? Suppose an aristocrat boy was to sleep with a brahmin girl, and they had a son. Would he receive a seat and water from the brahmins?”
“လဘေထ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would, Master Gotama.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ”တိ?
“And would the brahmins feed him at an offering of food for ancestors, an offering of a dish of milk-rice, a sacrifice, or a feast for guests?”
“ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ”တိ?
“And would the brahmins teach him the hymns or not?”
“ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ”တိ?
“And would he be kept from the women or not?”
“အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would not.”
“အပိ နု နံ ခတ္တိယာ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိဉ္စေယျုန်”တိ?
“And would the aristocrats anoint him as king?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊ “တံ ကိဿ ဟေတု”? “မာတိတော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အနုပပန္နော”တိ၊
“No, Master Gotama. Why is that? Because his maternity is unsuitable.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ဗြာဟ္မဏကုမာရော ခတ္တိယကညာယ သဒ္ဓိံ သံဝါသံ ကပ္ပေယျ, တေသံ သံဝါသမနွာယ ပုတ္တော ဇာယေထ၊ ယော သော ဗြာဟ္မဏကုမာရေန ခတ္တိယကညာယ ပုတ္တော ဥပ္ပန္နော, အပိ နု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Suppose a brahmin boy was to sleep with an aristocrat girl, and they had a son. Would he receive a seat and water from the brahmins?”
“လဘေထ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would, Master Gotama.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ”တိ?
“And would the brahmins feed him at an offering of food for ancestors, an offering of a dish of milk-rice, a sacrifice, or a feast for guests?”
“ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ”တိ?
“And would the brahmins teach him the hymns or not?”
“ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ”တိ?
“And would he be kept from the women or not?”
“အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would not.”
“အပိ နု နံ ခတ္တိယာ ခတ္တိယာဘိသေကေန အဘိသိဉ္စေယျုန်”တိ?
“And would the aristocrats anoint him as king?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊ “တံ ကိဿ ဟေတု”? “ပိတိတော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, အနုပပန္နော”တိ၊
“No, Master Gotama. Why is that? Because his paternity is unsuitable.”
“ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣတ္ထိယာ ဝါ ဣတ္ထိံ ကရိတွာ ပုရိသေန ဝါ ပုရိသံ ကရိတွာ ခတ္တိယာဝ သေဋ္ဌာ, ဟီနာ ဗြာဟ္မဏာ၊ တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပကရဏေ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေယျုံ၊ အပိ နု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ”တိ?
“And so, Ambaṭṭha, the aristocrats are superior and the brahmins inferior, whether comparing women with women or men with men. What do you think, Ambaṭṭha? Suppose the brahmins for some reason were to shave a brahmin’s head, inflict him with a sack of ashes, and banish him from the nation or the city. Would he receive a seat and water from the brahmins?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ”တိ?
“And would the brahmins feed him at an offering of food for ancestors, an offering of a dish of milk-rice, a sacrifice, or a feast for guests?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ”တိ?
“And would the brahmins teach him the hymns or not?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“အပိ နုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ”တိ?
“And would he be kept from the women or not?”
“အာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would be.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ခတ္တိယာ ခတ္တိယံ ကိသ္မိဉ္စိဒေဝ ပကရဏေ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေယျုံ၊ အပိ နု သော လဘေထ ဗြာဟ္မဏေသု အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Suppose the aristocrats for some reason were to shave an aristocrat’s head, inflict him with a sack of ashes, and banish him from the nation or the city. Would he receive a seat and water from the brahmins?”
“လဘေထ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would, Master Gotama.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ ဘောဇေယျုံ သဒ္ဓေ ဝါ ထာလိပါကေ ဝါ ယညေ ဝါ ပါဟုနေ ဝါ”တိ?
“And would the brahmins feed him at an offering of food for ancestors, an offering of a dish of milk-rice, a sacrifice, or a feast for guests?”
“ဘောဇေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နု နံ ဗြာဟ္မဏာ မန္တေ ဝါစေယျုံ ဝါ နော ဝါ”တိ?
“And would the brahmins teach him the hymns or not?”
“ဝါစေယျုံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“They would.”
“အပိ နုဿ ဣတ္ထီသု အာဝဋံ ဝါ အဿ အနာဝဋံ ဝါ”တိ?
“And would he be kept from the women or not?”
“အနာဝဋံ ဟိဿ, ဘော ဂေါတမ”၊
“He would not.”
“ဧတ္တာဝတာ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ခတ္တိယော ပရမနိဟီနတံ ပတ္တော ဟောတိ, ယဒေဝ နံ ခတ္တိယာ ခုရမုဏ္ဍံ ကရိတွာ ဘဿပုဋေန ဝဓိတွာ ရဋ္ဌာ ဝါ နဂရာ ဝါ ပဗ္ဗာဇေန္တိ၊ ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယဒါ ခတ္တိယော ပရမနိဟီနတံ ပတ္တော ဟောတိ, တဒါပိ ခတ္တိယာဝ သေဋ္ဌာ, ဟီနာ ဗြာဟ္မဏာ၊ ဗြဟ္မုနာ ပေသာ, အမ္ဗဋ္ဌ, သနင်္ကုမာရေန ဂါထာ ဘာသိတာ:
“At this point, Ambaṭṭha, that aristocrat has reached rock bottom, with head shaven, inflicted with a sack of ashes, and banished from city or nation. Yet still the aristocrats are superior and the brahmins inferior. Brahmā Sanaṅkumāra also spoke this verse:
‘ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ, ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော; ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော, သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ'တိ၊
‘The aristocrat is best among people who take clan as the standard. But one accomplished in knowledge and conduct is first among gods and humans.’
သာ ခေါ ပနေသာ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဗြဟ္မုနာ သနင်္ကုမာရေန ဂါထာ သုဂီတာ နော ဒုဂ္ဂီတာ, သုဘာသိတာ နော ဒုဗ္ဘာသိတာ, အတ္ထသံဟိတာ နော အနတ္ထသံဟိတာ, အနုမတာ မယာ၊ အဟမ္ပိ ဟိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဧဝံ ဝဒါမိ—
That verse was well sung by Brahmā Sanaṅkumāra, not poorly sung; well spoken, not poorly spoken, beneficial, not harmful, and it was approved by me. For I also say this:
ခတ္တိယော သေဋ္ဌော ဇနေတသ္မိံ, ယေ ဂေါတ္တပဋိသာရိနော; ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော, သော သေဋ္ဌော ဒေဝမာနုသေ”တိ၊
The aristocrat is best among people who take clan as the standard. But one accomplished in knowledge and conduct is first among gods and humans.”
ဘာဏဝါရော ပဌမော၊
The first recitation section.
၄၊ ဝိဇ္ဇာစရဏကထာ
4. Knowledge and Conduct
“ကတမံ ပန တံ, ဘော ဂေါတမ, စရဏံ, ကတမာ စ ပန သာ ဝိဇ္ဇာ”တိ?
“But what, Master Gotama, is that conduct, and what is that knowledge?”
“န ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဇာတိဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ, ဂေါတ္တဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ, မာနဝါဒေါ ဝါ ဝုစ္စတိ: ‘အရဟသိ ဝါ မံ တွံ, န ဝါ မံ တွံ အရဟသီ'တိ၊ ယတ္ထ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အာဝါဟော ဝါ ဟောတိ, ဝိဝါဟော ဝါ ဟောတိ, အာဝါဟဝိဝါဟော ဝါ ဟောတိ, ဧတ္ထေတံ ဝုစ္စတိ ဇာတိဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ ဂေါတ္တဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ မာနဝါဒေါ ဝါ ဣတိပိ: ‘အရဟသိ ဝါ မံ တွံ, န ဝါ မံ တွံ အရဟသီ'တိ၊ ယေ ဟိ ကေစိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ ဂေါတ္တဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ မာနဝါဒဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ အာဝါဟဝိဝါဟဝိနိဗဒ္ဓါ ဝါ, အာရကာ တေ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ၊ ပဟာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဇာတိဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ ဂေါတ္တဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ မာနဝါဒဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ အာဝါဟဝိဝါဟဝိနိဗဒ္ဓဉ္စ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သစ္ဆိကိရိယာ ဟောတီ”တိ၊
“Ambaṭṭha, in the supreme knowledge and conduct there is no discussion of genealogy or clan or pride—‘You deserve me’ or ‘You don’t deserve me.’ Wherever there is giving and taking in marriage there is such discussion. Whoever is attached to questions of genealogy or clan or pride, or to giving and taking in marriage, is far from the supreme knowledge and conduct. The realization of supreme knowledge and conduct occurs when you’ve given up such things.”
“ကတမံ ပန တံ, ဘော ဂေါတမ, စရဏံ, ကတမာ စ သာ ဝိဇ္ဇာ”တိ?
“But what, Master Gotama, is that conduct, and what is that knowledge?”
“ဣဓ, အမ္ဗဋ္ဌ, တထာဂတော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုဿာနံ ဗုဒ္ဓေါ ဘဂဝါ၊ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗြဟ္မကံ သဿမဏဗြာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုဿံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ပဝေဒေတိ၊ သော ဓမ္မံ ဒေသေတိ အာဒိကလျာဏံ မဇ္ဈေကလျာဏံ ပရိယောသာနကလျာဏံ သာတ္ထံ သဗျဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗြဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ၊ တံ ဓမ္မံ သုဏာတိ ဂဟပတိ ဝါ ဂဟပတိပုတ္တော ဝါ အညတရသ္မိံ ဝါ ကုလေ ပစ္စာဇာတော၊ သော တံ ဓမ္မံ သုတွာ တထာဂတေ သဒ္ဓံ ပဋိလဘတိ၊ သော တေန သဒ္ဓါပဋိလာဘေန သမန္နာဂတော ဣတိ ပဋိသဉ္စိက္ခတိ …ပေ…
“Ambaṭṭha, it’s when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed. He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. A householder hears that teaching, or a householder’s child, or someone reborn in a good family. They gain faith in the Realized One and reflect …
သော ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ, ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ, သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ …ပေ… ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ၊
Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna … This pertains to their conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ …ပေ… ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ၊
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna … This pertains to their conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂါ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော, သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ: ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ'တိ, တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ …ပေ… ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ၊
Furthermore, with the fading away of rapture, they enter and remain in the third jhāna … This pertains to their conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု သုခဿ စ ပဟာနာ ဒုက္ခဿ စ ပဟာနာ, ပုဗ္ဗေဝ သောမနဿဒေါမနဿာနံ အတ္ထင်္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပါရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ …ပေ… ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ စရဏသ္မိံ၊ ဣဒံ ခေါ တံ, အမ္ဗဋ္ဌ, စရဏံ၊
Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna … This pertains to their conduct. This is that conduct.
သော ဧဝံ သမာဟိတေ စိတ္တေ ပရိသုဒ္ဓေ ပရိယောဒါတေ အနင်္ဂဏေ ဝိဂတူပက္ကိလေသေ မုဒုဘူတေ ကမ္မနိယေ ဌိတေ အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တေ ဉာဏဒဿနာယ စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ အဘိနိန္နာမေတိ …ပေ… ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ …ပေ… နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာတိ ပဇာနာတိ, ဣဒမ္ပိဿ ဟောတိ ဝိဇ္ဇာယ၊ အယံ ခေါ သာ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဝိဇ္ဇာ၊
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge and vision. This pertains to their knowledge. … They understand: ‘There is no return to any state of existence.’ This pertains to their knowledge. This is that knowledge.
အယံ ဝုစ္စတိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဘိက္ခု ‘ဝိဇ္ဇာသမ္ပန္နော' ဣတိပိ, ‘စရဏသမ္ပန္နော' ဣတိပိ, ‘ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော' ဣတိပိ၊ ဣမာယ စ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါယ စရဏသမ္ပဒါယ စ အညာ ဝိဇ္ဇာသမ္ပဒါ စ စရဏသမ္ပဒါ စ ဥတ္တရိတရာ ဝါ ပဏီတတရာ ဝါ နတ္ထိ၊
This bhikkhu is said to be ‘accomplished in knowledge’, and also ‘accomplished in conduct’, and also ‘accomplished in knowledge and conduct’. And, Ambaṭṭha, there is no accomplishment in knowledge and conduct that is better or finer than this.
၅၊ စတုအပါယမုခ
5. Four Causes of Quitting
ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ၊ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဣဓ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဧကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမညေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ခါရိဝိဓမာဒါယ အရညာယတနံ အဇ္ဈောဂါဟတိ: ‘ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ'တိ၊ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ ပဌမံ အပါယမုခံ ဘဝတိ၊
There are these four causes of quitting this supreme knowledge and conduct. What four? Firstly, take some ascetic or brahmin who, not managing to obtain this supreme knowledge and conduct, plunges into a wilderness region carrying their stuff with a shoulder-pole, thinking they will get by eating fallen fruit. In fact they succeed only in serving someone accomplished in knowledge and conduct. This is the first cause of quitting this supreme knowledge and conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကုဒါလပိဋကံ အာဒါယ အရညဝနံ အဇ္ဈောဂါဟတိ: ‘ကန္ဒမူလဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ'တိ၊ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ ဒုတိယံ အပါယမုခံ ဘဝတိ၊
Furthermore, take some ascetic or brahmin who, not managing to obtain this supreme knowledge and conduct or to get by eating fallen fruit, plunges into a wilderness region carrying a spade and basket, thinking they will get by eating tubers and fruit. In fact they succeed only in serving someone accomplished in knowledge and conduct. This is the second cause of quitting this supreme knowledge and conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ဂါမသာမန္တံ ဝါ နိဂမသာမန္တံ ဝါ အဂျာဂါရံ ကရိတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အစ္ဆတိ၊ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ တတိယံ အပါယမုခံ ဘဝတိ၊
Furthermore, take some ascetic or brahmin who, not managing to obtain this supreme knowledge and conduct, or to get by eating fallen fruit, or to get by eating tubers and fruit, sets up a fire chamber in the neighborhood of a village or town and dwells there serving the sacred flame. In fact they succeed only in serving someone accomplished in knowledge and conduct. This is the third cause of quitting this supreme knowledge and conduct.
ပုန စပရံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓေကစ္စော သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ ဣမံ စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော အဂ္ဂိပါရိစရိယဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော စာတုမဟာပထေ စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာ အစ္ဆတိ: ‘ယော ဣမာဟိ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂမိဿတိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ, တမဟံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ပဋိပူဇေဿာမီ'တိ၊ သော အညဒတ္ထု ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နဿေဝ ပရိစာရကော သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣဒံ စတုတ္ထံ အပါယမုခံ ဘဝတိ၊ ဣမာယ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ဣမာနိ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ၊
Furthermore, take some ascetic or brahmin who, not managing to obtain this supreme knowledge and conduct, or to get by eating fallen fruit, or to get by eating tubers and fruit, or to serve the sacred flame, sets up a four-doored fire chamber at the crossroads and dwells there, thinking: ‘When an ascetic or brahmin comes from the four quarters, I will honor them as best I can.’ In fact they succeed only in serving someone accomplished in knowledge and conduct. This is the fourth cause of quitting this supreme knowledge and conduct. These are the four causes of quitting this supreme knowledge and conduct.
တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိ နု တွံ ဣမာယ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သန္ဒိဿသိ သာစရိယကော”တိ?
What do you think, Ambaṭṭha? Is this supreme knowledge and conduct seen in your own tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ၊ ကောစာဟံ, ဘော ဂေါတမ, သာစရိယကော, ကာ စ အနုတ္တရာ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါ? အာရကာဟံ, ဘော ဂေါတမ, အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ သာစရိယကော”တိ၊
“No, Master Gotama. Who am I and my tradition compared with the supreme knowledge and conduct? We are far from that.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိ နု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ခါရိဝိဓမာဒါယ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟသိ သာစရိယကော: ‘ပဝတ္တဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ'”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Since you’re not managing to obtain this supreme knowledge and conduct, have you with your tradition plunged into a wilderness region carrying your stuff with a shoulder-pole, thinking you will get by eating fallen fruit?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိ နု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကုဒါလပိဋကံ အာဒါယ အရညဝနမဇ္ဈောဂါဟသိ သာစရိယကော: ‘ကန္ဒမူလဖလဘောဇနော ဘဝိဿာမီ'”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Have you with your tradition … plunged into a wilderness region carrying a spade and basket, thinking you will get by eating tubers and fruit?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိ နု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ဂါမသာမန္တံ ဝါ နိဂမသာမန္တံ ဝါ အဂျာဂါရံ ကရိတွာ အဂ္ဂိံ ပရိစရန္တော အစ္ဆသိ သာစရိယကော”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Have you with your tradition … set up a fire chamber in the neighborhood of a village or town and dwelt there serving the sacred flame?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, အပိ နု တွံ ဣမဉ္စေဝ အနုတ္တရံ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒံ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ပဝတ္တဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော ကန္ဒမူလဖလဘောဇနတဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော အဂ္ဂိပါရိစရိယဉ္စ အနဘိသမ္ဘုဏမာနော စာတုမဟာပထေ စတုဒွါရံ အဂါရံ ကရိတွာ အစ္ဆသိ သာစရိယကော: ‘ယော ဣမာဟိ စတူဟိ ဒိသာဟိ အာဂမိဿတိ သမဏော ဝါ ဗြာဟ္မဏော ဝါ, တံ မယံ ယထာသတ္တိ ယထာဗလံ ပဋိပူဇေဿာမာ'”တိ?
“What do you think, Ambaṭṭha? Have you with your tradition … set up a four-doored fire chamber at the crossroads and dwelt there, thinking: ‘When an ascetic or brahmin comes from the four quarters, I will honor them as best I can’?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣမာယ စေဝ တွံ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ ပရိဟီနော သာစရိယကော၊ ယေ စိမေ အနုတ္တရာယ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပဒါယ စတ္တာရိ အပါယမုခါနိ ဘဝန္တိ, တတော စ တွံ ပရိဟီနော သာစရိယကော၊ ဘာသိတာ ခေါ ပန တေ ဧသာ, အမ္ဗဋ္ဌ, အာစရိယေန ဗြာဟ္မဏေန ပေါက္ခရသာတိနာ ဝါစာ: ‘ကေ စ မုဏ္ဍကာ သမဏကာ ဣဗ္ဘာ ကဏှာ ဗန္ဓုပါဒါပစ္စာ, ကာ စ တေဝိဇ္ဇာနံ ဗြာဟ္မဏာနံ သာကစ္ဆာ'တိ အတ္တနာ အာပါယိကောပိ အပရိပူရမာနော၊ ပဿ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယာဝ အပရဒ္ဓဉ္စ တေ ဣဒံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ၊
“So you with your tradition are not only inferior to the supreme knowledge and conduct, you are even inferior to the four causes of quitting the supreme knowledge and conduct. But you have been told this by your teacher, the brahmin Pokkharasādi: ‘Who are these shavelings, fake ascetics, primitives, black spawn from the feet of our kinsman compared with conversation with the brahmins of the three knowledges?” Yet he himself has not even fulfilled one of the quittings! See, Ambaṭṭha, how your teacher Pokkharasādi has wronged you.
၆၊ ပုဗ္ဗကဲသိဘာဝါနုယောဂ
6. Being Like the Sages of the Past
ဗြာဟ္မဏော ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ပေါက္ခရသာတိ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ဒတ္တိကံ ဘုဉ္ဇတိ၊ တဿ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒါတိ၊ ယဒါပိ တေန မန္တေတိ, တိရောဒုဿန္တေန မန္တေတိ၊ ယဿ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, ဓမ္မိကံ ပယာတံ ဘိက္ခံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ, ကထံ တဿ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော သမ္မုခီဘာဝမ္ပိ န ဒဒေယျ၊ ပဿ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယာဝ အပရဒ္ဓဉ္စ တေ ဣဒံ အာစရိယဿ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ၊
Pokkharasādi lives off an endowment provided by King Pasenadi of Kosala. But the king won’t even grant him an audience face to face. When he consults, he does so behind a curtain. Why wouldn’t the king grant a face to face audience with someone who’d receive his legitimate presentation of food? See, Ambaṭṭha, how your teacher Pokkharasādi has wronged you.
တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ဣဓ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော ဟတ္ထိဂီဝါယ ဝါ နိသိန္နော အဿပိဋ္ဌေ ဝါ နိသိန္နော ရထူပတ္ထရေ ဝါ ဌိတော ဥဂ္ဂေဟိ ဝါ ရာဇညေဟိ ဝါ ကိဉ္စိဒေဝ မန္တနံ မန္တေယျ၊ သော တမှာ ပဒေသာ အပက္ကမ္မ ဧကမန္တံ တိဋ္ဌေယျ၊ အထ အာဂစ္ဆေယျ သုဒ္ဒေါ ဝါ သုဒ္ဒဒါသော ဝါ, တသ္မိံ ပဒေသေ ဌိတော တဒေဝ မန္တနံ မန္တေယျ: ‘ဧဝမ္ပိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အာဟ, ဧဝမ္ပိ ရာဇာ ပသေနဒိ ကောသလော အာဟာ'တိ၊ အပိ နု သော ရာဇဘဏိတံ ဝါ ဘဏတိ ရာဇမန္တနံ ဝါ မန္တေတိ? ဧတ္တာဝတာ သော အဿ ရာဇာ ဝါ ရာဇမတ္တော ဝါ”တိ?
What do you think, Ambaṭṭha? Suppose King Pasenadi was holding consultations with warrior-chiefs or chieftains while sitting on an elephant’s neck or on horseback, or while standing on the mat in a chariot. And suppose he’d get down from that place and stand aside. Then along would come a worker or their bondservant, who’d stand in the same place and continue the consultation: ‘This is what King Pasenadi says, and this too is what the king says.’ Though he spoke the king’s words and gave the king’s advice, does that qualify him to be the king or the king’s minister?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ဧဝမေဝ ခေါ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ယေ တေ အဟေသုံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ—အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင်္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု: ‘တျာဟံ မန္တေ အဓိယာမိ သာစရိယကော'တိ, တာဝတာ တွံ ဘဝိဿသိ ဣသိ ဝါ ဣသိတ္ထာယ ဝါ ပဋိပန္နောတိ နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
“In the same way, Ambaṭṭha, the ancient seers of the brahmins were Aṭṭhaka, Vāmaka, Vāmadeva, Vessāmitta, Yamadaggi, Aṅgīrasa, Bhāradvāja, Vāseṭṭha, Kassapa, and Bhagu. They were the authors and propagators of the hymns. Their hymnal was sung and propagated and compiled in ancient times; and these days, brahmins continue to sing and chant it, chanting what was chanted and teaching what was taught. You might imagine that, since you’ve learned their hymns by heart in your own tradition, that makes you a seer or someone on the path to becoming a seer. But that is not possible.
တံ ကိံ မညသိ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကိန္တိ တေ သုတံ ဗြာဟ္မဏာနံ ဝုဒ္ဓါနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပါစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ—ယေ တေ အဟေသုံ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ—အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင်္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, ဧဝံ သု တေ သုနှာတာ သုဝိလိတ္တာ ကပ္ပိတကေသမဿူ အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာဘရဏာ ဩဒါတဝတ္ထဝသနာ ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ သမပ္ပိတာ သမင်္ဂီဘူတာ ပရိစာရေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော”တိ?
What do you think, Ambaṭṭha? According to what you have heard from elderly and senior brahmins, the teachers of teachers, did those ancient brahmin seers—nicely bathed and anointed, with hair and beard dressed, bedecked with jewels, earrings, and bracelets, dressed in white—amuse themselves, supplied and provided with the five kinds of sensual stimulation, like you do today in your tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ …ပေ… ဧဝံ သု တေ သာလီနံ ဩဒနံ သုစိမံသူပသေစနံ ဝိစိတကာဠကံ အနေကသူပံ အနေကဗျဉ္ဇနံ ပရိဘုဉ္ဇန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော”တိ?
“Did they eat boiled fine rice, garnished with clean meat, with the dark grains picked out, served with many soups and sauces, like you do today in your tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ …ပေ… ဧဝံ သု တေ ဝေဌကနတပဿာဟိ နာရီဟိ ပရိစာရေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော”တိ?
“Did they amuse themselves with girls wearing thongs that show off their curves, like you do today in your tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ …ပေ… ဧဝံ သု တေ ကုတ္တဝါလေဟိ ဝဠဝါရထေဟိ ဒီဃာဟိ ပတောဒလဋ္ဌီဟိ ဝါဟနေ ဝိတုဒေန္တာ ဝိပရိယာယန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော”တိ?
“Did they drive about in chariots drawn by mares with plaited manes, whipping and lashing them onward with long goads, like you do today in your tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ …ပေ… ဧဝံ သု တေ ဥက္ကိဏ္ဏပရိခါသု ဩက္ခိတ္တပလိဃာသု နဂရူပကာရိကာသု ဒီဃာသိဝုဓေဟိ ပုရိသေဟိ ရက္ခာပေန္တိ, သေယျထာပိ တွံ ဧတရဟိ သာစရိယကော”တိ?
“Did they get men with long swords to guard them in fortresses with moats dug and barriers in place, like you do today in your tradition?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ဣတိ ခေါ, အမ္ဗဋ္ဌ, နေဝ တွံ ဣသိ န ဣသိတ္ထာယ ပဋိပန္နော သာစရိယကော၊ ယဿ ခေါ ပန, အမ္ဗဋ္ဌ, မယိ ကင်္ခါ ဝါ ဝိမတိ ဝါ သော မံ ပဉှေန, အဟံ ဝေယျာကရဏေန သောဓိဿာမီ”တိ၊
“So, Ambaṭṭha, in your own tradition you are neither seer nor someone on the path to becoming a seer. Whoever has any doubt or uncertainty about me, let them ask me and I will clear up their doubts with my answer.”
၇၊ ဒွေလက္ခဏာဒဿန
7. Seeing the Two Marks
အထ ခေါ ဘဂဝါ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ စင်္ကမံ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ၊ အမ္ဗဋ္ဌောပိ မာဏဝေါ ဝိဟာရာ နိက္ခမ္မ စင်္ကမံ အဗ္ဘုဋ္ဌာသိ၊ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝန္တံ စင်္ကမန္တံ အနုစင်္ကမမာနော ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ၊ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ—ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယှေ ပဟူတဇိဝှတာယ စ၊
Then the Buddha came out of his dwelling and proceeded to begin walking mindfully, and Ambaṭṭha did likewise. Then while walking beside the Buddha, Ambaṭṭha scrutinized his body for the thirty-two marks of a great man. He saw all of them except for two, which he had doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.
အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “ပဿတိ ခေါ မေ အယံ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ၊ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ—ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယှေ ပဟူတဇိဝှတာယ စာ”တိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ၊ ယထာ အဒ္ဒသ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှါယ ဆာဒေသိ၊
Then it occurred to the Buddha, “This brahmin student Ambaṭṭha sees all the marks except for two, which he has doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.” Then the Buddha used his psychic power to will that Ambaṭṭha would see his private parts covered in a foreskin. And he stuck out his tongue and stroked back and forth on his ear holes and nostrils, and covered his entire forehead with his tongue.
အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿ ဧတဒဟောသိ: “သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ, နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ”တိ၊
Then Ambaṭṭha thought, “The ascetic Gotama possesses the thirty-two marks completely, lacking none.”
ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ, ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ”တိ၊
He said to the Buddha, “Well, now, sir, I must go. I have many duties, and much to do.”
“ယဿဒါနိ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, ကာလံ မညသီ”တိ၊ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ဝဠဝါရထမာရုယှ ပက္ကာမိ၊
“Please, Ambaṭṭha, go at your convenience.” Then Ambaṭṭha mounted his mare-drawn chariot and left.
တေန ခေါ ပန သမယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဥက္ကဋ္ဌာယ နိက္ခမိတွာ မဟတာ ဗြာဟ္မဏဂဏေန သဒ္ဓိံ သကေ အာရာမေ နိသိန္နော ဟောတိ အမ္ဗဋ္ဌံယေဝ မာဏဝံ ပဋိမာနေန္တော၊ အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယေန သကော အာရာမော တေန ပါယာသိ၊ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ, ယာနေန ဂန္တွာ ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ အဘိဝါဒေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဧတဒဝေါစ:
Now at that time the brahmin Pokkharasādi had come out from Ukkaṭṭhā together with a large group of brahmins and was sitting in his own park just waiting for Ambaṭṭha. Then Ambaṭṭha entered the park. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and approached the brahmin Pokkharasādi on foot. He bowed and sat down to one side, and Pokkharasādi said to him:
“ကစ္စိ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အဒ္ဒသ တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမန်”တိ?
“I hope, dear Ambaṭṭha, you saw the Master Gotama?”
“အဒ္ဒသာမ ခေါ မယံ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမန်”တိ၊
“I saw him, sir.”
“ကစ္စိ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ တထာ သန္တံယေဝ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော နော အညထာ; ကစ္စိ ပန သော ဘဝံ ဂေါတမော တာဒိသော နော အညာဒိသော”တိ?
“Well, does he live up to his reputation or not?”
“တထာ သန္တံယေဝ, ဘော, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သဒ္ဒေါ အဗ္ဘုဂ္ဂတော နော အညထာ, တာဒိသောဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော နော အညာဒိသော၊ သမန္နာဂတော စ သော ဘဝံ ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ”တိ၊
“He does, sir. Master Gotama possesses the thirty-two marks completely, lacking none.”
“အဟု ပန တေ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ?
“And did you have some discussion with him?”
“အဟု ခေါ မေ, ဘော, သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ၊
“I did.”
“ယထာ ကထံ ပန တေ, တာတ အမ္ဗဋ္ဌ, အဟု သမဏေန ဂေါတမေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ? အထ ခေါ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ ယာဝတကော အဟောသိ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အာရောစေသိ၊
“And what kind of discussion did you have with him?” Then Ambaṭṭha informed Pokkharasādi of all they had discussed.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ဧတဒဝေါစ: “အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, ပဏ္ဍိတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, ဗဟုဿုတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, တေဝိဇ္ဇက, ဧဝရူပေန ကိရ, ဘော, ပုရိသော အတ္ထစရကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျ၊ ယဒေဝ ခေါ တွံ, အမ္ဗဋ္ဌ, တံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ ဧဝံ အာသဇ္ဇ အာသဇ္ဇ အဝစာသိ, အထ ခေါ သော ဘဝံ ဂေါတမော အမှေပိ ဧဝံ ဥပနေယျ ဥပနေယျ အဝစ၊ အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, ပဏ္ဍိတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, ဗဟုဿုတက, အဟော ဝတ ရေ အမှာကံ, တေဝိဇ္ဇက, ဧဝရူပေန ကိရ, ဘော, ပုရိသော အတ္ထစရကေန ကာယဿ ဘေဒါ ပရံ မရဏာ အပါယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပါတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇေယျာ”တိ, ကုပိတော အနတ္တမနော အမ္ဗဋ္ဌံ မာဏဝံ ပဒသာယေဝ ပဝတ္တေသိ၊ ဣစ္ဆတိ စ တာဝဒေဝ ဘဂဝန္တံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ၊
Then Pokkharasādi said to Ambaṭṭha, “Oh, our bloody fake scholar, our fake learned man, who pretends to be proficient in the three Vedas! A man who behaves like this ought, when their body breaks up, after death, to be reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. It’s only because you repeatedly attacked Master Gotama like that that he kept bringing up charges against us!” Angry and upset, he kicked Ambaṭṭha over, and wanted to go and see the Buddha right away.
၈၊ ပေါက္ခရသာတိဗုဒ္ဓူပသင်္ကမန
8. Pokkharasādi Visits the Buddha
အထ ခေါ တေ ဗြာဟ္မဏာ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ ဧတဒဝေါစုံ: “အတိဝိကာလော ခေါ, ဘော, အဇ္ဇ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိတုံ၊ သွေဒါနိ ဘဝံ ပေါက္ခရသာတိ သမဏံ ဂေါတမံ ဒဿနာယ ဥပသင်္ကမိဿတီ”တိ၊
Then those brahmins said to Pokkharasādi, “It’s much too late to visit the ascetic Gotama today. You can visit him tomorrow.”
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ သကေ နိဝေသနေ ပဏီတံ ခါဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒါပေတွာ ယာနေ အာရောပေတွာ ဥက္ကာသု ဓာရိယမာနာသု ဥက္ကဋ္ဌာယ နိယျာသိ, ယေန ဣစ္ဆာနင်္ဂလဝနသဏ္ဍော တေန ပါယာသိ၊ ယာဝတိကာ ယာနဿ ဘူမိ ယာနေန ဂန္တွာ, ယာနာ ပစ္စောရောဟိတွာ ပတ္တိကောဝ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ၊ ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ, သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အာဂမာ နု ခွိဓ, ဘော ဂေါတမ, အမှာကံ အန္တေဝါသီ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ”တိ?
So Pokkharasādi had delicious fresh and cooked foods prepared in his own home. Then he mounted a carriage and, with attendants carrying torches, set out from Ukkaṭṭhā for the forest near Icchānaṅgala. He went by carriage as far as the terrain allowed, then descended and entered the monastery on foot. He went up to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha, “Master Gotama, has my pupil, the student Ambaṭṭha, come here?”
“အာဂမာ ခေါ တေ, ဗြာဟ္မဏ, အန္တေဝါသီ အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ”တိ၊
“Yes he has, brahmin.”
“အဟု ပန တေ, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ?
“And did you have some discussion with him?”
“အဟု ခေါ မေ, ဗြာဟ္မဏ, အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ၊
“I did.”
“ယထာကထံ ပန တေ, ဘော ဂေါတမ, အဟု အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကောစိဒေဝ ကထာသလ္လာပေါ”တိ? အထ ခေါ ဘဂဝါ ယာဝတကော အဟောသိ အမ္ဗဋ္ဌေန မာဏဝေန သဒ္ဓိံ ကထာသလ္လာပေါ, တံ သဗ္ဗံ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ အာရောစေသိ၊
“And what kind of discussion did you have with him?” Then the Buddha informed Pokkharasādi of all they had discussed.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဗာလော, ဘော ဂေါတမ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ, ခမတု ဘဝံ ဂေါတမော အမ္ဗဋ္ဌဿ မာဏဝဿာ”တိ၊
Then Pokkharasādi said to the Buddha, “Ambaṭṭha is a fool, Master Gotama. Please forgive him.”
“သုခီ ဟောတု, ဗြာဟ္မဏ, အမ္ဗဋ္ဌော မာဏဝေါ”တိ၊
“May the student Ambaṭṭha be happy, brahmin.”
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကာယေ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ၊ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ—ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယှေ ပဟူတဇိဝှတာယ စ၊
Then Pokkharasādi scrutinized the Buddha’s body for the thirty-two marks of a great man. He saw all of them except for two, which he had doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.
အထ ခေါ ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ: “ပဿတိ ခေါ မေ အယံ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယျေန ဌပေတွာ ဒွေ၊ ဒွီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင်္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ—ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယှေ ပဟူတဇိဝှတာယ စာ”တိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ တထာရူပံ ဣဒ္ဓါဘိသင်္ခါရံ အဘိသင်္ခါသိ ယထာ အဒ္ဒသ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယှံ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ဇိဝှံ နိန္နာမေတွာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝှါယ ဆာဒေသိ၊
Then it occurred to the Buddha, “Pokkharasādi sees all the marks except for two, which he has doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.” Then the Buddha used his psychic power to will that Pokkharasādi would see his private parts covered in a foreskin. And he stuck out his tongue and stroked back and forth on his ear holes and nostrils, and covered his entire forehead with his tongue.
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ဧတဒဟောသိ: “သမန္နာဂတော ခေါ သမဏော ဂေါတမော ဒွတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ နော အပရိပုဏ္ဏေဟီ”တိ၊
Pokkharasādi thought, “The ascetic Gotama possesses the thirty-two marks completely, lacking none.”
ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဓိဝါသေတု မေ ဘဝံ ဂေါတမော အဇ္ဇတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေနာ”တိ၊ အဓိဝါသေသိ ဘဂဝါ တုဏှီဘာဝေန၊
He said to the Buddha, “Would Master Gotama together with the bhikkhu Saṅgha please accept today’s meal from me?” The Buddha consented with silence.
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝတော အဓိဝါသနံ ဝိဒိတွာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစေသိ: “ကာလော, ဘော ဂေါတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တန်”တိ၊ အထ ခေါ ဘဂဝါ ပုဗ္ဗဏှသမယံ နိဝါသေတွာ ပတ္တစီဝရမာဒါယ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင်္ဃေန ယေန ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ နိဝေသနံ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ၊ အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ပဏီတေန ခါဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝါရေသိ, မာဏဝကာပိ ဘိက္ခုသင်္ဃံ၊ အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပါဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊
Then, knowing that the Buddha had consented, Pokkharasādi announced the time to him, “It’s time, Master Gotama, the meal is ready.” Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to the home of Pokkharasādi together with the bhikkhu Saṅgha, where he sat on the seat spread out. Then Pokkharasādi served and satisfied the Buddha with his own hands with delicious fresh and cooked foods, while his students served the Saṅgha. When the Buddha had eaten and washed his hand and bowl, Pokkharasādi took a low seat and sat to one side.
ဧကမန္တံ နိသိန္နဿ ခေါ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ ဘဂဝါ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယျထိဒံ—ဒါနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ; ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သင်္ကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ၊ ယဒါ ဘဂဝါ အညာသိ ဗြာဟ္မဏံ ပေါက္ခရသာတိံ ကလ္လစိတ္တံ မုဒုစိတ္တံ ဝိနီဝရဏစိတ္တံ ဥဒဂ္ဂစိတ္တံ ပသန္နစိတ္တံ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓါနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ—ဒုက္ခံ သမုဒယံ နိရောဓံ မဂ္ဂံ၊ သေယျထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏှေယျ; ဧဝမေဝ ဗြာဟ္မဏဿ ပေါက္ခရသာတိဿ တသ္မိညေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပါဒိ: “ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန်”တိ၊
Then the Buddha taught him step by step, with a talk on giving, ethical conduct, and heaven. He explained the drawbacks of sensual pleasures, so sordid and corrupt, and the benefit of renunciation. And when the Buddha knew that Pokkharasādi’s mind was ready, pliable, rid of hindrances, elated, and confident he explained the special teaching of the Buddhas: suffering, its origin, its cessation, and the path. Just as a clean cloth rid of stains would properly absorb dye, in that very seat the stainless, immaculate vision of the Dhamma arose in the brahmin Pokkharasādi: “Everything that has a beginning has an end.”
၉၊ ပေါက္ခရသာတိဥပါသကတ္တပဋိဝေဒနာ
9. Pokkharasādi Declares Himself a Lay Follower
အထ ခေါ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဒိဋ္ဌဓမ္မော ပတ္တဓမ္မော ဝိဒိတဓမ္မော ပရိယောဂါဠှဓမ္မော တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဂတကထင်္ကထော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော အပရပ္ပစ္စယော သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ၊ သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ: ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ'တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော၊ ဧသာဟံ, ဘော ဂေါတမ, သပုတ္တော သဘရိယော သပရိသော သာမစ္စော ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ၊ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ၊
Then Pokkharasādi saw, attained, understood, and fathomed the Dhamma. He went beyond doubt, got rid of indecision, and became self-assured and independent of others regarding the Teacher’s instructions. He said to the Buddha, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, just so has Master Gotama made the Teaching clear in many ways. Together with my children, wives, retinue, and ministers, I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.
ယထာ စ ဘဝံ ဂေါတမော ဥက္ကဋ္ဌာယ အညာနိ ဥပါသကကုလာနိ ဥပသင်္ကမတိ, ဧဝမေဝ ဘဝံ ဂေါတမော ပေါက္ခရသာတိကုလံ ဥပသင်္ကမတု၊ တတ္ထ ယေ တေ မာဏဝကာ ဝါ မာဏဝိကာ ဝါ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ အဘိဝါဒေဿန္တိ ဝါ ပစ္စုဋ္ဌိဿန္တိ ဝါ အာသနံ ဝါ ဥဒကံ ဝါ ဒဿန္တိ စိတ္တံ ဝါ ပသာဒေဿန္တိ, တေသံ တံ ဘဝိဿတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခါယာ”တိ၊
Just as Master Gotama visits other devoted families in Ukkaṭṭhā, may he visit mine. The brahmin boys and girls there will bow to you, rise in your presence, give you a seat and water, and gain confidence in their hearts. That will be for their lasting welfare and happiness.”
“ကလျာဏံ ဝုစ္စတိ, ဗြာဟ္မဏာ”တိ၊
“That’s nice of you to say, householder.”
အမ္ဗဋ္ဌသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ တတိယံ၊
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]