Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தீ³க⁴னிகாய (டீகா) • Dīghanikāya (ṭīkā)

    3. அம்ப³ட்ட²ஸுத்தவண்ணனா

    3. Ambaṭṭhasuttavaṇṇanā

    அத்³தா⁴னக³மனவண்ணனா

    Addhānagamanavaṇṇanā

    254. அபுப்³ப³பத³வண்ணனாதி அத்த²ஸங்வண்ணனாவஸேன ஹெட்டா² அக்³க³ஹிததாய அபுப்³ப³ஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ வண்ணனா அத்த²விப⁴ஜனா. ‘‘ஹித்வா புனப்புனாக³தமத்த²’’ந்தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.க³ந்தா²ரம்ப⁴கதா²) ஹி வுத்தங். ஜனபதி³னோதி ஜனபத³வந்தோ, ஜனபத³ஸ்ஸ வா இஸ்ஸரா ராஜகுமாரா கொ³த்தவஸேன கோஸலா நாம. யதி³ ஏகோ ஜனபதோ³, கத²ங் ப³ஹுவசனந்தி ஆஹ ‘‘ரூள்ஹிஸத்³தே³னா’’தி. அக்க²ரசிந்தகா ஹி ஈதி³ஸேஸு டா²னேஸு யுத்தே விய ஈதி³ஸலிங்க³வசனானி இச்ச²ந்தி, அயமெத்த² ரூள்ஹி யதா² அஞ்ஞத்த²பி ‘‘குரூஸு விஹரதி, அங்கே³ஸு விஹரதீ’’தி ச. தப்³பி³ஸேஸனேபி ஜனபத³-ஸத்³தே³ ஜாதி-ஸத்³தே³ ஏகவசனமேவ. போராணா பனாதி பன-ஸத்³தோ³ விஸேஸத்த²ஜோதனோ, தேன புது²அத்த²விஸயதாய ஏவஞ்சேதங் புது²வசனந்தி வக்க²மானவிஸேஸங் ஜோதேதி. ப³ஹுப்பபே⁴தோ³ ஹி ஸோ பதே³ஸோ தியோஜனஸதபரிமாணதாய. நங்க³லானிபி ச²ட்³டெ³த்வாதி கம்மப்பஹானவஸேன நங்க³லானிபி பஹாய, நித³ஸ்ஸனமத்தஞ்சேதங். ந கேவலங் கஸ்ஸகா ஏவ, அத² கோ² அஞ்ஞேபி மனுஸ்ஸா அத்தனோ அத்தனோ கிச்சங் பஹாய தத்த² ஸன்னிபதிங்ஸு. ‘‘ஸோ பதே³ஸோ’’தி பதே³ஸஸாமஞ்ஞதோ வுத்தங், வசனவிபல்லாஸேன வா, தே பதே³ஸாதி அத்தோ². கோஸலாதி வுச்சதி குஸலா ஏவ கோஸலாதி கத்வா.

    254.Apubbapadavaṇṇanāti atthasaṃvaṇṇanāvasena heṭṭhā aggahitatāya apubbassa padassa vaṇṇanā atthavibhajanā. ‘‘Hitvā punappunāgatamattha’’nti (dī. ni. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā) hi vuttaṃ. Janapadinoti janapadavanto, janapadassa vā issarā rājakumārā gottavasena kosalā nāma. Yadi eko janapado, kathaṃ bahuvacananti āha ‘‘rūḷhisaddenā’’ti. Akkharacintakā hi īdisesu ṭhānesu yutte viya īdisaliṅgavacanāni icchanti, ayamettha rūḷhi yathā aññatthapi ‘‘kurūsu viharati, aṅgesu viharatī’’ti ca. Tabbisesanepi janapada-sadde jāti-sadde ekavacanameva. Porāṇā panāti pana-saddo visesatthajotano, tena puthuatthavisayatāya evañcetaṃ puthuvacananti vakkhamānavisesaṃ joteti. Bahuppabhedo hi so padeso tiyojanasataparimāṇatāya. Naṅgalānipi chaḍḍetvāti kammappahānavasena naṅgalānipi pahāya, nidassanamattañcetaṃ. Na kevalaṃ kassakā eva, atha kho aññepi manussā attano attano kiccaṃ pahāya tattha sannipatiṃsu. ‘‘So padeso’’ti padesasāmaññato vuttaṃ, vacanavipallāsena vā, te padesāti attho. Kosalāti vuccati kusalā eva kosalāti katvā.

    சாரிகந்தி சரணங், சரணங் வா சாரோ, ஸோ ஏவ சாரிகா. தயித³ங் மக்³க³க³மனங் இதா⁴தி⁴ப்பேதங், ந சுண்ணிகக³மனமத்தந்தி ஆஹ ‘‘அத்³தா⁴னக³மனங் க³ச்ச²ந்தோ’’தி. தங் விபா⁴கே³ன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘சாரிகா ச நாமேஸா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² தூ³ரேபீதி நாதிதூ³ரேபி. ஸஹஸா க³மனந்தி ஸீக⁴க³மனங். மஹாகஸ்ஸபபச்சுக்³க³மனாதி³ங் ஏகதே³ஸேன வத்வா வனவாஸீதிஸ்ஸஸாமணேரஸ்ஸ வத்து²ங் வித்தா²ரெத்வா ஜனபத³சாரிகங் கதே²துங் ‘‘ப⁴க³வா ஹீ’’திஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். ஆகாஸகா³மீஹி ஏவ ஸத்³தி⁴ங் க³ந்துகாமோ ‘‘ச²ளபி⁴ஞ்ஞானங் ஆரோசேஹீ’’தி ஆஹ.

    Cārikanti caraṇaṃ, caraṇaṃ vā cāro, so eva cārikā. Tayidaṃ maggagamanaṃ idhādhippetaṃ, na cuṇṇikagamanamattanti āha ‘‘addhānagamanaṃ gacchanto’’ti. Taṃ vibhāgena dassetuṃ ‘‘cārikā ca nāmesā’’tiādi vuttaṃ. Tattha dūrepīti nātidūrepi. Sahasā gamananti sīghagamanaṃ. Mahākassapapaccuggamanādiṃ ekadesena vatvā vanavāsītissasāmaṇerassa vatthuṃ vitthāretvā janapadacārikaṃ kathetuṃ ‘‘bhagavā hī’’tiādi āraddhaṃ. Ākāsagāmīhi eva saddhiṃ gantukāmo ‘‘chaḷabhiññānaṃ ārocehī’’ti āha.

    ஸங்க⁴கம்மவஸேன ஸிஜ்ஜ²மானாபி உபஸம்பதா³ ஸத்து² ஆணாவஸேனேவ ஸிஜ்ஜ²னதோ ‘‘பு³த்³த⁴தா³யஜ்ஜங் தே த³ஸ்ஸாமீ’’தி வுத்தந்தி வத³ந்தி. அபரே பன அபரிபுண்ணவீஸதிவஸ்ஸஸ்ஸேவ தஸ்ஸ உபஸம்பத³ங் அனுஜானந்தோ ‘‘த³ஸ்ஸாமீ’’தி அவோசாதி வத³ந்தி. உபஸம்பாதெ³த்வாதி த⁴ம்மஸேனாபதினா உபஜ்ஜா²யேன உபஸம்பாதெ³த்வா.

    Saṅghakammavasena sijjhamānāpi upasampadā satthu āṇāvaseneva sijjhanato ‘‘buddhadāyajjaṃ te dassāmī’’ti vuttanti vadanti. Apare pana aparipuṇṇavīsativassasseva tassa upasampadaṃ anujānanto ‘‘dassāmī’’ti avocāti vadanti. Upasampādetvāti dhammasenāpatinā upajjhāyena upasampādetvā.

    நவயோஜனஸதிகம்பி டா²னங் மஜ்ஜி²மதே³ஸபரியாபன்னமேவ, ததோ பரங் நாதி⁴ப்பேதங் துரிதசாரிகாவஸேன அக³மனதோ. ஸமந்தாதி க³தக³தட்டா²னஸ்ஸ சதூஸு பஸ்ஸேஸு ஸமந்ததோ. அஞ்ஞேனபி காரணேனாதி பி⁴க்கூ²னங் ஸமத²விபஸ்ஸனாதருணபா⁴வதோ அஞ்ஞேனபி மஜ்ஜி²மமண்ட³லே வேனெய்யானங் ஞாணபரிபாகாதி³காரணேன மஜ்ஜி²மமண்ட³லங் ஓஸரதி. ‘‘ஸத்தஹி வா’’திஆதி³ ‘‘ஏகமாஸங் வா’’திஆதி³னா வுத்தானுக்கமேன யோஜேதப்³ப³ங்.

    Navayojanasatikampi ṭhānaṃ majjhimadesapariyāpannameva, tato paraṃ nādhippetaṃ turitacārikāvasena agamanato. Samantāti gatagataṭṭhānassa catūsu passesu samantato. Aññenapi kāraṇenāti bhikkhūnaṃ samathavipassanātaruṇabhāvato aññenapi majjhimamaṇḍale veneyyānaṃ ñāṇaparipākādikāraṇena majjhimamaṇḍalaṃ osarati.‘‘Sattahi vā’’tiādi ‘‘ekamāsaṃ vā’’tiādinā vuttānukkamena yojetabbaṃ.

    ஸரீரபா²ஸுகத்தா²யாதி ஏகஸ்மிங்யேவ டா²னே நிப³த்³த⁴வாஸவஸேன உஸ்ஸன்னதா⁴துகஸ்ஸ ஸரீரஸ்ஸ விசரணேன பா²ஸுகத்தா²ய. அட்டு²ப்பத்திகாலாபி⁴கங்க²னத்தா²யாதி அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴பமஸுத்த (அ॰ நி॰ 7.72) மக⁴தே³வஜாதகாதி³ (ஜா॰ 1.1.9) தே³ஸனானங் விய த⁴ம்மதே³ஸனாய அட்டு²ப்பத்திகாலங் ஆகங்க²மானேன. ஸுராபானஸிக்கா²பத³பஞ்ஞாபனே (பாசி॰ 328) விய ஸிக்கா²பத³பஞ்ஞாபனத்தா²ய. போ³த⁴னெய்யஸத்தே அங்கு³லிமாலாதி³கே (ம॰ நி॰ 2.347) போ³த⁴னத்தா²ய. கஞ்சி, கதிபயே வா புக்³க³லே உத்³தி³ஸ்ஸ சாரிகா நிப³த்³த⁴சாரிகா. தத³ஞ்ஞா அனிப³த்³த⁴சாரிகா.

    Sarīraphāsukatthāyāti ekasmiṃyeva ṭhāne nibaddhavāsavasena ussannadhātukassa sarīrassa vicaraṇena phāsukatthāya. Aṭṭhuppattikālābhikaṅkhanatthāyāti aggikkhandhopamasutta (a. ni. 7.72) maghadevajātakādi (jā. 1.1.9) desanānaṃ viya dhammadesanāya aṭṭhuppattikālaṃ ākaṅkhamānena. Surāpānasikkhāpadapaññāpane (pāci. 328) viya sikkhāpadapaññāpanatthāya. Bodhaneyyasatte aṅgulimālādike (ma. ni. 2.347) bodhanatthāya. Kañci, katipaye vā puggale uddissa cārikā nibaddhacārikā. Tadaññā anibaddhacārikā.

    த³ஸஸஹஸ்ஸி லோகதா⁴துயாதி ஜாதிகெ²த்தபூ⁴தே த³ஸஸஹஸ்ஸசக்கவாளே. தத்த² ஹி ஸத்தே பரிபக்கிந்த்³ரியே பஸ்ஸிதுங் பு³த்³த⁴ஞாணங் அபி⁴னீஹரித்வா டி²தோ ப⁴க³வா ஞாணஜாலங் பத்த²ரதீதி வுச்சதி. ஸப்³ப³ஞ்ஞுதஞ்ஞாணஜாலஸ்ஸ அந்தோ பவிட்டோ²தி தஸ்ஸ ஞாணஸ்ஸ கோ³சரபா⁴வங் உபக³தோ. ப⁴க³வா கிர மஹாகருணாஸமாபத்திங் ஸமாபஜ்ஜித்வா ததோ வுட்டா²ய ‘‘யே ஸத்தா ப⁴ப்³பா³ பரிபாகஞாணா அஜ்ஜ மயா வினேதப்³பா³, தே மய்ஹங் ஞாணஸ்ஸ உபட்ட²ஹந்தூ’’தி சித்தங் அதி⁴ட்டா²ய ஸமன்னாஹரதி. தஸ்ஸ ஸஹ ஸமன்னாஹாரா ஏகோ வா த்³வே வா ப³ஹூ வா ததா³ வினயூபகா³ வேனெய்யா ஞாணஸ்ஸ ஆபாத²மாக³ச்ச²ந்தி அயமெத்த² பு³த்³தா⁴னுபா⁴வோ. ஏவம்பி ஆபாத²மாக³தானங் பன நேஸங் உபனிஸ்ஸயங் புப்³ப³சரியங் புப்³ப³ஹேதுங் ஸம்பதி வத்தமானஞ்ச படிபத்திங் ஓலோகேதி, தேனாஹ ‘‘அத² ப⁴க³வா’’திஆதி³. வாத³படிவாத³ங் கத்வாதி ‘‘ஏவங் நு தே அம்ப³ட்டா²’’திஆதி³னா மயா வுத்தவசனஸ்ஸ ‘‘யே ச கோ² தே போ⁴ கோ³தம முண்ட³கா ஸமணகா’’திஆதி³னா படிவசனங் கத்வா திக்க²த்துங் இப்³ப⁴வாத³னிபாதனவஸேன நானப்பகாரங் அஸம்பி⁴வாக்யங் ஸாது⁴ஸபா⁴வாய வாசாய வத்துங் அயுத்தவசனங் வக்க²தி. நிப்³பி³ஸேவனந்தி விக³ததுத³னங், மானத³ப்³ப³வஸேன அபக³தபரிப்ப²ந்த³னந்தி அத்தோ².

    Dasasahassi lokadhātuyāti jātikhettabhūte dasasahassacakkavāḷe. Tattha hi satte paripakkindriye passituṃ buddhañāṇaṃ abhinīharitvā ṭhito bhagavā ñāṇajālaṃ pattharatīti vuccati. Sabbaññutaññāṇajālassa anto paviṭṭhoti tassa ñāṇassa gocarabhāvaṃ upagato. Bhagavā kira mahākaruṇāsamāpattiṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya ‘‘ye sattā bhabbā paripākañāṇā ajja mayā vinetabbā, te mayhaṃ ñāṇassa upaṭṭhahantū’’ti cittaṃ adhiṭṭhāya samannāharati. Tassa saha samannāhārā eko vā dve vā bahū vā tadā vinayūpagā veneyyā ñāṇassa āpāthamāgacchanti ayamettha buddhānubhāvo. Evampi āpāthamāgatānaṃ pana nesaṃ upanissayaṃ pubbacariyaṃ pubbahetuṃ sampati vattamānañca paṭipattiṃ oloketi, tenāha ‘‘atha bhagavā’’tiādi. Vādapaṭivādaṃ katvāti ‘‘evaṃ nu te ambaṭṭhā’’tiādinā mayā vuttavacanassa ‘‘ye ca kho te bho gotama muṇḍakā samaṇakā’’tiādinā paṭivacanaṃ katvā tikkhattuṃ ibbhavādanipātanavasena nānappakāraṃ asambhivākyaṃ sādhusabhāvāya vācāya vattuṃ ayuttavacanaṃ vakkhati. Nibbisevananti vigatatudanaṃ, mānadabbavasena apagataparipphandananti attho.

    அவஸரிதப்³ப³ந்தி உபக³ந்தப்³ப³ங். இச்சா²னங்க³லேதி இத³ங் ததா³ ப⁴க³வதோ கோ³சரகா³மனித³ஸ்ஸனங் ஸமீபத்தே² பு⁴ம்மந்தி கத்வா. ‘‘இச்சா²னங்க³லவனஸண்டே³’’தி நிவாஸனட்டா²னத³ஸ்ஸனங் அதி⁴கரணே பு⁴ம்மந்தி. தது³ப⁴யங் விவரந்தோ ‘‘இச்சா²னங்க³லங் உபனிஸ்ஸாயா’’திஆதி³மாஹ. த⁴ம்மராஜஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ஸப்³ப³ஸோ அத⁴ம்மனிக்³க³ண்ஹனபரா படிபத்தி, ஸா ச ஸீலஸமாதி⁴பஞ்ஞாவஸேனாதி தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸீலக²ந்தா⁴வார’’ந்திஆதி³ வுத்தங். யதா²பி⁴ருசிதேனாதி தி³ப்³ப³விஹாராதீ³ஸு யேன யேன அத்தனோ அபி⁴ருசிதேன விஹாரேன.

    Avasaritabbanti upagantabbaṃ. Icchānaṅgaleti idaṃ tadā bhagavato gocaragāmanidassanaṃ samīpatthe bhummanti katvā. ‘‘Icchānaṅgalavanasaṇḍe’’ti nivāsanaṭṭhānadassanaṃ adhikaraṇe bhummanti. Tadubhayaṃ vivaranto ‘‘icchānaṅgalaṃ upanissāyā’’tiādimāha. Dhammarājassa bhagavato sabbaso adhammaniggaṇhanaparā paṭipatti, sā ca sīlasamādhipaññāvasenāti taṃ dassetuṃ ‘‘sīlakhandhāvāra’’ntiādi vuttaṃ. Yathābhirucitenāti dibbavihārādīsu yena yena attano abhirucitena vihārena.

    பொக்க²ரஸாதிவத்து²வண்ணனா

    Pokkharasātivatthuvaṇṇanā

    255. மந்தேதி இருப்³பே³தா³தி³மந்தஸத்தே². பொக்க²ரே கமலே ஸயமானோ நிஸீதீ³தி பொக்க²ரஸாதீ. ஸாதி வுச்சதி ஸமஸண்டா²னங், பொக்க²ரே ஸண்டா²னாவயவே ஜாதோதி ‘‘பொக்க²ரஸாதீ’’திபி வுச்சதி. ஸேதபொக்க²ரஸதி³ஸோதி ஸேதபது³மவண்ணோ. ஸுவட்டிதாதி வட்டபா⁴வஸ்ஸ யுத்தட்டா²னே ஸுட்டு² வட்டுலா. காளவங்க³திலகாதீ³னங் அபா⁴வேன ஸுபரிஸுத்³தா⁴.

    255.Manteti irubbedādimantasatthe. Pokkhare kamale sayamāno nisīdīti pokkharasātī. Sāti vuccati samasaṇṭhānaṃ, pokkhare saṇṭhānāvayave jātoti ‘‘pokkharasātī’’tipi vuccati. Setapokkharasadisoti setapadumavaṇṇo. Suvaṭṭitāti vaṭṭabhāvassa yuttaṭṭhāne suṭṭhu vaṭṭulā. Kāḷavaṅgatilakādīnaṃ abhāvena suparisuddhā.

    இமஸ்ஸ ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ கீதி³ஸோ புப்³ப³யோகோ³, யேன நங் ப⁴க³வா அனுக்³க³ண்ஹிதுங் தங் டா²னங் உபக³தோதி ஆஹ ‘‘அயங் பனா’’திஆதி³. பது³மக³ப்³பே⁴ நிப்³ப³த்தி தேனாயங் ஸங்ஸேத³ஜோ ஜாதோ. ந புப்ப²தீதி ந விகஸதி. ரஜதபி³ம்ப³கந்தி ரூபியமயங் ரூபகங்.

    Imassa brāhmaṇassa kīdiso pubbayogo, yena naṃ bhagavā anuggaṇhituṃ taṃ ṭhānaṃ upagatoti āha ‘‘ayaṃ panā’’tiādi. Padumagabbhe nibbatti tenāyaṃ saṃsedajo jāto. Na pupphatīti na vikasati. Rajatabimbakanti rūpiyamayaṃ rūpakaṃ.

    அஜ்ஜா²வஸதீதி எத்த² அதி⁴-ஸத்³தோ³ இஸ்ஸரியத்த²தீ³பனோ, ஸத்³தோ³ மரியாத³த்தோ²தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அபி⁴ப⁴வித்வா’’திஆதி³மாஹ. தேஹி யுத்தத்தா ஹி உக்கட்ட²ந்தி உபயோக³வசனங், தேனாஹ ‘‘உபஸக்³க³வஸேனா’’திஆதி³. யாய மரியாதா³யாதி யாய அவத்தா²ய. நக³ரஸ்ஸ வத்து²ந்தி ‘‘அயங் க²ணோ, ஸுமுஹுத்தங் மா அதிக்கமீ’’தி ரத்திவிபா⁴யனங் அனுரக்க²ந்தா ரத்தியங் உக்கா ட²பெத்வா உக்காஸு ஜலமானாஸு நக³ரஸ்ஸ வத்து²ங் அக்³க³ஹேஸுங், தஸ்மா உக்காஸு டி²தாதி உக்கட்டா², உக்காஸு விஜ்ஜோதயந்தீஸு டி²தா பதிட்டி²தாதி மூலவிபு⁴ஜாதி³பக்கே²பேன ஸத்³த³ஸித்³தி⁴ வேதி³தப்³பா³, நிருத்தினயேன வா உக்காஸு டி²தாஸு டி²தா ஆஸீதி உக்கட்டா². அபரே பன ப⁴ணந்தி ‘‘பூ⁴மிபா⁴க³ஸம்பத்தியா, உபகரணஸம்பத்தியா, மனுஸ்ஸஸம்பத்தியா ச தங் நக³ரங் உக்கட்ட²கு³ணயோக³தோ உக்கட்டா²தி நாமங் லபீ⁴’’தி . தஸ்ஸாதி ‘‘உக்கட்ட²’’ந்தி உபயோக³வஸேன வுத்தபத³ஸ்ஸ. அனுபயோக³த்தாதி விஸேஸனபா⁴வேன அனுபயுத்தத்தா. ஸேஸபதே³ஸூதி ‘‘ஸத்துஸ்ஸத³’’ந்திஆதி³பதே³ஸு. யதா²விதி⁴ ஹி அனுபயோகோ³ புரிமஸ்மிங். தத்தா²தி ‘‘உபஸக்³க³வஸேனா’’திஆதி³னா வுத்தவிதா⁴னே. ‘‘ஸத்³த³ஸத்த²தோ பரியேஸிதப்³ப³’’ந்தி ஏதேன ஸத்³த³லக்க²ணானுக³தோ வாயங் ஸத்³த³ப்பயோகோ³தி த³ஸ்ஸேதி. உபஅனுஅதி⁴ஆஇதிஏவங்புப்³ப³கே வஸனகிரியாடா²னே உபயோக³வசனமேவ பாபுணாதீதி ஸத்³த³விதூ³ இச்ச²ந்தி.

    Ajjhāvasatīti ettha adhi-saddo issariyatthadīpano, āsaddo mariyādatthoti dassento ‘‘abhibhavitvā’’tiādimāha. Tehi yuttattā hi ukkaṭṭhanti upayogavacanaṃ, tenāha ‘‘upasaggavasenā’’tiādi. Yāya mariyādāyāti yāya avatthāya.Nagarassa vatthunti ‘‘ayaṃ khaṇo, sumuhuttaṃ mā atikkamī’’ti rattivibhāyanaṃ anurakkhantā rattiyaṃ ukkā ṭhapetvā ukkāsu jalamānāsu nagarassa vatthuṃ aggahesuṃ, tasmā ukkāsu ṭhitāti ukkaṭṭhā, ukkāsu vijjotayantīsu ṭhitā patiṭṭhitāti mūlavibhujādipakkhepena saddasiddhi veditabbā, niruttinayena vā ukkāsu ṭhitāsu ṭhitā āsīti ukkaṭṭhā. Apare pana bhaṇanti ‘‘bhūmibhāgasampattiyā, upakaraṇasampattiyā, manussasampattiyā ca taṃ nagaraṃ ukkaṭṭhaguṇayogato ukkaṭṭhāti nāmaṃ labhī’’ti . Tassāti ‘‘ukkaṭṭha’’nti upayogavasena vuttapadassa. Anupayogattāti visesanabhāvena anupayuttattā. Sesapadesūti ‘‘sattussada’’ntiādipadesu. Yathāvidhi hi anupayogo purimasmiṃ. Tatthāti ‘‘upasaggavasenā’’tiādinā vuttavidhāne. ‘‘Saddasatthato pariyesitabba’’nti etena saddalakkhaṇānugato vāyaṃ saddappayogoti dasseti. Upaanuadhiāitievaṃpubbake vasanakiriyāṭhāne upayogavacanameva pāpuṇātīti saddavidū icchanti.

    உஸ்ஸத³தா நாமெத்த² ப³ஹுலதாதி, தங் ப³ஹுலதங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ப³ஹுஜன’’ந்திஆதி³ வுத்தங். க³ஹெத்வா போஸேதப்³ப³ங் போஸாவனியங். ஆவிஜ்ஜி²த்வாதி பரிக்கி²பித்வா.

    Ussadatā nāmettha bahulatāti, taṃ bahulataṃ dassetuṃ ‘‘bahujana’’ntiādi vuttaṃ. Gahetvā posetabbaṃ posāvaniyaṃ. Āvijjhitvāti parikkhipitvā.

    ரஞ்ஞா விய பு⁴ஞ்ஜிதப்³ப³ந்தி வா ராஜபொ⁴க்³க³ங். ரஞ்ஞோ தா³யபூ⁴தந்தி குலபரம்பராய யொக்³யபா⁴வேன ராஜதோ லத்³த⁴தா³யபூ⁴தங். தேனாஹ ‘‘தா³யஜ்ஜந்தி அத்தோ²’’தி. ராஜனீஹாரேன பரிபு⁴ஞ்ஜிதப்³ப³தோ உத்³த⁴ங் பரிபோ⁴க³லாப⁴ஸ்ஸ ஸெட்ட²தெ³ய்யதா நாம நத்தீ²தி ஆஹ ‘‘ச²த்தங் உஸ்ஸாபெத்வா ராஜஸங்கே²பேன பு⁴ஞ்ஜிதப்³ப³’’ந்தி. ‘‘ஸப்³ப³ங் சே²ஜ்ஜபே⁴ஜ்ஜ’’ந்தி ஸரீரத³ண்ட³த⁴னத³ண்டா³தி³ பே⁴த³ங் ஸப்³ப³ங் த³ண்ட³மாஹ. நதீ³தித்த²பப்³ப³தாதீ³ஸூதி நதீ³தித்த²பப்³ப³தபாத³கா³மத்³வாரஅடவிமுகா²தீ³ஸு. ‘‘ராஜதா³ய’’ந்தி இமினாவ ரஞ்ஞோ தி³ன்னபா⁴வே ஸித்³தே⁴ ‘‘ரஞ்ஞா பஸேனதி³னா கோஸலேன தி³ன்ன’’ந்தி வசனங் கிமத்தி²யந்தி ஆஹ ‘‘தா³யகராஜதீ³பனத்த²’’ந்திஆதி³ . நிஸ்ஸட்ட²பரிச்சத்தந்தி முத்தசாக³வஸேன பரிச்சத்தங் கத்வா. ஏவஞ்ஹி தங் ஸெட்ட²தெ³ய்யங் உத்தமதெ³ய்யங் ஜாதங்.

    Raññā viya bhuñjitabbanti vā rājabhoggaṃ. Rañño dāyabhūtanti kulaparamparāya yogyabhāvena rājato laddhadāyabhūtaṃ. Tenāha ‘‘dāyajjanti attho’’ti. Rājanīhārena paribhuñjitabbato uddhaṃ paribhogalābhassa seṭṭhadeyyatā nāma natthīti āha ‘‘chattaṃ ussāpetvā rājasaṅkhepena bhuñjitabba’’nti. ‘‘Sabbaṃ chejjabhejja’’nti sarīradaṇḍadhanadaṇḍādi bhedaṃ sabbaṃ daṇḍamāha. Nadītitthapabbatādīsūti nadītitthapabbatapādagāmadvāraaṭavimukhādīsu. ‘‘Rājadāya’’nti imināva rañño dinnabhāve siddhe ‘‘raññā pasenadinā kosalena dinna’’nti vacanaṃ kimatthiyanti āha ‘‘dāyakarājadīpanattha’’ntiādi . Nissaṭṭhapariccattanti muttacāgavasena pariccattaṃ katvā. Evañhi taṃ seṭṭhadeyyaṃ uttamadeyyaṃ jātaṃ.

    உபலபீ⁴தி ஸவனவஸேன உபலபீ⁴தி இமமத்த²ங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஸோதத்³வார…பே॰… அஞ்ஞாஸீ’’தி ஆஹ. அவதா⁴ரணப²லத்தா ஸப்³ப³ம்பி வாக்யங் அந்தோக³தா⁴வதா⁴ரணந்தி ஆஹ ‘‘பத³பூரணமத்தே நிபாதோ’’தி. ‘‘அவதா⁴ரணத்தே²’’தி பன இமினா இட்ட²தோவதா⁴ரணத்த²ங் கோ²-ஸத்³த³க்³க³ஹணந்தி த³ஸ்ஸேதி . ‘‘அஸ்ஸோஸீ’’தி பத³ங் கோ²-ஸத்³தே³ க³ஹிதே தேன பு²ல்லிதமண்டி³தங் விய ஹொந்தங் பூரிதங் நாம ஹோதி, தேன ச புரிமபச்சி²மபதா³னி ஸிலிட்டா²னி ஹொந்தி, ந தஸ்மிங் அக்³க³ஹிதேதி ஆஹ ‘‘பத³பூரணேன ப்³யஞ்ஜனஸிலிட்ட²தாமத்தமேவா’’தி. மத்த-ஸத்³தோ³ விஸேஸனிவத்திஅத்தோ², தேனஸ்ஸ அனத்த²ந்தரதீ³பனதா த³ஸ்ஸிதா ஹோதி, ஏவ-ஸத்³தே³ன பன ப்³யஞ்ஜனஸிலிட்ட²தாய ஏகந்திகதா.

    Upalabhīti savanavasena upalabhīti imamatthaṃ dassento ‘‘sotadvāra…pe… aññāsī’’ti āha. Avadhāraṇaphalattā sabbampi vākyaṃ antogadhāvadhāraṇanti āha ‘‘padapūraṇamatte nipāto’’ti. ‘‘Avadhāraṇatthe’’ti pana iminā iṭṭhatovadhāraṇatthaṃ kho-saddaggahaṇanti dasseti . ‘‘Assosī’’ti padaṃ kho-sadde gahite tena phullitamaṇḍitaṃ viya hontaṃ pūritaṃ nāma hoti, tena ca purimapacchimapadāni siliṭṭhāni honti, na tasmiṃ aggahiteti āha ‘‘padapūraṇena byañjanasiliṭṭhatāmattamevā’’ti. Matta-saddo visesanivattiattho, tenassa anatthantaradīpanatā dassitā hoti, eva-saddena pana byañjanasiliṭṭhatāya ekantikatā.

    ஸமிதபாபத்தாதி அச்சந்தங் அனவஸேஸதோ ஸவாஸனங் ஸமிதபாபத்தா. ஏவஞ்ஹி பா³ஹிரகவிராக³ஸெக்கா²ஸெக்க²பாபஸமனதோ ப⁴க³வதோ பாபஸமனங் விஸேஸிதங் ஹோதி, தேனாஹ வுத்தஞ்ஹேதந்திஆதி³. அனேகத்த²த்தா நிபாதானங் இத⁴ அனுஸ்ஸவத்தோ² அதி⁴ப்பேதோதி ஆஹ ‘‘க²லூதி அனுஸ்ஸவத்தே² நிபாதோ’’தி. ஆலபனமத்தந்தி பியாலாபவசனமத்தங். பியஸமுதா³ஹாரோ ஹேதே ‘‘போ⁴’’தி வா ‘‘ஆவுஸோ’’தி வா ‘‘தே³வானங் பியா’’தி வா. கொ³த்தவஸேனாதி எத்த² க³ங் தாயதீதி கொ³த்தங். கோ³தமோதி ஹி பவத்தமானங் வசனங், பு³த்³தி⁴ஞ்ச தாயதி ஏகங்ஸிகவிஸயதாய ரக்க²தீதி கொ³த்தங். யதா² ஹி பு³த்³தி⁴ ஆரம்மணபூ⁴தேன அத்தே²ன வினா ந வத்ததி, ஏவங் அபி⁴தா⁴னங் அபி⁴தெ⁴ய்யபூ⁴தேன, தஸ்மா ஸோ கொ³த்தஸங்கா²தோ அத்தோ² தானி தாயதி ரக்க²தீதி வுச்சதி. கோ பன ஸோதி? அஞ்ஞகுலபரம்பராஸாதா⁴ரணங் தஸ்ஸ குலஸ்ஸ ஆதி³புரிஸஸமுதா³க³தங் தங்குலபரியாபன்னஸாதா⁴ரணங் ஸாமஞ்ஞரூபந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். எத்த² ச ‘‘ஸமணோ’’தி இமினா ஸரிக்க²கஜனேஹி ப⁴க³வதோ ப³ஹுமதபா⁴வோ த³ஸ்ஸிதோ ஸமிதபாபதாகித்தனதோ. ‘‘கோ³தமோ’’தி இமினா லோகியஜனேஹி உளாரகுலஸம்பூ⁴ததாதீ³பனதோ.

    Samitapāpattāti accantaṃ anavasesato savāsanaṃ samitapāpattā. Evañhi bāhirakavirāgasekkhāsekkhapāpasamanato bhagavato pāpasamanaṃ visesitaṃ hoti, tenāha vuttañhetantiādi. Anekatthattā nipātānaṃ idha anussavattho adhippetoti āha ‘‘khalūti anussavatthe nipāto’’ti. Ālapanamattanti piyālāpavacanamattaṃ. Piyasamudāhāro hete ‘‘bho’’ti vā ‘‘āvuso’’ti vā ‘‘devānaṃ piyā’’ti vā. Gottavasenāti ettha gaṃ tāyatīti gottaṃ. Gotamoti hi pavattamānaṃ vacanaṃ, buddhiñca tāyati ekaṃsikavisayatāya rakkhatīti gottaṃ. Yathā hi buddhi ārammaṇabhūtena atthena vinā na vattati, evaṃ abhidhānaṃ abhidheyyabhūtena, tasmā so gottasaṅkhāto attho tāni tāyati rakkhatīti vuccati. Ko pana soti? Aññakulaparamparāsādhāraṇaṃ tassa kulassa ādipurisasamudāgataṃ taṃkulapariyāpannasādhāraṇaṃ sāmaññarūpanti daṭṭhabbaṃ. Ettha ca ‘‘samaṇo’’ti iminā sarikkhakajanehi bhagavato bahumatabhāvo dassito samitapāpatākittanato. ‘‘Gotamo’’ti iminā lokiyajanehi uḷārakulasambhūtatādīpanato.

    உச்சாகுலபரிதீ³பனங் உதி³தோதி³தவிபுலக²த்தியகுலவிபா⁴வனதோ. ஸப்³ப³க²த்தியானஞ்ஹி ஆதி³பூ⁴தமஹாஸம்மதமஹாராஜதோ பட்டா²ய அஸம்பி⁴ன்னங் உளாரதமங் ஸக்யராஜகுலங். கேனசி பாரிஜுஞ்ஞேனாதி ஞாதிபாரிஜுஞ்ஞபோ⁴க³பாரிஜுஞ்ஞாதி³னா கேனசி பாரிஜுஞ்ஞேன பாரிஹானியா. அனபி⁴பூ⁴தோ அனஜ்ஜொ²த்த²தோ. ததா² ஹி தஸ்ஸ குலஸ்ஸ ந கிஞ்சி பாரிஜுஞ்ஞங் லோகனாத²ஸ்ஸ அபி⁴ஜாதியங், அத² கோ² வட்³டி⁴யேவ. அபி⁴னிக்க²மனே ச ததோபி ஸமித்³த⁴தமபா⁴வோ லோகே பாகடோ பஞ்ஞாதோ. இதி ‘‘ஸக்யகுலா பப்³ப³ஜிதோ’’தி இத³ங் வசனங் ப⁴க³வதோ ஸத்³தா⁴பப்³ப³ஜிதபா⁴வதீ³பனங் வுத்தங் மஹந்தங் ஞாதிபரிவட்டங், மஹந்தஞ்ச போ⁴க³க்க²ந்த⁴ங் பஹாய பப்³ப³ஜிதபா⁴வஸித்³தி⁴தோ. ஸுந்த³ரந்தி ப⁴த்³த³கங். ப⁴த்³த³கதா ச பஸ்ஸந்தஸ்ஸ ஹிதஸுகா²வஹபா⁴வேன வேதி³தப்³பா³தி ஆஹ அத்தா²வஹங் ஸுகா²வஹந்தி. தத்த² அத்தா²வஹந்தி தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகபரமத்த²ஸங்ஹிதஹிதாவஹங். ஸுகா²வஹந்தி யதா²வுத்ததிவித⁴ஸுகா²வஹங். ததா²ரூபானந்தி தாதி³ஸானங். யாதி³ஸேஹி பன கு³ணேஹி ப⁴க³வா ஸமன்னாக³தோ, தேஹி சதுப்பமாணிகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ ஸப்³ப³தா²பி அச்சந்தாய ஸத்³தா⁴ய பஸாத³னீயோ தேஸங் யதா²பூ⁴தஸபா⁴வத்தாதி த³ஸ்ஸெந்தோ யதா²ரூபோதிஆதி³மாஹ. தத்த² யதா²பூ⁴தங்…பே॰… அரஹதந்தி இமினா த⁴ம்மப்பமாணானங், லூக²ப்பமாணானஞ்ச ஸத்தானங் ப⁴க³வதோ பஸாதா³வஹதங் த³ஸ்ஸேதி. தங் த³ஸ்ஸனேனேவ ச இதரேஸம்பி அத்த²தோ பஸாதா³வஹதா த³ஸ்ஸிதா ஹோதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங் தத³வினாபா⁴வதோ. த³ஸ்ஸனமத்தம்பி ஸாது⁴ ஹோதீதி எத்த² கோஸியஸகுணவத்து²ங் (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.144; கு²॰ பா॰ அட்ட²॰ 10) கதே²தப்³ப³ங்.

    Uccākulaparidīpanaṃ uditoditavipulakhattiyakulavibhāvanato. Sabbakhattiyānañhi ādibhūtamahāsammatamahārājato paṭṭhāya asambhinnaṃ uḷāratamaṃ sakyarājakulaṃ. Kenaci pārijuññenāti ñātipārijuññabhogapārijuññādinā kenaci pārijuññena pārihāniyā. Anabhibhūto anajjhotthato. Tathā hi tassa kulassa na kiñci pārijuññaṃ lokanāthassa abhijātiyaṃ, atha kho vaḍḍhiyeva. Abhinikkhamane ca tatopi samiddhatamabhāvo loke pākaṭo paññāto. Iti ‘‘sakyakulā pabbajito’’ti idaṃ vacanaṃ bhagavato saddhāpabbajitabhāvadīpanaṃ vuttaṃ mahantaṃ ñātiparivaṭṭaṃ, mahantañca bhogakkhandhaṃ pahāya pabbajitabhāvasiddhito. Sundaranti bhaddakaṃ. Bhaddakatā ca passantassa hitasukhāvahabhāvena veditabbāti āha atthāvahaṃ sukhāvahanti. Tattha atthāvahanti diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthasaṃhitahitāvahaṃ. Sukhāvahanti yathāvuttatividhasukhāvahaṃ. Tathārūpānanti tādisānaṃ. Yādisehi pana guṇehi bhagavā samannāgato, tehi catuppamāṇikassa lokassa sabbathāpi accantāya saddhāya pasādanīyo tesaṃ yathābhūtasabhāvattāti dassento yathārūpotiādimāha. Tattha yathābhūtaṃ…pe…arahatanti iminā dhammappamāṇānaṃ, lūkhappamāṇānañca sattānaṃ bhagavato pasādāvahataṃ dasseti. Taṃ dassaneneva ca itaresampi atthato pasādāvahatā dassitā hotīti daṭṭhabbaṃ tadavinābhāvato. Dassanamattampi sādhu hotīti ettha kosiyasakuṇavatthuṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.144; khu. pā. aṭṭha. 10) kathetabbaṃ.

    அம்ப³ட்ட²மாணவகதா²வண்ணனா

    Ambaṭṭhamāṇavakathāvaṇṇanā

    256. மந்தே பரிவத்தேதீதி வேதே³ ஸஜ்ஜா²யதி, பரியாபுணாதீதி அத்தோ². மந்தே தா⁴ரேதீதி யதா²அதீ⁴தே மந்தே அஸம்முட்டே² கத்வா ஹத³யே ட²பேதி ஒட்ட²பஹதகரணவஸேன, ந அத்த²விபா⁴வனவஸேன.

    256.Mante parivattetīti vede sajjhāyati, pariyāpuṇātīti attho. Mante dhāretīti yathāadhīte mante asammuṭṭhe katvā hadaye ṭhapeti oṭṭhapahatakaraṇavasena, na atthavibhāvanavasena.

    ஸனிக⁴ண்டு³கேடுபா⁴னந்தி எத்த² வசனீயவாசகபா⁴வேன அத்த²ங் ஸத்³த³ஞ்ச நிக²ட³தி பி⁴ந்த³தி விப⁴ஜ்ஜ த³ஸ்ஸேதீதி நிக²ண்டு³, ஸா ஏவ இத⁴ க²-காரஸ்ஸ க⁴-காரங் கத்வா ‘‘நிக⁴ண்டூ³’’தி வுத்தோ. கிடயதி க³மேதி ஞாபேதி கிரியாதி³விபா⁴க³ங், தங் வா அனவஸேஸபரியாதா³னதோ க³மெந்தோ பூரேதீதி கேடுப⁴ங். வேவசனப்பகாஸகந்தி பரியாயஸத்³த³தீ³பகங், ஏகேகஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ அனேகபரியாயவசனவிபா⁴வகந்தி அத்தோ². நித³ஸ்ஸனமத்தஞ்சேதங் அனேகேஸம்பி அத்தா²னங் ஏகஸத்³த³வசனீயதாவிபா⁴வனவஸேனபி தஸ்ஸ க³ந்த²ஸ்ஸ பவத்தத்தா. வசீபே⁴தா³தி³லக்க²ணா கிரியா கப்பீயதி ஏதேனாதி கிரியாகப்போ, ஸோ பன வண்ணபத³ஸம்ப³ந்த⁴பத³த்தா²தி³விபா⁴க³தோ ப³ஹுவிகப்போதி ஆஹ ‘‘கிரியாகப்பவிகப்போ’’தி. இத³ஞ்ச மூலகிரியாகப்பக³ந்த²ங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங். ஸோ ஹி ஸதஸஹஸ்ஸபரிமாணோ நயசரியாதி³பகரணங். டா²னகரணாதி³விபா⁴க³தோ , நிப்³ப³சனவிபா⁴க³தோ ச அக்க²ரா பபே⁴தீ³யந்தி ஏதேஹீதி அக்க²ரப்பபே⁴தா³, ஸிக்கா²னிருத்தியோ. ஏதேஸந்தி வேதா³னங்.

    Sanighaṇḍukeṭubhānanti ettha vacanīyavācakabhāvena atthaṃ saddañca nikhaḍati bhindati vibhajja dassetīti nikhaṇḍu, sā eva idha kha-kārassa gha-kāraṃ katvā ‘‘nighaṇḍū’’ti vutto. Kiṭayati gameti ñāpeti kiriyādivibhāgaṃ, taṃ vā anavasesapariyādānato gamento pūretīti keṭubhaṃ. Vevacanappakāsakanti pariyāyasaddadīpakaṃ, ekekassa atthassa anekapariyāyavacanavibhāvakanti attho. Nidassanamattañcetaṃ anekesampi atthānaṃ ekasaddavacanīyatāvibhāvanavasenapi tassa ganthassa pavattattā. Vacībhedādilakkhaṇā kiriyā kappīyati etenāti kiriyākappo, so pana vaṇṇapadasambandhapadatthādivibhāgato bahuvikappoti āha ‘‘kiriyākappavikappo’’ti. Idañca mūlakiriyākappaganthaṃ sandhāya vuttaṃ. So hi satasahassaparimāṇo nayacariyādipakaraṇaṃ. Ṭhānakaraṇādivibhāgato , nibbacanavibhāgato ca akkharā pabhedīyanti etehīti akkharappabhedā, sikkhāniruttiyo. Etesanti vedānaṃ.

    தே ஏவ வேதே³ பத³ஸோ காயதீதி பத³கோ. தங் தங் ஸத்³த³ங் தத³த்த²ஞ்ச ப்³யாகரோதி ப்³யாசிக்க²தி ஏதேனாதி ப்³யாகரணங், ஸத்³த³ஸத்த²ங். ஆயதிங் ஹிதங் தேன லோகோ ந யததி ந ஈஹதீதி லோகாயதங். தஞ்ஹி க³ந்த²ங் நிஸ்ஸாய ஸத்தா புஞ்ஞகிரியாய சித்தம்பி ந உப்பாதெ³ந்தி.

    Te eva vede padaso kāyatīti padako. Taṃ taṃ saddaṃ tadatthañca byākaroti byācikkhati etenāti byākaraṇaṃ, saddasatthaṃ. Āyatiṃ hitaṃ tena loko na yatati na īhatīti lokāyataṃ. Tañhi ganthaṃ nissāya sattā puññakiriyāya cittampi na uppādenti.

    வயதீதி வயோ, ஆதி³மஜ்ஜ²பரியோஸானேஸு கத்த²சி அபரிகிலமந்தோ அவித்தா²யந்தோ தே க³ந்தே² ஸந்தா⁴ரேதி பூரேதீதி அத்தோ². த்³வே படிஸேதா⁴ பகதிங் க³மெந்தீதி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘அவயோ ந ஹோதீ’’தி வத்வா தத்த² அவயங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அவயோ நாம…பே॰… ந ஸக்கோதீ’’தி வுத்தங். ‘‘அனுஞ்ஞாதோ’’தி பத³ஸ்ஸ கம்மஸாத⁴னவஸேன, ‘‘படிஞ்ஞாதோ’’தி பன பத³ஸ்ஸ கத்துஸாத⁴னவஸேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³தி த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ஆசரியேனா’’திஆதி³மாஹ. ஆசரியபரம்பராப⁴தங் ஆசரியகங். க³ரூதி பா⁴ரியங் அத்தானங் ததோ மோசெத்வா க³மனங் து³க்கரங் ஹோதி. அனத்தோ²பி உப்பஜ்ஜதி நிந்தா³ப்³யாரோஸஉபாரம்பா⁴தி³.

    Vayatīti vayo, ādimajjhapariyosānesu katthaci aparikilamanto avitthāyanto te ganthe sandhāreti pūretīti attho. Dve paṭisedhā pakatiṃ gamentīti dassento ‘‘avayo na hotī’’ti vatvā tattha avayaṃ dassetuṃ ‘‘avayo nāma…pe… na sakkotī’’ti vuttaṃ. ‘‘Anuññāto’’ti padassa kammasādhanavasena, ‘‘paṭiññāto’’ti pana padassa kattusādhanavasena attho veditabboti dassento ‘‘ācariyenā’’tiādimāha. Ācariyaparamparābhataṃ ācariyakaṃ. Garūti bhāriyaṃ attānaṃ tato mocetvā gamanaṃ dukkaraṃ hoti. Anatthopi uppajjati nindābyārosaupārambhādi.

    257. ‘‘அப்³பு⁴க்³க³தோ’’தி எத்த² அபி⁴ஸத்³த³யோகே³ன இத்த²ம்பூ⁴தாக்²யானத்த²வஸேனேவ உபயோக³வசனங்.

    257. ‘‘Abbhuggato’’ti ettha abhisaddayogena itthambhūtākhyānatthavaseneva upayogavacanaṃ.

    258. லக்க²ணானீதி லக்க²ணதீ³பனானி மந்தபதா³னி. அந்தரதா⁴யந்தீதி ந கேவலங் லக்க²ணமந்தானியேவ, அத² கோ² அஞ்ஞானிபி ப்³ராஹ்மணானங் ஞாணப³லாபா⁴வேன அனுக்கமேன அந்தரதா⁴யந்தி. ததா² ஹி வத³ந்தி ‘‘ஏகஸதங் அத்³த⁴ரியங் ஸாகா² ஸஹஸ்ஸவத்தகோ ஸாமா’’திஆதி³. பணிதி⁴ …பே॰… மஹதோதி எத்த² பணிதி⁴மஹதோ ஸமாதா³னமஹதோதி ஆதி³னா பச்சேகங் மஹந்த-ஸத்³தோ³ யோஜேதப்³போ³. பணிதி⁴மஹந்ததாதி³ சஸ்ஸ பு³த்³த⁴வங்ஸசரியாபிடகவண்ணனாதி³வஸேன வேதி³தப்³போ³. நிட்டா²தி நிப்ப²த்தியோ. ப⁴வபே⁴தே³தி ப⁴வவிஸேஸே. இதோ ச எத்தோ ச ப்³யாபெத்வா டி²ததா விஸடபா⁴வோ.

    258.Lakkhaṇānīti lakkhaṇadīpanāni mantapadāni. Antaradhāyantīti na kevalaṃ lakkhaṇamantāniyeva, atha kho aññānipi brāhmaṇānaṃ ñāṇabalābhāvena anukkamena antaradhāyanti. Tathā hi vadanti ‘‘ekasataṃ addhariyaṃ sākhā sahassavattako sāmā’’tiādi. Paṇidhi…pe… mahatoti ettha paṇidhimahato samādānamahatoti ādinā paccekaṃ mahanta-saddo yojetabbo. Paṇidhimahantatādi cassa buddhavaṃsacariyāpiṭakavaṇṇanādivasena veditabbo. Niṭṭhāti nipphattiyo. Bhavabhedeti bhavavisese. Ito ca etto ca byāpetvā ṭhitatā visaṭabhāvo.

    ஜாதிஸாமஞ்ஞதோதி லக்க²ணஜாதியா லக்க²ணபா⁴வமத்தேன ஸமானபா⁴வதோ. யதா² ஹி பு³த்³தா⁴னங் லக்க²ணானி ஸுவிஸதா³னி, ஸுபரிப்³யத்தானி, பரிபுண்ணானி ச ஹொந்தி, ந ஏவங் சக்கவத்தீனங், தேனாஹ ‘‘ந தேஹேவ பு³த்³தோ⁴ ஹோதீ’’தி. அபி⁴ரூபதா, தீ³கா⁴யுகதா, அப்பாதங்கதா, ப்³ராஹ்மணாதீ³னங் பியமனாபதாதி இமேஹி சதூஹி அச்ச²ரியஸபா⁴வேஹி. தா³னங், பியவசனங், அத்த²சரியா, ஸமானத்ததாதி இமேஹி சதூஹி ஸங்க³ஹவத்தூ²ஹி. ரஞ்ஜனதோதி பீதிஜனநதோ. சக்கங் சக்கரதனங் வத்தேதி பவத்தேதீதி சக்கவத்தீ. ஸம்பத்திசக்கேஹி ஸயங் வத்ததி, தேஹி ச பரங் ஸத்தனிகாயங் வத்தேதி பவத்தேதீதி சக்கவத்தீ. பரஹிதாவஹோ இரியாபத²சக்கானங் வத்தோ வத்தனங் ஏதஸ்ஸ, எத்தா²தி வா சக்கவத்தீ. அப்படிஹதங் வா ஆணாஸங்கா²தங் சக்கங் வத்தேதீதி சக்கவத்தீ. க²த்தியமண்ட³லாதி³ஸஞ்ஞிதங் சக்கங் ஸமூஹங் அத்தனோ வஸே வத்தேதீதி சக்கவத்தீ சக்கவத்திவத்தஸங்கா²தங் த⁴ம்மங் சரதி, சக்கவத்திவத்தஸங்கா²தோ த⁴ம்மோ ஏதஸ்மிங் அத்தீ²தி வா த⁴ம்மிகோ. த⁴ம்மதோ அனபேதத்தா த⁴ம்மோ ரஞ்ஜனட்டே²ன ராஜாதி த⁴ம்மராஜா. ‘‘ராஜா ஹோதி சக்கவத்தீ’’தி வுத்தத்தா ‘‘சாதுரந்தோ’’தி பத³ங் சதுதீ³பிஸ்ஸரதங் விபா⁴வேதீதி ஆஹ ‘‘சதுஸமுத்³த³அந்தாயா’’திஆதி³. தத்த² ‘‘சதுத்³தீ³பவிபூ⁴ஸிதாயா’’தி அவத்வா ‘‘சதுப்³பி³தா⁴’’தி வித⁴க்³க³ஹணங் தங்தங்பரித்ததீ³பானம்பி ஸங்க³ஹத்த²ந்தி த³ட்ட²ப்³ப³ங். கோபாதீ³தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன காமமோஹமானமதா³தி³கே ஸங்க³ண்ஹாதி. விஜிதாவீதி விஜிதவா. கேனசி அகம்பியட்டே²ன ஜனபதே³ தா²வரியப்பத்தோ, த³ள்ஹப⁴த்திபா⁴வதோ வா, ஜனபதோ³ தா²வரியங் பத்தோ எத்தா²தி ஜனபத³த்தா²வரியப்பத்தோ.

    Jātisāmaññatoti lakkhaṇajātiyā lakkhaṇabhāvamattena samānabhāvato. Yathā hi buddhānaṃ lakkhaṇāni suvisadāni, suparibyattāni, paripuṇṇāni ca honti, na evaṃ cakkavattīnaṃ, tenāha ‘‘na teheva buddho hotī’’ti. Abhirūpatā, dīghāyukatā, appātaṅkatā, brāhmaṇādīnaṃ piyamanāpatāti imehi catūhi acchariyasabhāvehi. Dānaṃ, piyavacanaṃ, atthacariyā, samānattatāti imehi catūhi saṅgahavatthūhi. Rañjanatoti pītijananato. Cakkaṃ cakkaratanaṃ vatteti pavattetīti cakkavattī. Sampatticakkehi sayaṃ vattati, tehi ca paraṃ sattanikāyaṃ vatteti pavattetīti cakkavattī. Parahitāvaho iriyāpathacakkānaṃ vatto vattanaṃ etassa, etthāti vā cakkavattī. Appaṭihataṃ vā āṇāsaṅkhātaṃ cakkaṃ vattetīti cakkavattī. Khattiyamaṇḍalādisaññitaṃ cakkaṃ samūhaṃ attano vase vattetīti cakkavattī cakkavattivattasaṅkhātaṃ dhammaṃ carati, cakkavattivattasaṅkhāto dhammo etasmiṃ atthīti vā dhammiko. Dhammato anapetattā dhammo rañjanaṭṭhena rājāti dhammarājā. ‘‘Rājā hoti cakkavattī’’ti vuttattā ‘‘cāturanto’’ti padaṃ catudīpissarataṃ vibhāvetīti āha ‘‘catusamuddaantāyā’’tiādi. Tattha ‘‘catuddīpavibhūsitāyā’’ti avatvā ‘‘catubbidhā’’ti vidhaggahaṇaṃ taṃtaṃparittadīpānampi saṅgahatthanti daṭṭhabbaṃ. Kopādīti ādi-saddena kāmamohamānamadādike saṅgaṇhāti. Vijitāvīti vijitavā. Kenaci akampiyaṭṭhena janapade thāvariyappatto, daḷhabhattibhāvato vā, janapado thāvariyaṃ patto etthāti janapadatthāvariyappatto.

    சித்தீகதபா⁴வாதி³னாபி (கு²॰ பா॰ அட்ட²॰ 3; தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 2.33; ஸு॰ நி॰ அட்ட²॰ 1.226; மஹானி॰ அட்ட²॰ 50) சக்கஸ்ஸ ரதனட்டோ² வேதி³தப்³போ³. ஏஸ நயோ ஸேஸேஸுபி. ரதினிமித்ததாய வா சித்தீகதாதி³பா⁴வஸ்ஸ ரதிஜனநட்டே²ன ஏகஸங்க³ஹதாய விஸுங் அக்³க³ஹணங். இமேஹி பன ரதனேஹி ராஜா சக்கவத்தீ யங் யமத்த²ங் பச்சனுபோ⁴தி, தங் தங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இமேஸு பனா’’திஆதி³ வுத்தங். அஜிதங் ஜினாதி மஹேஸக்க²தாஸங்வத்தனியகம்மனிஸ்ஸந்த³பா⁴வதோ. விஜிதே யதா²ஸுக²ங் அனுவிசரதி ஹத்தி²ரதனங் அஸ்ஸரதனஞ்ச அபி⁴ருஹித்வா தேஸங் ஆனுபா⁴வேன அந்தோபாதராஸேயேவ ஸமுத்³த³பரியந்தங் பத²விங் அனுஸங்யாயித்வா ராஜதா⁴னிமேவ பச்சாக³மனதோ. பரிணாயகரதனேன விஜிதமனுரக்க²தி தேன தத்த² தத்த² காதப்³ப³கிச்சஸ்ஸ ஸங்விதா⁴னதோ. அவஸேஸேஹீதி மணிரதனஇத்தி²ரதனக³ஹபதிரதனேஹி. தத்த² மணிரதனேன யோஜனப்பமாணே பதே³ஸே அந்த⁴காரங் வித⁴மித்வா ஆலோகத³ஸ்ஸனாதி³னா ஸுக²மனுப⁴வதி, இத்தி²ரதனேன அதிக்கந்தமானுஸகரூபஸம்பத்தித³ஸ்ஸனாதி³வஸேன, க³ஹபதிரதனேன இச்சி²திச்சி²தமணிகனகரஜதாதி³த⁴னபடிலாப⁴வஸேன.

    Cittīkatabhāvādināpi (khu. pā. aṭṭha. 3; dī. ni. aṭṭha. 2.33; su. ni. aṭṭha. 1.226; mahāni. aṭṭha. 50) cakkassa ratanaṭṭho veditabbo. Esa nayo sesesupi. Ratinimittatāya vā cittīkatādibhāvassa ratijananaṭṭhena ekasaṅgahatāya visuṃ aggahaṇaṃ. Imehi pana ratanehi rājā cakkavattī yaṃ yamatthaṃ paccanubhoti, taṃ taṃ dassetuṃ ‘‘imesu panā’’tiādi vuttaṃ. Ajitaṃ jināti mahesakkhatāsaṃvattaniyakammanissandabhāvato. Vijite yathāsukhaṃ anuvicarati hatthiratanaṃ assaratanañca abhiruhitvā tesaṃ ānubhāvena antopātarāseyeva samuddapariyantaṃ pathaviṃ anusaṃyāyitvā rājadhānimeva paccāgamanato. Pariṇāyakaratanena vijitamanurakkhati tena tattha tattha kātabbakiccassa saṃvidhānato. Avasesehīti maṇiratanaitthiratanagahapatiratanehi. Tattha maṇiratanena yojanappamāṇe padese andhakāraṃ vidhamitvā ālokadassanādinā sukhamanubhavati, itthiratanena atikkantamānusakarūpasampattidassanādivasena, gahapatiratanena icchiticchitamaṇikanakarajatādidhanapaṭilābhavasena.

    உஸ்ஸாஹஸத்தியோகோ³ தேன கேனசி அப்படிஹதாணாசக்கபா⁴வஸித்³தி⁴தோ பச்சி²மேனாதி பரிணாயகரதனேன. தஞ்ஹி ஸப்³ப³ராஜகிச்சேஸு குஸலங் அவிரஜ்ஜ²னயோக³ங், தேனாஹ ‘‘மந்தஸத்தியோகோ³’’தி . ஹத்தி²அஸ்ஸரதனானங் மஹானுபா⁴வதாய கோஸஸம்பத்தியாபி பபா⁴வஸம்பத்திஸித்³தி⁴தோ ‘‘ஹத்தி²…பே॰… யோகோ³’’தி வுத்தங். (கோஸோ ஹி நாம ஸதி உஸ்ஸாஹஸம்பத்தியங் து³க்³க³ங் தேஜங் குஸுமோரங் பரக்கமங் பப்³ப³தோமுக²ங் அமோஸபஹரணங்) திவித⁴ஸத்தியோக³ப²லங் பரிபுண்ணங் ஹோதீதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. ஸேஸேஹீதி ஸேஸேஹி பஞ்சஹி ரதனேஹி.

    Ussāhasattiyogo tena kenaci appaṭihatāṇācakkabhāvasiddhito pacchimenāti pariṇāyakaratanena. Tañhi sabbarājakiccesu kusalaṃ avirajjhanayogaṃ, tenāha ‘‘mantasattiyogo’’ti . Hatthiassaratanānaṃ mahānubhāvatāya kosasampattiyāpi pabhāvasampattisiddhito ‘‘hatthi…pe… yogo’’ti vuttaṃ. (Koso hi nāma sati ussāhasampattiyaṃ duggaṃ tejaṃ kusumoraṃ parakkamaṃ pabbatomukhaṃ amosapaharaṇaṃ) tividhasattiyogaphalaṃ paripuṇṇaṃ hotīti sambandho. Sesehīti sesehi pañcahi ratanehi.

    அதோ³ஸகுஸலமூலஜனிதகம்மானுபா⁴வேனாதி அதோ³ஸஸங்கா²தேன குஸலமூலேன ஸஹஜாதாதி³பச்சயவஸேன உப்பாதி³தகம்மஸ்ஸ ஆனுபா⁴வேன ஸம்பஜ்ஜந்தி ஸொம்மதரரதனஜாதிகத்தா. மஜ்ஜி²மானி மணிஇத்தி²க³ஹபதிரதனானி. அலோப⁴…பே॰… கம்மானுபா⁴வேன ஸம்பஜ்ஜந்தி உளாரஸ்ஸ த⁴னஸ்ஸ, உளாரத⁴னபடிலாப⁴காரணஸ்ஸ ச பரிச்சாக³ஸம்பதா³ஹேதுகத்தா. பச்சி²மந்தி பரிணாயகரதனங். தஞ்ஹி அமோஹ…பே॰… கம்மானுபா⁴வேன ஸம்பஜ்ஜதி மஹாபஞ்ஞேனேவ சக்கவத்திராஜகிச்சஸ்ஸ பரிணேதப்³ப³த்தா. உபதே³ஸோ நாம ஸவிஸேஸங் ஸத்தன்னங் ரதனானங் விசாரணவஸேன பவத்தோ கதா²ப³ந்தோ⁴.

    Adosakusalamūlajanitakammānubhāvenāti adosasaṅkhātena kusalamūlena sahajātādipaccayavasena uppāditakammassa ānubhāvena sampajjanti sommatararatanajātikattā. Majjhimāni maṇiitthigahapatiratanāni. Alobha…pe… kammānubhāvena sampajjanti uḷārassa dhanassa, uḷāradhanapaṭilābhakāraṇassa ca pariccāgasampadāhetukattā. Pacchimanti pariṇāyakaratanaṃ. Tañhi amoha…pe… kammānubhāvena sampajjati mahāpaññeneva cakkavattirājakiccassa pariṇetabbattā. Upadeso nāma savisesaṃ sattannaṃ ratanānaṃ vicāraṇavasena pavatto kathābandho.

    ஸரணதோ படிபக்க²வித⁴மனதோ ஸூரா, தேனாஹ ‘‘அபீ⁴ருகஜாதிகா’’தி. அஸுரே விஜினித்வா டி²தத்தா வீரோ, ஸக்கோ தே³வானங் இந்தோ³. தஸ்ஸ அங்க³ங் தே³வபுத்தோ ஸேனங்க³பா⁴வதோதி வுத்தங் ‘‘வீரங்க³ரூபாதி தே³வபுத்தஸதி³ஸகாயா’’தி. ‘‘ஏகே’’தி ஸாரஸமாஸாசரியமாஹ. ஸபா⁴வோதி ஸபா⁴வபூ⁴தோ அத்தோ². வீரகாரணந்தி வீரபா⁴வகாரணங். வீரியமயஸரீரா வியாதி ஸவிக்³க³ஹவீரியஸதி³ஸா, ஸவிக்³க³ஹங் சே வீரியங் ஸியா தங்ஸதி³ஸாதி அத்தோ². நனு ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ படிஸேனா நாம நத்தி², ய’மஸ்ஸ புத்தா பமத்³தெ³ய்யுங், அத² கஸ்மா பரஸேனப்பமத்³த³னாதி வுத்தந்தி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ஸசேதிஆதி³, தேன பரஸேனா ஹோது வா மா வா தே பன ஏவங் மஹானுபா⁴வாதி த³ஸ்ஸேதி. த⁴ம்மேனாதி கதுபசிதேன அத்தனோ புஞ்ஞத⁴ம்மேன. தேன ஹி ஸஞ்சோதி³தா பத²வியங் ஸப்³ப³ராஜானோ பச்சுக்³க³ந்த்வா ‘‘ஸ்வாக³தங் தே மஹாராஜா’’தி ஆதி³ங் வத்வா அத்தனோ ரஜ்ஜங் ரஞ்ஞோ சக்கவத்திஸ்ஸ நிய்யாதெந்தி, தேன வுத்தங் ‘‘ஸோ இமங்…பே॰… அஜ்ஜா²வஸதீ’’தி. அட்ட²கதா²யங் பன தஸ்ஸ யதா²வுத்தஸ்ஸ த⁴ம்மஸ்ஸ சிரதரங் விபச்சிதுங் பச்சயபூ⁴தங் சக்கவத்திவத்தஸமுதா³க³தங் பயோக³ஸம்பத்திஸங்கா²தங் த⁴ம்மங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பாணோ ந ஹந்தப்³போ³திஆதி³னா பஞ்சஸீலத⁴ம்மேனா’’தி வுத்தங். ஏவஞ்ஹி ‘‘அத³ண்டே³ன அஸத்தே²னா’’தி இத³ங் வசனங் ஸுட்டு²தரங் ஸமத்தி²தங் ஹோதீதி. யஸ்மா ராகா³த³யோ பாபத⁴ம்மா உப்பஜ்ஜமானா ஸத்தஸந்தானங் சா²தெ³த்வா பரியோனந்தி⁴த்வா திட்ட²ந்தி குஸலப்பவத்திங் நிவாரெந்தி, தஸ்மா தே ‘‘ச²த³னா, ச²தா³’’தி ச வுத்தா. விவடெத்வாதி விக³மெத்வா. பூஜாரஹதா வுத்தா ‘‘அரஹதீதி அரஹ’’ந்தி. தஸ்ஸா பூஜாரஹதாய. யஸ்மா ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴, தஸ்மா அரஹந்தி. பு³த்³த⁴த்தஹேதுபூ⁴தா விவட்டச்ச²த³தா வுத்தா ஸவாஸனஸப்³ப³கிலேஸப்பஹானபுப்³ப³கத்தா பு³த்³த⁴பா⁴வஸ்ஸ.

    Saraṇato paṭipakkhavidhamanato sūrā, tenāha ‘‘abhīrukajātikā’’ti. Asure vijinitvā ṭhitattā vīro, sakko devānaṃ indo. Tassa aṅgaṃ devaputto senaṅgabhāvatoti vuttaṃ ‘‘vīraṅgarūpāti devaputtasadisakāyā’’ti. ‘‘Eke’’ti sārasamāsācariyamāha. Sabhāvoti sabhāvabhūto attho. Vīrakāraṇanti vīrabhāvakāraṇaṃ. Vīriyamayasarīrā viyāti saviggahavīriyasadisā, saviggahaṃ ce vīriyaṃ siyā taṃsadisāti attho. Nanu rañño cakkavattissa paṭisenā nāma natthi, ya’massa puttā pamaddeyyuṃ, atha kasmā parasenappamaddanāti vuttanti codanaṃ sandhāyāha sacetiādi, tena parasenā hotu vā mā vā te pana evaṃ mahānubhāvāti dasseti. Dhammenāti katupacitena attano puññadhammena. Tena hi sañcoditā pathaviyaṃ sabbarājāno paccuggantvā ‘‘svāgataṃ te mahārājā’’ti ādiṃ vatvā attano rajjaṃ rañño cakkavattissa niyyātenti, tena vuttaṃ ‘‘so imaṃ…pe… ajjhāvasatī’’ti. Aṭṭhakathāyaṃ pana tassa yathāvuttassa dhammassa cirataraṃ vipaccituṃ paccayabhūtaṃ cakkavattivattasamudāgataṃ payogasampattisaṅkhātaṃ dhammaṃ dassetuṃ ‘‘pāṇo na hantabbotiādinā pañcasīladhammenā’’ti vuttaṃ. Evañhi ‘‘adaṇḍena asatthenā’’ti idaṃ vacanaṃ suṭṭhutaraṃ samatthitaṃ hotīti. Yasmā rāgādayo pāpadhammā uppajjamānā sattasantānaṃ chādetvā pariyonandhitvā tiṭṭhanti kusalappavattiṃ nivārenti, tasmā te ‘‘chadanā, chadā’’ti ca vuttā. Vivaṭetvāti vigametvā. Pūjārahatā vuttā ‘‘arahatīti araha’’nti. Tassā pūjārahatāya. Yasmā sammāsambuddho, tasmā arahanti. Buddhattahetubhūtā vivaṭṭacchadatā vuttā savāsanasabbakilesappahānapubbakattā buddhabhāvassa.

    அரஹங் வட்டாபா⁴வேனாதி ப²லேன ஹேதுஅனுமானத³ஸ்ஸனங். ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴ ச²த³னாபா⁴வேனாதி ஹேதுனா ப²லானுமானத³ஸ்ஸனங். ஹேதுத்³வயங் வுத்தங் ‘‘விவட்டோ விச்ச²தோ³ சா’’தி. து³தியேன வேஸாரஜ்ஜேனாதி ‘‘கீ²ணாஸவஸ்ஸ தே படிஜானதோ’’திஆதி³னா வுத்தேன வேஸாரஜ்ஜேன. புரிமஸித்³தீ⁴தி புரிமஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ அத்த²ஸித்³தீ⁴தி அத்தோ². பட²மேனாதி ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ தே படிஜானதோ’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.150; அ॰ நி॰ 4.8) வுத்தேன வேஸாரஜ்ஜேன. து³தியஸித்³தீ⁴தி து³தியஸ்ஸ பத³ஸ்ஸ அத்த²ஸித்³தி⁴, பு³த்³த⁴த்த²ஸித்³தீ⁴தி அத்தோ². ததியசதுத்தே²ஹீதி ‘‘யே கோ² பன தே அந்தராயிகா த⁴ம்மா’’திஆதி³னா, (ம॰ நி॰ 1.150; அ॰ நி॰ 4.8) ‘‘யஸ்ஸ கோ² பன தே அத்தா²யா’’திஆதி³னா (ம॰ நி॰ 1.150; அ॰ நி॰ 4.8) ச வுத்தேஹி ததியசதுத்தே²ஹி வேஸாரஜ்ஜேஹி. ததியஸித்³தீ⁴தி விவட்டச்ச²த³னதாஸித்³தி⁴ யாதா²வதோ அந்தராயிகனிய்யானிகத⁴ம்மாபதே³ஸேன ஹி ஸத்து² விவட்டச்ச²த³னபா⁴வோ லோகே பாகடோ அஹோஸி. புரிமங் த⁴ம்மசக்கு²ந்தி புரிமபத³ங் ப⁴க³வதோ த⁴ம்மசக்கு²ங் ஸாதே⁴தி கிலேஸாரீனங், ஸங்ஸாரசக்கஸ்ஸ ச அரானங் ஹதபா⁴வதீ³பனதோ. து³தியங் பத³ங் பு³த்³த⁴சக்கு²ங் ஸாதே⁴தி ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸேவ தங்ஸப்³பா⁴வதோ. ததியங் பத³ங் ஸமந்தசக்கு²ங் ஸாதே⁴தி ஸவாஸனஸப்³ப³கிலேஸப்பஹானதீ³பனதோ. ‘‘ஸம்மாஸம்பு³த்³தோ⁴’’தி ஹி வத்வா ‘‘விவட்டச்ச²தோ³’’தி வசனங் பு³த்³த⁴பா⁴வாவஹமேவ ஸப்³ப³கிலேஸப்பஹானங் விபா⁴வேதி. ‘‘ஸூரபா⁴வ’’ந்தி லக்க²ணவிபா⁴வனே விஸத³ஞாணதங்.

    Arahaṃvaṭṭābhāvenāti phalena hetuanumānadassanaṃ. Sammāsambuddho chadanābhāvenāti hetunā phalānumānadassanaṃ. Hetudvayaṃ vuttaṃ ‘‘vivaṭṭo vicchado cā’’ti. Dutiyena vesārajjenāti ‘‘khīṇāsavassa te paṭijānato’’tiādinā vuttena vesārajjena. Purimasiddhīti purimassa padassa atthasiddhīti attho. Paṭhamenāti ‘‘sammāsambuddhassa te paṭijānato’’tiādinā (ma. ni. 1.150; a. ni. 4.8) vuttena vesārajjena. Dutiyasiddhīti dutiyassa padassa atthasiddhi, buddhatthasiddhīti attho. Tatiyacatutthehīti ‘‘ye kho pana te antarāyikā dhammā’’tiādinā, (ma. ni. 1.150; a. ni. 4.8) ‘‘yassa kho pana te atthāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.150; a. ni. 4.8) ca vuttehi tatiyacatutthehi vesārajjehi. Tatiyasiddhīti vivaṭṭacchadanatāsiddhi yāthāvato antarāyikaniyyānikadhammāpadesena hi satthu vivaṭṭacchadanabhāvo loke pākaṭo ahosi. Purimaṃ dhammacakkhunti purimapadaṃ bhagavato dhammacakkhuṃ sādheti kilesārīnaṃ, saṃsāracakkassa ca arānaṃ hatabhāvadīpanato. Dutiyaṃ padaṃ buddhacakkhuṃ sādheti sammāsambuddhasseva taṃsabbhāvato. Tatiyaṃ padaṃ samantacakkhuṃ sādheti savāsanasabbakilesappahānadīpanato. ‘‘Sammāsambuddho’’ti hi vatvā ‘‘vivaṭṭacchado’’ti vacanaṃ buddhabhāvāvahameva sabbakilesappahānaṃ vibhāveti. ‘‘Sūrabhāva’’nti lakkhaṇavibhāvane visadañāṇataṃ.

    259. ஏவங் போ⁴தி எத்த² ஏவந்தி வசனஸம்படிச்ச²னே நிபாதோ. வசனஸம்படிச்ச²னஞ்செத்த² ‘‘ததா² மயங் தங் ப⁴வந்தங் கோ³தமங் வேதி³ஸ்ஸாம, த்வங் மந்தானங் படிக்³க³ஹேதா’’தி ச ஏவங் பவத்தஸ்ஸ பொக்க²ரஸாதினோ வசனஸ்ஸ ஸம்படிக்³க³ஹோதி ஆஹ. ‘‘ஸோபி தாயா’’திஆதி³. தத்த² தாயாதி தாய யதா²வுத்தாய ஸமுத்தேஜனாய. அயானபூ⁴மிந்தி யானஸ்ஸ அபூ⁴மிங். தி³வாபதா⁴னிகாதி தி³வாபதா⁴னானுயுஞ்ஜனகா.

    259.Evaṃbhoti ettha evanti vacanasampaṭicchane nipāto. Vacanasampaṭicchanañcettha ‘‘tathā mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ vedissāma, tvaṃ mantānaṃ paṭiggahetā’’ti ca evaṃ pavattassa pokkharasātino vacanassa sampaṭiggahoti āha. ‘‘Sopi tāyā’’tiādi. Tattha tāyāti tāya yathāvuttāya samuttejanāya. Ayānabhūminti yānassa abhūmiṃ. Divāpadhānikāti divāpadhānānuyuñjanakā.

    260. யதி³பி புப்³பே³ அம்ப³ட்ட²குலங் அப்பஞ்ஞாதங், ததா³ பன பஞ்ஞாயதீதி ஆஹ ‘‘ததா³ கிரா’’திஆதி³. அதுரிதோதி அவேகா³யந்தோ.

    260. Yadipi pubbe ambaṭṭhakulaṃ appaññātaṃ, tadā pana paññāyatīti āha ‘‘tadā kirā’’tiādi. Aturitoti avegāyanto.

    261. யதா² க²மனீயாதீ³னி புச்ச²ந்தோதி யதா² ப⁴க³வா ‘‘கச்சி வோ மாணவா க²மனீயங், கச்சி யாபனீய’’ந்திஆதி³னா க²மனீயாதீ³னி புச்ச²ந்தோ தேஹி மாணவேஹி ஸத்³தி⁴ங் பட²மங் பவத்தமோதோ³ அஹோஸி புப்³ப³பா⁴ஸிதாய தத³னுகரணேன ஏவங் தேபி மாணவா ப⁴க³வதா ஸத்³தி⁴ங் ஸமப்பவத்தமோதா³ அஹேஸுந்தி யோஜனா. தங் பன ஸமப்பவத்தமோத³தங் உபமாய த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸீதோத³கங் வியா’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² ஸம்மோதி³தந்தி ஸங்ஸந்தி³தங். ஏகீபா⁴வந்தி ஸம்மோத³னகிரியாய ஸமானதங் . க²மனீயந்தி ‘‘இத³ங் சதுசக்கங் நவத்³வாரங் ஸரீரயந்தங் து³க்க²ப³ஹுலதாய ஸபா⁴வதோ து³ஸ்ஸஹங் கச்சி க²மிதுங் ஸக்குணெய்ய’’ந்தி புச்ச²ந்தி, யாபனீயந்தி ஆஹாராதி³பச்சயபடிப³த்³த⁴வுத்திகங் சிரப்பப³ந்த⁴ஸங்கா²தாய யாபனாய கச்சி யாபேதுங் ஸக்குணெய்யங். ஸீஸரோகா³தி³ஆபா³தா⁴பா⁴வேன கச்சி அப்பாபா³த⁴ங், து³க்க²ஜீவிகாபா⁴வேன கச்சி அப்பாதங்கங், தங்தங்கிச்சகரணே உட்டா²னஸுக²தாய கச்சி லஹுட்டா²னங், தத³னுரூபப³லயோக³தோ கச்சி ப³லங், ஸுக²விஹாரஸப்³பா⁴வேன கச்சி பா²ஸுவிஹாரோ அத்தீ²தி ஸப்³ப³த்த² கச்சி-ஸத்³த³ங் யோஜெத்வா அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. ப³லப்பத்தா பீதி பீதியேவ. தருணபீதி பாமோஜ்ஜங். ஸம்மோத³னங் ஜனேதி கரோதீதி ஸம்மோத³னிகங் ததே³வ ஸம்மோத³னீயங். ஸம்மோதி³தப்³ப³தோ ஸம்மோத³னீயந்தி இத³ங் பன அத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங் ‘‘ஸம்மோதி³துங் யுத்தபா⁴வதோ’’தி. ஸரிதப்³ப³பா⁴வதோ அனுஸ்ஸரிதப்³ப³பா⁴வதோ ‘‘ஸரணீய’’ந்தி வத்தப்³பே³ ‘‘ஸாரணீய’’ந்தி தீ³க⁴ங் கத்வா வுத்தங். ‘‘ஸுய்யமானஸுக²தோ’’தி ஆபாத²மது⁴ரதமாஹ, ‘‘அனுஸ்ஸரியமானஸுக²தோ’’தி விமத்³த³ரமணீயதங். ‘‘ப்³யஞ்ஜனபரிஸுத்³த⁴தாயா’’தி ஸபா⁴வனிருத்திபா⁴வேன தஸ்ஸா கதா²ய வசனசாதுரியமாஹ, ‘‘அத்த²பரிஸுத்³த⁴தாயா’’தி அத்த²ஸ்ஸ நிருபக்கிலேஸதங். அனேகேஹி பரியாயேஹீதி அனேகேஹி காரணேஹி.

    261.Yathā khamanīyādīni pucchantoti yathā bhagavā ‘‘kacci vo māṇavā khamanīyaṃ, kacci yāpanīya’’ntiādinā khamanīyādīni pucchanto tehi māṇavehi saddhiṃ paṭhamaṃ pavattamodo ahosi pubbabhāsitāya tadanukaraṇena evaṃ tepi māṇavā bhagavatā saddhiṃ samappavattamodā ahesunti yojanā. Taṃ pana samappavattamodataṃ upamāya dassetuṃ ‘‘sītodakaṃ viyā’’tiādi vuttaṃ. Tattha sammoditanti saṃsanditaṃ. Ekībhāvanti sammodanakiriyāya samānataṃ . Khamanīyanti ‘‘idaṃ catucakkaṃ navadvāraṃ sarīrayantaṃ dukkhabahulatāya sabhāvato dussahaṃ kacci khamituṃ sakkuṇeyya’’nti pucchanti, yāpanīyanti āhārādipaccayapaṭibaddhavuttikaṃ cirappabandhasaṅkhātāya yāpanāya kacci yāpetuṃ sakkuṇeyyaṃ. Sīsarogādiābādhābhāvena kacci appābādhaṃ, dukkhajīvikābhāvena kacci appātaṅkaṃ, taṃtaṃkiccakaraṇe uṭṭhānasukhatāya kacci lahuṭṭhānaṃ, tadanurūpabalayogato kacci balaṃ, sukhavihārasabbhāvena kacci phāsuvihāro atthīti sabbattha kacci-saddaṃ yojetvā attho veditabbo. Balappattā pīti pītiyeva. Taruṇapīti pāmojjaṃ. Sammodanaṃ janeti karotīti sammodanikaṃ tadeva sammodanīyaṃ. Sammoditabbato sammodanīyanti idaṃ pana atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘sammodituṃ yuttabhāvato’’ti. Saritabbabhāvato anussaritabbabhāvato ‘‘saraṇīya’’nti vattabbe ‘‘sāraṇīya’’nti dīghaṃ katvā vuttaṃ. ‘‘Suyyamānasukhato’’ti āpāthamadhuratamāha, ‘‘anussariyamānasukhato’’ti vimaddaramaṇīyataṃ. ‘‘Byañjanaparisuddhatāyā’’ti sabhāvaniruttibhāvena tassā kathāya vacanacāturiyamāha, ‘‘atthaparisuddhatāyā’’ti atthassa nirupakkilesataṃ. Anekehi pariyāyehīti anekehi kāraṇehi.

    அபஸாதெ³ஸ்ஸாமீதி மங்குங் கரிஸ்ஸாமி. கண்டே² ஓலம்பெ³த்வாதி உபோ⁴ஸு க²ந்தே⁴ஸு ஸாடகங் ஆஸஜ்ஜெத்வா கண்டே² ஓலம்பி³த்வா. து³ஸ்ஸகண்ணங் க³ஹெத்வாதி நிவத்த²ஸாடகஸ்ஸ த³ஸாகோடிங் ஏகேன ஹத்தே²ன க³ஹெத்வா. சங்கமங் அபி⁴ருஹித்வாதி சங்கமிதுங் ஆரபி⁴த்வா. தா⁴துஸமதாதி ரஸாதி³தா⁴தூனங் ஸமாவத்த²தா, அரோக³தாதி அத்தோ². அனாசாரபா⁴வஸாரணீயந்தி அனாசாரபா⁴வேன ஸரணீயங். ‘‘அனாசாரோ வதாய’’ந்தி ஸரிதப்³ப³கங்.

    Apasādessāmīti maṅkuṃ karissāmi. Kaṇṭhe olambetvāti ubhosu khandhesu sāṭakaṃ āsajjetvā kaṇṭhe olambitvā. Dussakaṇṇaṃ gahetvāti nivatthasāṭakassa dasākoṭiṃ ekena hatthena gahetvā. Caṅkamaṃ abhiruhitvāti caṅkamituṃ ārabhitvā. Dhātusamatāti rasādidhātūnaṃ samāvatthatā, arogatāti attho. Anācārabhāvasāraṇīyanti anācārabhāvena saraṇīyaṃ. ‘‘Anācāro vatāya’’nti saritabbakaṃ.

    262. ‘‘ப⁴வக்³க³ங் க³ஹேதுகாமோ வியா’’திஆதி³ அஸக்குணெய்யத்தா து³க்கரங் கிச்சங் ஆரப⁴தீதி த³ஸ்ஸேதுங் வுத்தங். அஸக்குணெய்யஞ்ஹேதங் ஸதே³வகேனாபி லோகேன, யதி³த³ங் ப⁴க³வதோ அபஸாத³னங், தேனாஹ ‘‘அட்டா²னே வாயமதீ’’தி. அயங் பா³லோ ‘‘மயி கிஞ்சி அகதெ²ந்தே மயா ஸத்³தி⁴ங் கதே²தும்பி ந விஸஹதீ’’தி மானமேவ பக்³க³ண்ஹிஸ்ஸதி, கதெ²ந்தே பன கதா²பஸங்கே³னஸ்ஸ ஜாதிகொ³த்தே விபா⁴விதே மானநிக்³க³ஹோ ப⁴விஸ்ஸதீதி ப⁴க³வா ‘‘ஏவங் நு தே’’திஆதி³மாஹ. தேன வுத்தங் ‘‘அத² கோ² ப⁴க³வா’’திஆதி³. ஆசாரஸமாசாரஸிக்கா²பனேன ஆசரியா, தேஸங் பன ஆசரியானங் பகட்டா² ஆசரியாதி பாசரியா யதா² பபிதாமஹோதி, தேனாஹ ‘‘ஆசரியேஹி ச தேஸங் பாசரியேஹி சா’’தி.

    262.‘‘Bhavaggaṃ gahetukāmo viyā’’tiādi asakkuṇeyyattā dukkaraṃ kiccaṃ ārabhatīti dassetuṃ vuttaṃ. Asakkuṇeyyañhetaṃ sadevakenāpi lokena, yadidaṃ bhagavato apasādanaṃ, tenāha ‘‘aṭṭhāne vāyamatī’’ti. Ayaṃ bālo ‘‘mayi kiñci akathente mayā saddhiṃ kathetumpi na visahatī’’ti mānameva paggaṇhissati, kathente pana kathāpasaṅgenassa jātigotte vibhāvite mānaniggaho bhavissatīti bhagavā ‘‘evaṃ nu te’’tiādimāha. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā’’tiādi. Ācārasamācārasikkhāpanena ācariyā, tesaṃ pana ācariyānaṃ pakaṭṭhā ācariyāti pācariyā yathā papitāmahoti, tenāha ‘‘ācariyehi ca tesaṃ pācariyehi cā’’ti.

    பட²மஇப்³ப⁴வாத³வண்ணனா

    Paṭhamaibbhavādavaṇṇanā

    263. தீஸு இரியாபதே²ஸூதி டா²னக³மனநிஸஜ்ஜாஸு. கதா²பளாஸந்தி கதா²வஸேன யுக³க்³கா³ஹங். ஸயானேன ஆசரியேன ஸத்³தி⁴ங் ஸயானஸ்ஸ கதா² நாம ஆசாரோ ந ஹோதி, தங் இதரேஹி ஸதி³ஸங் கத்வா கத²னங் இத⁴ கதா²பளாஸோ.

    263.Tīsu iriyāpathesūti ṭhānagamananisajjāsu. Kathāpaḷāsanti kathāvasena yugaggāhaṃ. Sayānena ācariyena saddhiṃ sayānassa kathā nāma ācāro na hoti, taṃ itarehi sadisaṃ katvā kathanaṃ idha kathāpaḷāso.

    தஸ்ஸ பன யங் அனாசாரபா⁴வவிபா⁴வனங் ஸத்தா²ரா அம்ப³ட்டே²ன ஸத்³தி⁴ங் கதெ²ந்தேன கதங், தங் ஸங்கீ³திஅனாருள்ஹங் பரம்பராப⁴தந்தி உபரி பாளியா ஸம்ப³ந்த⁴பா⁴வேன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘ததோ கிரா’’திஆதி³மாஹ. முண்ட³கா ஸமணகாதி ச க³ரஹாயங் -ஸத்³தோ³, தேனாஹ ‘‘ஹீளெந்தோ’’தி. இப⁴ஸ்ஸ பயோகோ³ இபோ⁴ உத்தரபத³லோபேன, தங் இப⁴ங் அரஹந்தீதி இப்³பா⁴. கிங் வுத்தங் ஹோதி? யதா² இபோ⁴ ஹத்தி²வாஹனபூ⁴தோ பரஸ்ஸ வஸேன வத்ததி, ந அத்தனோ, ஏவங் ஏதேபி ப்³ராஹ்மணானங் ஸுஸ்ஸுஸகா ஸுத்³தா³ பரஸ்ஸ வஸேன வத்தந்தி, ந அத்தனோ, தஸ்மா இப⁴ஸதி³ஸபயோக³தாய இப்³பா⁴தி. தே பன குடும்பி³கதாய க⁴ரவாஸினோ க⁴ரஸ்ஸாமிகா ஹொந்தீதி ஆஹ ‘‘க³ஹபதிகா’’தி. கண்ஹாதி கண்ஹஜாதிகா. தி³ஜா ஏவ ஹி ஸுத்³த⁴ஜாதிகா, ந இதரேதி தஸ்ஸ அதி⁴ப்பாயோ, தேனாஹ ‘‘காளகா’’தி. முக²தோ நிக்க²ந்தாதி ப்³ராஹ்மணானங் புப்³ப³புரிஸா ப்³ரஹ்முனோ முக²தோ நிக்க²ந்தா, அயங் தேஸங் பட²முப்பத்தீதி அதி⁴ப்பாயோ. ஸேஸபதே³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. ‘‘ஸமணா பிட்டி²பாத³தோ’’தி இத³ங் பனஸ்ஸ ‘‘முக²தோ நிக்க²ந்தா’’திஆதி³வசனதோபி அதிவிய அஸமவெக்கி²தவசனங் சதுவண்ணபரியாபன்னஸ்ஸேவ ஸமணபா⁴வஸம்ப⁴வதோ. அனியமெத்வாதி அவிஸேஸெத்வா, அனுத்³தே³ஸிகபா⁴வேனாதி அத்தோ².

    Tassa pana yaṃ anācārabhāvavibhāvanaṃ satthārā ambaṭṭhena saddhiṃ kathentena kataṃ, taṃ saṅgītianāruḷhaṃ paramparābhatanti upari pāḷiyā sambandhabhāvena dassento ‘‘tato kirā’’tiādimāha. Muṇḍakā samaṇakāti ca garahāyaṃ ka-saddo, tenāha ‘‘hīḷento’’ti. Ibhassa payogo ibho uttarapadalopena, taṃ ibhaṃ arahantīti ibbhā. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yathā ibho hatthivāhanabhūto parassa vasena vattati, na attano, evaṃ etepi brāhmaṇānaṃ sussusakā suddā parassa vasena vattanti, na attano, tasmā ibhasadisapayogatāya ibbhāti. Te pana kuṭumbikatāya gharavāsino gharassāmikā hontīti āha ‘‘gahapatikā’’ti. Kaṇhāti kaṇhajātikā. Dijā eva hi suddhajātikā, na itareti tassa adhippāyo, tenāha ‘‘kāḷakā’’ti. Mukhato nikkhantāti brāhmaṇānaṃ pubbapurisā brahmuno mukhato nikkhantā, ayaṃ tesaṃ paṭhamuppattīti adhippāyo. Sesapadesupi eseva nayo. ‘‘Samaṇā piṭṭhipādato’’ti idaṃ panassa ‘‘mukhato nikkhantā’’tiādivacanatopi ativiya asamavekkhitavacanaṃ catuvaṇṇapariyāpannasseva samaṇabhāvasambhavato. Aniyametvāti avisesetvā, anuddesikabhāvenāti attho.

    மானுஸ்ஸயவஸேன கதே²தீதி மானுஸ்ஸயங் அவஸ்ஸாய அத்தானங் உக்கங்ஸெந்தோ, பரே ச வம்பெ⁴ந்தோ ‘‘முண்ட³கா’’தி ஆதி³ங் கதே²தி. ஜானாபேமீதி ஜாதிகொ³த்தஸ்ஸ பமாணங் யாதா²வதோ விபா⁴வனேன பமாணங் ஜானாபேமீதி. அத்தோ² ஏதஸ்ஸ அத்தீ²தி அத்தி²கங் த³ண்டி³கஞாயேன.

    Mānussayavasena kathetīti mānussayaṃ avassāya attānaṃ ukkaṃsento, pare ca vambhento ‘‘muṇḍakā’’ti ādiṃ katheti. Jānāpemīti jātigottassa pamāṇaṃ yāthāvato vibhāvanena pamāṇaṃ jānāpemīti. Attho etassa atthīti atthikaṃ daṇḍikañāyena.

    ‘‘யாயேவ கோ² பனத்தா²யா’’தி இத்தி²லிங்க³வஸேன வுத்தந்தி வத³ந்தி, தங் பரதோ ‘‘புரிஸலிங்க³வஸேனேவா’’தி வக்க²மானத்தா யுத்தங். யாய அத்தா²யாதி வா புல்லிங்க³வஸேனேவ தத³த்தே² ஸம்பதா³னவசனங், யஸ்ஸ அத்த²ஸ்ஸ அத்தா²யாதி அத்தோ². அஸ்ஸாதி அம்ப³ட்ட²ஸ்ஸ த³ஸ்ஸெத்வாதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. அஞ்ஞேஸந்தி அஞ்ஞேஸங் ஸாது⁴ரூபானங். ஸந்திகங் ஆக³தானந்தி கு³ருட்டா²னியானங் ஸந்திகங் உபக³தானங். வத்தந்தி தேஹி சரிதப்³ப³ஆசாரங். அஸிக்கி²தோதி ஆசாரங் அஸிக்கி²தோ. ததோ ஏவ அப்பஸ்ஸுதோ. பா³ஹுஸச்சஞ்ஹி நாம யாவதே³வ உபஸமத்த²ங் இச்சி²தப்³ப³ங், தத³பா⁴வதோ அம்ப³ட்டோ² அப்பஸ்ஸுதோ அஸிக்கி²தோ ‘‘அவுஸிதோ’’தி விஞ்ஞாயதி, தேனாஹ ‘‘ஏதஸ்ஸ ஹீ’’திஆதி³.

    ‘‘Yāyeva kho panatthāyā’’ti itthiliṅgavasena vuttanti vadanti, taṃ parato ‘‘purisaliṅgavasenevā’’ti vakkhamānattā yuttaṃ. Yāya atthāyāti vā pulliṅgavaseneva tadatthe sampadānavacanaṃ, yassa atthassa atthāyāti attho. Assāti ambaṭṭhassa dassetvāti sambandho. Aññesanti aññesaṃ sādhurūpānaṃ. Santikaṃ āgatānanti guruṭṭhāniyānaṃ santikaṃ upagatānaṃ. Vattanti tehi caritabbaācāraṃ. Asikkhitoti ācāraṃ asikkhito. Tato eva appassuto. Bāhusaccañhi nāma yāvadeva upasamatthaṃ icchitabbaṃ, tadabhāvato ambaṭṭho appassuto asikkhito ‘‘avusito’’ti viññāyati, tenāha ‘‘etassa hī’’tiādi.

    264. கோத⁴வஸசித்ததாய அஸகமனோ. மானநிம்மத³னத்த²ந்தி மானஸ்ஸ நிம்மத³னத்த²ங். உக்³கி³லெத்வாதி ஸினேஹபானேன கிலின்னங் உப்³ப³மனங் கத்வா. கொ³த்தேன கொ³த்தந்தி தேன வுத்தேன புராதனகொ³த்தேன இதா³னி தங் தங் அனவஜ்ஜஸஞ்ஞிதங் கொ³த்தங் ஸாவஜ்ஜதோ உட்டா²பெத்வா உத்³த⁴ரித்வா. ஸேஸபதே³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. தத்த² கொ³த்தங் ஆதி³புரிஸவஸேன, குலாபதோ³ஸோ, தத³ன்வயே உப்பன்னஅபி⁴ஞ்ஞாதபுரிஸவஸேன வேதி³தப்³போ³ யதா² ‘‘ஆதி³ச்சோ, மக⁴தே³வோ’’தி. கொ³த்தமூலஸ்ஸ கா³ரய்ஹதாய அமானவத்து²பா⁴வபவேத³னதோ ‘‘மானத்³த⁴ஜங் மூலே செ²த்வா’’தி வுத்தங். க⁴ட்டெந்தோதி ஓமஸந்தோ.

    264. Kodhavasacittatāya asakamano. Mānanimmadanatthanti mānassa nimmadanatthaṃ. Uggiletvāti sinehapānena kilinnaṃ ubbamanaṃ katvā. Gottena gottanti tena vuttena purātanagottena idāni taṃ taṃ anavajjasaññitaṃ gottaṃ sāvajjato uṭṭhāpetvā uddharitvā. Sesapadesupi eseva nayo. Tattha gottaṃ ādipurisavasena, kulāpadoso, tadanvaye uppannaabhiññātapurisavasena veditabbo yathā ‘‘ādicco, maghadevo’’ti. Gottamūlassa gārayhatāya amānavatthubhāvapavedanato ‘‘mānaddhajaṃ mūle chetvā’’ti vuttaṃ. Ghaṭṭentoti omasanto.

    யஸ்மிங் மானுஸ்ஸயகோது⁴ஸ்ஸயா அஞ்ஞமஞ்ஞூபத்த²த்³தா⁴, ஸோ ‘‘சண்டோ³’’தி வுச்சதீதி ஆஹ ‘‘சண்டா³தி மானநிஸ்ஸிதகோத⁴யுத்தா’’தி. க²ராதி சித்தேன, வாசாய ச கக்க²ளா. லஹுகாதி தருணா. ப⁴ஸ்ஸாதி ‘‘ஸாஹஸிகா’’தி கேசி வத³ந்தி, ‘‘ஸாரம்ப⁴கா’’தி அபரே. ஸமானாதி ஹொந்தா, ப⁴வமானாதி அத்தோ²தி ஆஹ ‘‘ஸந்தாதி புரிமபத³ஸ்ஸேவ வேவசன’’ந்தி. ந ஸக்கரொந்தீதி ஸக்காரங் ந கரொந்தி. அபசிதிகம்மந்தி பணிபாதகம்ம நானுலோமந்தி அத்தனோ ஜாதியா ந அனுச்ச²விகந்தி அத்தோ².

    Yasmiṃ mānussayakodhussayā aññamaññūpatthaddhā, so ‘‘caṇḍo’’ti vuccatīti āha ‘‘caṇḍāti mānanissitakodhayuttā’’ti. Kharāti cittena, vācāya ca kakkhaḷā. Lahukāti taruṇā. Bhassāti ‘‘sāhasikā’’ti keci vadanti, ‘‘sārambhakā’’ti apare. Samānāti hontā, bhavamānāti atthoti āha ‘‘santāti purimapadasseva vevacana’’nti. Na sakkarontīti sakkāraṃ na karonti. Apacitikammanti paṇipātakamma nānulomanti attano jātiyā na anucchavikanti attho.

    து³தியஇப்³ப⁴வாத³வண்ணனா

    Dutiyaibbhavādavaṇṇanā

    265. காமங் ஸக்யராஜகுலே யோ ஸப்³பே³ஸங் பு³த்³த⁴தரோ ஸமத்தோ² ச, ஸோ ஏவ அபி⁴ஸேகங் லப⁴தி, ஏகச்சோ பன அபி⁴ஸித்தோ ஸமானோ ‘‘இத³ங் ரஜ்ஜங் நாம ப³ஹுகிச்சங் ப³ஹுப்³யாபார’’ந்தி ததோ நிப்³பி³ஜ்ஜ ரஜ்ஜங் வயஸா அனந்தரஸ்ஸ நிய்யாதேதி, கதா³சி ஸோபி அஞ்ஞஸ்ஸாதி தாதி³ஸே ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘ஸக்யாதி அபி⁴ஸித்தராஜானோ’’தி. குலவங்ஸங் ஜானந்தீதி கண்ஹாயனதோ பட்டா²ய பரம்பராக³தங் அனுஸ்ஸவவஸேன ஜானந்தி. குலாபி⁴மானினோ ஹி யேபு⁴ய்யேன பரேஸங் உச்சாவசங் குலங் ததா² ததா² உதா³ஹரந்தி, அத்தனோ ச குலவங்ஸங் ஜானந்தி, ஏவங் அம்ப³ட்டோ²பி. ததா² ஹி ஸோ பரதோ ப⁴க³வதா புச்சி²தோ வஜிரபாணிப⁴யேன யாதா²வதோ கதே²ஸி.

    265. Kāmaṃ sakyarājakule yo sabbesaṃ buddhataro samattho ca, so eva abhisekaṃ labhati, ekacco pana abhisitto samāno ‘‘idaṃ rajjaṃ nāma bahukiccaṃ bahubyāpāra’’nti tato nibbijja rajjaṃ vayasā anantarassa niyyāteti, kadāci sopi aññassāti tādise sandhāyāha ‘‘sakyāti abhisittarājāno’’ti. Kulavaṃsaṃ jānantīti kaṇhāyanato paṭṭhāya paramparāgataṃ anussavavasena jānanti. Kulābhimānino hi yebhuyyena paresaṃ uccāvacaṃ kulaṃ tathā tathā udāharanti, attano ca kulavaṃsaṃ jānanti, evaṃ ambaṭṭhopi. Tathā hi so parato bhagavatā pucchito vajirapāṇibhayena yāthāvato kathesi.

    ததியஇப்³ப⁴வாத³வண்ணனா

    Tatiyaibbhavādavaṇṇanā

    266. கெ²த்தலெட்³டூ³னந்தி கெ²த்தே கஸனவஸேன நங்க³லேன உட்டா²பிதலெட்³டூ³னங். ‘‘லடுகிகா’’ இச்சேவ பஞ்ஞாதா கு²த்³த³கஸகுணிகா லடுகிகோபமவண்ணனாயங் ‘‘சாதகஸகுணிகா’’தி (ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.150) வுத்தா. கோத⁴வஸேன லக்³கி³துந்தி உபனய்ஹிதுங், ஆகா⁴தங் ப³ந்தி⁴துந்தி அத்தோ². ‘‘அம்ஹே ஹங்ஸகோஞ்சமோரஸமே கரோதீ’’தி இமினா ‘‘ந தங் கோசி ஹங்ஸோ வா’’திஆதி³வசனங் ஸங்கீ³திங் அனாருள்ஹங் ததா³ ப⁴க³வதா வுத்தமேவாதி த³ஸ்ஸேதி. ‘‘ஏவங் நு தே’’திஆதி³வசனங், ‘‘அவுஸிதவாயேவா’’திஆதி³வசனஞ்ச மானவஸேன ஸமணேன கோ³தமேன வுத்தந்தி மஞ்ஞதீதி அதி⁴ப்பாயேனாஹ ‘‘நிம்மானோ தா³னி ஜாதோதி மஞ்ஞமானோ’’தி.

    266.Khettaleḍḍūnanti khette kasanavasena naṅgalena uṭṭhāpitaleḍḍūnaṃ. ‘‘Laṭukikā’’ icceva paññātā khuddakasakuṇikā laṭukikopamavaṇṇanāyaṃ ‘‘cātakasakuṇikā’’ti (ma. ni. aṭṭha. 3.150) vuttā. Kodhavasena laggitunti upanayhituṃ, āghātaṃ bandhitunti attho. ‘‘Amhe haṃsakoñcamorasame karotī’’ti iminā ‘‘na taṃ koci haṃso vā’’tiādivacanaṃ saṅgītiṃ anāruḷhaṃ tadā bhagavatā vuttamevāti dasseti. ‘‘Evaṃ nu te’’tiādivacanaṃ, ‘‘avusitavāyevā’’tiādivacanañca mānavasena samaṇena gotamena vuttanti maññatīti adhippāyenāha ‘‘nimmāno dāni jātoti maññamāno’’ti.

    தா³ஸிபுத்தவாத³வண்ணனா

    Dāsiputtavādavaṇṇanā

    267. நிம்மாதே³தீதி அ-காரஸ்ஸ ஆ-காரங் கத்வா நித்³தே³ஸோதி ஆஹ ‘‘நிம்மதே³தீ’’தி. காமங் கொ³த்தங் நாமேதங் பிதிதோ லத்³த⁴ப்³ப³ங், ந மாதிதோ ந ஹி ப்³ராஹ்மணானங் ஸகொ³த்தாய ஆவாஹவிவாஹோ இச்சி²தோ, கொ³த்தனாமங் பன யஸ்மா ஜாதிஸித்³த⁴ங், ந கித்திமங், ஜாதி ச உப⁴யஸம்ப³ந்தி⁴னீ, தஸ்மா ‘‘மாதாபெத்திகந்தி மாதாபிதூனங் ஸந்தக’’ந்தி வுத்தங். நாமகொ³த்தந்தி கொ³த்தனாமங், ந கித்திமனாமங், ந கு³ணனாமங் வா. தத்த² ‘‘கண்ஹாயனோ’’தி நிருள்ஹா யா நாமபண்ணத்தி, தங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘பண்ணத்திவஸேன நாமந்தி. தங் பன கண்ஹஇஸிதோ பட்டா²ய தஸ்மிங் குலபரம்பராவஸேன ஆக³தங், ந ஏதஸ்மிங்யேவ நிருள்ஹங், தேன வுத்தங் ‘‘பவேணீவஸேன கொ³த்த’’ந்தி. கொ³த்த-பத³ஸ்ஸ பன அத்தோ² ஹெட்டா² வுத்தோயேவ. அனுஸ்ஸரதோதி எத்த² ந கேவலங் அனுஸ்ஸரணங் அதி⁴ப்பேதங், அத² கோ² குலஸுத்³தி⁴வீமங்ஸனவஸேனாதி ஆஹ ‘‘குலகோடிங் ஸோதெ⁴ந்தஸ்ஸா’’தி. அய்யபுத்தாதி அய்யிகபுத்தாதி ஆஹ ‘‘ஸாமினோ புத்தா’’தி. தி³ஸா ஓக்காகரஞ்ஞோ அந்தோஜாதா தா³ஸீதி ஆஹ ‘‘க⁴ரதா³ஸியா புத்தோ’’தி. எத்த² ச யஸ்மா அம்ப³ட்டோ² ஜாதிங் நிஸ்ஸாய மானத்த²த்³தோ⁴, ந சஸ்ஸ யாதா²வதோ ஜாதியா அவிபா⁴விதாய மானநிக்³க³ஹோ ஹோதி, மானநிக்³க³ஹே ச கதே அபரபா⁴கே³ ரதனத்தயே பஸீதி³ஸ்ஸதி , ந ‘‘தா³ஸீ’’தி வாசா ப²ருஸவாசா நாம ஹோதி சித்தஸ்ஸ ஸண்ஹபா⁴வதோ. அப⁴யஸுத்தஞ்செத்த² (ம॰ நி॰ 2.83; அ॰ நி॰ 4.184) நித³ஸ்ஸனங். கேசி ச ஸத்தா அக்³கி³னா விய லோஹாத³யோ கக்க²ளாய வாசாய முது³பா⁴வங் க³ச்ச²ந்தி, தஸ்மா ப⁴க³வா அம்ப³ட்ட²ங் நிப்³பி³ஸேவனங் காதுகாமோ ‘‘அய்யபுத்தா ஸக்யா ப⁴வந்தி, தா³ஸிபுத்தோ த்வமஸி ஸக்யான’’ந்தி அவோச.

    267.Nimmādetīti a-kārassa ā-kāraṃ katvā niddesoti āha ‘‘nimmadetī’’ti. Kāmaṃ gottaṃ nāmetaṃ pitito laddhabbaṃ, na mātito na hi brāhmaṇānaṃ sagottāya āvāhavivāho icchito, gottanāmaṃ pana yasmā jātisiddhaṃ, na kittimaṃ, jāti ca ubhayasambandhinī, tasmā ‘‘mātāpettikanti mātāpitūnaṃ santaka’’nti vuttaṃ. Nāmagottanti gottanāmaṃ, na kittimanāmaṃ, na guṇanāmaṃ vā. Tattha ‘‘kaṇhāyano’’ti niruḷhā yā nāmapaṇṇatti, taṃ sandhāyāha ‘‘paṇṇattivasena nāmanti. Taṃ pana kaṇhaisito paṭṭhāya tasmiṃ kulaparamparāvasena āgataṃ, na etasmiṃyeva niruḷhaṃ, tena vuttaṃ ‘‘paveṇīvasena gotta’’nti. Gotta-padassa pana attho heṭṭhā vuttoyeva. Anussaratoti ettha na kevalaṃ anussaraṇaṃ adhippetaṃ, atha kho kulasuddhivīmaṃsanavasenāti āha ‘‘kulakoṭiṃ sodhentassā’’ti. Ayyaputtāti ayyikaputtāti āha ‘‘sāmino puttā’’ti. Disā okkākarañño antojātā dāsīti āha ‘‘gharadāsiyā putto’’ti. Ettha ca yasmā ambaṭṭho jātiṃ nissāya mānatthaddho, na cassa yāthāvato jātiyā avibhāvitāya mānaniggaho hoti, mānaniggahe ca kate aparabhāge ratanattaye pasīdissati , na ‘‘dāsī’’ti vācā pharusavācā nāma hoti cittassa saṇhabhāvato. Abhayasuttañcettha (ma. ni. 2.83; a. ni. 4.184) nidassanaṃ. Keci ca sattā agginā viya lohādayo kakkhaḷāya vācāya mudubhāvaṃ gacchanti, tasmā bhagavā ambaṭṭhaṃ nibbisevanaṃ kātukāmo ‘‘ayyaputtā sakyā bhavanti, dāsiputto tvamasi sakyāna’’nti avoca.

    ட²பெந்தீதி பஞ்ஞபெந்தி, தேனாஹ ‘‘ஓக்காகோ’’திஆதி³. பபா⁴ நிச்ச²ரதி த³ந்தானங் அதிவிய பப⁴ஸ்ஸரபா⁴வதோ.

    Ṭhapentīti paññapenti, tenāha ‘‘okkāko’’tiādi. Pabhā niccharati dantānaṃ ativiya pabhassarabhāvato.

    பட²மகப்பிகானந்தி பட²மகப்பஸ்ஸ ஆதி³காலே நிப்³ப³த்தானங். கிர-ஸத்³தோ³ அனுஸ்ஸவத்தே², தேன யோ வுச்சமானாய ராஜபரம்பராய கேஸஞ்சி மதிபே⁴தோ³, தங் உல்லிங்கே³தி. மஹாஸம்மதஸ்ஸாதி ‘‘அயங் நோ ராஜா’’தி மஹாஜனேன ஸம்மன்னித்வா ட²பிதத்தா ‘‘மஹாஸம்மதோ’’தி ஏவங் ஸம்மதஸ்ஸ. யங் ஸந்தா⁴ய வத³ந்தி –

    Paṭhamakappikānanti paṭhamakappassa ādikāle nibbattānaṃ. Kira-saddo anussavatthe, tena yo vuccamānāya rājaparamparāya kesañci matibhedo, taṃ ulliṅgeti. Mahāsammatassāti ‘‘ayaṃ no rājā’’ti mahājanena sammannitvā ṭhapitattā ‘‘mahāsammato’’ti evaṃ sammatassa. Yaṃ sandhāya vadanti –

    ‘‘ஆதி³ச்சகுலஸம்பூ⁴தோ , ஸுவிஸுத்³த⁴கு³ணாகரோ;

    ‘‘Ādiccakulasambhūto , suvisuddhaguṇākaro;

    மஹானுபா⁴வோ ராஜாஸி, மஹாஸம்மதனாமகோ.

    Mahānubhāvo rājāsi, mahāsammatanāmako.

    யோ சக்கு²பூ⁴தோ லோகஸ்ஸ, கு³ணரங்ஸிஸமுஜ்ஜலோ;

    Yo cakkhubhūto lokassa, guṇaraṃsisamujjalo;

    தமோனுதோ³ விரோசித்த², து³தியோ விய பா⁴ணுமா.

    Tamonudo virocittha, dutiyo viya bhāṇumā.

    ட²பிதா யேன மரியாதா³, லோகே லோகஹிதேஸினா;

    Ṭhapitā yena mariyādā, loke lokahitesinā;

    வவத்தி²தா ஸக்குணந்தி, ந விலங்க⁴யிதுங் ஜனா.

    Vavatthitā sakkuṇanti, na vilaṅghayituṃ janā.

    யஸஸ்ஸினங் தேஜஸ்ஸினங், லோகஸீமானுரக்க²கங்;

    Yasassinaṃ tejassinaṃ, lokasīmānurakkhakaṃ;

    ஆதி³பூ⁴தங் மஹாவீரங், கத²யந்தி ‘மனூ’தி ய’’ந்தி.

    Ādibhūtaṃ mahāvīraṃ, kathayanti ‘manū’ti ya’’nti.

    தஸ்ஸ ச புத்தபபுத்தபரம்பரங் ஸந்தா⁴ய –

    Tassa ca puttapaputtaparamparaṃ sandhāya –

    ‘‘தஸ்ஸ புத்தோ மஹாதேஜோ, ரோஜோ நாம மஹீபதி;

    ‘‘Tassa putto mahātejo, rojo nāma mahīpati;

    தஸ்ஸ புத்தோ வரரோஜோ, பவரோ ராஜமண்ட³லே.

    Tassa putto vararojo, pavaro rājamaṇḍale.

    தஸ்ஸாஸி கல்யாணகு³ணோ, கல்யாணோ நாம அத்ரஜோ;

    Tassāsi kalyāṇaguṇo, kalyāṇo nāma atrajo;

    ராஜா தஸ்ஸாஸி தனயோ, வரகல்யாணனாமகோ.

    Rājā tassāsi tanayo, varakalyāṇanāmako.

    தஸ்ஸ புத்தோ மஹாவீரோ, மந்தா⁴தா காமபோ⁴கி³னங்;

    Tassa putto mahāvīro, mandhātā kāmabhoginaṃ;

    அக்³க³பூ⁴தோ மஹிந்தே³ன, அட்³ட⁴ரஜ்ஜேன பூஜிதோ.

    Aggabhūto mahindena, aḍḍharajjena pūjito.

    தஸ்ஸ ஸூனு மஹாதேஜோ, வரமந்தா⁴துனாமகோ;

    Tassa sūnu mahātejo, varamandhātunāmako;

    ‘உபோஸதோ²’தி நாமேன, தஸ்ஸ புத்தோ மஹாயஸோ.

    ‘Uposatho’ti nāmena, tassa putto mahāyaso.

    வரோ நாம மஹாதேஜோ, தஸ்ஸ புத்தோ மஹாவரோ;

    Varo nāma mahātejo, tassa putto mahāvaro;

    தஸ்ஸாஸி உபவரோதி, புத்தோ ராஜா மஹாப³லோ.

    Tassāsi upavaroti, putto rājā mahābalo.

    தஸ்ஸ புத்தோ மக⁴தே³வோ, தே³வதுல்யோ மஹீபதி;

    Tassa putto maghadevo, devatulyo mahīpati;

    சதுராஸீதிஸஹஸ்ஸானி, தஸ்ஸ புத்தபரம்பரா.

    Caturāsītisahassāni, tassa puttaparamparā.

    தேஸங் பச்சி²மகோ ராஜா, ‘ஓக்காகோ’ இதி விஸ்ஸுதோ;

    Tesaṃ pacchimako rājā, ‘okkāko’ iti vissuto;

    மஹாயஸோ மஹாதேஜோ, அகு²த்³தோ³ ராஜமண்ட³லே’’தி.

    Mahāyaso mahātejo, akhuddo rājamaṇḍale’’ti.

    ஆதி³ தேஸங் பச்ச²தோதி தேஸங் மக⁴தே³வ பரம்பரபூ⁴தானங் களாரஜனகபரியோஸானானங் அனேகஸதஸஹஸ்ஸானங் ராஜூனங் அபரபா⁴கே³ ஓக்காகோ நாம ராஜா அஹோஸி, தஸ்ஸ பரம்பராபூ⁴தானங் அனேகஸதஸஹஸ்ஸானங் ராஜூனங் அபரபா⁴கே³ அபரோ ஓக்காகோ நாம ராஜா அஹோஸி, தஸ்ஸ பரம்பரபூ⁴தானங் அனேகஸதஸஹஸ்ஸானங் ராஜூனங் அபரபா⁴கே³ புனாபரோ ஓக்காகோ நாம ராஜா அஹோஸி, தங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘தயோ ஓக்காகவங்ஸா அஹேஸுங். தேஸு ததியஓக்காகஸ்ஸா’’திஆதி³.

    Ādi tesaṃ pacchatoti tesaṃ maghadeva paramparabhūtānaṃ kaḷārajanakapariyosānānaṃ anekasatasahassānaṃ rājūnaṃ aparabhāge okkāko nāma rājā ahosi, tassa paramparābhūtānaṃ anekasatasahassānaṃ rājūnaṃ aparabhāge aparo okkāko nāma rājā ahosi, tassa paramparabhūtānaṃ anekasatasahassānaṃ rājūnaṃ aparabhāge punāparo okkāko nāma rājā ahosi, taṃ sandhāyāha ‘‘tayo okkākavaṃsā ahesuṃ. Tesu tatiyaokkākassā’’tiādi.

    ஸஹஸா வரங் அதா³ஸிந்தி புத்தத³ஸ்ஸனேன ஸோமனஸ்ஸப்பத்தோ ஸஹஸா அவீமங்ஸித்வா துட்டி²யா வஸேன வரங் அதா³ஸிங், ‘‘யங் இச்ச²ஸி, தங் க³ண்ஹா’’தி. ரஜ்ஜங் பரிணாமேதுங் இச்ச²தீதி ஸா ஜந்துகுமாரஸ்ஸ மாதா மம தங் வரதா³னங் அந்தரங் கத்வா இமங் ரஜ்ஜங் பரிணாமேதுங் இச்ச²தீதி.

    Sahasā varaṃ adāsinti puttadassanena somanassappatto sahasā avīmaṃsitvā tuṭṭhiyā vasena varaṃ adāsiṃ, ‘‘yaṃ icchasi, taṃ gaṇhā’’ti. Rajjaṃ pariṇāmetuṃ icchatīti sā jantukumārassa mātā mama taṃ varadānaṃ antaraṃ katvā imaṃ rajjaṃ pariṇāmetuṃ icchatīti.

    நப்பஸஹெய்யாதி ந பரியத்தோ ப⁴வெய்ய.

    Nappasaheyyāti na pariyatto bhaveyya.

    நிக்க²ம்மாதி க⁴ராவாஸதோ, காமேஹி ச நிக்க²மித்வா. ஹெட்டா² சாதி -ஸத்³தே³ன ‘‘அஸீதிஹத்தே²’’தி இத³ங் அனுகட்³ட⁴தி. தேஹீதி மிக³ஸூகரேஹி, மண்டூ³கமூஸிகேஹி ச. தேதி ஸீஹப்³யக்³கா⁴த³யோ, ஸப்பபி³ளாரா ச.

    Nikkhammāti gharāvāsato, kāmehi ca nikkhamitvā. Heṭṭhā cāti ca-saddena ‘‘asītihatthe’’ti idaṃ anukaḍḍhati. Tehīti migasūkarehi, maṇḍūkamūsikehi ca. Teti sīhabyagghādayo, sappabiḷārā ca.

    அவஸேஸாஹி அத்தனோ அத்தனோ கனிட்டா²ஹி.

    Avasesāhi attano attano kaniṭṭhāhi.

    வட்³ட⁴மானானந்தி அனாத³ரே ஸாமிவசனங். குட்ட²ரோகோ³ நாம ஸாஸமஸூரீரோகா³ விய யேபு⁴ய்யேன ஸங்கமனஸபா⁴வோதி வுத்தங் ‘‘அயங் ரோகோ³ ஸங்கமதீதி சிந்தெத்வா’’தி.

    Vaḍḍhamānānanti anādare sāmivacanaṃ. Kuṭṭharogo nāma sāsamasūrīrogā viya yebhuyyena saṅkamanasabhāvoti vuttaṃ ‘‘ayaṃ rogo saṅkamatīti cintetvā’’ti.

    மிக³ஸூகராதீ³னந்தி ஆதி³-ஸத்³தே³ன வனசரஸோணாதி³கே ஸங்க³ண்ஹாதி.

    Migasūkarādīnanti ādi-saddena vanacarasoṇādike saṅgaṇhāti.

    தஸ்மிங் நிஸின்னேதி ஸம்ப³ந்தோ⁴. க²த்தியமாயாரோசனேன அத்தனோ க²த்தியபா⁴வங் ஜானாபெத்வா.

    Tasmiṃ nisinneti sambandho. Khattiyamāyārocanena attano khattiyabhāvaṃ jānāpetvā.

    நக³ரங் மாபேஹீதி ஸாஹாரங் நக³ரங் மாபேஹீதி அதி⁴ப்பாயோ.

    Nagaraṃmāpehīti sāhāraṃ nagaraṃ māpehīti adhippāyo.

    கேஸக்³க³ஹணந்தி கேஸவேணிப³ந்த⁴னங். து³ஸ்ஸக்³க³ஹணந்தி வத்த²ஸ்ஸ நிவாஸனாகாரோ.

    Kesaggahaṇanti kesaveṇibandhanaṃ. Dussaggahaṇanti vatthassa nivāsanākāro.

    268. அத்தனோ உபாரம்ப⁴மோசனத்தா²யாதி ஆசரியேன அம்ப³ட்டே²ன ச அத்தனோ அத்தனோ உபரி பாபேதப்³ப³உபவாத³ஸ்ஸ அபனயனத்த²ங். அஸ்மிங் வசனேதி ‘‘சத்தாரோமே போ⁴ கோ³தம வண்ணா’’திஆதி³னா அத்தனா வுத்தே, போ⁴தா ச கோ³தமேன வுத்தே ‘‘ஜாதிவாதே³’’தி இமஸ்மிங் யதா²தி⁴கதே வசனே. தத்த² பன யஸ்மா வேதே³ வுத்தவிதி⁴னாவ தேன படிமந்தேதப்³ப³ங் ஹோதி , தஸ்மா வுத்தங் ‘‘வேத³த்தயவசனே’’தி, ‘‘ஏதஸ்மிங் வா தா³ஸிபுத்தவசனே’’தி ச.

    268.Attano upārambhamocanatthāyāti ācariyena ambaṭṭhena ca attano attano upari pāpetabbaupavādassa apanayanatthaṃ. Asmiṃ vacaneti ‘‘cattārome bho gotama vaṇṇā’’tiādinā attanā vutte, bhotā ca gotamena vutte ‘‘jātivāde’’ti imasmiṃ yathādhikate vacane. Tattha pana yasmā vede vuttavidhināva tena paṭimantetabbaṃ hoti , tasmā vuttaṃ ‘‘vedattayavacane’’ti, ‘‘etasmiṃ vā dāsiputtavacane’’ti ca.

    270. த⁴ம்மோ நாம காரணங் ‘‘த⁴ம்மபடிஸம்பி⁴தா³’’திஆதீ³ஸு (விப⁴॰ 718) விய, ஸஹ த⁴ம்மேனாதி ஸஹத⁴ம்மோ, ஸஹத⁴ம்மோ ஏவ ஸஹத⁴ம்மிகோதி ஆஹ ‘‘ஸஹேதுகோ’’தி.

    270.Dhammo nāma kāraṇaṃ ‘‘dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 718) viya, saha dhammenāti sahadhammo, sahadhammo eva sahadhammikoti āha ‘‘sahetuko’’ti.

    271. தஸ்மா ததா³ படிஞ்ஞாதத்தா. தாஸெத்வா பஞ்ஹங் விஸ்ஸஜ்ஜாபெஸ்ஸாமீதி ஆக³தோ யதா² தங் ஸச்சகஸமாக³மே. ‘‘ப⁴க³வா சேவ பஸ்ஸதி அம்ப³ட்டோ² சா’’தி எத்த² இதரேஸங் அத³ஸ்ஸனே காரணங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘யதி³ ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். ஆவாஹெத்வாதி மந்தப³லேன ஆனெத்வா. தஸ்ஸாதி அம்ப³ட்ட²ஸ்ஸ. வாத³ஸங்க⁴ட்டேதி வாசாஸங்க⁴ட்டே.

    271.Tasmā tadā paṭiññātattā. Tāsetvā pañhaṃ vissajjāpessāmīti āgato yathā taṃ saccakasamāgame. ‘‘Bhagavā ceva passati ambaṭṭho cā’’ti ettha itaresaṃ adassane kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘yadi hī’’tiādi vuttaṃ. Āvāhetvāti mantabalena ānetvā. Tassāti ambaṭṭhassa. Vādasaṅghaṭṭeti vācāsaṅghaṭṭe.

    272. தாணந்தி க³வேஸமானோதி, ‘‘அயமேவ ஸமணோ கோ³தமோ இதோ ப⁴யதோ மம தாயகோ’’தி ப⁴க³வந்தங்யேவ ‘‘தாண’’ந்தி பரியேஸந்தோ உபக³ச்ச²ந்தோ. ஸேஸபத³த்³வயேபி ஏஸேவ நயோ. தாயதீதி யதா²உபட்டி²தப⁴யதோ பாலேதி, தேனாஹ ‘‘ரக்க²தீ’’தி, ஏதேன தாண-ஸத்³த³ஸ்ஸ கத்துஸாத⁴னதமாஹ. யது²பட்டி²தேன ப⁴யேன உபத்³து³தோ நிலீயதி எத்தா²தி லேணங், உபலயனங், ஏதேன லேண-ஸத்³த³ஸ்ஸ அதி⁴கரணஸாத⁴னதமாஹ. ‘‘ஸரதீ’’தி ஏதேன ஸரண-ஸத்³த³ஸ்ஸ கத்துஸாத⁴னதமாஹ.

    272.Tāṇanti gavesamānoti, ‘‘ayameva samaṇo gotamo ito bhayato mama tāyako’’ti bhagavantaṃyeva ‘‘tāṇa’’nti pariyesanto upagacchanto. Sesapadadvayepi eseva nayo. Tāyatīti yathāupaṭṭhitabhayato pāleti, tenāha ‘‘rakkhatī’’ti, etena tāṇa-saddassa kattusādhanatamāha. Yathupaṭṭhitena bhayena upadduto nilīyati etthāti leṇaṃ, upalayanaṃ, etena leṇa-saddassa adhikaraṇasādhanatamāha. ‘‘Saratī’’ti etena saraṇa-saddassa kattusādhanatamāha.

    அம்ப³ட்ட²வங்ஸகதா²வண்ணனா

    Ambaṭṭhavaṃsakathāvaṇṇanā

    274. க³ங்கா³ய த³க்கி²ணதோதி க³ங்கா³ய நதி³யா த³க்கி²ணதி³ஸாய. ஆவுத⁴ங் ந பரிவத்ததீதி ஸரங் வாஸத்திஆதி³ங் வா பரஸ்ஸ உபரி கி²பிதுகாமஸ்ஸ ஹத்த²ங் ந பரிவத்ததி, ஹத்தே² பன அபரிவத்தெந்தே குதோ ஆவுத⁴பரிவத்தனந்தி ஆஹ ‘‘ஆவுத⁴ங் ந பரிவத்ததீ’’தி. ஸோ கிர ‘‘கத²ங் நாமாஹங் தி³ஸாய தா³ஸியா குச்சி²ம்ஹி நிப்³ப³த்தோ’’தி தங் ஹீனங் ஜாதிங் ஜிகு³ச்ச²ந்தோ ‘‘ஹந்தா³ஹங் யதா² ததா² இமங் ஜாதிங் ஸோதெ⁴ஸ்ஸாமீ’’தி நிக்³க³தோ, தேனாஹ ‘‘இதா³னி மே மனோரத²ங் பூரெஸ்ஸாமீ’’திஆதி³. விஜ்ஜாப³லேன ராஜானங் தாஸெத்வா தஸ்ஸ தீ⁴துயா லத்³த⁴காலதோ பட்டா²ய ம்யாயங் ஜாதிஸோதி⁴தா ப⁴விஸ்ஸதீதி தஸ்ஸ அதி⁴ப்பாயோ. அம்ப³ட்ட²ங் நாம விஜ்ஜந்தி ஸத்தானங் ஸரீரே அப்³ப⁴ங்க³ங் ட²பேதீதி அம்ப³ட்டா²தி ஏவங் லத்³த⁴னாமங் விஜ்ஜங், மந்தந்தி அத்தோ². யதோ அம்ப³ட்டா² ஏதஸ்மிங் அத்தீ²தி அம்ப³ட்டோ²தி கண்ஹோ இஸி பஞ்ஞாயித்த², தங்ப³ங்ஸஜாததாய அயங் மாணவோ ‘‘அம்ப³ட்டோ²’’தி வோஹரீயதி.

    274.Gaṅgāya dakkhiṇatoti gaṅgāya nadiyā dakkhiṇadisāya. Āvudhaṃ na parivattatīti saraṃ vāsattiādiṃ vā parassa upari khipitukāmassa hatthaṃ na parivattati, hatthe pana aparivattente kuto āvudhaparivattananti āha ‘‘āvudhaṃ na parivattatī’’ti. So kira ‘‘kathaṃ nāmāhaṃ disāya dāsiyā kucchimhi nibbatto’’ti taṃ hīnaṃ jātiṃ jigucchanto ‘‘handāhaṃ yathā tathā imaṃ jātiṃ sodhessāmī’’ti niggato, tenāha ‘‘idāni me manorathaṃ pūressāmī’’tiādi. Vijjābalena rājānaṃ tāsetvā tassa dhītuyā laddhakālato paṭṭhāya myāyaṃ jātisodhitā bhavissatīti tassa adhippāyo. Ambaṭṭhaṃ nāma vijjanti sattānaṃ sarīre abbhaṅgaṃ ṭhapetīti ambaṭṭhāti evaṃ laddhanāmaṃ vijjaṃ, mantanti attho. Yato ambaṭṭhā etasmiṃ atthīti ambaṭṭhoti kaṇho isi paññāyittha, taṃbaṃsajātatāya ayaṃ māṇavo ‘‘ambaṭṭho’’ti voharīyati.

    ஸெட்ட²மந்தே வேத³மந்தேதி அதி⁴ப்பாயோ. மந்தானுபா⁴வேன ரஞ்ஞோ பா³ஹுக்க²ம்ப⁴மத்தங் ஜாதங் தேன பனஸ்ஸ பா³ஹுக்க²ம்பே⁴ன ராஜா, ‘‘கோ ஜானாதி, கிங் ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி பீ⁴தோ உஸ்ஸங்கீ உத்ராஸோ அஹோஸி, தேனாஹ ‘‘ப⁴யேன வேத⁴மானோ அட்டா²ஸீ’’தி. ஸொத்தி² ப⁴த்³த³ந்தேதி ஆதி³வசனங் அவோசுங். ‘‘அயங் மஹானுபா⁴வோ இஸீ’’தி மஞ்ஞமானா.

    Seṭṭhamante vedamanteti adhippāyo. Mantānubhāvena rañño bāhukkhambhamattaṃ jātaṃ tena panassa bāhukkhambhena rājā, ‘‘ko jānāti, kiṃ bhavissatī’’ti bhīto ussaṅkī utrāso ahosi, tenāha ‘‘bhayena vedhamāno aṭṭhāsī’’ti. Sotthi bhaddanteti ādivacanaṃ avocuṃ. ‘‘Ayaṃ mahānubhāvo isī’’ti maññamānā.

    உந்த்³ரியிஸ்ஸதீதி விப்பகிரியிஸ்ஸதி, தேனாஹ ‘‘பி⁴ஜ்ஜிஸ்ஸதீ’’தி. மந்தே பரிவத்திதேதி பா³ஹுக்க²ம்ப⁴கமந்தஸ்ஸ படிப்பஸ்ஸம்ப⁴கவிஜ்ஜாஸங்கா²தே மந்தே ‘‘ஸரோ ஓதரதூ’’தி பரிவத்திதே. ஏவரூபானஞ்ஹி மந்தானங் ஏகங்ஸேனேவ படிப்பஸ்ஸம்ப⁴கவிஜ்ஜா ஹொந்தியேவ யதா² தங் குஸுமாரகவிஜ்ஜானங். அத்தனோ தீ⁴து அபவாத³மோசனத்த²ங் தஸ்ஸ பு⁴ஜிஸ்ஸகரணங். தஸ்ஸானுரூபே இஸ்ஸரியே ட²பனத்த²ங் உளாரே ச நங் டா²னே ட²பேஸி.

    Undriyissatīti vippakiriyissati, tenāha ‘‘bhijjissatī’’ti. Mante parivattiteti bāhukkhambhakamantassa paṭippassambhakavijjāsaṅkhāte mante ‘‘saro otaratū’’ti parivattite. Evarūpānañhi mantānaṃ ekaṃseneva paṭippassambhakavijjā hontiyeva yathā taṃ kusumārakavijjānaṃ. Attano dhītu apavādamocanatthaṃ tassa bhujissakaraṇaṃ. Tassānurūpe issariye ṭhapanatthaṃ uḷāre ca naṃ ṭhāne ṭhapesi.

    க²த்தியஸெட்ட²பா⁴வவண்ணனா

    Khattiyaseṭṭhabhāvavaṇṇanā

    275. ஸமஸ்ஸாஸனத்த²மாஹ கருணாயந்தோ, ந குலீனபா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங், தேனாஹ ‘‘அத² கோ² ப⁴க³வா’’திஆதி³. ப்³ராஹ்மணேஸூதி ப்³ராஹ்மணானங் ஸமீபே, ததோ ப்³ராஹ்மணேஹி லத்³த⁴ப்³ப³ங் ஆஸனாதி³ங் ஸந்தா⁴ய ‘‘ப்³ராஹ்மணானங் அந்தரே’’தி வுத்தங். கேவலங் ஸத்³தா⁴ய காதப்³ப³ங் ஸத்³த⁴ங், பரலோகக³தே ஸந்தா⁴ய ந ததோ கிஞ்சி அபத்தெ²ந்தேன காதப்³ப³ந்தி அத்தோ², தேனாஹ ‘‘மதகே உத்³தி³ஸ்ஸ கதப⁴த்தே’’தி. மங்க³லாதி³ப⁴த்தேதி ஆதி³-ஸத்³தே³ன உஸ்ஸவதே³வதாராத⁴னாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. யஞ்ஞப⁴த்தேதி பாபஸஞ்ஞமாதி³வஸேன கதப⁴த்தே. பாஹுனகானந்தி அதிதீ²னங். க²த்தியபா⁴வங் அப்பத்தோ உப⁴தோ ஸுஜாததாபா⁴வதோ, தேனாஹ ‘‘அபரிஸுத்³தோ⁴தி அத்தோ²’’தி.

    275. Samassāsanatthamāha karuṇāyanto, na kulīnabhāvadassanatthaṃ, tenāha ‘‘atha kho bhagavā’’tiādi. Brāhmaṇesūti brāhmaṇānaṃ samīpe, tato brāhmaṇehi laddhabbaṃ āsanādiṃ sandhāya ‘‘brāhmaṇānaṃ antare’’ti vuttaṃ. Kevalaṃ saddhāya kātabbaṃ saddhaṃ, paralokagate sandhāya na tato kiñci apatthentena kātabbanti attho, tenāha ‘‘matake uddissa katabhatte’’ti. Maṅgalādibhatteti ādi-saddena ussavadevatārādhanādiṃ saṅgaṇhāti. Yaññabhatteti pāpasaññamādivasena katabhatte. Pāhunakānanti atithīnaṃ. Khattiyabhāvaṃ appatto ubhato sujātatābhāvato, tenāha ‘‘aparisuddhoti attho’’ti.

    276. இத்தி²ங் கரித்வாதி எத்த² கரணங் கிரியாஸாமஞ்ஞவிஸயந்தி ஆஹ ‘‘இத்தி²ங் பரியேஸித்வா’’தி. ப்³ராஹ்மணகஞ்ஞங் இத்தி²ங் க²த்தியகுமாரஸ்ஸ ப⁴ரியாபூ⁴தங் க³ஹெத்வாபி க²த்தியாவ ஸெட்டா², ஹீனா ப்³ராஹ்மணாதி யோஜனா. புரிஸேன வா புரிஸங் கரித்வாதி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. பகரணேதி ராகா³தி³வஸேன பது³ட்டே² பக்க²லிதே காரணே, தேனாஹ ‘‘தோ³ஸே’’தி. ப⁴ஸ்ஸதி நிரத்த²கபா⁴வேன கி²பீயதீதி ப⁴ஸ்ஸங், சா²ரிகா.

    276.Itthiṃ karitvāti ettha karaṇaṃ kiriyāsāmaññavisayanti āha ‘‘itthiṃ pariyesitvā’’ti. Brāhmaṇakaññaṃ itthiṃ khattiyakumārassa bhariyābhūtaṃ gahetvāpi khattiyāva seṭṭhā, hīnā brāhmaṇāti yojanā. Purisena vā purisaṃ karitvāti etthāpi eseva nayo. Pakaraṇeti rāgādivasena paduṭṭhe pakkhalite kāraṇe, tenāha ‘‘dose’’ti. Bhassati niratthakabhāvena khipīyatīti bhassaṃ, chārikā.

    277. ஜனிதஸ்மிந்தி கம்மகிலேஸேஹி நிப்³ப³த்தே. ஜனே ஏதஸ்மிந்தி வா ஜனேதஸ்மிங், மனுஸ்ஸேஸூதி அத்தோ², தேனாஹ ‘‘கொ³த்தபடிஸாரினோ’’தி. ஸங்ஸந்தி³த்வாதி க⁴டெத்வா, அவிருத்³த⁴ங் கத்வாதி அத்தோ².

    277.Janitasminti kammakilesehi nibbatte. Jane etasminti vā janetasmiṃ, manussesūti attho, tenāha ‘‘gottapaṭisārino’’ti. Saṃsanditvāti ghaṭetvā, aviruddhaṃ katvāti attho.

    பட²மபா⁴ணவாரவண்ணனா நிட்டி²தா.

    Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    விஜ்ஜாசரணகதா²வண்ணனா

    Vijjācaraṇakathāvaṇṇanā

    278. இத³ங் வட்டதீதி இத³ங் அஜ்ஜே²னாதி³ கத்துங் லப்³ப⁴தி. ஜாதிவாத³வினிப³த்³தா⁴தி ஜாதிஸன்னிஸ்ஸிதவாதே³ வினிப³த்³தா⁴. ப்³ராஹ்மணஸ்ஸேவ அஜ்ஜே²னஜ்ஜா²பனயஜனயாஜனாத³யோதி ஏவங் யே அத்துக்கங்ஸனபரவம்ப⁴னவஸேன பவத்தா, ததோ ஏவ தே மானவாத³படிப³த்³தா⁴ ச ஹொந்தி. யே பன ஆவாஹவிவாஹவினிப³த்³தா⁴, தே ஏவ ஸம்ப³ந்த⁴த்தயவஸேன ‘‘அரஹஸி வா மங் த்வங், ந வா மங் த்வங் அரஹஸீ’’தி ஏவங் பவத்தனகா.

    278.Idaṃ vaṭṭatīti idaṃ ajjhenādi kattuṃ labbhati. Jātivādavinibaddhāti jātisannissitavāde vinibaddhā. Brāhmaṇasseva ajjhenajjhāpanayajanayājanādayoti evaṃ ye attukkaṃsanaparavambhanavasena pavattā, tato eva te mānavādapaṭibaddhā ca honti. Ye pana āvāhavivāhavinibaddhā, te eva sambandhattayavasena ‘‘arahasi vā maṃ tvaṃ, na vā maṃ tvaṃ arahasī’’ti evaṃ pavattanakā.

    யத்தா²தி யஸ்ஸங் விஜ்ஜாசரணஸம்பத்தியங். லக்³கி³ஸ்ஸாமாதி ஓலக்³கா³ அந்தோக³தா⁴ ப⁴விஸ்ஸாமாதி சிந்தயிம்ஹ. பரமத்த²தோ அவிஜ்ஜாசரணானியேவ ‘‘விஜ்ஜாசரணானீ’’தி க³ஹெத்வா டி²தோ பரமத்த²தோ விஜ்ஜாசரணேஸு விப⁴ஜியமானேஸு ஸோ ததோ தூ³ரதோ அபனீதோ நாம ஹோதீதி ஆஹ ‘‘தூ³ரமேவ அவக்கி²பீ’’தி. ஸமுதா³க³மதோ பபு⁴தீதிஆதி³ஸமுட்டா²னதோ பட்டா²ய.

    Yatthāti yassaṃ vijjācaraṇasampattiyaṃ. Laggissāmāti olaggā antogadhā bhavissāmāti cintayimha. Paramatthato avijjācaraṇāniyeva ‘‘vijjācaraṇānī’’ti gahetvā ṭhito paramatthato vijjācaraṇesu vibhajiyamānesu so tato dūrato apanīto nāma hotīti āha ‘‘dūrameva avakkhipī’’ti. Samudāgamato pabhutītiādisamuṭṭhānato paṭṭhāya.

    279. திவித⁴ங் ஸீலந்தி கு²த்³த³காதி³பே⁴த³ங் திவித⁴ங் ஸீலங். ஸீலவஸேனேவாதி ஸீலபரியாயேனேவ. கிஞ்சி கிஞ்சீதி அஹிங்ஸனாதி³யமனியமலக்க²ணங் கிஞ்சி கிஞ்சி ஸீலங் அத்தி². தத்த² தத்தே²வ லக்³கெ³ய்யாதி தஸ்மிங் தஸ்மிங்யேவ ப்³ராஹ்மணஸமயஸித்³தே⁴ ஸீலமத்தே ‘‘சரண’’ந்தி லக்³கெ³ய்ய. அட்ட²பி ஸமாபத்தியோ சரணந்தி நிய்யாதிதா ஹொந்தி ரூபாவசரசதுத்த²ஜ்ஜா²னநித்³தே³ஸேனேவ அரூபஜ்ஜா²னானம்பி நித்³தி³ட்ட²பா⁴வாபத்திதோ நிய்யாதிதா நித³ஸ்ஸிதா.

    279. Tividhaṃ sīlanti khuddakādibhedaṃ tividhaṃ sīlaṃ. Sīlavasenevāti sīlapariyāyeneva. Kiñci kiñcīti ahiṃsanādiyamaniyamalakkhaṇaṃ kiñci kiñci sīlaṃ atthi. Tattha tattheva laggeyyāti tasmiṃ tasmiṃyeva brāhmaṇasamayasiddhe sīlamatte ‘‘caraṇa’’nti laggeyya. Aṭṭhapi samāpattiyo caraṇanti niyyātitā honti rūpāvacaracatutthajjhānaniddeseneva arūpajjhānānampi niddiṭṭhabhāvāpattito niyyātitā nidassitā.

    சதுஅபாயமுக²கதா²வண்ணனா

    Catuapāyamukhakathāvaṇṇanā

    280. அஸம்பாபுணந்தோதி ஆரபி⁴த்வா ஸம்பத்துங் அஸக்கொந்தோ. அவிஸஹமானோதி ஆரபி⁴துமேவ அஸக்கொந்தோ. கா²ரிந்தி பரிக்கா²ரங். தங் பன விப⁴ஜித்வா த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘அரணீ’’திஆதி³ வுத்தங். தத்த² அரணீதி அக்³கி³த⁴மனகங் அரணீத்³வயங். ஸுஜாதி த³ப்³பி³. ஆதி³-ஸத்³தே³ன தித³ண்ட³திக⁴டிகாதி³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி கா²ரிப⁴ரிதந்தி கா²ரீஹி புண்ணங். நனு உபஸம்பன்னஸ்ஸ பி⁴க்கு²னோ ஸாஸனிகோபி யோ கோசி அனுபஸம்பன்னோ அத்த²தோ பரிசாரகோவ, கிங் அங்க³ங் பன பா³ஹிரகபப்³ப³ஜிதேதி தத்த² விஸேஸங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘காமஞ்சா’’திஆதி³ வுத்தங். வுத்தனயேனாதி ‘‘கப்பியகரண…பே॰… வத்தகரணவஸேனா’’தி ஏவங் வுத்தேன நயேன. பரிசாரகோ ஹோதி உபஸம்பன்னபா⁴வஸ்ஸ விஸிட்ட²பா⁴வதோ. ‘‘நவகோடிஸஹஸ்ஸானீ’’திஆதி³னா (விஸுத்³தி⁴॰ 1.20; படி॰ ம॰ அட்ட²॰ 37) வுத்தப்பபே⁴தா³னங் அனேகஸஹஸ்ஸானங் ஸங்வரவினயானங் ஸமாதி³யித்வா வத்தனேன உபரிபூ⁴தா அக்³க³பூ⁴தா ஸம்பதா³தி ஹி ‘‘உபஸம்பதா³’’தி வுச்சதீதி. கு³ணாதி⁴கோபீதி கு³ணேஹி உக்கட்டோ²பி. அயங் பனாதி வுத்தலக்க²ணோ தாபஸோ.

    280.Asampāpuṇantoti ārabhitvā sampattuṃ asakkonto. Avisahamānoti ārabhitumeva asakkonto. Khārinti parikkhāraṃ. Taṃ pana vibhajitvā dassetuṃ ‘‘araṇī’’tiādi vuttaṃ. Tattha araṇīti aggidhamanakaṃ araṇīdvayaṃ. Sujāti dabbi. Ādi-saddena tidaṇḍatighaṭikādiṃ saṅgaṇhāti khāribharitanti khārīhi puṇṇaṃ. Nanu upasampannassa bhikkhuno sāsanikopi yo koci anupasampanno atthato paricārakova, kiṃ aṅgaṃ pana bāhirakapabbajiteti tattha visesaṃ dassetuṃ ‘‘kāmañcā’’tiādi vuttaṃ. Vuttanayenāti ‘‘kappiyakaraṇa…pe… vattakaraṇavasenā’’ti evaṃ vuttena nayena. Paricārako hoti upasampannabhāvassa visiṭṭhabhāvato. ‘‘Navakoṭisahassānī’’tiādinā (visuddhi. 1.20; paṭi. ma. aṭṭha. 37) vuttappabhedānaṃ anekasahassānaṃ saṃvaravinayānaṃ samādiyitvā vattanena uparibhūtā aggabhūtā sampadāti hi ‘‘upasampadā’’ti vuccatīti. Guṇādhikopīti guṇehi ukkaṭṭhopi. Ayaṃ panāti vuttalakkhaṇo tāpaso.

    தாபஸா நாம கம்மவாதி³கிரியாவாதி³னோ, ந ஸாஸனஸ்ஸ படாணீபூ⁴தா, யதோ நேஸங் பப்³ப³ஜிதுங் ஆக³தானங் தித்தி²யபரிவாஸேன வினாவ பப்³ப³ஜ்ஜா அனுஞ்ஞாதாதி கத்வா ‘‘கஸ்மா பனா’’தி சோத³னங் ஸமுட்ட²பேதி சோத³கோ. ஆசரியோ ‘‘யஸ்மா’’திஆதி³னா சோத³னங் பரிஹரதி. ‘‘ஓஸக்கிஸ்ஸதீ’’தி ஸங்கே²பதோ வுத்தமத்த²ங் விவரிதுங் ‘‘இமஸ்மிஞ்ஹீ’’திஆதி³ வுத்தங். கு²ரதா⁴ரூபமந்தி கு²ரதா⁴ரானங் மத்த²கேனேவ அக்கமித்வா க³மனூபமங். அஞ்ஞேதி அஞ்ஞே பி⁴க்கூ². அக்³கி³ஸாலந்தி அக்³கி³ஹுத்தஸாலங். நானாதா³ரூஹீதி பலாஸத³ண்டா³தி³னானாவித⁴ஸமிதா⁴தா³ரூஹி.

    Tāpasā nāma kammavādikiriyāvādino, na sāsanassa paṭāṇībhūtā, yato nesaṃ pabbajituṃ āgatānaṃ titthiyaparivāsena vināva pabbajjā anuññātāti katvā ‘‘kasmā panā’’ti codanaṃ samuṭṭhapeti codako. Ācariyo ‘‘yasmā’’tiādinā codanaṃ pariharati. ‘‘Osakkissatī’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘imasmiñhī’’tiādi vuttaṃ. Khuradhārūpamanti khuradhārānaṃ matthakeneva akkamitvā gamanūpamaṃ. Aññeti aññe bhikkhū. Aggisālanti aggihuttasālaṃ. Nānādārūhīti palāsadaṇḍādinānāvidhasamidhādārūhi.

    இத³ந்தி ‘‘சதுத்³வாரங் ஆகா³ரங் கத்வா’’திஆதி³னா வுத்தங். அஸ்ஸாதி அஸ்ஸ சதுத்த²ஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ. படிபத்திமுக²ந்தி கோஹஞ்ஞபடிபத்தியா முக²மத்தங். ஸோ ஹி நானாவிதே⁴ன கோஹஞ்ஞேன லோகங் விம்ஹாபெந்தோ தத்த² அச்ச²தி, தேனாஹ ‘‘இமினா ஹி முகே²ன ஸோ ஏவங் படிபஜ்ஜதீ’’தி.

    Idanti ‘‘catudvāraṃ āgāraṃ katvā’’tiādinā vuttaṃ. Assāti assa catutthassa puggalassa. Paṭipattimukhanti kohaññapaṭipattiyā mukhamattaṃ. So hi nānāvidhena kohaññena lokaṃ vimhāpento tattha acchati, tenāha ‘‘iminā hi mukhena so evaṃ paṭipajjatī’’ti.

    க²லாதீ³ஸு மனுஸ்ஸானங் ஸந்திகே உபதிட்டி²த்வா வீஹிமுக்³க³திலமாஸாதீ³னி பி⁴க்கா²சரியானியாமேன ஸங்கட்³டி⁴த்வா உஞ்ச²னங் உஞ்சா², ஸா ஏவ சரியா வுத்தி ஏதேஸந்தி உஞ்சா²சரியா. அக்³கி³பக்கேன ஜீவந்தீதி அக்³கி³பக்கிகா, ந அக்³கி³பக்கிகா அனக்³கி³பக்கிகா . உஞ்சா²சரியா ஹி க²லேஸு க³ந்த்வா க²லக்³க³ங் நாம மனுஸ்ஸேஹி தி³ய்யமானங் த⁴ஞ்ஞங் க³ண்ஹந்தி, தங் இமே ந க³ண்ஹந்தீதி அனக்³கி³பக்கிகா நாம ஜாதா. அஸாமபாகாதி அஸயங்பாசகா. அஸ்மமுட்டி²னா முட்டி²பாஸாணேன வத்தந்தீதி அஸ்மமுட்டி²கா. த³ந்தேன உப்பாடிதங் வக்கலங் ருக்க²த்தசோ த³ந்தவக்கலங், தேன வத்தந்தீதி த³ந்தவக்கலிகா. பவத்தங் ருக்கா²தி³தோ பாதிதங் ப²லங் பு⁴ஞ்ஜந்தீதி பவத்தப²லபோ⁴ஜினோ. ஜிண்ணபக்கதாய பண்டு³பூ⁴தங் பலாஸங், தங்ஸதி³ஸஞ்ச பண்டு³பலாஸங், தேன வத்தந்தீதி பண்டு³பலாஸிகா, ஸயங்பதிதபுப்ப²ப²லபத்தபோ⁴ஜினோ.

    Khalādīsu manussānaṃ santike upatiṭṭhitvā vīhimuggatilamāsādīni bhikkhācariyāniyāmena saṅkaḍḍhitvā uñchanaṃ uñchā, sā eva cariyā vutti etesanti uñchācariyā. Aggipakkena jīvantīti aggipakkikā, na aggipakkikā anaggipakkikā. Uñchācariyā hi khalesu gantvā khalaggaṃ nāma manussehi diyyamānaṃ dhaññaṃ gaṇhanti, taṃ ime na gaṇhantīti anaggipakkikā nāma jātā. Asāmapākāti asayaṃpācakā. Asmamuṭṭhinā muṭṭhipāsāṇena vattantīti asmamuṭṭhikā. Dantena uppāṭitaṃ vakkalaṃ rukkhattaco dantavakkalaṃ, tena vattantīti dantavakkalikā. Pavattaṃ rukkhādito pātitaṃ phalaṃ bhuñjantīti pavattaphalabhojino. Jiṇṇapakkatāya paṇḍubhūtaṃ palāsaṃ, taṃsadisañca paṇḍupalāsaṃ, tena vattantīti paṇḍupalāsikā, sayaṃpatitapupphaphalapattabhojino.

    இதா³னி தே அட்ட²விதே⁴பி ஸரூபதோ த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘தத்தா²’’திஆதி³ வுத்தங். ஸங்கட்³டி⁴த்வாதி பி⁴க்கா²சரியாவஸேன லத்³த⁴த⁴ஞ்ஞங் ஏகஜ்ஜ²ங் கத்வா.

    Idāni te aṭṭhavidhepi sarūpato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ. Saṅkaḍḍhitvāti bhikkhācariyāvasena laddhadhaññaṃ ekajjhaṃ katvā.

    பரியெட்டி² நாம து³க்கா²தி பரேஸங் கே³ஹதோ கே³ஹங் க³ந்த்வா பரியெட்டி² நாம தீ³னவுத்திபா⁴வேன து³க்கா². பாஸாணஸ்ஸ பரிக்³க³ஹோ து³க்கோ² பப்³ப³ஜிதஸ்ஸாதி வா த³ந்தேஹேவ உப்பாடெத்வா கா²த³ந்தி.

    Pariyeṭṭhi nāma dukkhāti paresaṃ gehato gehaṃ gantvā pariyeṭṭhi nāma dīnavuttibhāvena dukkhā. Pāsāṇassa pariggaho dukkho pabbajitassāti vā danteheva uppāṭetvā khādanti.

    இமாஹி சதூஹியேவாதி ‘‘கா²ரிவித⁴ங் ஆதா³யா’’திஆதி³னா வுத்தாஹி சதூஹி ஏவ தாபஸபப்³ப³ஜ்ஜாஹீதி.

    Imāhi catūhiyevāti ‘‘khārividhaṃ ādāyā’’tiādinā vuttāhi catūhi eva tāpasapabbajjāhīti.

    282. அபாயே வினாஸே நியுத்தோ ஆபாயிகோ. தப்³பா⁴வங் பரிபூரேதுங் அஸக்கொந்தோ தேன அபரிபுண்ணோ அபரிபூரமானோ , கரணே சேதங் பச்சத்தவசனங், தேனாஹ ‘‘ஆபாயிகேனாபி அபரிபூரமானேனா’’தி.

    282. Apāye vināse niyutto āpāyiko. Tabbhāvaṃ paripūretuṃ asakkonto tena aparipuṇṇo aparipūramāno, karaṇe cetaṃ paccattavacanaṃ, tenāha ‘‘āpāyikenāpi aparipūramānenā’’ti.

    புப்³ப³கஇஸிபா⁴வானுயோக³வண்ணனா

    Pubbakaisibhāvānuyogavaṇṇanā

    283. தீ³யதீதி த³த்தி, த³த்தியேவ த³த்திகந்தி ஆஹ ‘‘தி³ன்னக’’ந்தி. யதி³ ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ ஸம்முகீ²பா⁴வோ ரஞ்ஞோ ந தா³தப்³போ³, கஸ்மாஸ்ஸ உபஸங்கமனங் ந படிக்கி²த்தந்தி ஆஹ ‘‘யஸ்மா பனா’’திஆதி³. கெ²த்தவிஜ்ஜாயாதி நீதிஸத்தே². பயாதந்தி ஸத்³த⁴ங், ஸஸ்ஸதிகங் வா, தேனாஹ ‘‘அபி⁴ஹரித்வா தி³ன்ன’’ந்தி. கஸ்மா ப⁴க³வா ‘‘ரஞ்ஞோ பஸேனதி³ஸ்ஸ கோஸலஸ்ஸ த³த்திகங் பு⁴ஞ்ஜதீ’’திஆதி³னா ப்³ராஹ்மணஸ்ஸ மம்மவசனங் அவோசாதி தத்த² காரணங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இத³ங் பன காரண’’ந்திஆதி³ வுத்தங்.

    283. Dīyatīti datti, dattiyeva dattikanti āha ‘‘dinnaka’’nti. Yadi brāhmaṇassa sammukhībhāvo rañño na dātabbo, kasmāssa upasaṅkamanaṃ na paṭikkhittanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Khettavijjāyāti nītisatthe. Payātanti saddhaṃ, sassatikaṃ vā, tenāha ‘‘abhiharitvā dinna’’nti. Kasmā bhagavā ‘‘rañño pasenadissa kosalassa dattikaṃ bhuñjatī’’tiādinā brāhmaṇassa mammavacanaṃ avocāti tattha kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘idaṃ pana kāraṇa’’ntiādi vuttaṃ.

    284. ரதூ²பத்த²ரேதி ரத²ஸ்ஸ உபரி அத்த²ரிதபதே³ஸே. பாகடமந்தனந்தி பகாஸபூ⁴தங் மந்தனங். தஞ்ஹி ஸுத்³தா³தீ³ஹி ஞாயதீதி ந ரஹஸ்ஸமந்தனங். ப⁴ணதீதி அபி நு ப⁴ணதி.

    284.Rathūpatthareti rathassa upari attharitapadese. Pākaṭamantananti pakāsabhūtaṃ mantanaṃ. Tañhi suddādīhi ñāyatīti na rahassamantanaṃ. Bhaṇatīti api nu bhaṇati.

    285. பவத்தாரோதி பாவசனபா⁴வேன வத்தாரோ, யஸ்மா தே தேஸங் மந்தானங் பவத்தகா, தஸ்மா ஆஹ ‘‘பவத்தயிதாரோ’’தி. ஸுத்³தே³ ப³ஹி கத்வா ரஹோ பா⁴ஸிதப்³ப³ட்டே²ன மந்தா ஏவ, தங்தங்அத்த²படிபத்திஹேதுதாய பத³ந்தி மந்தபத³ங், அனுபனீதாஸாதா⁴ரணதாய வா ரஹஸ்ஸபா⁴வேன வத்தப்³ப³ங் ஹிதகிரியாய அதி⁴க³முபாயங். ஸஜ்ஜா²யிதந்தி கா³யனவஸேன ஸஜ்ஜா²யிதங், தங் பன உத³த்தானுத³த்தாதீ³னங் ஸரானங் ஸம்பாத³னவஸேனேவ இச்சி²தந்தி ஆஹ ‘‘ஸரஸம்பத்திவஸேனா’’தி. அஞ்ஞேஸங் வுத்தந்தி பாவசனபா⁴வேன அஞ்ஞேஸங் வுத்தங். ஸமுபப்³யூள்ஹந்தி ஸங்க³ஹெத்வா உபரூபரி ஸஞ்ஞூள்ஹங். ராஸிகதந்தி இருவேத³யஜுவேத³ஸாமவேதா³தி³வஸேன , தத்தா²பி பச்சேகங் மந்தப்³ரஹ்மாதி³வஸேன, அஜ்ஜா²யானுவாகாதி³வஸேன ச ராஸிகதங்.

    285.Pavattāroti pāvacanabhāvena vattāro, yasmā te tesaṃ mantānaṃ pavattakā, tasmā āha ‘‘pavattayitāro’’ti. Sudde bahi katvā raho bhāsitabbaṭṭhena mantā eva, taṃtaṃatthapaṭipattihetutāya padanti mantapadaṃ, anupanītāsādhāraṇatāya vā rahassabhāvena vattabbaṃ hitakiriyāya adhigamupāyaṃ. Sajjhāyitanti gāyanavasena sajjhāyitaṃ, taṃ pana udattānudattādīnaṃ sarānaṃ sampādanavaseneva icchitanti āha ‘‘sarasampattivasenā’’ti. Aññesaṃ vuttanti pāvacanabhāvena aññesaṃ vuttaṃ. Samupabyūḷhanti saṅgahetvā uparūpari saññūḷhaṃ. Rāsikatanti iruvedayajuvedasāmavedādivasena , tatthāpi paccekaṃ mantabrahmādivasena, ajjhāyānuvākādivasena ca rāsikataṃ.

    தேஸந்தி மந்தானங் கத்தூனங். தி³ப்³பே³ன சக்கு²னா ஓலோகெத்வாதி தி³ப்³ப³சக்கு²பரிப⁴ண்டே³ன யதா²கம்மூபக³ஞாணேன ஸத்தானங் கம்மஸ்ஸகதாதி³ங் பச்சக்க²தோ த³ஸ்ஸனட்டே²ன தி³ப்³ப³சக்கு²ஸதி³ஸேன புப்³பே³னிவாஸஞாணேன அதீதகப்பே ப்³ராஹ்மணானங் மந்தஜ்ஜே²னவிதி⁴ஞ்ச ஓலோகெத்வா. பாவசனேன ஸஹ ஸங்ஸந்தி³த்வாதி கஸ்ஸபஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ யங் வசனங் வட்டஸன்னிஸ்ஸிதங், தேன ஸஹ அவிருத்³த⁴ங் கத்வா. ந ஹி தேஸங் விவட்டஸன்னிஸ்ஸிதோ அத்தோ² பச்சக்கோ² ஹோதி. அபராபரே பனாதி அட்ட²காதீ³ஹி அபரா பரே பச்சி²மா ஓக்காகராஜகாலாதீ³ஸு உப்பன்னா. பக்கி²பித்வாதி அட்ட²காதீ³ஹி க³ந்தி²தமந்தபதே³ஸு கிலேஸஸன்னிஸ்ஸிதபதா³னங் தத்த² தத்த² பதே³ பக்கி²பனங் கத்வா. விருத்³தே⁴ அகங்ஸூதி ப்³ராஹ்மணத⁴ம்மிகஸுத்தாதீ³ஸு ஆக³தனயேன ஸங்கிலேஸிகத்த²தீ³பனதோ பச்சனீகபூ⁴தே அகங்ஸு. இதா⁴தி ‘‘த்யாஹங் மந்தே அதீ⁴யாமீ’’தி ஏதஸ்மிங் டா²னே. படிஞ்ஞங் அக்³க³ஹெத்வாதி ‘‘தங் கிங் மஞ்ஞஸீ’’தி ஏவங் படிஞ்ஞங் அக்³க³ஹெத்வாவ.

    Tesanti mantānaṃ kattūnaṃ. Dibbena cakkhunā oloketvāti dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ paccakkhato dassanaṭṭhena dibbacakkhusadisena pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā. Pāvacanena saha saṃsanditvāti kassapasammāsambuddhassa yaṃ vacanaṃ vaṭṭasannissitaṃ, tena saha aviruddhaṃ katvā. Na hi tesaṃ vivaṭṭasannissito attho paccakkho hoti. Aparāpare panāti aṭṭhakādīhi aparā pare pacchimā okkākarājakālādīsu uppannā. Pakkhipitvāti aṭṭhakādīhi ganthitamantapadesu kilesasannissitapadānaṃ tattha tattha pade pakkhipanaṃ katvā. Viruddhe akaṃsūti brāhmaṇadhammikasuttādīsu āgatanayena saṃkilesikatthadīpanato paccanīkabhūte akaṃsu. Idhāti ‘‘tyāhaṃ mante adhīyāmī’’ti etasmiṃ ṭhāne. Paṭiññaṃ aggahetvāti ‘‘taṃ kiṃ maññasī’’ti evaṃ paṭiññaṃ aggahetvāva.

    286. நிராமக³ந்தா⁴தி கிலேஸாஸுசிவஸேன விஸ்ஸக³ந்த⁴ரஹிதா. அனித்தி²க³ந்தா⁴தி இத்தீ²னங் க³ந்த⁴மத்தஸ்ஸபி அவிஸஹனேன இத்தி²க³ந்த⁴ரஹிதா. எத்த² ச ‘‘நிராமக³ந்தா⁴’’தி ஏதேன தேஸங் போராணானங் ப்³ராஹ்மணானங் விக்க²ம்பி⁴தகிலேஸதங் த³ஸ்ஸேதி, ‘‘அனித்தி²க³ந்தா⁴ ப்³ரஹ்மசாரினோ’’தி ஏதேன ஏகவிஹாரிதங், ‘‘ரஜோஜல்லத⁴ரா’’தி ஏதேன மண்ட³னவிபூ⁴ஸனானுயோகா³பா⁴வங், ‘‘அரஞ்ஞாயதனே பப்³ப³தபாதே³ஸு வஸிங்ஸூ’’தி ஏதேன மனுஸ்ஸூபசாரங் பஹாய விவித்தவாஸங், ‘‘வனமூலப²லாஹாரா வஸிங்ஸூ’’தி ஏதேன ஸாலிமங்ஸோத³னாதி³பணீதாஹாரபடிக்கே²பங், ‘‘யதா³’’திஆதி³னா யானவாஹனபடிக்கே²பங், ‘‘ஸப்³ப³தி³ஸாஸூ’’திஆதி³னா ரக்கா²வரணபடிக்கே²பங், ஏவஞ்ச வத³ந்தோ மிச்சா²படிபதா³பக்கி²கங் ஸாசரியஸ்ஸ அம்ப³ட்ட²ஸ்ஸ வுத்திங் உபாதா³ய ஸம்மாபடிபதா³பக்கி²காபி தேஸங் ப்³ராஹ்மணானங் வுத்தி அரியவினயே ஸம்மாபடிபத்திங் உபாதா³ய மிச்சா²படிபதா³யேவ. குதஸ்ஸ ஸல்லேக²படிபத்தியுத்ததாதி. ‘‘ஏவங் ஸுதே’’திஆதி³னா ப⁴க³வா அம்ப³ட்ட²ங் ஸந்தஜ்ஜெந்தோ நிக்³க³ண்ஹாதீதி த³ஸ்ஸேதி.

    286.Nirāmagandhāti kilesāsucivasena vissagandharahitā. Anitthigandhāti itthīnaṃ gandhamattassapi avisahanena itthigandharahitā. Ettha ca ‘‘nirāmagandhā’’ti etena tesaṃ porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ vikkhambhitakilesataṃ dasseti, ‘‘anitthigandhā brahmacārino’’ti etena ekavihāritaṃ, ‘‘rajojalladharā’’ti etena maṇḍanavibhūsanānuyogābhāvaṃ, ‘‘araññāyatane pabbatapādesu vasiṃsū’’ti etena manussūpacāraṃ pahāya vivittavāsaṃ, ‘‘vanamūlaphalāhārā vasiṃsū’’ti etena sālimaṃsodanādipaṇītāhārapaṭikkhepaṃ, ‘‘yadā’’tiādinā yānavāhanapaṭikkhepaṃ, ‘‘sabbadisāsū’’tiādinā rakkhāvaraṇapaṭikkhepaṃ, evañca vadanto micchāpaṭipadāpakkhikaṃ sācariyassa ambaṭṭhassa vuttiṃ upādāya sammāpaṭipadāpakkhikāpi tesaṃ brāhmaṇānaṃ vutti ariyavinaye sammāpaṭipattiṃ upādāya micchāpaṭipadāyeva. Kutassa sallekhapaṭipattiyuttatāti. ‘‘Evaṃ sute’’tiādinā bhagavā ambaṭṭhaṃ santajjento niggaṇhātīti dasseti.

    வேட²கேஹீதி வேட²கபட்டகாஹி. ஸமந்தானக³ரந்தி நக³ரஸ்ஸ ஸமந்ததோ. கதஸுதா⁴கம்மங் பாகாரஸ்ஸ அதோ⁴பா⁴கே³ டா²னங் வுச்சதீதி அதி⁴ப்பாயோ.

    Veṭhakehīti veṭhakapaṭṭakāhi. Samantānagaranti nagarassa samantato. Katasudhākammaṃ pākārassa adhobhāge ṭhānaṃ vuccatīti adhippāyo.

    த்³வேலக்க²ணத³ஸ்ஸனவண்ணனா

    Dvelakkhaṇadassanavaṇṇanā

    287. ந ஸக்கோதிஸங்குசிதே இரியாபதே² அனவஸேஸதோ தேஸங் து³ப்³பி³பா⁴வனதோ. க³வேஸீதி ஞாணேன பரியேஸனமகாஸி. ஸமானயீதி ஞாணேன ஸங்கலெந்தோ ஸம்மா ஆனயி ஸமாஹரி. ‘‘கங்க²தீ’’தி பத³ஸ்ஸ ஆகங்க²தீதி அயமத்தோ²தி ஆஹ ‘‘அஹோ வத பஸ்ஸெய்யந்தி பத்த²னங் உப்பாதே³தீ’’தி. கிச்ச²தீதி கிலமதி. ‘‘கங்க²தீ’’தி பத³ஸ்ஸ புப்³பே³ ஆஸிஸனத்த²தங் வத்வா இதா³னிஸ்ஸ ஸங்ஸயத்த²தமேவ விகப்பந்தரவஸேன த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘கங்கா²ய வா து³ப்³ப³லா விமதி வுத்தா’’தி ஆஹ. தீஹி த⁴ம்மேஹீதி திப்பகாரேஹி ஸங்ஸயத⁴ம்மேஹி. காலுஸியபா⁴வோதி அப்பஸன்னதாய ஹேதுபூ⁴தோ ஆவிலபா⁴வோ.

    287.Na sakkotisaṅkucite iriyāpathe anavasesato tesaṃ dubbibhāvanato. Gavesīti ñāṇena pariyesanamakāsi. Samānayīti ñāṇena saṅkalento sammā ānayi samāhari. ‘‘Kaṅkhatī’’ti padassa ākaṅkhatīti ayamatthoti āha ‘‘aho vata passeyyanti patthanaṃ uppādetī’’ti. Kicchatīti kilamati. ‘‘Kaṅkhatī’’ti padassa pubbe āsisanatthataṃ vatvā idānissa saṃsayatthatameva vikappantaravasena dassento ‘‘kaṅkhāya vā dubbalā vimati vuttā’’ti āha. Tīhi dhammehīti tippakārehi saṃsayadhammehi. Kālusiyabhāvoti appasannatāya hetubhūto āvilabhāvo.

    யஸ்மா ப⁴க³வதோ கோஸோஹிதங் ஸப்³ப³பு³த்³தா⁴னங் ஆவேணிகங் அஞ்ஞேஹி அஸாதா⁴ரணங் வத்த²கு³ய்ஹங் ஸுவிஸுத்³த⁴கஞ்சனமண்ட³லஸன்னிகாஸங், அத்தனோ ஸண்டா²னஸன்னிவேஸஸுந்த³ரதாய ஆஜானெய்யக³ந்த⁴ஹத்தி²னோ வரங்க³பரமசாருபா⁴வங், விகஸமானதபனியாரவிந்த³ஸமுஜ்ஜலகேஸராவத்தவிலாஸங், ஸஞ்ஜா²பபா⁴னுரஞ்ஜிதஜலவனந்தராபி⁴லக்கி²தஸம்புண்ணசந்த³மண்ட³லஸோப⁴ஞ்ச அத்தனோ ஸிரியா அபி⁴பு⁴ய்ய விராஜதி, யங் பா³ஹிரப்³ப⁴ந்தரமலேஹி அனுபக்கிலிட்ட²தாய, சிரகாலங் ஸுபரிசிதப்³ரஹ்மசரியாதி⁴காரதாய, ஸுஸண்டி²தஸண்டா²னஸம்பத்தியா ச , கோபீனம்பி ஸந்தங் அகோபீனமேவ, தஸ்மா வுத்தங் ‘‘ப⁴க³வதோ ஹீ’’திஆதி³. பஹூதபா⁴வந்தி புது²லபா⁴வங். எத்தே²வ ஹி தஸ்ஸ ஸங்ஸயோ, தனுமுது³ஸுகுமாரதாதீ³ஸு பனஸ்ஸ கு³ணேஸு விசாரணா ஏவ நாஹோஸி.

    Yasmā bhagavato kosohitaṃ sabbabuddhānaṃ āveṇikaṃ aññehi asādhāraṇaṃ vatthaguyhaṃ suvisuddhakañcanamaṇḍalasannikāsaṃ, attano saṇṭhānasannivesasundaratāya ājāneyyagandhahatthino varaṅgaparamacārubhāvaṃ, vikasamānatapaniyāravindasamujjalakesarāvattavilāsaṃ, sañjhāpabhānurañjitajalavanantarābhilakkhitasampuṇṇacandamaṇḍalasobhañca attano siriyā abhibhuyya virājati, yaṃ bāhirabbhantaramalehi anupakkiliṭṭhatāya, cirakālaṃ suparicitabrahmacariyādhikāratāya, susaṇṭhitasaṇṭhānasampattiyā ca , kopīnampi santaṃ akopīnameva, tasmā vuttaṃ ‘‘bhagavato hī’’tiādi. Pahūtabhāvanti puthulabhāvaṃ. Ettheva hi tassa saṃsayo, tanumudusukumāratādīsu panassa guṇesu vicāraṇā eva nāhosi.

    288. ஹிரிகரணோகாஸந்தி ஹிரியிதப்³ப³ட்டா²னங். சா²யந்தி படிபி³ம்ப³ங். கத²ங் கீதி³ஸந்தி ஆஹ ‘‘இத்³தி⁴யா’’திஆதி³. சா²யாரூபகமத்தந்தி ப⁴க³வதோ படிபி³ம்ப³ரூபங். தஞ்ச கோ² பு³த்³த⁴ஸந்தானதோ வினிமுத்தத்தா ரூபகமத்தங் ப⁴க³வதோ ஸரீரவண்ணஸண்டா²னாவயவங் இத்³தி⁴மயங் பி³ம்ப³கமத்தங். தங் பன ரூபகமத்தங் த³ஸ்ஸெந்தோ ப⁴க³வா யதா² அத்தனோ பு³த்³த⁴ரூபங் ந தி³ஸ்ஸதி, ததா² கத்வா த³ஸ்ஸேதி. நின்னெத்வாதி நீஹரித்வா. கல்லோஸீதி புச்சா²விஸ்ஸஜ்ஜனே குஸலோ சே²கோ அஸி. ததா²கரணேனாதி கதி²னஸூசிங் விய கரணேன. எத்தா²தி பஹூதஜிவ்ஹாய. முது³பா⁴வோ பகாஸிதோ அமுது³னோ க⁴னஸுகு²மபா⁴வாபாத³னத்த²ங் அஸக்குணெய்யத்தா தீ³க⁴பா⁴வோ, தனுபா⁴வோ சாதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.

    288.Hirikaraṇokāsanti hiriyitabbaṭṭhānaṃ. Chāyanti paṭibimbaṃ. Kathaṃ kīdisanti āha ‘‘iddhiyā’’tiādi. Chāyārūpakamattanti bhagavato paṭibimbarūpaṃ. Tañca kho buddhasantānato vinimuttattā rūpakamattaṃ bhagavato sarīravaṇṇasaṇṭhānāvayavaṃ iddhimayaṃ bimbakamattaṃ. Taṃ pana rūpakamattaṃ dassento bhagavā yathā attano buddharūpaṃ na dissati, tathā katvā dasseti. Ninnetvāti nīharitvā. Kallosīti pucchāvissajjane kusalo cheko asi. Tathākaraṇenāti kathinasūciṃ viya karaṇena. Etthāti pahūtajivhāya. Mudubhāvo pakāsito amuduno ghanasukhumabhāvāpādanatthaṃ asakkuṇeyyattā dīghabhāvo, tanubhāvo cāti daṭṭhabbaṃ.

    291. ‘‘அத்த²சரகேனா’’தி இமினா ப்³யதிரேகமுகே²ன அனத்த²சரகதங்யேவ விபா⁴வேதி. ந அஞ்ஞத்ராதி ந அஞ்ஞஸ்மிங் ஸுக³தியந்தி அத்தோ². உபனெத்வா உபனெத்வாதி தங் தங் தோ³ஸங் உபனெத்வா உபனெத்வா, தேனாஹ ‘‘ஸுட்டு²தா³ஸாதி³பா⁴வங் ஆரோபெத்வா’’தி. பாதேஸீதி பவட்டனவஸேன பாதேஸி.

    291.‘‘Atthacarakenā’’ti iminā byatirekamukhena anatthacarakataṃyeva vibhāveti. Na aññatrāti na aññasmiṃ sugatiyanti attho. Upanetvāupanetvāti taṃ taṃ dosaṃ upanetvā upanetvā, tenāha ‘‘suṭṭhudāsādibhāvaṃ āropetvā’’ti. Pātesīti pavaṭṭanavasena pātesi.

    பொக்க²ரஸாதிபு³த்³தூ⁴பஸங்கமனவண்ணனா

    Pokkharasātibuddhūpasaṅkamanavaṇṇanā

    293-6. ஆக³மா நூதி ஆக³தோ நு. கோ²தி நிபாதமத்தங். இதா⁴தி எத்த², தும்ஹாகங் ஸந்திகந்தி அத்தோ². அதி⁴வாஸேதூதி ஸாதி³யது, தங் பன ஸாதி³யனங் மனஸா ஸம்படிக்³க³ஹோ ஹோதீதி ஆஹ ‘‘ஸம்படிச்ச²தூ’’தி.

    293-6.Āgamā nūti āgato nu. Khoti nipātamattaṃ. Idhāti ettha, tumhākaṃ santikanti attho. Adhivāsetūti sādiyatu, taṃ pana sādiyanaṃ manasā sampaṭiggaho hotīti āha ‘‘sampaṭicchatū’’ti.

    297. யாவத³த்த²ந்தி யாவ அத்தோ², தாவ போ⁴ஜனேன ததா³ கதந்தி அத்தோ². ஓணித்தந்தி ஆமிஸாபனயனேன ஸுசிகதங், தேனாஹ ‘‘ஹத்தே² ச பத்தஞ்ச தோ⁴வித்வா’’தி.

    297.Yāvadatthanti yāva attho, tāva bhojanena tadā katanti attho. Oṇittanti āmisāpanayanena sucikataṃ, tenāha ‘‘hatthe ca pattañca dhovitvā’’ti.

    298. அனுபுப்³பி³ங் கத²ந்தி அனுபுப்³ப³ங் கதே²தப்³ப³கத²ங், தேனாஹ ‘‘அனுபடிபாடிகத²’’ந்தி. கா பன ஸா? தா³னாதி³கதா²தி ஆஹ ‘‘தா³னானந்தரங் ஸீல’’ந்திஆதி³. தேன தா³னகதா² தாவ பசுரஜனேஸுபி பவத்தியா ஸப்³ப³ஸாதா⁴ரணத்தா, ஸுகரத்தா, ஸீலே பதிட்டா²னஸ்ஸ உபாயபா⁴வதோ ச ஆதி³தோ கதே²தப்³பா³. பரிச்சாக³ஸீலோ ஹி புக்³க³லோ பரிக்³க³ஹிதவத்தூ²ஸு நிஸ்ஸங்க³பா⁴வதோ ஸுகே²னேவ ஸீலானி ஸமாதி³யதி, தத்த² ச ஸுப்பதிட்டி²தோ ஹோதி. ஸீலேன தா³யகபடிக்³கா³ஹகஸுத்³தி⁴தோ பரானுக்³க³ஹங் வத்வா பரபீளானிவத்திவசனதோ, கிரியத⁴ம்மங் வத்வா அகிரியத⁴ம்மவசனதோ, போ⁴க³ஸம்பத்திஹேதுங் வத்வா ப⁴வஸம்பத்திஹேதுவசனதோ ச தா³னகதா²னந்தரங் ஸீலகதா² கதே²தப்³பா³, தஞ்சே தா³னஸீலங் வட்டனிஸ்ஸிதங், அயங் ப⁴வஸம்பத்தி தஸ்ஸ ப²லந்தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் இமேஹி ச தா³னஸீலமயேஹி பணீதபணீததராதி³பே⁴த³பி⁴ன்னேஹி புஞ்ஞகிரியவத்தூ²ஹி ஏதா சாதுமஹாராஜிகாதீ³ஸு பணீதபணீததராதி³பே⁴த³பி⁴ன்னா அபரிமெய்யா தி³ப்³ப³போ⁴க³ஸம்பத்தியோ லத்³த⁴ப்³பா³தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் தத³னந்தரங் ஸக்³க³கதா². ஸ்வாயங் ஸக்³கோ³ ராகா³தீ³ஹி உபக்கிலிட்டோ², ஸப்³ப³தா²னுபக்கிலிட்டோ² அரியமக்³கோ³தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ஸக்³கா³னந்தரங் மக்³கோ³ கதே²தப்³போ³. மக்³க³ஞ்ச கதெ²ந்தேன தத³தி⁴க³முபாயஸந்த³ஸ்ஸனத்த²ங் ஸக்³க³பரியாபன்னாபி, பகே³வ இதரே ஸப்³பே³பி காமா நாம ப³ஹ்வாதீ³னவா அனிச்சா அத்³து⁴வா விபரிணாமத⁴ம்மாதி காமானங் ஆதீ³னவோ, ஹீனா க³ம்மா போது²ஜ்ஜனிகா அனரியா அனத்த²ஸஞ்ஹிதாதி தேஸங் ஓகாரோ லாமகபா⁴வோ, ஸப்³பே³பி ப⁴வா கிலேஸானங் வத்து²பூ⁴தாதி தத்த² ஸங்கிலேஸோ, ஸப்³ப³ஸங்கிலேஸவிப்பமுத்தங் நிப்³பா³னந்தி நெக்க²ம்மே ஆனிஸங்ஸோ ச கதே²தப்³போ³தி அயமத்தோ² போ³தி⁴தோதி வேதி³தப்³போ³. மக்³கோ³தி செத்த² இதி-ஸத்³தே³ன ஆதி³அத்த²தீ³பனதோ ‘‘காமானங் ஆதீ³னவோ’’தி ஏவமாதீ³னங் ஸங்க³ஹோதி ஏவமயங் அத்த²வண்ணனா கதாதி வேதி³தப்³பா³. ‘‘தஸ்ஸ உப்பத்திஆகாரத³ஸ்ஸனத்த²’’ந்தி கஸ்மா வுத்தங், நனு மக்³க³ஞாணங் அஸங்க²தத⁴ம்மாரம்மணங், ந ஸங்க²தத⁴ம்மாரம்மணந்தி சோத³னங் ஸந்தா⁴யாஹ ‘‘தஞ்ஹீ’’திஆதி³. தத்த² படிவிஜ்ஜ²ந்தந்தி அஸம்மோஹபடிவேத⁴வஸேன படிவிஜ்ஜ²ந்தங், தேனாஹ ‘‘கிச்சவஸேனா’’தி.

    298.Anupubbiṃ kathanti anupubbaṃ kathetabbakathaṃ, tenāha ‘‘anupaṭipāṭikatha’’nti. Kā pana sā? Dānādikathāti āha ‘‘dānānantaraṃ sīla’’ntiādi. Tena dānakathā tāva pacurajanesupi pavattiyā sabbasādhāraṇattā, sukarattā, sīle patiṭṭhānassa upāyabhāvato ca ādito kathetabbā. Pariccāgasīlo hi puggalo pariggahitavatthūsu nissaṅgabhāvato sukheneva sīlāni samādiyati, tattha ca suppatiṭṭhito hoti. Sīlena dāyakapaṭiggāhakasuddhito parānuggahaṃ vatvā parapīḷānivattivacanato, kiriyadhammaṃ vatvā akiriyadhammavacanato, bhogasampattihetuṃ vatvā bhavasampattihetuvacanato ca dānakathānantaraṃ sīlakathā kathetabbā, tañce dānasīlaṃ vaṭṭanissitaṃ, ayaṃ bhavasampatti tassa phalanti dassanatthaṃ imehi ca dānasīlamayehi paṇītapaṇītatarādibhedabhinnehi puññakiriyavatthūhi etā cātumahārājikādīsu paṇītapaṇītatarādibhedabhinnā aparimeyyā dibbabhogasampattiyo laddhabbāti dassanatthaṃ tadanantaraṃ saggakathā. Svāyaṃ saggo rāgādīhi upakkiliṭṭho, sabbathānupakkiliṭṭho ariyamaggoti dassanatthaṃ saggānantaraṃ maggo kathetabbo. Maggañca kathentena tadadhigamupāyasandassanatthaṃ saggapariyāpannāpi, pageva itare sabbepi kāmā nāma bahvādīnavā aniccā addhuvā vipariṇāmadhammāti kāmānaṃ ādīnavo, hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasañhitāti tesaṃ okāro lāmakabhāvo, sabbepi bhavā kilesānaṃ vatthubhūtāti tattha saṃkileso, sabbasaṃkilesavippamuttaṃ nibbānanti nekkhamme ānisaṃso ca kathetabboti ayamattho bodhitoti veditabbo. Maggoti cettha iti-saddena ādiatthadīpanato ‘‘kāmānaṃ ādīnavo’’ti evamādīnaṃ saṅgahoti evamayaṃ atthavaṇṇanā katāti veditabbā. ‘‘Tassa uppattiākāradassanattha’’nti kasmā vuttaṃ, nanu maggañāṇaṃ asaṅkhatadhammārammaṇaṃ, na saṅkhatadhammārammaṇanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘tañhī’’tiādi. Tattha paṭivijjhantanti asammohapaṭivedhavasena paṭivijjhantaṃ, tenāha ‘‘kiccavasenā’’ti.

    பொக்க²ரஸாதிஉபாஸகத்தபடிவேத³னாகதா²வண்ணனா

    Pokkharasātiupāsakattapaṭivedanākathāvaṇṇanā

    299. எத்த² ச ‘‘தி³ட்ட²த⁴ம்மோ’’திஆதி³ பாளியங் த³ஸ்ஸனங் நாம ஞாணத³ஸ்ஸனதோ அஞ்ஞம்பி அத்தி², தன்னிவத்தனத்த²ங் ‘‘பத்தத⁴ம்மோ’’தி வுத்தங். பத்தி ச ஞாணஸம்பத்திதோ அஞ்ஞம்பி விஜ்ஜதீதி ததோ விஸேஸத³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘விதி³தத⁴ம்மோ’’தி வுத்தங். ஸா பனேஸா விதி³தத⁴ம்மதா ஏகதே³ஸதோபி ஹோதீதி நிப்பதே³ஸதோ விதி³தபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பரியோகா³ள்ஹத⁴ம்மோ’’தி வுத்தங். தேனஸ்ஸ ஸச்சாபி⁴ஸம்போ³த⁴ங்யேவ தீ³பேதி. மக்³க³ஞாணஞ்ஹி ஏகாபி⁴ஸமயவஸேன பரிஞ்ஞாதி³கிச்சங் ஸாதெ⁴ந்தங் நிப்பதே³ஸேன சதுஸச்சத⁴ம்மங் ஸமந்ததோ ஓகா³ள்ஹங் நாம ஹோதி, தேனாஹ ‘‘தி³ட்டோ² அரியஸச்சத⁴ம்மோ ஏதேனாதி தி³ட்ட²த⁴ம்மோ’’தி. திண்ணா விசிகிச்சா²தி ஸப்படிப⁴யகந்தாரஸதி³ஸா ஸோளஸவத்து²கா, அட்ட²வத்து²கா ச திண்ணா விதிண்ணா விசிகிச்சா². விக³தா கத²ங்கதா²தி பவத்திஆதீ³ஸு. ‘‘ஏவங் நு கோ², ந நு கோ²’’தி ஏவங் பவத்திகா விக³தா ஸமுச்சி²ன்னா கத²ங்கதா². வேஸாரஜ்ஜப்பத்தோதி ஸாரஜ்ஜகரானங் பாபத⁴ம்மானங் பஹீனத்தா, தப்படிபக்கே²ஸு ச ஸீலாதி³கு³ணேஸு ஸுப்பதிட்டி²தத்தா வேஸாரஜ்ஜங் விஸாரத³பா⁴வங் வெய்யத்தியங் பத்தோ அதி⁴க³தோ. ஸாயங் வேஸாரஜ்ஜப்பத்தி ஸுப்பதிட்டி²தபா⁴வோதி கத்வா ஆஹ ‘‘ஸத்து²ஸாஸனே’’தி. அத்தனா பச்சக்க²தோ தி³ட்ட²த்தா அதி⁴க³தத்தா ந பரங் பச்சேதி, ந தஸ்ஸ பரோ பச்சேதப்³போ³ அத்தீ²தி அபரப்பச்சயோ. யங் பனெத்த² வத்தப்³ப³ங் அவுத்தங், தங் பரதோ ஆக³மிஸ்ஸதி. ஸேஸங் ஸுவிஞ்ஞெய்யமேவ.

    299. Ettha ca ‘‘diṭṭhadhammo’’tiādi pāḷiyaṃ dassanaṃ nāma ñāṇadassanato aññampi atthi, tannivattanatthaṃ ‘‘pattadhammo’’ti vuttaṃ. Patti ca ñāṇasampattito aññampi vijjatīti tato visesadassanatthaṃ ‘‘viditadhammo’’ti vuttaṃ. Sā panesā viditadhammatā ekadesatopi hotīti nippadesato viditabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘pariyogāḷhadhammo’’ti vuttaṃ. Tenassa saccābhisambodhaṃyeva dīpeti. Maggañāṇañhi ekābhisamayavasena pariññādikiccaṃ sādhentaṃ nippadesena catusaccadhammaṃ samantato ogāḷhaṃ nāma hoti, tenāha ‘‘diṭṭho ariyasaccadhammo etenāti diṭṭhadhammo’’ti. Tiṇṇā vicikicchāti sappaṭibhayakantārasadisā soḷasavatthukā, aṭṭhavatthukā ca tiṇṇā vitiṇṇā vicikicchā. Vigatā kathaṅkathāti pavattiādīsu. ‘‘Evaṃ nu kho, na nu kho’’ti evaṃ pavattikā vigatā samucchinnā kathaṅkathā. Vesārajjappattoti sārajjakarānaṃ pāpadhammānaṃ pahīnattā, tappaṭipakkhesu ca sīlādiguṇesu suppatiṭṭhitattā vesārajjaṃ visāradabhāvaṃ veyyattiyaṃ patto adhigato. Sāyaṃ vesārajjappatti suppatiṭṭhitabhāvoti katvā āha ‘‘satthusāsane’’ti. Attanā paccakkhato diṭṭhattā adhigatattā na paraṃ pacceti, na tassa paro paccetabbo atthīti aparappaccayo. Yaṃ panettha vattabbaṃ avuttaṃ, taṃ parato āgamissati. Sesaṃ suviññeyyameva.

    அம்ப³ட்ட²ஸுத்தவண்ணனாய லீனத்த²ப்பகாஸனா.

    Ambaṭṭhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.







    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / தீ³க⁴னிகாய • Dīghanikāya / 3. அம்ப³ட்ட²ஸுத்தங் • 3. Ambaṭṭhasuttaṃ

    அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / தீ³க⁴ நிகாய (அட்ட²கதா²) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / 3. அம்ப³ட்ட²ஸுத்தவண்ணனா • 3. Ambaṭṭhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact