Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದೀಘ ನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā)

    ೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    3. Ambaṭṭhasuttavaṇṇanā

    ಅದ್ಧಾನಗಮನವಣ್ಣನಾ

    Addhānagamanavaṇṇanā

    ೨೫೪. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ…ಪೇ॰… ಕೋಸಲೇಸೂತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ। ಕೋಸಲೇಸೂತಿ ಕೋಸಲಾ ನಾಮ ಜಾನಪದಿನೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ। ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರೂಳ್ಹೀಸದ್ದೇನ ಕೋಸಲಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಕೋಸಲೇಸು ಜನಪದೇ। ಪೋರಾಣಾ ಪನಾಹು – ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಪನಾದಂ ರಾಜಕುಮಾರಂ ನಾನಾನಾಟಕಾದೀನಿ ದಿಸ್ವಾ ಸಿತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕರೋನ್ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ಆಹ – ‘‘ಯೋ ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಹಸಾಪೇತಿ, ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರೇನ ನಂ ಅಲಙ್ಕರೋಮೀ’’ತಿ। ತತೋ ನಙ್ಗಲಾನಿಪಿ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಮಹಾಜನಕಾಯೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಾತಿರೇಕಾನಿ ಸತ್ತವಸ್ಸಾನಿ ನಾನಾಕೀಳಾಯೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾಪಿ ತಂ ಹಸಾಪೇತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು, ತತೋ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ನಾಟಕಂ ಪೇಸೇಸಿ, ಸೋ ದಿಬ್ಬನಾಟಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಹಸಾಪೇಸಿ। ಅಥ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನೋಕಾಸಾಭಿಮುಖಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು। ತೇ ಪಟಿಪಥೇ ಮಿತ್ತಸುಹಜ್ಜಾದಯೋ ದಿಸ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ – ‘‘ಕಚ್ಚಿ ಭೋ ಕುಸಲಂ, ಕಚ್ಚಿ ಭೋ ಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು। ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘‘ಕುಸಲ’’ನ್ತಿ ವಚನಂ ಉಪಾದಾಯ ಸೋ ಪದೇಸೋ ಕೋಸಲಾತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।

    254. Evaṃ me sutaṃ…pe… kosalesūti ambaṭṭhasuttaṃ. Tatrāyaṃ apubbapadavaṇṇanā. Kosalesūti kosalā nāma jānapadino rājakumārā. Tesaṃ nivāso ekopi janapado rūḷhīsaddena kosalāti vuccati, tasmiṃ kosalesu janapade. Porāṇā panāhu – yasmā pubbe mahāpanādaṃ rājakumāraṃ nānānāṭakādīni disvā sitamattampi akarontaṃ sutvā rājā āha – ‘‘yo mama puttaṃ hasāpeti, sabbālaṅkārena naṃ alaṅkaromī’’ti. Tato naṅgalānipi chaḍḍetvā mahājanakāye sannipatite manussā sātirekāni sattavassāni nānākīḷāyo dassetvāpi taṃ hasāpetuṃ nāsakkhiṃsu, tato sakko devarājā nāṭakaṃ pesesi, so dibbanāṭakaṃ dassetvā hasāpesi. Atha te manussā attano attano vasanokāsābhimukhā pakkamiṃsu. Te paṭipathe mittasuhajjādayo disvā paṭisanthāraṃ karontā – ‘‘kacci bho kusalaṃ, kacci bho kusala’’nti āhaṃsu. Tasmā taṃ ‘‘kusala’’nti vacanaṃ upādāya so padeso kosalāti vuccatīti.

    ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋತಿ ಅದ್ಧಾನಗಮನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ। ಚಾರಿಕಾ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಭಗವತೋ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ – ತುರಿತಚಾರಿಕಾ ಚ, ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾ ಚ। ತತ್ಥ ದೂರೇಪಿ ಬೋಧನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಬೋಧನತ್ಥಾಯ ಸಹಸಾ ಗಮನಂ ತುರಿತಚಾರಿಕಾ ನಾಮ, ಸಾ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಾದೀಸು ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಭಗವಾ ಹಿ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಂ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಮುಹುತ್ತೇನ ತಿಗಾವುತಂ ಮಗ್ಗಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಆಳವಕಸ್ಸತ್ಥಾಯ ತಿಂಸಯೋಜನಂ, ತಥಾ ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲಸ್ಸ। ಪಕ್ಕುಸಾತಿಸ್ಸ ಪನ ಪಞ್ಚಚತ್ತಾಲೀಸಯೋಜನಂ। ಮಹಾಕಪ್ಪಿನಸ್ಸ ವೀಸಯೋಜನಸತಂ। ಧನಿಯಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಸತ್ತಯೋಜನಸತಾನಿ ಅಗಮಾಸಿ। ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ವನವಾಸೀತಿಸ್ಸಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ತಿಗಾವುತಾಧಿಕಂ ವೀಸಯೋಜನಸತಂ।

    Cārikaṃ caramānoti addhānagamanaṃ gacchanto. Cārikā ca nāmesā bhagavato duvidhā hoti – turitacārikā ca, aturitacārikā ca. Tattha dūrepi bodhaneyyapuggalaṃ disvā tassa bodhanatthāya sahasā gamanaṃ turitacārikā nāma, sā mahākassapassa paccuggamanādīsu daṭṭhabbā. Bhagavā hi mahākassapattheraṃ paccuggacchanto muhuttena tigāvutaṃ maggaṃ agamāsi. Āḷavakassatthāya tiṃsayojanaṃ, tathā aṅgulimālassa. Pakkusātissa pana pañcacattālīsayojanaṃ. Mahākappinassa vīsayojanasataṃ. Dhaniyassatthāya sattayojanasatāni agamāsi. Dhammasenāpatino saddhivihārikassa vanavāsītissasāmaṇerassa tigāvutādhikaṃ vīsayojanasataṃ.

    ಏಕದಿವಸಂ ಕಿರ ಥೇರೋ – ‘‘ತಿಸ್ಸಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ, ಭನ್ತೇ, ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ಭಗವಾ – ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಆನನ್ದ, ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಾನಂ ಛಳಭಿಞ್ಞಾನಂ ಆರೋಚೇಹಿ, ಭಗವಾ ಕಿರ ವನವಾಸಿಸ್ಸ ತಿಸ್ಸಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತತೋ ದುತಿಯದಿವಸೇ ವೀಸತಿಸಹಸ್ಸಖೀಣಾಸವಪರಿವಾರೋ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ವೀಸತಿಯೋಜನಸತಮತ್ಥಕೇ ತಸ್ಸ ಗೋಚರಗಾಮದ್ವಾರೇ ಓತರಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿ। ತಂ ಕಮ್ಮನ್ತಂ ಗಚ್ಛಮಾನಾ ಮನುಸ್ಸಾ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ನೋ ಆಗತೋ, ಮಾ ಕಮ್ಮನ್ತಂ ಅಗಮಿತ್ಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಯಾಗುಂ ದತ್ವಾ ಪಾತರಾಸಭತ್ತಂ ಕರೋನ್ತಾ – ‘‘ಕುಹಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ದಹರಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ಉಪಾಸಕಾ ನ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಚ್ಛತಿ, ಇಧೇವ ತಿಸ್ಸಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯಾಗತೋತಿ। ತೇ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕುಲೂಪಕಸ್ಸ ಕಿರ ಥೇರಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ಸತ್ಥಾ ಆಗತೋ, ನೋ ವತ ನೋ ಥೇರೋ ಓರಮತ್ತಕೋ’’ತಿ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಅಹೇಸುಂ।

    Ekadivasaṃ kira thero – ‘‘tissasāmaṇerassa santikaṃ, bhante, gacchāmī’’ti āha. Bhagavā – ‘‘ahampi gamissāmī’’ti vatvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ānanda, vīsatisahassānaṃ chaḷabhiññānaṃ ārocehi, bhagavā kira vanavāsissa tissasāmaṇerassa santikaṃ gamissatī’’ti. Tato dutiyadivase vīsatisahassakhīṇāsavaparivāro ākāse uppatitvā vīsatiyojanasatamatthake tassa gocaragāmadvāre otaritvā cīvaraṃ pārupi. Taṃ kammantaṃ gacchamānā manussā disvā – ‘‘satthā no āgato, mā kammantaṃ agamitthā’’ti vatvā āsanāni paññapetvā yāguṃ datvā pātarāsabhattaṃ karontā – ‘‘kuhiṃ, bhante, bhagavā gacchatī’’ti daharabhikkhū pucchiṃsu. Upāsakā na bhagavā aññattha gacchati, idheva tissasāmaṇerassa dassanatthāyāgatoti. Te – ‘‘amhākaṃ kulūpakassa kira therassa dassanatthāya satthā āgato, no vata no thero oramattako’’ti somanassajātā ahesuṃ.

    ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸಾಮಣೇರೋ ಗಾಮೇ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ – ‘‘ಉಪಾಸಕಾ, ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥಸ್ಸ ತೇ ‘‘ಸತ್ಥಾ, ಭನ್ತೇ, ಆಗತೋ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ಆಪುಚ್ಛಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ – ‘‘ಅಲಂ, ತಿಸ್ಸ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಮಕಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸತ್ಥಾ ಮಙ್ಗಲಂ ವತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ಠತ್ವಾ – ‘‘ಕತರೋ ತೇ, ತಿಸ್ಸ, ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗತಮಗ್ಗೋ’’ತಿ ಆಹ। ಅಯಂ ಭಗವಾತಿ। ಮಗ್ಗಂ ದೇಸಯಮಾನೋ ಪುರತೋ ಯಾಹಿ ತಿಸ್ಸಾತಿ। ಭಗವಾ ಕಿರ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗದೇಸಕೋಪಿ ಸಮಾನೋ ಸಕಲೇ ತಿಗಾವುತೇ ಮಗ್ಗೇ ‘ಸಾಮಣೇರಂ ದಟ್ಠುಂ ಲಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ ತಂ ಮಗ್ಗದೇಸಕಂ ಅಕಾಸಿ।

    Atha kho bhagavato bhattakiccapariyosāne sāmaṇero gāme piṇḍāya caritvā – ‘‘upāsakā, mahābhikkhusaṅgho’’ti pucchi. Athassa te ‘‘satthā, bhante, āgato’’ti ārocesuṃ. So bhagavantaṃ upasaṅkamitvā piṇḍapātena āpucchi. Satthā tassa pattaṃ hatthena gahetvā – ‘‘alaṃ, tissa, niṭṭhitaṃ bhattakicca’’nti āha. Tato upajjhāyaṃ āpucchitvā attano pattāsane nisīditvā bhattakiccamakāsi. Athassa bhattakiccapariyosāne satthā maṅgalaṃ vatvā nikkhamitvā gāmadvāre ṭhatvā – ‘‘kataro te, tissa, vasanaṭṭhānaṃ gatamaggo’’ti āha. Ayaṃ bhagavāti. Maggaṃ desayamāno purato yāhi tissāti. Bhagavā kira sadevakassa lokassa maggadesakopi samāno sakale tigāvute magge ‘sāmaṇeraṃ daṭṭhuṃ lacchāmī’ti taṃ maggadesakaṃ akāsi.

    ಸೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ವತ್ತಮಕಾಸಿ। ಅಥ ನಂ ಭಗವಾ – ‘‘ಕತರೋ ತೇ, ತಿಸ್ಸ, ಚಙ್ಕಮೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ನಿಸೀದನಪಾಸಾಣೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ – ‘‘ತಿಸ್ಸ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸುಖಂ ವಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಸೋ ಆಹ – ‘‘ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಹತ್ಥಿಮಿಗಮೋರಾದೀನಂ ಸದ್ದಂ ಸುಣತೋ ಅರಞ್ಞಸಞ್ಞಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಾಯ ಸುಖಂ ವಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ನಂ ಭಗವಾ – ‘‘ತಿಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇಹಿ, ಬುದ್ಧದಾಯಜ್ಜಂ ತೇ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಅಗಮಾಸೀತಿ। ಅಯಂ ತುರಿತಚಾರಿಕಾ ನಾಮ। ಯಂ ಪನ ಗಾಮನಿಗಮಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದೇವಸಿಕಂ ಯೋಜನದ್ವಿಯೋಜನವಸೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಚರಿಯಾದೀಹಿ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಗಮನಂ, ಅಯಂ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾ ನಾಮ।

    So attano vasanaṭṭhānaṃ gantvā bhagavato vattamakāsi. Atha naṃ bhagavā – ‘‘kataro te, tissa, caṅkamo’’ti pucchitvā tattha gantvā sāmaṇerassa nisīdanapāsāṇe nisīditvā – ‘‘tissa, imasmiṃ ṭhāne sukhaṃ vasī’’ti pucchi. So āha – ‘‘āma, bhante, imasmiṃ ṭhāne vasantassa sīhabyagghahatthimigamorādīnaṃ saddaṃ suṇato araññasaññā uppajjati, tāya sukhaṃ vasāmī’’ti. Atha naṃ bhagavā – ‘‘tissa, bhikkhusaṅghaṃ sannipātehi, buddhadāyajjaṃ te dassāmī’’ti vatvā sannipatite bhikkhusaṅghe upasampādetvā attano vasanaṭṭhānameva agamāsīti. Ayaṃ turitacārikā nāma. Yaṃ pana gāmanigamapaṭipāṭiyā devasikaṃ yojanadviyojanavasena piṇḍapātacariyādīhi lokaṃ anuggaṇhantassa gamanaṃ, ayaṃ aturitacārikā nāma.

    ಇಮಂ ಪನ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ಭಗವಾ ಮಹಾಮಣ್ಡಲಂ, ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲಂ, ಅನ್ತೋಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಮಣ್ಡಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಚರತಿ। ತತ್ಥ ಮಹಾಮಣ್ಡಲಂ ನವಯೋಜನಸತಿಕಂ, ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲಂ ಛಯೋಜನಸತಿಕಂ , ಅನ್ತೋಮಣ್ಡಲಂ ತಿಯೋಜನಸತಿಕಂ। ಯದಾ ಮಹಾಮಣ್ಡಲೇ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ಪವಾರೇತ್ವಾ ಪಾಟಿಪದದಿವಸೇ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ಸಮನ್ತಾ ಯೋಜನಸತಂ ಏಕಕೋಲಾಹಲಂ ಹೋತಿ। ಪುರಿಮಂ ಪುರಿಮಂ ಆಗತಾ ನಿಮನ್ತೇತುಂ ಲಭನ್ತಿ। ಇತರೇಸು ದ್ವೀಸು ಮಣ್ಡಲೇಸು ಸಕ್ಕಾರೋ ಮಹಾಮಣ್ಡಲೇ ಓಸರತಿ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ತೇಸು ತೇಸು ಗಾಮನಿಗಮೇಸು ಏಕಾಹಂ ದ್ವೀಹಂ ವಸನ್ತೋ ಮಹಾಜನಂ ಆಮಿಸಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇನ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಧಮ್ಮದಾನೇನ ಚಸ್ಸ ವಿವಟ್ಟಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕುಸಲಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ನವಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಚಾರಿಕಂ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಅನ್ತೋವಸ್ಸೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ತರುಣಾ ಹೋನ್ತಿ, ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ಅಪವಾರೇತ್ವಾ ಪವಾರಣಾಸಙ್ಗಹಂ ದತ್ವಾ ಕತ್ತಿಕಪುಣ್ಣಮಾಯಂ ಪವಾರೇತ್ವಾ ಮಿಗಸಿರಸ್ಸ ಪಠಮಪಾಟಿಪದದಿವಸೇ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲೇ ಓಸರತಿ। ಅಞ್ಞೇನಪಿ ಕಾರಣೇನ ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲೇ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ ಚತುಮಾಸಂ ವಸಿತ್ವಾವ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಇತರೇಸು ದ್ವೀಸು ಮಣ್ಡಲೇಸು ಸಕ್ಕಾರೋ ಮಜ್ಝಿಮಮಣ್ಡಲೇ ಓಸರತಿ। ಭಗವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಅಟ್ಠಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಚಾರಿಕಂ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಚತುಮಾಸಂ ವುತ್ಥವಸ್ಸಸ್ಸಾಪಿ ಭಗವತೋ ವೇನೇಯ್ಯಸತ್ತಾ ಅಪರಿಪಕ್ಕಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಪರಿಪಾಕಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ಅಪರಮ್ಪಿ ಏಕಮಾಸಂ ವಾ ದ್ವಿತಿಚತುಮಾಸಂ ವಾ ತತ್ಥೇವ ವಸಿತ್ವಾ ಮಹಾಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವಾರೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಇತರೇಸು ದ್ವೀಸು ಮಣ್ಡಲೇಸು ಸಕ್ಕಾರೋ ಅನ್ತೋಮಣ್ಡಲೇ ಓಸರತಿ। ಭಗವಾ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಸತ್ತಹಿ ವಾ ಛಹಿ ವಾ ಪಞ್ಚಹಿ ವಾ ಚತೂಹಿ ವಾ ಮಾಸೇಹಿ ಚಾರಿಕಂ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತಿ। ಇತಿ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಮಣ್ಡಲೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ನ ಚೀವರಾದಿಹೇತು ಚರತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯೇ ದುಗ್ಗತಬಾಲಜಿಣ್ಣಬ್ಯಾಧಿತಾ, ತೇ ಕದಾ ತಥಾಗತಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಮಯಿ ಪನ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೇ ಮಹಾಜನೋ ತಥಾಗತಸ್ಸ ದಸ್ಸನಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ। ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಪಸಾದೇಸ್ಸನ್ತಿ , ಕೇಚಿ ಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಕಟಚ್ಛುಭಿಕ್ಖಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಮಿಚ್ಛಾದಸ್ಸನಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಂ ನೇಸಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯಾತಿ। ಏವಂ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಕಾಯ ಚಾರಿಕಂ ಚರತಿ।

    Imaṃ pana cārikaṃ caranto bhagavā mahāmaṇḍalaṃ, majjhimamaṇḍalaṃ, antomaṇḍalanti imesaṃ tiṇṇaṃ maṇḍalānaṃ aññatarasmiṃ carati. Tattha mahāmaṇḍalaṃ navayojanasatikaṃ, majjhimamaṇḍalaṃ chayojanasatikaṃ , antomaṇḍalaṃ tiyojanasatikaṃ. Yadā mahāmaṇḍale cārikaṃ caritukāmo hoti, mahāpavāraṇāya pavāretvā pāṭipadadivase mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamati. Samantā yojanasataṃ ekakolāhalaṃ hoti. Purimaṃ purimaṃ āgatā nimantetuṃ labhanti. Itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro mahāmaṇḍale osarati. Tattha bhagavā tesu tesu gāmanigamesu ekāhaṃ dvīhaṃ vasanto mahājanaṃ āmisappaṭiggahena anuggaṇhanto dhammadānena cassa vivaṭṭasannissitaṃ kusalaṃ vaḍḍhento navahi māsehi cārikaṃ pariyosāpeti. Sace pana antovasse bhikkhūnaṃ samathavipassanā taruṇā honti, mahāpavāraṇāya apavāretvā pavāraṇāsaṅgahaṃ datvā kattikapuṇṇamāyaṃ pavāretvā migasirassa paṭhamapāṭipadadivase mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamitvā majjhimamaṇḍale osarati. Aññenapi kāraṇena majjhimamaṇḍale cārikaṃ caritukāmo catumāsaṃ vasitvāva nikkhamati. Vuttanayeneva itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro majjhimamaṇḍale osarati. Bhagavā purimanayeneva lokaṃ anuggaṇhanto aṭṭhahi māsehi cārikaṃ pariyosāpeti. Sace pana catumāsaṃ vutthavassassāpi bhagavato veneyyasattā aparipakkindriyā honti, tesaṃ indriyaparipākaṃ āgamayamāno aparampi ekamāsaṃ vā dviticatumāsaṃ vā tattheva vasitvā mahābhikkhusaṅghaparivāro nikkhamati. Vuttanayeneva itaresu dvīsu maṇḍalesu sakkāro antomaṇḍale osarati. Bhagavā purimanayeneva lokaṃ anuggaṇhanto sattahi vā chahi vā pañcahi vā catūhi vā māsehi cārikaṃ pariyosāpeti. Iti imesu tīsu maṇḍalesu yattha katthaci cārikaṃ caranto na cīvarādihetu carati. Atha kho ye duggatabālajiṇṇabyādhitā, te kadā tathāgataṃ āgantvā passissanti. Mayi pana cārikaṃ carante mahājano tathāgatassa dassanaṃ labhissati. Tattha keci cittāni pasādessanti , keci mālādīhi pūjessanti, keci kaṭacchubhikkhaṃ dassanti, keci micchādassanaṃ pahāya sammādiṭṭhikā bhavissanti. Taṃ nesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Evaṃ lokānukampakāya cārikaṃ carati.

    ಅಪಿ ಚ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ, ಜಙ್ಘವಿಹಾರವಸೇನ ಸರೀರಫಾಸುಕತ್ಥಾಯ, ಅತ್ಥುಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲಾಭಿಕಙ್ಖನತ್ಥಾಯ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನತ್ಥಾಯ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪರಿಪಾಕಗತಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಬೋಧನೇಯ್ಯಸತ್ತೇ ಬೋಧನತ್ಥಾಯಾತಿ। ಅಪರೇಹಿಪಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ, ಧಮ್ಮಂ, ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ, ಮಹತಾ ಧಮ್ಮವಸ್ಸೇನ ಚತಸ್ಸೋ ಪರಿಸಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ। ಅಪರೇಹಿಪಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವಿರಮಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ , ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ, ಮುಸಾವಾದಾ, ಸುರಾಮೇರಯಮಜ್ಜಪಮಾದಟ್ಠಾನಾ ವಿರಮಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ। ಅಪರೇಹಿಪಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಪಟಿಲಭಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ। ಅಪರೇಹಿಪಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತಿ – ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಂ ಅಧಿಗಮಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ…ಪೇ॰… ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ವಾತಿ। ಅಯಂ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾ, ಇಧ ಚಾರಿಕಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ದುವಿಧಾ ಹೋತಿ – ಅನಿಬದ್ಧಚಾರಿಕಾ ಚ ನಿಬದ್ಧಚಾರಿಕಾ ಚ। ತತ್ಥ ಯಂ ಗಾಮನಿಗಮನಗರಪಟಿಪಾಟಿವಸೇನ ಚರತಿ, ಅಯಂ ಅನಿಬದ್ಧಚಾರಿಕಾ ನಾಮ। ಯಂ ಪನೇಕಸ್ಸೇವ ಬೋಧನೇಯ್ಯಸತ್ತಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ನಿಬದ್ಧಚಾರಿಕಾ ನಾಮ। ಏಸಾ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ।

    Api ca catūhi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti, jaṅghavihāravasena sarīraphāsukatthāya, atthuppattikālābhikaṅkhanatthāya, bhikkhūnaṃ sikkhāpadapaññāpanatthāya, tattha tattha paripākagatindriye bodhaneyyasatte bodhanatthāyāti. Aparehipi catūhi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti buddhaṃ saraṇaṃ gacchissantīti vā, dhammaṃ, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchissantīti vā, mahatā dhammavassena catasso parisā santappessāmīti vā. Aparehipi pañcahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti pāṇātipātā viramissantīti vā, adinnādānā , kāmesumicchācārā, musāvādā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramissantīti vā. Aparehipi aṭṭhahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilabhissantīti vā, dutiyaṃ jhānaṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilabhissantīti vā. Aparehipi aṭṭhahi kāraṇehi buddhā bhagavanto cārikaṃ caranti – sotāpattimaggaṃ adhigamissantīti vā, sotāpattiphalaṃ…pe… arahattaphalaṃ sacchikarissantīti vāti. Ayaṃ aturitacārikā, idha cārikāti adhippetā. Sā panesā duvidhā hoti – anibaddhacārikā ca nibaddhacārikā ca. Tattha yaṃ gāmanigamanagarapaṭipāṭivasena carati, ayaṃ anibaddhacārikā nāma. Yaṃ panekasseva bodhaneyyasattassatthāya gacchati, ayaṃ nibaddhacārikā nāma. Esā idha adhippetā.

    ತದಾ ಕಿರ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಯಾ ಞಾಣಜಾಲಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಬೋಧನೇಯ್ಯಬನ್ಧವೇ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಜಾಲಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಟ್ಠೋ। ಅಥ ಭಗವಾ ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಯ್ಹಂ ಞಾಣಜಾಲೇ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖ್ವಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ’’ತಿ ವೀಮಂಸನ್ತೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಏಸೋ ಮಯಿ ಏತಂ ಜನಪದಂ ಗತೇ ಲಕ್ಖಣಪರಿಯೇಸನತ್ಥಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಂ ಪಹಿಣಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಾದಪಟಿವಾದಂ ಕತ್ವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಅಸಬ್ಭಿವಾಕ್ಯಂ ವಕ್ಖತಿ, ತಮಹಂ ದಮೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸೋ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಕಥೇಸ್ಸತಿ, ಅಥಸ್ಸಾಚರಿಯೋ ತಂ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ ಮಮ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪರಿಯೇಸಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸಾಹಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ। ಸೋ ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತಿ। ದೇಸನಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸಫಲಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಞ್ಚಭಿಕ್ಖುಸತಪರಿವಾರೋ ತಂ ಜನಪದಂ ಪಟಿಪನ್ನೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕೋಸಲೇಸು ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಞ್ಚಮತ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹೀ’’ತಿ।

    Tadā kira bhagavato pacchimayāmakiccapariyosāne dasasahassilokadhātuyā ñāṇajālaṃ pattharitvā bodhaneyyabandhave olokentassa pokkharasātibrāhmaṇo sabbaññutaññāṇajālassa anto paviṭṭho. Atha bhagavā ayaṃ brāhmaṇo mayhaṃ ñāṇajāle paññāyati, ‘‘atthi nu khvassa upanissayo’’ti vīmaṃsanto sotāpattimaggassa upanissayaṃ disvā – ‘‘eso mayi etaṃ janapadaṃ gate lakkhaṇapariyesanatthaṃ ambaṭṭhaṃ antevāsiṃ pahiṇissati, so mayā saddhiṃ vādapaṭivādaṃ katvā nānappakāraṃ asabbhivākyaṃ vakkhati, tamahaṃ dametvā nibbisevanaṃ karissāmi. So ācariyassa kathessati, athassācariyo taṃ kathaṃ sutvā āgamma mama lakkhaṇāni pariyesissati, tassāhaṃ dhammaṃ desessāmi. So desanāpariyosāne sotāpattiphale patiṭṭhahissati. Desanā mahājanassa saphalā bhavissatī’’ti pañcabhikkhusataparivāro taṃ janapadaṃ paṭipanno. Tena vuttaṃ – ‘‘kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehī’’ti.

    ಯೇನ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲನ್ತಿ ಯೇನ ದಿಸಾಭಾಗೇನ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲಂ ಅವಸರಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಿಂ ವಾ ಪದೇಸೇ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲಂ। ಇಜ್ಝಾನಙ್ಗಲನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತದವಸರೀತಿ ತೇನ ಅವಸರಿ, ತಂ ವಾ ಅವಸರಿ। ತೇನ ದಿಸಾಭಾಗೇನ ಗತೋ, ತಂ ವಾ ಪದೇಸಂ ಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲೇ ವಿಹರತಿ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲವನಸಣ್ಡೇತಿ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಇಚ್ಛಾನಙ್ಗಲವನಸಣ್ಡೇ ಸೀಲಖನ್ಧಾವಾರಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸಮಾಧಿಕೋನ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸರಂ ಪರಿವತ್ತಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಯಥಾಭಿರುಚಿತೇನ ವಿಹಾರೇನ ವಿಹರತಿ।

    Yena icchānaṅgalanti yena disābhāgena icchānaṅgalaṃ avasaritabbaṃ. Yasmiṃ vā padese icchānaṅgalaṃ. Ijjhānaṅgalantipi pāṭho. Tadavasarīti tena avasari, taṃ vā avasari. Tena disābhāgena gato, taṃ vā padesaṃ gatoti attho. Icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍeti icchānaṅgalaṃ upanissāya icchānaṅgalavanasaṇḍe sīlakhandhāvāraṃ bandhitvā samādhikontaṃ ussāpetvā sabbaññutaññāṇasaraṃ parivattayamāno dhammarājā yathābhirucitena vihārena viharati.

    ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ

    Pokkharasātivatthuvaṇṇanā

    ೨೫೫. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಯೇನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ತತ್ಥ ವಿಹರತಿ, ತೇನ ಸಮಯೇನ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮಂ ಅಣತೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಮನ್ತೇ ಸಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಮೇವ ಹಿ ಜಾತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ನಿರುತ್ತಿವಚನಂ। ಅರಿಯಾ ಪನ ಬಾಹಿತಪಾಪತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಕಸ್ಮಾ ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಕಾಯೋ ಸೇತಪೋಕ್ಖರಸದಿಸೋ, ದೇವನಗರೇ ಉಸ್ಸಾಪಿತರಜತತೋರಣಂ ವಿಯ ಸೋಭತಿ। ಸೀಸಂ ಪನಸ್ಸ ಕಾಳವಣ್ಣಂ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿಮಯಂ ವಿಯ। ಮಸ್ಸುಪಿ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲೇ ಕಾಳಮೇಘರಾಜಿ ವಿಯ ಖಾಯತಿ। ಅಕ್ಖೀನಿ ನೀಲುಪ್ಪಲಸದಿಸಾನಿ। ನಾಸಾ ರಜತಪನಾಳಿಕಾ ವಿಯ ಸುವಟ್ಟಿತಾ ಸುಪರಿಸುದ್ಧಾ। ಹತ್ಥಪಾದತಲಾನಿ ಚೇವ ಮುಖದ್ವಾರಞ್ಚ ಕತಲಾಖಾರಸಪರಿಕಮ್ಮಂ ವಿಯ ಸೋಭತಿ, ಅತಿವಿಯ ಸೋಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೋ। ಅರಾಜಕೇ ಠಾನೇ ರಾಜಾನಂ ಕಾತುಂ ಯುತ್ತಮಿಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ। ಏವಮೇಸ ಸಸ್ಸಿರಿಕೋ। ಇತಿ ನಂ ಪೋಕ್ಖರಸದಿಸತ್ತಾ ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ।

    255.Tena kho pana samayenāti yena samayena bhagavā tattha viharati, tena samayena, tasmiṃ samayeti ayamattho. Brahmaṃ aṇatīti brāhmaṇo, mante sajjhāyatīti attho. Idameva hi jātibrāhmaṇānaṃ niruttivacanaṃ. Ariyā pana bāhitapāpattā brāhmaṇāti vuccanti. Pokkharasātīti idaṃ tassa nāmaṃ. Kasmā pokkharasātīti vuccati. Tassa kira kāyo setapokkharasadiso, devanagare ussāpitarajatatoraṇaṃ viya sobhati. Sīsaṃ panassa kāḷavaṇṇaṃ indanīlamaṇimayaṃ viya. Massupi candamaṇḍale kāḷamegharāji viya khāyati. Akkhīni nīluppalasadisāni. Nāsā rajatapanāḷikā viya suvaṭṭitā suparisuddhā. Hatthapādatalāni ceva mukhadvārañca katalākhārasaparikammaṃ viya sobhati, ativiya sobhaggappatto brāhmaṇassa attabhāvo. Arājake ṭhāne rājānaṃ kātuṃ yuttamimaṃ brāhmaṇaṃ. Evamesa sassiriko. Iti naṃ pokkharasadisattā pokkharasātīti sañjānanti.

    ಅಯಂ ಪನ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಗೂ ದಸಬಲಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸೋ ತತೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಮಾಗಚ್ಛನ್ತೋ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿವಾಸಂ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಪದೇಸೇ ಮಹಾಸರೇ ಪದುಮಗಬ್ಭೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಚ ಸರಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ತಾಪಸೋ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ವಸತಿ। ಸೋ ತೀರೇ ಠಿತೋ ತಂ ಪದುಮಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಇದಂ ಪದುಮಂ ಅವಸೇಸಪದುಮೇಹಿ ಮಹನ್ತತರಂ। ಪುಪ್ಫಿತಕಾಲೇ ನಂ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ತಂ ಸತ್ತಾಹೇನಾಪಿ ನ ಪುಪ್ಫತಿ। ತಾಪಸೋ ಕಸ್ಮಾ ನು ಖೋ ಇದಂ ಸತ್ತಾಹೇನಾಪಿ ನ ಪುಪ್ಫತಿ। ಹನ್ದ ನಂ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಓತರಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿ। ತಂ ತೇನ ನಾಳತೋ ಛಿನ್ನಮತ್ತಂಯೇವ ಪುಪ್ಫಿತಂ। ಅಥಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಸುವಣ್ಣಚುಣ್ಣಪಿಞ್ಜರಂ ವಿಯ ರಜತಬಿಮ್ಬಕಂ ಪದುಮರೇಣುಪಿಞ್ಜರಂ ಸೇತವಣ್ಣಂ ದಾರಕಂ ಅದ್ದಸ। ಸೋ ಮಹಾಪುಞ್ಞೋ ಏಸ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದ ನಂ ಪಟಿಜಗ್ಗಾಮೀತಿ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ನೇತ್ವಾ ಪಟಿಜಗ್ಗಿತ್ವಾ ಸತ್ತವಸ್ಸಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಯೋ ವೇದೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾಪೇಸಿ। ದಾರಕೋ ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನಂ ಪಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಣ್ಡಿತೋ ಬ್ಯತ್ತೋ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಗ್ಗಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ರಞ್ಞೋ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಸಿಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸಿಪ್ಪೇ ಪಸನ್ನೋ ರಾಜಾ ಉಕ್ಕಟ್ಠಂ ನಾಮ ಮಹಾನಗರಂ ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯಂ ಅದಾಸಿ। ಇತಿ ನಂ ಪೋಕ್ಖರೇ ಸಯಿತತ್ತಾ ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತಿ।

    Ayaṃ pana kassapasammāsambuddhakāle tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū dasabalassa dānaṃ datvā dhammadesanaṃ sutvā devaloke nibbatti. So tato manussalokamāgacchanto mātukucchivāsaṃ jigucchitvā himavantapadese mahāsare padumagabbhe nibbatti. Tassa ca sarassa avidūre tāpaso paṇṇasālāya vasati. So tīre ṭhito taṃ padumaṃ disvā – ‘‘idaṃ padumaṃ avasesapadumehi mahantataraṃ. Pupphitakāle naṃ gahessāmī’’ti cintesi. Taṃ sattāhenāpi na pupphati. Tāpaso kasmā nu kho idaṃ sattāhenāpi na pupphati. Handa naṃ gahessāmīti otaritvā gaṇhi. Taṃ tena nāḷato chinnamattaṃyeva pupphitaṃ. Athassabbhantare suvaṇṇacuṇṇapiñjaraṃ viya rajatabimbakaṃ padumareṇupiñjaraṃ setavaṇṇaṃ dārakaṃ addasa. So mahāpuñño esa bhavissati. Handa naṃ paṭijaggāmīti paṇṇasālaṃ netvā paṭijaggitvā sattavassakālato paṭṭhāya tayo vede uggaṇhāpesi. Dārako tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṃ gantvā paṇḍito byatto jambudīpe aggabrāhmaṇo ahosi. So aparena samayena rañño kosalassa sippaṃ dassesi. Athassa sippe pasanno rājā ukkaṭṭhaṃ nāma mahānagaraṃ brahmadeyyaṃ adāsi. Iti naṃ pokkhare sayitattā pokkharasātīti sañjānanti.

    ಉಕ್ಕಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಾಮಕೇ ನಗರೇ ವಸತಿ। ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ವಾ ಆವಸತಿ। ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಯಾಯ ಮರಿಯಾದಾಯ ತತ್ಥ ವಸಿತಬ್ಬಂ, ತಾಯ ಮರಿಯಾದಾಯ ವಸಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ನಗರಸ್ಸ ವತ್ಥುಂ ಉಕ್ಕಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಉಕ್ಕಾಸು ಜಲಮಾನಾಸು ಅಗ್ಗಹೇಸುಂ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಓಕ್ಕಟ್ಠನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸೋಯೇವತ್ಥೋ। ಉಪಸಗ್ಗವಸೇನ ಪನೇತ್ಥ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ಅನುಪಯೋಗತ್ತಾ ಚ ಸೇಸಪದೇಸು। ತತ್ಥ ಲಕ್ಖಣಂ ಸದ್ದಸತ್ಥತೋ ಪರಿಯೇಸಿತಬ್ಬಂ।

    Ukkaṭṭhaṃ ajjhāvasatīti ukkaṭṭhanāmake nagare vasati. Abhibhavitvā vā āvasati. Tassa nagarassa sāmiko hutvā yāya mariyādāya tattha vasitabbaṃ, tāya mariyādāya vasi. Tassa kira nagarassa vatthuṃ ukkā ṭhapetvā ukkāsu jalamānāsu aggahesuṃ, tasmā taṃ ukkaṭṭhanti vuccati. Okkaṭṭhantipi pāṭho, soyevattho. Upasaggavasena panettha bhummatthe upayogavacanaṃ veditabbaṃ. Tassa anupayogattā ca sesapadesu. Tattha lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabbaṃ.

    ಸತ್ತುಸ್ಸದನ್ತಿ ಸತ್ತೇಹಿ ಉಸ್ಸದಂ, ಉಸ್ಸನ್ನಂ ಬಹುಜನಂ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ। ಪೋಸಾವನಿಯಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಮೋರಮಿಗಾದಿಅನೇಕಸತ್ತಸಮಾಕಿಣ್ಣಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತಂ ನಗರಂ ಬಹಿ ಆವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಜಾತೇನ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ಘಾಸತಿಣೇನ ಚೇವ ಗೇಹಚ್ಛಾದನತಿಣೇನ ಚ ಸಮ್ಪನ್ನಂ। ತಥಾ ದಾರುಕಟ್ಠೇಹಿ ಚೇವ ಗೇಹಸಮ್ಭಾರಕಟ್ಠೇಹಿ ಚ। ಯಸ್ಮಾ ಚಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರೇ ವಟ್ಟಚತುರಸ್ಸಾದಿಸಣ್ಠಾನಾ ಬಹೂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯೋ ಜಲಜಕುಸುಮವಿಚಿತ್ತಾನಿ ಚ ಬಹೂನಿ ಅನೇಕಾನಿ ತಳಾಕಾನಿ ಉದಕಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಭರಿತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸತಿಣಕಟ್ಠೋದಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಹ ಧಞ್ಞೇನಾತಿ ಸಧಞ್ಞಂ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣಾದಿಭೇದಂ ಬಹುಧಞ್ಞಸನ್ನಿಚಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ । ಏತ್ತಾವತಾ ಯಸ್ಮಿಂ ನಗರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಲೀಲಾಯ ವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಸಮಿದ್ಧಿಸಮ್ಪತ್ತಿ ದೀಪಿತಾ ಹೋತಿ।

    Sattussadanti sattehi ussadaṃ, ussannaṃ bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ. Posāvaniyahatthiassamoramigādianekasattasamākiṇṇañcāti attho. Yasmā panetaṃ nagaraṃ bahi āvijjhitvā jātena hatthiassādīnaṃ ghāsatiṇena ceva gehacchādanatiṇena ca sampannaṃ. Tathā dārukaṭṭhehi ceva gehasambhārakaṭṭhehi ca. Yasmā cassabbhantare vaṭṭacaturassādisaṇṭhānā bahū pokkharaṇiyo jalajakusumavicittāni ca bahūni anekāni taḷākāni udakassa niccabharitāneva honti, tasmā satiṇakaṭṭhodakanti vuttaṃ. Saha dhaññenāti sadhaññaṃ pubbaṇṇāparaṇṇādibhedaṃ bahudhaññasannicayanti attho . Ettāvatā yasmiṃ nagare brāhmaṇo setacchattaṃ ussāpetvā rājalīlāya vasati, tassa samiddhisampatti dīpitā hoti.

    ರಾಜತೋ ಲದ್ಧಂ ಭೋಗ್ಗಂ ರಾಜಭೋಗ್ಗಂ। ಕೇನ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಚೇ? ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನಂ। ರಾಜದಾಯನ್ತಿ ರಞ್ಞೋ ದಾಯಭೂತಂ, ದಾಯಜ್ಜನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠದೇಯ್ಯಂ, ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಾಜಸಙ್ಖೇಪೇನ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ರಾಜಭೋಗ್ಗನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಛೇಜ್ಜಭೇಜ್ಜಂ ಅನುಸಾಸನ್ತೇನ ನದೀತಿತ್ಥಪಬ್ಬತಾದೀಸು ಸುಙ್ಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇನ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾ ರಞ್ಞಾ ಹುತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನಂ ರಾಜದಾಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ತಂ ನಗರಂ ರಞ್ಞಾ ದಿನ್ನತ್ತಾ ರಾಜದಾಯಂ ದಾಯಕರಾಜದೀಪನತ್ಥಂ ಪನಸ್ಸ ‘‘ರಞ್ಞಾ ಪಸೇನದಿನಾ ಕೋಸಲೇನ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತಂ। ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಟ್ಠದೇಯ್ಯಂ। ಯಥಾ ದಿನ್ನಂ ನ ಪುನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ, ನಿಸ್ಸಟ್ಠಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಂ। ಏವಂ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Rājato laddhaṃ bhoggaṃ rājabhoggaṃ. Kena dinnanti ce? Raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ. Rājadāyanti rañño dāyabhūtaṃ, dāyajjanti attho. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, chattaṃ ussāpetvā rājasaṅkhepena bhuñjitabbanti attho. Atha vā rājabhogganti sabbaṃ chejjabhejjaṃ anusāsantena nadītitthapabbatādīsu suṅkaṃ gaṇhantena setacchattaṃ ussāpetvā raññā hutvā bhuñjitabbaṃ. Raññā pasenadinā kosalena dinnaṃ rājadāyanti ettha taṃ nagaraṃ raññā dinnattā rājadāyaṃ dāyakarājadīpanatthaṃ panassa ‘‘raññā pasenadinā kosalena dinna’’nti idaṃ vuttaṃ. Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ. Yathā dinnaṃ na puna gahetabbaṃ hoti, nissaṭṭhaṃ pariccattaṃ. Evaṃ dinnanti attho.

    ಅಸ್ಸೋಸೀತಿ ಸುಣಿ ಉಪಲಭಿ, ಸೋತದ್ವಾರಸಮ್ಪತ್ತವಚನನಿಗ್ಘೋಸಾನುಸಾರೇನ ಅಞ್ಞಾಸಿ। ಖೋತಿ ಅವಧಾರಣತ್ಥೇ ಪದಪೂರಣಮತ್ತೇ ವಾ ನಿಪಾತೋ। ತತ್ಥ ಅವಧಾರಣತ್ಥೇನ ಅಸ್ಸೋಸಿ ಏವ, ನಾಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಸವನನ್ತರಾಯೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪದಪೂರಣೇನ ಪನ ಪದಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾಮತ್ತಮೇವ।

    Assosīti suṇi upalabhi, sotadvārasampattavacananigghosānusārena aññāsi. Khoti avadhāraṇatthe padapūraṇamatte vā nipāto. Tattha avadhāraṇatthena assosi eva, nāssa koci savanantarāyo ahosīti ayamattho veditabbo. Padapūraṇena pana padabyañjanasiliṭṭhatāmattameva.

    ಇದಾನಿ ಯಮತ್ಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಅಸ್ಸೋಸಿ, ತಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ – ‘‘ಸಮಣೋ ಖಲು ಭೋ ಗೋತಮೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮಿತಪಾಪತ್ತಾ ಸಮಣೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಸಮಿತಾಸ್ಸ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೩೪)। ಭಗವಾ ಚ ಅನುತ್ತರೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಸಮಿತಪಾಪೋ। ತೇನಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತಗುಣಾಧಿಗತಮೇತಂ ನಾಮಂ, ಯದಿದಂ ಸಮಣೋತಿ। ಖಲೂತಿ ಅನುಸ್ಸವನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಭೋತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಾತಿಸಮುದಾಗತಂ ಆಲಪನಮತ್ತಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘ಭೋವಾದೀ ನಾಮ ಸೋ ಹೋತಿ, ಸಚೇ ಹೋತಿ ಸಕಿಞ್ಚನೋ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೫೫)। ಗೋತಮೋತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತ್ತವಸೇನ ಪರಿಕಿತ್ತೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಣೋ ಖಲು ಭೋ ಗೋತಮೋತಿ ಏತ್ಥ ಸಮಣೋ ಕಿರ ಭೋ ಗೋತಮಗೋತ್ತೋತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Idāni yamatthaṃ brāhmaṇo pokkharasāti assosi, taṃ pakāsento – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo’’tiādimāha. Tattha samitapāpattā samaṇoti veditabbo. Vuttañhetaṃ – ‘‘samitāssa honti pāpakā akusalā dhammā’’tiādi (ma. ni. 1.434). Bhagavā ca anuttarena ariyamaggena samitapāpo. Tenassa yathābhūtaguṇādhigatametaṃ nāmaṃ, yadidaṃ samaṇoti. Khalūti anussavanatthe nipāto. Bhoti brāhmaṇajātisamudāgataṃ ālapanamattaṃ. Vuttampi cetaṃ – ‘‘bhovādī nāma so hoti, sace hoti sakiñcano’’ti (dha. pa. 55). Gotamoti bhagavantaṃ gottavasena parikitteti. Tasmā samaṇo khalu bho gotamoti ettha samaṇo kira bho gotamagottoti evamattho daṭṭhabbo.

    ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋತಿ ಇದಂ ಪನ ಭಗವತೋ ಉಚ್ಚಾಕುಲಪರಿದೀಪನಂ । ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಭಾವಪರಿದೀಪನಂ। ಕೇನಚಿ ಪಾರಿಜುಞ್ಞೇನ ಅನಭಿಭೂತೋ ಅಪರಿಕ್ಖೀಣಂಯೇವ ತಂ ಕುಲಂ ಪಹಾಯ ಸದ್ಧಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ಪರಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ। ತಂ ಖೋ ಪನಾತಿಆದಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇ ವುತ್ತಮೇವ। ಸಾಧು ಖೋ ಪನಾತಿ ಸುನ್ದರಂ ಖೋ ಪನ। ಅತ್ಥಾವಹಂ ಸುಖಾವಹನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತನ್ತಿ ಯಥಾರೂಪೋ ಸೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ, ಏವರೂಪಾನಂ ಯಥಾಭೂತಗುಣಾಧಿಗಮೇನ ಲೋಕೇ ಅರಹನ್ತೋತಿ ಲದ್ಧಸದ್ಧಾನಂ ಅರಹತಂ। ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀತಿ ಪಸಾದಸೋಮ್ಮಾನಿ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ದಸ್ಸನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಾಧು ಹೋತೀತಿ, ಏವಂ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಕತ್ವಾ।

    Sakyaputtoti idaṃ pana bhagavato uccākulaparidīpanaṃ . Sakyakulā pabbajitoti saddhāpabbajitabhāvaparidīpanaṃ. Kenaci pārijuññena anabhibhūto aparikkhīṇaṃyeva taṃ kulaṃ pahāya saddhāya pabbajitoti vuttaṃ hoti. Tato paraṃ vuttatthameva. Taṃ kho panātiādi sāmaññaphale vuttameva. Sādhu kho panāti sundaraṃ kho pana. Atthāvahaṃ sukhāvahanti vuttaṃ hoti. Tathārūpānaṃ arahatanti yathārūpo so bhavaṃ gotamo, evarūpānaṃ yathābhūtaguṇādhigamena loke arahantoti laddhasaddhānaṃ arahataṃ. Dassanaṃ hotīti pasādasommāni akkhīni ummīletvā dassanamattampi sādhu hotīti, evaṃ ajjhāsayaṃ katvā.

    ಅಮ್ಬಟ್ಠಮಾಣವಕಥಾ

    Ambaṭṭhamāṇavakathā

    ೨೫೬. ಅಜ್ಝಾಯಕೋತಿ ಇದಂ – ‘‘ನ ದಾನಿಮೇ ಝಾಯನ್ತಿ, ನ ದಾನಿಮೇ ಝಾಯನ್ತೀತಿ ಖೋ, ವಾಸೇಟ್ಠ, ಅಜ್ಝಾಯಕಾ ಅಜ್ಝಾಯಕಾ ತ್ವೇವ ತತಿಯಂ ಅಕ್ಖರಂ ಉಪನಿಬ್ಬತ್ತ’’ನ್ತಿ, ಏವಂ ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಕಾಲೇ ಝಾನವಿರಹಿತಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಗರಹವಚನಂ। ಇದಾನಿ ಪನ ತಂ ಅಜ್ಝಾಯತೀತಿ ಅಜ್ಝಾಯಕೋ। ಮನ್ತೇ ಪರಿವತ್ತೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೇನ ಪಸಂಸಾವಚನಂ ಕತ್ವಾ ವೋಹರನ್ತಿ। ಮನ್ತೇ ಧಾರೇತೀತಿ ಮನ್ತಧರೋ।

    256.Ajjhāyakoti idaṃ – ‘‘na dānime jhāyanti, na dānime jhāyantīti kho, vāseṭṭha, ajjhāyakā ajjhāyakā tveva tatiyaṃ akkharaṃ upanibbatta’’nti, evaṃ paṭhamakappikakāle jhānavirahitānaṃ brāhmaṇānaṃ garahavacanaṃ. Idāni pana taṃ ajjhāyatīti ajjhāyako. Mante parivattetīti iminā atthena pasaṃsāvacanaṃ katvā voharanti. Mante dhāretīti mantadharo.

    ತಿಣ್ಣಂ ವೇದಾನನ್ತಿ ಇರುವೇದಯಜುವೇದಸಾಮವೇದಾನಂ। ಓಟ್ಠಪಹತಕರಣವಸೇನ ಪಾರಂ ಗತೋತಿ ಪಾರಗೂ। ಸಹ ನಿಘಣ್ಡುನಾ ಚ ಕೇಟುಭೇನ ಚ ಸನಿಘಣ್ಡುಕೇಟುಭಾನಂ। ನಿಘಣ್ಡೂತಿ ನಿಘಣ್ಡುರುಕ್ಖಾದೀನಂ ವೇವಚನಪಕಾಸಕಂ ಸತ್ಥಂ। ಕೇಟುಭನ್ತಿ ಕಿರಿಯಾಕಪ್ಪವಿಕಪ್ಪೋ ಕವೀನಂ ಉಪಕಾರಾವಹಂ ಸತ್ಥಂ। ಸಹ ಅಕ್ಖರಪ್ಪಭೇದೇನ ಸಾಕ್ಖರಪ್ಪಭೇದಾನಂ। ಅಕ್ಖರಪ್ಪಭೇದೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಚ ನಿರುತ್ತಿ ಚ। ಇತಿಹಾಸಪಞ್ಚಮಾನನ್ತಿ ಆಥಬ್ಬಣವೇದಂ ಚತುತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ಇತಿಹ ಆಸ, ಇತಿಹ ಆಸಾತಿ ಈದಿಸವಚನಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ಪುರಾಣಕಥಾಸಙ್ಖಾತೋ ಇತಿಹಾಸೋ ಪಞ್ಚಮೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಇತಿಹಾಸಪಞ್ಚಮಾ, ತೇಸಂ ಇತಿಹಾಸಪಞ್ಚಮಾನಂ ವೇದಾನಂ।

    Tiṇṇaṃ vedānanti iruvedayajuvedasāmavedānaṃ. Oṭṭhapahatakaraṇavasena pāraṃ gatoti pāragū. Saha nighaṇḍunā ca keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhānaṃ. Nighaṇḍūti nighaṇḍurukkhādīnaṃ vevacanapakāsakaṃ satthaṃ. Keṭubhanti kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārāvahaṃ satthaṃ. Saha akkharappabhedena sākkharappabhedānaṃ. Akkharappabhedoti sikkhā ca nirutti ca. Itihāsapañcamānanti āthabbaṇavedaṃ catutthaṃ katvā itiha āsa, itiha āsāti īdisavacanapaṭisaṃyutto purāṇakathāsaṅkhāto itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā, tesaṃ itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ.

    ಪದಂ ತದವಸೇಸಞ್ಚ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅಧೀಯತಿ ವೇದೇತಿ ಚಾತಿ ಪದಕೋ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೋ। ಲೋಕಾಯತಂ ವುಚ್ಚತಿ ವಿತಣ್ಡವಾದಸತ್ಥಂ। ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಮಹಾಪುರಿಸಾನಂ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಲಕ್ಖಣದೀಪಕಂ ದ್ವಾದಸಸಹಸ್ಸಗನ್ಥಪಮಾಣಂ ಸತ್ಥಂ। ಯತ್ಥ ಸೋಳಸಸಹಸ್ಸಗಾಥಾಪರಿಮಾಣಾ ಬುದ್ಧಮನ್ತಾ ನಾಮ ಅಹೇಸುಂ, ಯೇಸಂ ವಸೇನ ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ, ಇಮಿನಾ ದ್ವೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ಅಸೀತಿ ಮಹಾಸಾವಕಾ , ಬುದ್ಧಮಾತಾ, ಬುದ್ಧಪಿತಾ, ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕೋ, ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಯಿಕಾ, ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ।

    Padaṃ tadavasesañca byākaraṇaṃ adhīyati vedeti cāti padako veyyākaraṇo. Lokāyataṃ vuccati vitaṇḍavādasatthaṃ. Mahāpurisalakkhaṇanti mahāpurisānaṃ buddhādīnaṃ lakkhaṇadīpakaṃ dvādasasahassaganthapamāṇaṃ satthaṃ. Yattha soḷasasahassagāthāparimāṇā buddhamantā nāma ahesuṃ, yesaṃ vasena iminā lakkhaṇena samannāgatā buddhā nāma honti, iminā paccekabuddhā, iminā dve aggasāvakā, asīti mahāsāvakā , buddhamātā, buddhapitā, aggupaṭṭhāko, aggupaṭṭhāyikā, rājā cakkavattīti ayaṃ viseso paññāyati.

    ಅನವಯೋತಿ ಇಮೇಸು ಲೋಕಾಯತಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣೇಸು ಅನೂನೋ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ, ಅವಯೋ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅವಯೋ ನಾಮ ಯೋ ತಾನಿ ಅತ್ಥತೋ ಚ ಗನ್ಥತೋ ಚ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಅನುಞ್ಞಾತಪಟಿಞ್ಞಾತೋತಿ ಅನುಞ್ಞಾತೋ ಚೇವ ಪಟಿಞ್ಞಾತೋ ಚ। ಆಚರಿಯೇನಸ್ಸ ‘‘ಯಂ ಅಹಂ ಜಾನಾಮಿ, ತಂ ತ್ವಂ ಜಾನಾಸೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಅನುಞ್ಞಾತೋ। ‘‘ಆಮ ಆಚರಿಯಾ’’ತಿ ಅತ್ತನಾ ತಸ್ಸ ಪಟಿವಚನದಾನಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕತರಸ್ಮಿಂ ಅಧಿಕಾರೇ? ಸಕೇ ಆಚರಿಯಕೇ ತೇವಿಜ್ಜಕೇ ಪಾವಚನೇ। ಏಸ ಕಿರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ‘ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋ, ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ಉಗ್ಗತಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬಹೂ ಜನಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ನ ಮೇ ಅನುಸ್ಸವಮತ್ತೇನೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಂ ಯುತ್ತಂ। ಏಕಚ್ಚಞ್ಹಿ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಅಪಕ್ಕಮನಮ್ಪಿ ಗರು ಹೋತಿ, ಅನತ್ಥೋಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಮಮ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ – ‘ಬುದ್ಧೋ ವಾ, ನೋ ವಾ’ತಿ ಜಾನಿತ್ವಾವ ಉಪಸಙ್ಕಮೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಾಣವಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅಯಂ ತಾತಾತಿಆದಿಮಾಹ।

    Anavayoti imesu lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anūno paripūrakārī, avayo na hotīti vuttaṃ hoti. Avayo nāma yo tāni atthato ca ganthato ca sandhāretuṃ na sakkoti. Anuññātapaṭiññātoti anuññāto ceva paṭiññāto ca. Ācariyenassa ‘‘yaṃ ahaṃ jānāmi, taṃ tvaṃ jānāsī’’tiādinā anuññāto. ‘‘Āma ācariyā’’ti attanā tassa paṭivacanadānapaṭiññāya paṭiññātoti attho. Katarasmiṃ adhikāre? Sake ācariyake tevijjake pāvacane. Esa kira brāhmaṇo cintesi ‘‘imasmiṃ loke ‘ahaṃ buddho, ahaṃ buddho’ti uggatassa nāmaṃ gahetvā bahū janā vicaranti. Tasmā na me anussavamatteneva upasaṅkamituṃ yuttaṃ. Ekaccañhi upasaṅkamantassa apakkamanampi garu hoti, anatthopi uppajjati. Yaṃnūnāhaṃ mama antevāsikaṃ pesetvā – ‘buddho vā, no vā’ti jānitvāva upasaṅkameyya’’nti, tasmā māṇavaṃ āmantetvā ayaṃ tātātiādimāha.

    ೨೫೭. ತಂ ಭವನ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಭೋತೋ ಗೋತಮಸ್ಸ। ತಥಾ ಸನ್ತಂ ಯೇವಾತಿ ತಥಾ ಸತೋಯೇವ। ಇಧಾಪಿ ಹಿ ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಾಖ್ಯಾನತ್ಥವಸೇನೇವ ಉಪಯೋಗವಚನಂ।

    257.Taṃ bhavantanti tassa bhoto gotamassa. Tathā santaṃ yevāti tathā satoyeva. Idhāpi hi itthambhūtākhyānatthavaseneva upayogavacanaṃ.

    ೨೫೮. ಯಥಾ ಕಥಂ ಪನಾಹಂ, ಭೋ, ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಥಂ ಪನಾಹಂ ಭೋ ತಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ, ಯಥಾ ಸಕ್ಕಾ ಸೋ ಞಾತುಂ, ತಥಾ ಮೇ ಆಚಿಕ್ಖಾಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾತಿ ವಾ ನಿಪಾತಮತ್ತಮೇವೇತಂ। ಕಥನ್ತಿ ಅಯಂ ಆಕಾರಪುಚ್ಛಾ। ಕೇನಾಕಾರೇನಾಹಂ ತಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕಿರ ನಂ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ‘‘ಕಿಂ ತ್ವಂ, ತಾತ, ಪಥವಿಯಂ ಠಿತೋ, ಪಥವಿಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಿಯ; ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಓಭಾಸೇ ಠಿತೋ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ ನ ಪಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಿಯ ವದಸೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಜಾನನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಗತಾನಿ ಖೋ, ತಾತಾತಿಆದಿಮಾಹ।

    258.Yathā kathaṃ panāhaṃ, bho, tanti ettha kathaṃ panāhaṃ bho taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmi, yathā sakkā so ñātuṃ, tathā me ācikkhāhīti attho. Yathāti vā nipātamattamevetaṃ. Kathanti ayaṃ ākārapucchā. Kenākārenāhaṃ taṃ bhavantaṃ gotamaṃ jānissāmīti attho. Evaṃ vutte kira naṃ upajjhāyo ‘‘kiṃ tvaṃ, tāta, pathaviyaṃ ṭhito, pathaviṃ na passāmīti viya; candimasūriyānaṃ obhāse ṭhito, candimasūriye na passāmīti viya vadasī’’tiādīni vatvā jānanākāraṃ dassento āgatāni kho, tātātiādimāha.

    ತತ್ಥ ಮನ್ತೇಸೂತಿ ವೇದೇಸು। ತಥಾಗತೋ ಕಿರ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ ದೇವಾ ವೇದೇಸು ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಮನ್ತಾ ನಾಮೇತೇತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವೇಸೇನೇವ ವೇದೇ ವಾಚೇನ್ತಿ। ತದನುಸಾರೇನ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ಸತ್ತಾ ತಥಾಗತಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ। ತೇನ ಪುಬ್ಬೇ ವೇದೇಸು ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾನಿ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಪನ ತಥಾಗತೇ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಅನ್ತರಧಾಯನ್ತಿ। ತೇನೇತರಹಿ ನತ್ಥೀತಿ। ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸಾತಿ ಪಣಿಧಿಸಮಾದಾನಞಾಣಕರುಣಾದಿಗುಣಮಹತೋ ಪುರಿಸಸ್ಸ। ದ್ವೇಯೇವ ಗತಿಯೋತಿ ದ್ವೇಯೇವ ನಿಟ್ಠಾ। ಕಾಮಞ್ಚಾಯಂ ಗತಿಸದ್ದೋ ‘‘ಪಞ್ಚ ಖೋ ಇಮಾ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಗತಿಯೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೫೩) ಭವಭೇದೇ ವತ್ತತಿ। ‘‘ಗತಿ ಮಿಗಾನಂ ಪವನ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಪರಿ॰ ೩೯೯) ನಿವಾಸಟ್ಠಾನೇ। ‘‘ಏವಂ ಅಧಿಮತ್ತಗತಿಮನ್ತೋ’’ತಿಆದೀಸು ಪಞ್ಞಾಯಂ। ‘‘ಗತಿಗತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ವಿಸಟಭಾವೇ। ಇಧ ಪನ ನಿಟ್ಠಾಯಂ ವತ್ತತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tattha mantesūti vedesu. Tathāgato kira uppajjissatīti paṭikacceva suddhāvāsā devā vedesu lakkhaṇāni pakkhipitvā buddhamantā nāmeteti brāhmaṇaveseneva vede vācenti. Tadanusārena mahesakkhā sattā tathāgataṃ jānissantīti. Tena pubbe vedesu mahāpurisalakkhaṇāni āgacchanti. Parinibbute pana tathāgate anukkamena antaradhāyanti. Tenetarahi natthīti. Mahāpurisassāti paṇidhisamādānañāṇakaruṇādiguṇamahato purisassa. Dveyeva gatiyoti dveyeva niṭṭhā. Kāmañcāyaṃ gatisaddo ‘‘pañca kho imā, sāriputta, gatiyo’’tiādīsu (ma. ni. 1.153) bhavabhede vattati. ‘‘Gati migānaṃ pavana’’ntiādīsu (pari. 399) nivāsaṭṭhāne. ‘‘Evaṃ adhimattagatimanto’’tiādīsu paññāyaṃ. ‘‘Gatigata’’ntiādīsu visaṭabhāve. Idha pana niṭṭhāyaṃ vattatīti veditabbo.

    ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಯೇಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಹೋತಿ, ನ ತೇಹೇವ ಬುದ್ಧೋ ಹೋತಿ; ಜಾತಿಸಾಮಞ್ಞತೋ ಪನ ತಾನಿಯೇವ ತಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಯೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಸಚೇ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತೀತಿ ಯದಿ ಅಗಾರೇ ವಸತಿ। ರಾಜಾ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ಚತೂಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮೇಹಿ, ಸಙ್ಗಹವತ್ಥೂಹಿ ಚ ಲೋಕಂ ರಞ್ಜನತೋ ರಾಜಾ, ಚಕ್ಕರತನಂ ವತ್ತೇತಿ, ಚತೂಹಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಚಕ್ಕೇಹಿ ವತ್ತತಿ, ತೇಹಿ ಚ ಪರಂ ವತ್ತೇತಿ, ಪರಹಿತಾಯ ಚ ಇರಿಯಾಪಥಚಕ್ಕಾನಂ ವತ್ತೋ ಏತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ। ಏತ್ಥ ಚ ರಾಜಾತಿ ಸಾಮಞ್ಞಂ। ಚಕ್ಕವತ್ತೀತಿ ವಿಸೇಸಂ। ಧಮ್ಮೇನ ಚರತೀತಿ ಧಮ್ಮಿಕೋ। ಞಾಯೇನ ಸಮೇನ ವತ್ತತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮೇನ ರಜ್ಜಂ ಲಭಿತ್ವಾ ರಾಜಾ ಜಾತೋತಿ ಧಮ್ಮರಾಜಾ। ಪರಹಿತಧಮ್ಮಕರಣೇನ ವಾ ಧಮ್ಮಿಕೋ। ಅತ್ತಹಿತಧಮ್ಮಕರಣೇನ ಧಮ್ಮರಾಜಾ। ಚತುರನ್ತಾಯ ಇಸ್ಸರೋತಿ ಚಾತುರನ್ತೋ, ಚತುಸಮುದ್ದಅನ್ತಾಯ, ಚತುಬ್ಬಿಧದೀಪವಿಭೂಸಿತಾಯ ಪಥವಿಯಾ ಇಸ್ಸರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಕೋಪಾದಿಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬರಾಜಾನೋ ವಿಜೇತೀತಿ ವಿಜಿತಾವೀ। ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಜನಪದೇ ಧುವಭಾವಂ ಥಾವರಭಾವಂ ಪತ್ತೋ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಕೇನಚಿ ಚಾಲೇತುಂ। ಜನಪದೋ ವಾ ತಮ್ಹಿ ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅನುಯುತ್ತೋ ಸಕಮ್ಮನಿರತೋ ಅಚಲೋ ಅಸಮ್ಪವೇಧೀತಿ ಜನಪದತ್ಥಾವರಿಯಪ್ಪತ್ತೋ।

    Tattha kiñcāpi yehi lakkhaṇehi samannāgato rājā cakkavattī hoti, na teheva buddho hoti; jātisāmaññato pana tāniyeva tānīti vuccanti. Tena vuttaṃ – ‘‘yehi samannāgatassā’’ti. Sace agāraṃ ajjhāvasatīti yadi agāre vasati. Rājā hoti cakkavattīti catūhi acchariyadhammehi, saṅgahavatthūhi ca lokaṃ rañjanato rājā, cakkaratanaṃ vatteti, catūhi sampatticakkehi vattati, tehi ca paraṃ vatteti, parahitāya ca iriyāpathacakkānaṃ vatto etasmiṃ atthīti cakkavattī. Ettha ca rājāti sāmaññaṃ. Cakkavattīti visesaṃ. Dhammena caratīti dhammiko. Ñāyena samena vattatīti attho. Dhammena rajjaṃ labhitvā rājā jātoti dhammarājā. Parahitadhammakaraṇena vā dhammiko. Attahitadhammakaraṇena dhammarājā. Caturantāya issaroti cāturanto, catusamuddaantāya, catubbidhadīpavibhūsitāya pathaviyā issaroti attho. Ajjhattaṃ kopādipaccatthike bahiddhā ca sabbarājāno vijetīti vijitāvī. Janapadatthāvariyappattoti janapade dhuvabhāvaṃ thāvarabhāvaṃ patto, na sakkā kenaci cāletuṃ. Janapado vā tamhi thāvariyappatto anuyutto sakammanirato acalo asampavedhīti janapadatthāvariyappatto.

    ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ನಿಪಾತೋ, ತಸ್ಸ ಚೇತಾನಿ ಕತಮಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಕ್ಕರತನನ್ತಿಆದೀಸು ಚಕ್ಕಞ್ಚ, ತಂ ರತಿಜನನಟ್ಠೇನ ರತನಞ್ಚಾತಿ ಚಕ್ಕರತನಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಇಮೇಸು ಪನ ರತನೇಸು ಅಯಂ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾ ಚಕ್ಕರತನೇನ ಅಜಿತಂ ಜಿನಾತಿ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರತನೇಹಿ ವಿಜಿತೇ ಯಥಾಸುಖಂ ಅನುಚರತಿ, ಪರಿಣಾಯಕರತನೇನ ವಿಜಿತಮನುರಕ್ಖತಿ, ಅವಸೇಸೇಹಿ ಉಪಭೋಗಸುಖಮನುಭವತಿ। ಪಠಮೇನ ಚಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾಹಸತ್ತಿಯೋಗೋ, ಪಚ್ಛಿಮೇನ ಮನ್ತಸತ್ತಿಯೋಗೋ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಗಹಪತಿರತನೇಹಿ ಪಭುಸತ್ತಿಯೋಗೋ ಸುಪರಿಪುಣ್ಣೋ ಹೋತಿ, ಇತ್ಥಿಮಣಿರತನೇಹಿ ತಿವಿಧಸತ್ತಿಯೋಗಫಲಂ। ಸೋ ಇತ್ಥಿಮಣಿರತನೇಹಿ ಭೋಗಸುಖಮನುಭವತಿ, ಸೇಸೇಹಿ ಇಸ್ಸರಿಯಸುಖಂ। ವಿಸೇಸತೋ ಚಸ್ಸ ಪುರಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಅದೋಸಕುಸಲಮೂಲಜನಿತಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮಜ್ಝಿಮಾನಿ ಅಲೋಭಕುಸಲಮೂಲಜನಿತಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ, ಪಚ್ಛಿಮಮೇಕಂ ಅಮೋಹಕುಸಲಮೂಲಜನಿತಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಸಂಯುತ್ತೇ ರತನಸುತ್ತಸ್ಸ ಉಪದೇಸತೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।

    Seyyathidanti nipāto, tassa cetāni katamānīti attho. Cakkaratanantiādīsu cakkañca, taṃ ratijananaṭṭhena ratanañcāti cakkaratanaṃ. Esa nayo sabbattha. Imesu pana ratanesu ayaṃ cakkavattirājā cakkaratanena ajitaṃ jināti, hatthiassaratanehi vijite yathāsukhaṃ anucarati, pariṇāyakaratanena vijitamanurakkhati, avasesehi upabhogasukhamanubhavati. Paṭhamena cassa ussāhasattiyogo, pacchimena mantasattiyogo, hatthiassagahapatiratanehi pabhusattiyogo suparipuṇṇo hoti, itthimaṇiratanehi tividhasattiyogaphalaṃ. So itthimaṇiratanehi bhogasukhamanubhavati, sesehi issariyasukhaṃ. Visesato cassa purimāni tīṇi adosakusalamūlajanitakammānubhāvena sampajjanti, majjhimāni alobhakusalamūlajanitakammānubhāvena, pacchimamekaṃ amohakusalamūlajanitakammānubhāvenāti veditabbaṃ. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana bojjhaṅgasaṃyutte ratanasuttassa upadesato gahetabbo.

    ಪರೋಸಹಸ್ಸನ್ತಿ ಅತಿರೇಕಸಹಸ್ಸಂ। ಸೂರಾತಿ ಅಭೀರುಕಜಾತಿಕಾ। ವೀರಙ್ಗರೂಪಾತಿ ದೇವಪುತ್ತಸದಿಸಕಾಯಾ। ಏವಂ ತಾವ ಏಕೇ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಬ್ಭಾವೋ। ವೀರಾತಿ ಉತ್ತಮಸೂರಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ವೀರಾನಂ ಅಙ್ಗಂ ವೀರಙ್ಗಂ, ವೀರಕಾರಣಂ ವೀರಿಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೀರಙ್ಗರೂಪಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ವೀರಙ್ಗರೂಪಾ, ವೀರಿಯಮಯಸರೀರಾ ವಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪರಸೇನಪ್ಪಮದ್ದನಾತಿ ಸಚೇ ಪಟಿಮುಖಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಪರಸೇನಾ ತಂ ಪರಿಮದ್ದಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ‘‘ಪಾಣೋ ನ ಹನ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಞ್ಚಸೀಲಧಮ್ಮೇನ । ಅರಹಂ ಹೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಲೋಕೇ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದೋತಿ ಏತ್ಥ ರಾಗದೋಸಮೋಹಮಾನದಿಟ್ಠಿಅವಿಜ್ಜಾದುಚ್ಚರಿತಛದನೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಕಿಲೇಸನ್ಧಕಾರೇ ಲೋಕೇ ತಂ ಛದನಂ ವಿವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಸಮನ್ತತೋ ಸಞ್ಜಾತಾಲೋಕೋ ಹುತ್ವಾ ಠಿತೋತಿ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದೋ। ತತ್ಥ ಪಠಮೇನ ಪದೇನ ಪೂಜಾರಹತಾ। ದುತಿಯೇನ ತಸ್ಸಾ ಹೇತು, ಯಸ್ಮಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ, ತತಿಯೇನ ಬುದ್ಧತ್ತಹೇತುಭೂತಾ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದತಾ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ವಿವಟ್ಟೋ ಚ ವಿಚ್ಛದೋ ಚಾತಿ ವಿವಟ್ಟಚ್ಛದೋ, ವಟ್ಟರಹಿತೋ ಛದನರಹಿತೋ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ಅರಹಂ ವಟ್ಟಾಭಾವೇನ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಛದನಾಭಾವೇನಾತಿ ಏವಂ ಪುರಿಮಪದದ್ವಯಸ್ಸೇವ ಹೇತುದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ದುತಿಯೇನ ವೇಸಾರಜ್ಜೇನ ಚೇತ್ಥ ಪುರಿಮಸಿದ್ಧಿ, ಪಠಮೇನ ದುತಿಯಸಿದ್ಧಿ, ತತಿಯಚತುತ್ಥೇಹಿ ತತಿಯಸಿದ್ಧಿ ಹೋತಿ। ಪುರಿಮಞ್ಚ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ, ದುತಿಯಂ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುಂ, ತತಿಯಂ ಸಮನ್ತಚಕ್ಖುಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತ್ವಂ ಮನ್ತಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಾತಿ ಇಮಿನಾ’ಸ್ಸ ಮನ್ತೇಸು ಸೂರಭಾವಂ ಜನೇತಿ।

    Parosahassanti atirekasahassaṃ. Sūrāti abhīrukajātikā. Vīraṅgarūpāti devaputtasadisakāyā. Evaṃ tāva eke vaṇṇayanti. Ayaṃ panettha sabbhāvo. Vīrāti uttamasūrā vuccanti, vīrānaṃ aṅgaṃ vīraṅgaṃ, vīrakāraṇaṃ vīriyanti vuttaṃ hoti. Vīraṅgarūpaṃ etesanti vīraṅgarūpā, vīriyamayasarīrā viyāti vuttaṃ hoti. Parasenappamaddanāti sace paṭimukhaṃ tiṭṭheyya parasenā taṃ parimaddituṃ samatthāti adhippāyo. Dhammenāti ‘‘pāṇo na hantabbo’’tiādinā pañcasīladhammena . Arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchadoti ettha rāgadosamohamānadiṭṭhiavijjāduccaritachadanehi sattahi paṭicchanne kilesandhakāre loke taṃ chadanaṃ vivaṭṭetvā samantato sañjātāloko hutvā ṭhitoti vivaṭṭacchado. Tattha paṭhamena padena pūjārahatā. Dutiyena tassā hetu, yasmā sammāsambuddhoti, tatiyena buddhattahetubhūtā vivaṭṭacchadatā vuttāti veditabbā. Atha vā vivaṭṭo ca vicchado cāti vivaṭṭacchado, vaṭṭarahito chadanarahito cāti vuttaṃ hoti. Tena arahaṃ vaṭṭābhāvena, sammāsambuddho chadanābhāvenāti evaṃ purimapadadvayasseva hetudvayaṃ vuttaṃ hoti, dutiyena vesārajjena cettha purimasiddhi, paṭhamena dutiyasiddhi, tatiyacatutthehi tatiyasiddhi hoti. Purimañca dhammacakkhuṃ, dutiyaṃ buddhacakkhuṃ, tatiyaṃ samantacakkhuṃ sādhetīti veditabbaṃ. Tvaṃ mantānaṃ paṭiggahetāti iminā’ssa mantesu sūrabhāvaṃ janeti.

    ೨೫೯. ಸೋಪಿ ತಾಯ ಆಚರಿಯಕಥಾಯ ಲಕ್ಖಣೇಸು ವಿಗತಸಮ್ಮೋಹೋ ಏಕೋಭಾಸಜಾತೇ ವಿಯ ಬುದ್ಧಮನ್ತೇ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಏವಂ ಭೋತಿ ಆಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ‘ಯಥಾ, ಭೋ, ತ್ವಂ ವದಸಿ, ಏವಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ವಳವಾರಥಮಾರುಯ್ಹಾತಿ ವಳವಾಯುತ್ತಂ ರಥಂ ಅಭಿರೂಹಿತ್ವಾ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಕಿರ ಯೇನ ರಥೇನ ಸಯಂ ವಿಚರತಿ, ತಮೇವ ರಥಂ ದತ್ವಾ ಮಾಣವಂ ಪೇಸೇಸಿ। ಮಾಣವಾಪಿ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಸ್ಸೇವ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ। ಸೋ ಕಿರ ತೇಸಂ – ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಅದಾಸಿ।

    259. Sopi tāya ācariyakathāya lakkhaṇesu vigatasammoho ekobhāsajāte viya buddhamante sampassamāno evaṃ bhoti āha. Tassattho – ‘yathā, bho, tvaṃ vadasi, evaṃ karissāmī’ti. Vaḷavārathamāruyhāti vaḷavāyuttaṃ rathaṃ abhirūhitvā. Brāhmaṇo kira yena rathena sayaṃ vicarati, tameva rathaṃ datvā māṇavaṃ pesesi. Māṇavāpi pokkharasātisseva antevāsikā. So kira tesaṃ – ‘‘ambaṭṭhena saddhiṃ gacchathā’’ti saññaṃ adāsi.

    ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮೀತಿ ಯತ್ತಕಂ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಯಾನೇನ ಗನ್ತುಂ, ಅಯಂ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ ನಾಮ। ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾತಿ ಅಯಾನಭೂಮಿಂ, ದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಸಮೀಪಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನತೋ ಪಟಿಓರೋಹಿತ್ವಾ।

    Yāvatikā yānassa bhūmīti yattakaṃ sakkā hoti yānena gantuṃ, ayaṃ yānassa bhūmi nāma. Yānā paccorohitvāti ayānabhūmiṃ, dvārakoṭṭhakasamīpaṃ gantvā yānato paṭiorohitvā.

    ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಆರಾಮಂ ಪಾವಿಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಮಯೇ, ಠಿತಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಸಮಯೇ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ? ಪಣೀತಭೋಜನಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ವಿನೋದನತ್ಥಂ, ದಿವಾಪಧಾನಿಕಾ ವಾ ತೇ। ತಾದಿಸಾನಞ್ಹಿ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಚಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಸರೀರಂ ಉತುಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ। ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಕಿರ – ‘‘ಕುಹಿಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ’’ತಿ ಪರಿವೇಣತೋ ಪರಿವೇಣಂ ಅನಾಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಪವಿಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಲೋಕೇನ್ತೋ ಅರಞ್ಞಹತ್ಥೀ ವಿಯ ಮಹಾಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮಮಾನೇ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದಸ್ಸನಾಯಾತಿ ದಟ್ಠುಂ, ಪಸ್ಸಿತುಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Tena kho pana samayenāti yasmiṃ samaye ambaṭṭho ārāmaṃ pāvisi. Tasmiṃ pana samaye, ṭhitamajjhanhikasamaye. Kasmā pana tasmiṃ samaye caṅkamantīti? Paṇītabhojanapaccayassa thinamiddhassa vinodanatthaṃ, divāpadhānikā vā te. Tādisānañhi pacchābhattaṃ caṅkamitvā nhāyitvā sarīraṃ utuṃ gāhāpetvā nisajja samaṇadhammaṃ karontānaṃ cittaṃ ekaggaṃ hoti. Yena te bhikkhūti so kira – ‘‘kuhiṃ samaṇo gotamo’’ti pariveṇato pariveṇaṃ anāgantvā ‘‘pucchitvāva pavisissāmī’’ti vilokento araññahatthī viya mahācaṅkame caṅkamamāne paṃsukūlike bhikkhū disvā tesaṃ santikaṃ agamāsi. Taṃ sandhāya yena te bhikkhūtiādi vuttaṃ. Dassanāyāti daṭṭhuṃ, passitukāmā hutvāti attho.

    ೨೬೦. ಅಭಿಞ್ಞಾತಕೋಲಞ್ಞೋತಿ ಪಾಕಟಕುಲಜೋ। ತದಾ ಕಿರ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಮ್ಬಟ್ಠಕುಲಂ ನಾಮ ಪಾಕಟಕುಲಮಹೋಸಿ । ಅಭಿಞ್ಞಾತಸ್ಸಾತಿ ರೂಪಜಾತಿಮನ್ತಕುಲಾಪದೇಸೇಹಿ ಪಾಕಟಸ್ಸ। ಅಗರೂತಿ ಅಭಾರಿಕೋ। ಯೋ ಹಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ಞಾಪೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯ, ತಸ್ಸ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋ ಗರು ಭವೇಯ್ಯ। ಭಗವತೋ ಪನ ತಾದಿಸಾನಂ ಮಾಣವಾನಂ ಸತೇನಾಪಿ ಸಹಸ್ಸೇನಾಪಿ ಪಞ್ಹಂ ಪುಟ್ಠಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ ನತ್ಥೀತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ – ‘‘ಅಗರು ಖೋ ಪನಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು। ವಿಹಾರೋತಿ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಆಹಂಸು।

    260.Abhiññātakolaññoti pākaṭakulajo. Tadā kira jambudīpe ambaṭṭhakulaṃ nāma pākaṭakulamahosi . Abhiññātassāti rūpajātimantakulāpadesehi pākaṭassa. Agarūti abhāriko. Yo hi ambaṭṭhaṃ ñāpetuṃ na sakkuṇeyya, tassa tena saddhiṃ kathāsallāpo garu bhaveyya. Bhagavato pana tādisānaṃ māṇavānaṃ satenāpi sahassenāpi pañhaṃ puṭṭhassa vissajjane dandhāyitattaṃ natthīti maññamānā – ‘‘agaru kho panā’’ti cintayiṃsu. Vihāroti gandhakuṭiṃ sandhāya āhaṃsu.

    ಅತರಮಾನೋತಿ ಅತುರಿತೋ, ಸಣಿಕಂ ಪದಪ್ಪಮಾಣಟ್ಠಾನೇ ಪದಂ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಸುಸಮ್ಮಟ್ಠಂ ಮುತ್ತಾದಲಸಿನ್ದುವಾರಸನ್ಥರಸದಿಸಂ ವಾಲಿಕಂ ಅವಿನಾಸೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಳಿನ್ದನ್ತಿ ಪಮುಖಂ। ಉಕ್ಕಾಸಿತ್ವಾತಿ ಉಕ್ಕಾಸಿತಸದ್ದಂ ಕತ್ವಾ। ಅಗ್ಗಳನ್ತಿ ದ್ವಾರಕವಾಟಂ। ಆಕೋಟೇಹೀತಿ ಅಗ್ಗನಖೇಹಿ ಸಣಿಕಂ ಕುಞ್ಚಿಕಚ್ಛಿದ್ದಸಮೀಪೇ ಆಕೋಟೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದ್ವಾರಂ ಕಿರ ಅತಿಉಪರಿ ಅಮನುಸ್ಸಾ, ಅತಿಹೇಟ್ಠಾ ದೀಘಜಾತಿಕಾ ಕೋಟೇನ್ತಿ। ತಥಾ ಅನಾಕೋಟೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಛಿದ್ದಸಮೀಪೇ ಕೋಟೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಂ ದ್ವಾರಾಕೋಟನವತ್ತನ್ತಿ ದೀಪೇನ್ತಾ ವದನ್ತಿ।

    Ataramānoti aturito, saṇikaṃ padappamāṇaṭṭhāne padaṃ nikkhipanto vattaṃ katvā susammaṭṭhaṃ muttādalasinduvārasantharasadisaṃ vālikaṃ avināsentoti attho. Āḷindanti pamukhaṃ. Ukkāsitvāti ukkāsitasaddaṃ katvā. Aggaḷanti dvārakavāṭaṃ. Ākoṭehīti agganakhehi saṇikaṃ kuñcikacchiddasamīpe ākoṭehīti vuttaṃ hoti. Dvāraṃ kira atiupari amanussā, atiheṭṭhā dīghajātikā koṭenti. Tathā anākoṭetvā majjhe chiddasamīpe koṭetabbanti idaṃ dvārākoṭanavattanti dīpentā vadanti.

    ೨೬೧. ವಿವರಿ ಭಗವಾ ದ್ವಾರನ್ತಿ ನ ಭಗವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿ। ವಿವರಿಯತೂತಿ ಪನ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇಸಿ। ತತೋ ‘‘ಭಗವಾ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಅನೇಕಾಸು ಕಪ್ಪಕೋಟೀಸು ದಾನಂ ದದಮಾನೇಹಿ ನ ಸಹತ್ಥಾ ದ್ವಾರವಿವರಣಕಮ್ಮಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ಸಯಮೇವ ದ್ವಾರಂ ವಿವಟಂ। ತಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ಮನೇನ ವಿವಟಂ, ತಸ್ಮಾ ವಿವರಿ ಭಗವಾ ದ್ವಾರನ್ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ।

    261.Vivari bhagavā dvāranti na bhagavā uṭṭhāya dvāraṃ vivari. Vivariyatūti pana hatthaṃ pasāresi. Tato ‘‘bhagavā tumhehi anekāsu kappakoṭīsu dānaṃ dadamānehi na sahatthā dvāravivaraṇakammaṃ kata’’nti sayameva dvāraṃ vivaṭaṃ. Taṃ pana yasmā bhagavato manena vivaṭaṃ, tasmā vivari bhagavā dvāranti vattuṃ vaṭṭati.

    ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸೂತಿ ಯಥಾ ಖಮನೀಯಾದೀನಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಭಗವಾ ತೇಹಿ, ಏವಂ ತೇಪಿ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಮೋದಾ ಅಹೇಸುಂ। ಸೀತೋದಕಂ ವಿಯ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ಸಮ್ಮೋದಿತಂ ಏಕೀಭಾವಂ ಅಗಮಂಸು। ಯಾಯ ಚ ‘‘ಕಚ್ಚಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಖಮನೀಯಂ; ಕಚ್ಚಿ ಯಾಪನೀಯಂ, ಕಚ್ಚಿ ಭೋತೋ ಚ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಾವಕಾನಞ್ಚ ಅಪ್ಪಾಬಾಧಂ, ಅಪ್ಪಾತಙ್ಕಂ, ಲಹುಟ್ಠಾನಂ, ಬಲಂ, ಫಾಸುವಿಹಾರೋ’’ತಿಆದಿಕಾಯ ಕಥಾಯ ಸಮ್ಮೋದಿಂಸು, ತಂ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಸಙ್ಖಾತಸಮ್ಮೋದಜನನತೋ ಸಮ್ಮೋದಿತುಂ ಯುತ್ತಭಾವತೋ ಚ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಮಧುರತಾಯ ಸುಚಿರಮ್ಪಿ ಕಾಲಂ ಸಾರೇತುಂ ನಿರನ್ತರಂ ಪವತ್ತೇತುಂ ಅರಹಭಾವತೋ ಸರಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಚ ಸಾರಣೀಯಂ। ಸುಯ್ಯಮಾನಸುಖತೋ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅನುಸ್ಸರಿಯಮಾನಸುಖತೋ ಚ ಸಾರಣೀಯಂ। ತಥಾ ಬ್ಯಞ್ಜನಪರಿಸುದ್ಧತಾಯ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ, ಅತ್ಥಪರಿಸುದ್ಧತಾಯ ಸಾರಣೀಯಂ। ಏವಂ ಅನೇಕೇಹಿ ಪರಿಯಾಯೇಹಿ ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಪರಿಯೋಸಾಪೇತ್ವಾ ನಿಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು।

    Bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsūti yathā khamanīyādīni pucchanto bhagavā tehi, evaṃ tepi bhagavatā saddhiṃ samappavattamodā ahesuṃ. Sītodakaṃ viya uṇhodakena sammoditaṃ ekībhāvaṃ agamaṃsu. Yāya ca ‘‘kacci, bho gotama, khamanīyaṃ; kacci yāpanīyaṃ, kacci bhoto ca gotamassa sāvakānañca appābādhaṃ, appātaṅkaṃ, lahuṭṭhānaṃ, balaṃ, phāsuvihāro’’tiādikāya kathāya sammodiṃsu, taṃ pītipāmojjasaṅkhātasammodajananato sammodituṃ yuttabhāvato ca sammodanīyaṃ, atthabyañjanamadhuratāya sucirampi kālaṃ sāretuṃ nirantaraṃ pavattetuṃ arahabhāvato saritabbabhāvato ca sāraṇīyaṃ. Suyyamānasukhato sammodanīyaṃ, anussariyamānasukhato ca sāraṇīyaṃ. Tathā byañjanaparisuddhatāya sammodanīyaṃ, atthaparisuddhatāya sāraṇīyaṃ. Evaṃ anekehi pariyāyehi sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā pariyosāpetvā niṭṭhapetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

    ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಪನ ಮಾಣವೋತಿ ಸೋ ಕಿರ ಭಗವತೋ ರೂಪಸಮ್ಪತ್ತಿಯಂ ಚಿತ್ತಪ್ಪಸಾದಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ‘‘ದಸಬಲಂ ಅಪಸಾದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉದರೇ ಬದ್ಧಸಾಟಕಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಕಣ್ಠೇ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ಏಕೇನ ಹತ್ಥೇನ ದುಸ್ಸಕಣ್ಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚಙ್ಕಮಂ ಅಭಿರೂಹಿತ್ವಾ ಕಾಲೇನ ಬಾಹುಂ, ಕಾಲೇನ ಉದರಂ, ಕಾಲೇನ ಪಿಟ್ಠಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ಕಾಲೇನ ಹತ್ಥವಿಕಾರಂ, ಕಾಲೇನ ಭಮುಕವಿಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ, ‘‘ಕಚ್ಚಿ ತೇ ಭೋ, ಗೋತಮ, ಧಾತುಸಮತಾ, ಕಚ್ಚಿ ಭಿಕ್ಖಾಹಾರೇನ ನ ಕಿಲಮಥ, ಅಕಿಲಮಥಾಕಾರೋಯೇವ ಪನ ತೇ ಪಞ್ಞಾಯತಿ; ಥೂಲಾನಿ ಹಿ ತೇ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಿ, ಪಾಸಾದಿಕತ್ಥ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ. ‘ತೇ ಬಹುಜನಾ ರಾಜಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ಚ ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ಚ ಉಪ್ಪನ್ನಬಹುಮಾನಾ ಪಣೀತಂ ಓಜವನ್ತಮಾಹಾರಂ ದೇನ್ತಿ। ಪಸ್ಸಥ, ಭೋ, ಗೇಹಂ, ಚಿತ್ತಸಾಲಾ ವಿಯ, ದಿಬ್ಬಪಾಸಾದೋ ವಿಯ। ಇಮಂ ಮಞ್ಚಂ ಪಸ್ಸಥ, ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಪಸ್ಸಥ, ಕಿಂ ಏವರೂಪೇ ಠಾನೇ ವಸನ್ತಸ್ಸ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ದುಕ್ಕರ’’ನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ಉಪ್ಪಣ್ಡನಕಥಂ ಅನಾಚಾರಭಾವಸಾರಣೀಯಂ ಕಥೇತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಪನ ಮಾಣವೋ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋಪಿ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಭಗವತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತಿ, ಠಿತೋಪಿ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಭಗವತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತೀ’’ತಿ।

    Ambaṭṭhopana māṇavoti so kira bhagavato rūpasampattiyaṃ cittappasādamattampi akatvā ‘‘dasabalaṃ apasādessāmī’’ti udare baddhasāṭakaṃ muñcitvā kaṇṭhe olambetvā ekena hatthena dussakaṇṇaṃ gahetvā caṅkamaṃ abhirūhitvā kālena bāhuṃ, kālena udaraṃ, kālena piṭṭhiṃ dassento, kālena hatthavikāraṃ, kālena bhamukavikāraṃ karonto, ‘‘kacci te bho, gotama, dhātusamatā, kacci bhikkhāhārena na kilamatha, akilamathākāroyeva pana te paññāyati; thūlāni hi te aṅgapaccaṅgāni, pāsādikattha gatagataṭṭhāne. ‘te bahujanā rājapabbajitoti ca buddho’ti ca uppannabahumānā paṇītaṃ ojavantamāhāraṃ denti. Passatha, bho, gehaṃ, cittasālā viya, dibbapāsādo viya. Imaṃ mañcaṃ passatha, bimbohanaṃ passatha, kiṃ evarūpe ṭhāne vasantassa samaṇadhammaṃ kātuṃ dukkara’’nti evarūpaṃ uppaṇḍanakathaṃ anācārabhāvasāraṇīyaṃ katheti, tena vuttaṃ – ‘‘ambaṭṭho pana māṇavo caṅkamantopi nisinnena bhagavatā kiñci kiñci kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāreti, ṭhitopi nisinnena bhagavatā kiñci kiñci kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretī’’ti.

    ೨೬೨. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾತಿ ಅಥ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಮಾಣವೋ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಭವಗ್ಗಂ ಗಹೇತುಕಾಮೋ ವಿಯ, ಪಾದಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಅವೀಚಿಂ ವಿಚರಿತುಕಾಮೋ ವಿಯ, ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ತರಿತುಕಾಮೋ ವಿಯ, ಸಿನೇರುಂ ಆರೋಹಿತುಕಾಮೋ ವಿಯ ಚ ಅಟ್ಠಾನೇ ವಾಯಮತಿ, ಹನ್ದ, ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇಮೀ’’ತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ಮಾಣವಂ ಏತದವೋಚ। ಆಚರಿಯಪಾಚರಿಯೇಹೀತಿ ಆಚರಿಯೇಹಿ ಚ ತೇಸಂ ಆಚರಿಯೇಹಿ ಚ।

    262.Atha kho bhagavāti atha bhagavā – ‘‘ayaṃ māṇavo hatthaṃ pasāretvā bhavaggaṃ gahetukāmo viya, pādaṃ pasāretvā avīciṃ vicaritukāmo viya, mahāsamuddaṃ taritukāmo viya, sineruṃ ārohitukāmo viya ca aṭṭhāne vāyamati, handa, tena saddhiṃ mantemī’’ti ambaṭṭhaṃ māṇavaṃ etadavoca. Ācariyapācariyehīti ācariyehi ca tesaṃ ācariyehi ca.

    ಪಠಮಇಬ್ಭವಾದವಣ್ಣನಾ

    Paṭhamaibbhavādavaṇṇanā

    ೨೬೩. ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಮಂ ತೀಸು ಇರಿಯಾಪಥೇಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಆಚರಿಯಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಲ್ಲಪಿತುಮರಹತಿ। ಅಯಂ ಪನ ಮಾಣವೋ ಮಾನಥದ್ಧತಾಯ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಇರಿಯಾಪಥೇ ಯೋಜೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ‘‘ಸಯಾನೋ ವಾ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಯಾನೇನಾ’’ತಿ ಆಹ।

    263.Gacchanto vāti ettha kāmaṃ tīsu iriyāpathesu brāhmaṇo ācariyabrāhmaṇena saddhiṃ sallapitumarahati. Ayaṃ pana māṇavo mānathaddhatāya kathāsallāpaṃ karonto cattāropi iriyāpathe yojessāmīti ‘‘sayāno vā hi, bho gotama, sayānenā’’ti āha.

    ತತೋ ಕಿರ ತಂ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠ, ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ, ಠಿತಸ್ಸ ವಾ ಠಿತೇನ, ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇನಾಚರಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಾ ನಾಮ ಸಬ್ಬಾಚರಿಯೇಸು ಲಬ್ಭತಿ। ತ್ವಂ ಪನ ಸಯಾನೋ ಸಯಾನೇನಾಚರಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥೇಸಿ, ಕಿಂ ತೇ ಆಚರಿಯೋ ಗೋರೂಪಂ, ಉದಾಹು ತ್ವ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಸೋ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ – ‘‘ಯೇ ಚ ಖೋ ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಮುಣ್ಡಕಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮುಣ್ಡೇ ಮುಣ್ಡಾತಿ ಸಮಣೇ ಚ ಸಮಣಾತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟೇಯ್ಯ। ಅಯಂ ಪನ ಹೀಳೇನ್ತೋ ಮುಣ್ಡಕಾ ಸಮಣಕಾತಿ ಆಹ। ಇಬ್ಭಾತಿ ಗಹಪತಿಕಾ। ಕಣ್ಹಾತಿ ಕಣ್ಹಾ, ಕಾಳಕಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬನ್ಧುಪಾದಾಪಚ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ಬನ್ಧೂತಿ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಞ್ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಿತಾಮಹೋತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ಪಾದಾನಂ ಅಪಚ್ಚಾ ಪಾದಾಪಚ್ಚಾ, ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪಿಟ್ಠಿಪಾದತೋ ಜಾತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಅಯಂ ಲದ್ಧಿ – ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಮುಖತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ, ಖತ್ತಿಯಾ ಉರತೋ, ವೇಸ್ಸಾ ನಾಭಿತೋ, ಸುದ್ದಾ ಜಾಣುತೋ, ಸಮಣಾ ಪಿಟ್ಠಿಪಾದತೋತಿ। ಏವಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಚ ಪನೇಸ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವನ್ತಮೇವ ವದಾಮೀತಿ ಕಥೇತಿ।

    Tato kira taṃ bhagavā – ‘‘ambaṭṭha, gacchantassa vā gacchantena, ṭhitassa vā ṭhitena, nisinnassa vā nisinnenācariyena saddhiṃ kathā nāma sabbācariyesu labbhati. Tvaṃ pana sayāno sayānenācariyena saddhiṃ kathesi, kiṃ te ācariyo gorūpaṃ, udāhu tva’’nti āha. So kujjhitvā – ‘‘ye ca kho te, bho gotama, muṇḍakā’’tiādimāha. Tattha muṇḍe muṇḍāti samaṇe ca samaṇāti vattuṃ vaṭṭeyya. Ayaṃ pana hīḷento muṇḍakā samaṇakāti āha. Ibbhāti gahapatikā. Kaṇhāti kaṇhā, kāḷakāti attho. Bandhupādāpaccāti ettha bandhūti brahmā adhippeto. Tañhi brāhmaṇā pitāmahoti voharanti. Pādānaṃ apaccā pādāpaccā, brahmuno piṭṭhipādato jātāti adhippāyo. Tassa kira ayaṃ laddhi – brāhmaṇā brahmuno mukhato nikkhantā, khattiyā urato, vessā nābhito, suddā jāṇuto, samaṇā piṭṭhipādatoti. Evaṃ kathento ca panesa kiñcāpi aniyametvā katheti. Atha kho bhagavantameva vadāmīti katheti.

    ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಆಗತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥಯಮಾನೋ ಮಾನಮೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಕಥೇಸಿ, ಆಸೀವಿಸಂ ಗೀವಾಯಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ, ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಂ ಆಲಿಙ್ಗನ್ತೋ ವಿಯ, ಮತ್ತವಾರಣಂ ಸೋಣ್ಡಾಯ ಪರಾಮಸನ್ತೋ ವಿಯ, ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ಹನ್ದ ನಂ ಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥಿಕವತೋ ಖೋ ಪನ ತೇ, ಅಮ್ಬಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ಥೋ, ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥಿಕಂ, ತಸ್ಸ ಮಾಣವಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ। ಅತ್ಥಿಕಮಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥಿಕವಾ, ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಿಕವತೋ ತವ ಇಧಾಗಮನಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Atha kho bhagavā – ‘‘ayaṃ ambaṭṭho āgatakālato paṭṭhāya mayā saddhiṃ kathayamāno mānameva nissāya kathesi, āsīvisaṃ gīvāyaṃ gaṇhanto viya, aggikkhandhaṃ āliṅganto viya, mattavāraṇaṃ soṇḍāya parāmasanto viya, attano pamāṇaṃ na jānāti. Handa naṃ jānāpessāmī’’ti cintetvā ‘‘atthikavato kho pana te, ambaṭṭhā’’tiādimāha. Tattha āgantvā kattabbakiccasaṅkhāto attho, etassa atthīti atthikaṃ, tassa māṇavassa cittaṃ. Atthikamassa atthīti atthikavā, tassa atthikavato tava idhāgamanaṃ ahosīti attho.

    ಖೋ ಪನಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಯಾಯೇವ ಖೋ ಪನತ್ಥಾಯಾತಿ ಯೇನೇವ ಖೋ ಪನತ್ಥೇನ। ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥಾತಿ ಮಮ ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ಸನ್ತಿಕಂ ಯದಾ ಕದಾಚಿ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾಥ। ತಮೇವ ಅತ್ಥನ್ತಿ ಇದಂ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗವಸೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ಮನಸಿ ಕರೇಯ್ಯಾಥಾತಿ ಚಿತ್ತೇ ಕರೇಯ್ಯಾಥ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ತ್ವಂ ಆಚರಿಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಕರಣೀಯೇನ ಪೇಸಿತೋ, ನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪರಿಭವನತ್ಥಾಯ, ತಸ್ಮಾ ತಮೇವ ಕಿಚ್ಚಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹೀತಿ। ಏವಮಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಾನಂ ವತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮಾನನಿಗ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ‘‘ಅವುಸಿತವಾಯೇವ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ಪಸ್ಸಥ ಭೋ ಅಯಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಮಾಣವೋ ಆಚರಿಯಕುಲೇ ಅವುಸಿತವಾ ಅಸಿಕ್ಖಿತೋ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋವ ಸಮಾನೋ। ವುಸಿತಮಾನೀತಿ ‘‘ಅಹಂ ವುಸಿತವಾ ಸಿಕ್ಖಿತೋ ಬಹುಸ್ಸುತೋ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಮಞ್ಞತಿ। ಏತಸ್ಸ ಹಿ ಏವಂ ಫರುಸವಚನಸಮುದಾಚಾರೇ ಕಾರಣಂ ಕಿಮಞ್ಞತ್ರ ಅವುಸಿತತ್ತಾತಿ ಆಚರಿಯಕುಲೇ ಅಸಂವುದ್ಧಾ ಅಸಿಕ್ಖಿತಾ ಅಪ್ಪಸ್ಸುತಾಯೇವ ಹಿ ಏವಂ ವದನ್ತೀತಿ।

    Kho panāti nipātamattaṃ. Yāyeva kho panatthāyāti yeneva kho panatthena. Āgaccheyyāthāti mama vā aññesaṃ vā santikaṃ yadā kadāci āgaccheyyātha. Tameva atthanti idaṃ purisaliṅgavaseneva vuttaṃ. Manasi kareyyāthāti citte kareyyātha. Idaṃ vuttaṃ hoti – tvaṃ ācariyena attano karaṇīyena pesito, na amhākaṃ paribhavanatthāya, tasmā tameva kiccaṃ manasi karohīti. Evamassa aññesaṃ santikaṃ āgatānaṃ vattaṃ dassetvā mānaniggaṇhanatthaṃ ‘‘avusitavāyeva kho panā’’tiādimāha. Tassattho passatha bho ayaṃ ambaṭṭho māṇavo ācariyakule avusitavā asikkhito appassutova samāno. Vusitamānīti ‘‘ahaṃ vusitavā sikkhito bahussuto’’ti attānaṃ maññati. Etassa hi evaṃ pharusavacanasamudācāre kāraṇaṃ kimaññatra avusitattāti ācariyakule asaṃvuddhā asikkhitā appassutāyeva hi evaṃ vadantīti.

    ೨೬೪. ಕುಪಿತೋತಿ ಕುದ್ಧೋ। ಅನತ್ತಮನೋತಿ ಅಸಕಮನೋ, ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಕುಜ್ಝನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಏವಮಾಹ ಉದಾಹು ಅಞತ್ವಾತಿ? ಞತ್ವಾ ಆಹಾತಿ। ಕಸ್ಮಾ ಞತ್ವಾ ಆಹಾತಿ? ತಸ್ಸ ಮಾನನಿಮ್ಮದನತ್ಥಂ। ಭಗವಾ ಹಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ – ‘‘ಅಯಂ ಮಯಾ ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಕುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಮಮ ಞಾತಕೇ ಅಕ್ಕೋಸಿಸ್ಸತಿ। ಅಥಸ್ಸಾಹಂ ಯಥಾ ನಾಮ ಕುಸಲೋ ಭಿಸಕ್ಕೋ ದೋಸಂ ಉಗ್ಗಿಲೇತ್ವಾ ನೀಹರತಿ, ಏವಮೇವ ಗೋತ್ತೇನ ಗೋತ್ತಂ, ಕುಲಾಪದೇಸೇನ ಕುಲಾಪದೇಸಂ , ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಭವಗ್ಗಪ್ಪಮಾಣೇನ ವಿಯ ಉಟ್ಠಿತಂ ಮಾನದ್ಧಜಂ ಮೂಲೇ ಛೇತ್ವಾ ನಿಪಾತೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಖುಂಸೇನ್ತೋತಿ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ। ವಮ್ಭೇನ್ತೋತಿ ಹೀಳೇನ್ತೋ। ಪಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಚಣ್ಡಭಾವಾದಿದೋಸಂ ಪಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।

    264.Kupitoti kuddho. Anattamanoti asakamano, kiṃ pana bhagavā tassa kujjhanabhāvaṃ ñatvā evamāha udāhu añatvāti? Ñatvā āhāti. Kasmā ñatvā āhāti? Tassa mānanimmadanatthaṃ. Bhagavā hi aññāsi – ‘‘ayaṃ mayā evaṃ vutte kujjhitvā mama ñātake akkosissati. Athassāhaṃ yathā nāma kusalo bhisakko dosaṃ uggiletvā nīharati, evameva gottena gottaṃ, kulāpadesena kulāpadesaṃ , uṭṭhāpetvā bhavaggappamāṇena viya uṭṭhitaṃ mānaddhajaṃ mūle chetvā nipātessāmī’’ti. Khuṃsentoti ghaṭṭento. Vambhentoti hīḷento. Pāpito bhavissatīti caṇḍabhāvādidosaṃ pāpito bhavissati.

    ಚಣ್ಡಾತಿ ಮಾನನಿಸ್ಸಿತಕೋಧಯುತ್ತಾ। ಫರುಸಾತಿ ಖರಾ। ಲಹುಸಾತಿ ಲಹುಕಾ। ಅಪ್ಪಕೇನೇವ ತುಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ ದುಸ್ಸನ್ತಿ ವಾ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇ ಅಲಾಬುಕಟಾಹಂ ವಿಯ ಅಪ್ಪಕೇನೇವ ಉಪ್ಲವನ್ತಿ। ಭಸ್ಸಾತಿ ಬಹುಭಾಣಿನೋ। ಸಕ್ಯಾನಂ ಮುಖೇ ವಿವಟೇ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಚನೋಕಾಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನೇವ ವದತಿ। ಸಮಾನಾತಿ ಇದಂ ಸನ್ತಾತಿ ಪುರಿಮಪದಸ್ಸ ವೇವಚನಂ। ನ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೀತಿ ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಸುನ್ದರೇನಾಕಾರೇನ ಕರೋನ್ತಿ। ನ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಗಾರವಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ। ನ ಮಾನೇನ್ತೀತಿ ನ ಮನೇನ ಪಿಯಾಯನ್ತಿ। ನ ಪೂಜೇನ್ತೀತಿ ಮಾಲಾದೀಹಿ ನೇಸಂ ಪೂಜಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ। ನ ಅಪಚಾಯನ್ತೀತಿ ಅಭಿವಾದನಾದೀಹಿ ನೇಸಂ ಅಪಚಿತಿಕಮ್ಮಂ ನೀಚವುತ್ತಿಂ ನ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ ತಯಿದನ್ತಿ ತಂ ಇದಂ। ಯದಿಮೇ ಸಕ್ಯಾತಿ ಯಂ ಇಮೇ ಸಕ್ಯಾ ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಸಕ್ಕರೋನ್ತಿ…ಪೇ॰… ನ ಅಪಚಾಯನ್ತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ಅಸಕ್ಕಾರಕರಣಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ನಾನುಲೋಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Caṇḍāti mānanissitakodhayuttā. Pharusāti kharā. Lahusāti lahukā. Appakeneva tussanti vā dussanti vā udakapiṭṭhe alābukaṭāhaṃ viya appakeneva uplavanti. Bhassāti bahubhāṇino. Sakyānaṃ mukhe vivaṭe aññassa vacanokāso natthīti adhippāyeneva vadati. Samānāti idaṃ santāti purimapadassa vevacanaṃ. Na sakkarontīti na brāhmaṇānaṃ sundarenākārena karonti. Na garuṃ karontīti brāhmaṇesu gāravaṃ na karonti. Na mānentīti na manena piyāyanti. Na pūjentīti mālādīhi nesaṃ pūjaṃ na karonti. Na apacāyantīti abhivādanādīhi nesaṃ apacitikammaṃ nīcavuttiṃ na dassenti tayidanti taṃ idaṃ. Yadime sakyāti yaṃ ime sakyā na brāhmaṇe sakkaronti…pe… na apacāyanti, taṃ tesaṃ asakkārakaraṇādi sabbaṃ na yuttaṃ, nānulomanti attho.

    ದುತಿಯಇಬ್ಭವಾದವಣ್ಣನಾ

    Dutiyaibbhavādavaṇṇanā

    ೨೬೫. ಅಪರದ್ಧುನ್ತಿ ಅಪರಜ್ಝಿಂಸು। ಏಕಮಿದಾಹನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಇದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಏಕಂ ಅಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ಧಾಗಾರನ್ತಿ ರಜ್ಜಅನುಸಾಸನಸಾಲಾ। ಸಕ್ಯಾತಿ ಅಭಿಸಿತ್ತರಾಜಾನೋ । ಸಕ್ಯಕುಮಾರಾತಿ ಅನಭಿಸಿತ್ತಾ। ಉಚ್ಚೇಸೂತಿ ಯಥಾನುರೂಪೇಸು ಪಲ್ಲಙ್ಕಪೀಠಕವೇತ್ತಾಸನಫಲಕಚಿತ್ತತ್ಥರಣಾದಿಭೇದೇಸು। ಸಞ್ಜಗ್ಘನ್ತಾತಿ ಉಪ್ಪಣ್ಡನವಸೇನ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸನ್ತಾ। ಸಂಕೀಳನ್ತಾತಿ ಹಸಿತಮತ್ತ ಕರಣಅಙ್ಗುಲಿಸಙ್ಘಟ್ಟನಪಾಣಿಪ್ಪಹಾರದಾನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಾ। ಮಮಞ್ಞೇವ ಮಞ್ಞೇತಿ ಏವಮಹಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ, ಮಮಞ್ಞೇವ ಅನುಹಸನ್ತಿ, ನ ಅಞ್ಞನ್ತಿ।

    265.Aparaddhunti aparajjhiṃsu. Ekamidāhanti ettha idanti nipātamattaṃ. Ekaṃ ahanti attho. Sandhāgāranti rajjaanusāsanasālā. Sakyāti abhisittarājāno . Sakyakumārāti anabhisittā. Uccesūti yathānurūpesu pallaṅkapīṭhakavettāsanaphalakacittattharaṇādibhedesu. Sañjagghantāti uppaṇḍanavasena mahāhasitaṃ hasantā. Saṃkīḷantāti hasitamatta karaṇaaṅgulisaṅghaṭṭanapāṇippahāradānādīni karontā. Mamaññeva maññeti evamahaṃ maññāmi, mamaññeva anuhasanti, na aññanti.

    ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತೇ ಏವಮಕಂಸೂತಿ? ತೇ ಕಿರ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸ್ಸ ಕುಲವಂಸಂ ಜಾನನ್ತಿ। ಅಯಞ್ಚ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಯಾವ ಪಾದನ್ತಾ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಸಾಟಕಸ್ಸ ಏಕೇನ ಹತ್ಥೇನ ದುಸ್ಸಕಣ್ಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಖನ್ಧಟ್ಠಿಕಂ ನಾಮೇತ್ವಾ ಮಾನಮದೇನ ಮತ್ತೋ ವಿಯ ಆಗಚ್ಛತಿ। ತತೋ – ‘‘ಪಸ್ಸಥ ಭೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಾಸಸ್ಸ ಕಣ್ಹಾಯನಗೋತ್ತಸ್ಸ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸ್ಸ ಆಗಮನಕಾರಣ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಾ ಏವಮಕಂಸು। ಸೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಕುಲವಂಸಂ ಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಮಮಞ್ಞೇವ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ ತಕ್ಕಯಿತ್ಥ।

    Kasmā pana te evamakaṃsūti? Te kira ambaṭṭhassa kulavaṃsaṃ jānanti. Ayañca tasmiṃ samaye yāva pādantā olambetvā nivatthasāṭakassa ekena hatthena dussakaṇṇaṃ gahetvā khandhaṭṭhikaṃ nāmetvā mānamadena matto viya āgacchati. Tato – ‘‘passatha bho amhākaṃ dāsassa kaṇhāyanagottassa ambaṭṭhassa āgamanakāraṇa’’nti vadantā evamakaṃsu. Sopi attano kulavaṃsaṃ jānāti. Tasmā ‘‘mamaññeva maññe’’ti takkayittha.

    ಆಸನೇನಾತಿ ‘‘ಇದಮಾಸನಂ, ಏತ್ಥ ನಿಸೀದಾಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಆಸನೇನ ನಿಮನ್ತನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಥಾ ನ ಕೋಚಿ ಅಕಾಸಿ।

    Āsanenāti ‘‘idamāsanaṃ, ettha nisīdāhī’’ti evaṃ āsanena nimantanaṃ nāma hoti, tathā na koci akāsi.

    ತತಿಯಇಬ್ಭವಾದವಣ್ಣನಾ

    Tatiyaibbhavādavaṇṇanā

    ೨೬೬. ಲಟುಕಿಕಾತಿ ಖೇತ್ತಲೇಡ್ಡೂನಂ ಅನ್ತರೇನಿವಾಸಿನೀ ಖುದ್ದಕಸಕುಣಿಕಾ। ಕುಲಾವಕೇತಿ ನಿವಾಸನಟ್ಠಾನೇ। ಕಾಮಲಾಪಿನೀತಿ ಯದಿಚ್ಛಕಭಾಣಿನೀ, ಯಂ ಯಂ ಇಚ್ಛತಿ ತಂ ತಂ ಲಪತಿ, ನ ತಂ ಕೋಚಿ ಹಂಸೋ ವಾ ಕೋಞ್ಚೋ ವಾ ಮೋರೋ ವಾ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ತ್ವಂ ಲಪಸೀ’ತಿ ನಿಸೇಧೇತಿ। ಅಭಿಸಜ್ಜಿತುನ್ತಿ ಕೋಧವಸೇನ ಲಗ್ಗಿತುಂ।

    266.Laṭukikāti khettaleḍḍūnaṃ antarenivāsinī khuddakasakuṇikā. Kulāvaketi nivāsanaṭṭhāne. Kāmalāpinīti yadicchakabhāṇinī, yaṃ yaṃ icchati taṃ taṃ lapati, na taṃ koci haṃso vā koñco vā moro vā āgantvā ‘‘kiṃ tvaṃ lapasī’ti nisedheti. Abhisajjitunti kodhavasena laggituṃ.

    ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಮಾಣವೋ – ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅತ್ತನೋ ಞಾತಕೇ ಲಟುಕಿಕಸದಿಸೇ ಕತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ಹಂಸಕೋಞ್ಚಮೋರಸದಿಸೇ ಕರೋತಿ, ನಿಮ್ಮಾನೋ ದಾನಿ ಜಾತೋ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಉತ್ತರಿ ಚತ್ತಾರೋ ವಣ್ಣೇ ದಸ್ಸೇತಿ।

    Evaṃ vutte māṇavo – ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo attano ñātake laṭukikasadise katvā amhe haṃsakoñcamorasadise karoti, nimmāno dāni jāto’’ti maññamāno uttari cattāro vaṇṇe dasseti.

    ದಾಸಿಪುತ್ತವಾದವಣ್ಣನಾ

    Dāsiputtavādavaṇṇanā

    ೨೬೭. ನಿಮ್ಮಾದೇತೀತಿ ನಿಮ್ಮದೇತಿ ನಿಮ್ಮಾನೇ ಕರೋತಿ। ಯಂನೂನಾಹನ್ತಿ ಯದಿ ಪನಾಹಂ। ‘‘ಕಣ್ಹಾಯನೋಹಮಸ್ಮಿ, ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿ ಇದಂ ಕಿರ ವಚನಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಮಹಾಸದ್ದೇನ ಅವೋಚ। ಕಸ್ಮಾ ಅವೋಚ? ಕಿಂ ಅಸುದ್ಧಭಾವಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ? ಆಮ ಜಾನಾತಿ। ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಭವಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮೇತಂ ಕಾರಣಂ, ತಂ ಅನೇನ ನ ದಿಟ್ಠಂ। ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಮಹಾಸಮಣೋ ಕಿಂ ವಕ್ಖತೀತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಮಾನಥದ್ಧತಾಯ ಅವೋಚ। ಮಾತಾಪೇತ್ತಿಕನ್ತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಕಂ। ನಾಮಗೋತ್ತನ್ತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಸೇನ ನಾಮಂ, ಪವೇಣೀವಸೇನ ಗೋತ್ತಂ। ಅನುಸ್ಸರತೋತಿ ಅನುಸ್ಸರನ್ತಸ್ಸ ಕುಲಕೋಟಿಂ ಸೋಧೇನ್ತಸ್ಸ। ಅಯ್ಯಪುತ್ತಾತಿ ಸಾಮಿನೋ ಪುತ್ತಾ। ದಾಸಿಪುತ್ತೋತಿ ಘರದಾಸಿಯಾವ ಪುತ್ತೋ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ದಾಸೇನ ಸಾಮಿನೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬಾ, ಏವಂ ಅನುಪಸಙ್ಕಮನ್ತಂ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಕ್ಯಾ ಅನುಜಗ್ಘಿಂಸೂತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।

    267.Nimmādetīti nimmadeti nimmāne karoti. Yaṃnūnāhanti yadi panāhaṃ. ‘‘Kaṇhāyanohamasmi, bho gotamā’’ti idaṃ kira vacanaṃ ambaṭṭho tikkhattuṃ mahāsaddena avoca. Kasmā avoca? Kiṃ asuddhabhāvaṃ na jānātīti? Āma jānāti. Jānantopi bhavapaṭicchannametaṃ kāraṇaṃ, taṃ anena na diṭṭhaṃ. Apassanto mahāsamaṇo kiṃ vakkhatīti maññamāno mānathaddhatāya avoca. Mātāpettikanti mātāpitūnaṃ santakaṃ. Nāmagottanti paṇṇattivasena nāmaṃ, paveṇīvasena gottaṃ. Anussaratoti anussarantassa kulakoṭiṃ sodhentassa. Ayyaputtāti sāmino puttā. Dāsiputtoti gharadāsiyāva putto. Tasmā yathā dāsena sāmino upasaṅkamitabbā, evaṃ anupasaṅkamantaṃ taṃ disvā sakyā anujagghiṃsūti dasseti.

    ಇತೋ ಪರಂ ತಸ್ಸ ದಾಸಭಾವಂ ಸಕ್ಯಾನಞ್ಚ ಸಾಮಿಭಾವಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸ್ಸ ಚ ಕುಲವಂಸಂ ಆಹರನ್ತೋ ಸಕ್ಯಾ ಖೋ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ದಹನ್ತೀತಿ ಠಪೇನ್ತಿ, ಓಕ್ಕಾಕೋ ನೋ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸೋತಿ, ಏವಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ರಞ್ಞೋ ಕಥನಕಾಲೇ ಉಕ್ಕಾ ವಿಯ ಮುಖತೋ ಪಭಾ ನಿಚ್ಛರತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ‘‘ಓಕ್ಕಾಕೋ’’ತಿ ಸಞ್ಜಾನಿಂಸೂತಿ। ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀತಿ ನೀಹರಿ।

    Ito paraṃ tassa dāsabhāvaṃ sakyānañca sāmibhāvaṃ pakāsetvā attano ca ambaṭṭhassa ca kulavaṃsaṃ āharanto sakyā kho panātiādimāha. Tattha dahantīti ṭhapenti, okkāko no pubbapurisoti, evaṃ karontīti attho. Tassa kira rañño kathanakāle ukkā viya mukhato pabhā niccharati, tasmā taṃ ‘‘okkāko’’ti sañjāniṃsūti. Pabbājesīti nīhari.

    ಇದಾನಿ ತೇ ನಾಮವಸೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ – ‘‘ಓಕ್ಕಾಮುಖ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಅನುಪುಬ್ಬೀ ಕಥಾ – ಪಠಮಕಪ್ಪಿಕಾನಂ ಕಿರ ರಞ್ಞೋ ಮಹಾಸಮ್ಮತಸ್ಸ ರೋಜೋ ನಾಮ ಪುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ। ರೋಜಸ್ಸ ವರರೋಜೋ, ವರರೋಜಸ್ಸ ಕಲ್ಯಾಣೋ, ಕಲ್ಯಾಣಸ್ಸ ವರಕಲ್ಯಾಣೋ, ವರಕಲ್ಯಾಣಸ್ಸ ಮನ್ಧಾತಾ, ಮನ್ಧಾತುಸ್ಸ ವರಮನ್ಧಾತಾ , ವರಮನ್ಧಾತುಸ್ಸ ಉಪೋಸಥೋ, ಉಪೋಸಥಸ್ಸ ವರೋ, ವರಸ್ಸ ಉಪವರೋ, ಉಪವರಸ್ಸ ಮಘದೇವೋ, ಮಘದೇವಸ್ಸ ಪರಮ್ಪರಾಯ ಚತುರಾಸೀತಿಖತ್ತಿಯಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ತೇಸಂ ಪಚ್ಛತೋ ತಯೋ ಓಕ್ಕಾಕವಂಸಾ ಅಹೇಸುಂ। ತೇಸು ತತಿಯಓಕ್ಕಾಕಸ್ಸ ಪಞ್ಚ ಮಹೇಸಿಯೋ ಅಹೇಸುಂ – ಹತ್ಥಾ, ಚಿತ್ತಾ, ಜನ್ತು, ಜಾಲಿನೀ, ವಿಸಾಖಾತಿ। ಏಕೇಕಿಸ್ಸಾ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಇತ್ಥಿಸತಪರಿವಾರಾ। ಸಬ್ಬಜೇಟ್ಠಾಯ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಓಕ್ಕಾಮುಖೋ, ಕರಕಣ್ಡು, ಹತ್ಥಿನಿಕೋ, ಸಿನಿಸೂರೋತಿ। ಪಞ್ಚ ಧೀತರೋ – ಪಿಯಾ, ಸುಪ್ಪಿಯಾ, ಆನನ್ದಾ, ವಿಜಿತಾ, ವಿಜಿತಸೇನಾತಿ। ಇತಿ ಸಾ ನವ ಪುತ್ತೇ ವಿಜಾಯಿತ್ವಾ ಕಾಲಮಕಾಸಿ।

    Idāni te nāmavasena dassento – ‘‘okkāmukha’’ntiādimāha. Tatrāyaṃ anupubbī kathā – paṭhamakappikānaṃ kira rañño mahāsammatassa rojo nāma putto ahosi. Rojassa vararojo, vararojassa kalyāṇo, kalyāṇassa varakalyāṇo, varakalyāṇassa mandhātā, mandhātussa varamandhātā , varamandhātussa uposatho, uposathassa varo, varassa upavaro, upavarassa maghadevo, maghadevassa paramparāya caturāsītikhattiyasahassāni ahesuṃ. Tesaṃ pacchato tayo okkākavaṃsā ahesuṃ. Tesu tatiyaokkākassa pañca mahesiyo ahesuṃ – hatthā, cittā, jantu, jālinī, visākhāti. Ekekissā pañcapañcaitthisataparivārā. Sabbajeṭṭhāya cattāro puttā – okkāmukho, karakaṇḍu, hatthiniko, sinisūroti. Pañca dhītaro – piyā, suppiyā, ānandā, vijitā, vijitasenāti. Iti sā nava putte vijāyitvā kālamakāsi.

    ಅಥ ರಾಜಾ ಅಞ್ಞಂ ದಹರಿಂ ಅಭಿರೂಪಂ ರಾಜಧೀತರಂ ಆನೇತ್ವಾ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ಸಾ ಜನ್ತುಂ ನಾಮ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ। ಅಥ ನಂ ಪಞ್ಚಮದಿವಸೇ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸಿ। ರಾಜಾ ತುಟ್ಠೋ ತಸ್ಸಾ ವರಂ ಅದಾಸಿ। ಸಾ ಞಾತಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ರಾಜಾ – ‘‘ನಸ್ಸ, ವಸಲಿ, ಮಮ ಪುತ್ತಾನಂ ಅನ್ತರಾಯಂ ಇಚ್ಛಸೀ’’ತಿ ತಜ್ಜೇಸಿ। ಸಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ರಹೋ ರಾಜಾನಂ ಪರಿತೋಸೇತ್ವಾ – ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಮುಸಾವಾದೋ ನಾಮ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಯಾಚತಿಯೇವ। ಅಥ ರಾಜಾ ಪುತ್ತೇ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ತಾತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕನಿಟ್ಠಂ ಜನ್ತುಕುಮಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಾತುಯಾ ಸಹಸಾ ವರಂ ಅದಾಸಿಂ , ಸಾ ಪುತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ಪರಿಣಾಮೇತುಂ ಇಚ್ಛತಿ। ತುಮ್ಹೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಹತ್ಥಿಂ ಮಙ್ಗಲಅಸ್ಸಂ ಮಙ್ಗಲರಥಞ್ಚ ಯತ್ತಕೇ ಇಚ್ಛಥ, ತತ್ತಕೇ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸರಥೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛಥ। ಮಮಚ್ಚಯೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ರಜ್ಜಂ ಕರೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ, ಅಟ್ಠಹಿ ಅಮಚ್ಚೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ।

    Atha rājā aññaṃ dahariṃ abhirūpaṃ rājadhītaraṃ ānetvā aggamahesiṭṭhāne ṭhapesi. Sā jantuṃ nāma puttaṃ vijāyi. Atha naṃ pañcamadivase alaṅkaritvā rañño dassesi. Rājā tuṭṭho tassā varaṃ adāsi. Sā ñātakehi saddhiṃ mantetvā puttassa rajjaṃ yāci. Rājā – ‘‘nassa, vasali, mama puttānaṃ antarāyaṃ icchasī’’ti tajjesi. Sā punappunaṃ raho rājānaṃ paritosetvā – ‘‘mahārāja, musāvādo nāma na vaṭṭatī’’tiādīni vatvā yācatiyeva. Atha rājā putte āmantesi – ‘‘ahaṃ tātā, tumhākaṃ kaniṭṭhaṃ jantukumāraṃ disvā tassa mātuyā sahasā varaṃ adāsiṃ , sā puttassa rajjaṃ pariṇāmetuṃ icchati. Tumhe ṭhapetvā maṅgalahatthiṃ maṅgalaassaṃ maṅgalarathañca yattake icchatha, tattake hatthiassarathe gahetvā gacchatha. Mamaccayena āgantvā rajjaṃ kareyyāthā’’ti, aṭṭhahi amaccehi saddhiṃ uyyojesi.

    ತೇ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ರೋದಿತ್ವಾ ಕನ್ದಿತ್ವಾ – ‘‘ತಾತ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೋಸಂ ಖಮಥಾ’’ತಿ ರಾಜಾನಞ್ಚೇವ ರಾಜೋರೋಧೇ ಚ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ, ‘‘ಮಯಮ್ಪಿ ಭಾತೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ರಾಜಾನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಭಗಿನಿಯೋ ಆದಾಯ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಪರಿವುತಾ ನಗರಾ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು। ‘‘ಕುಮಾರಾ ಪಿತುಅಚ್ಚಯೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಗಚ್ಛಾಮ ನೇ ಉಪಟ್ಠಹಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಬಹೂ ಮನುಸ್ಸಾ ಅನುಬನ್ಧಿಂಸು। ಪಠಮದಿವಸೇ ಯೋಜನಮತ್ತಾ ಸೇನಾ ಅಹೋಸಿ, ದುತಿಯೇ ದ್ವಿಯೋಜನಮತ್ತಾ, ತತಿಯೇ ತಿಯೋಜನಮತ್ತಾ। ಕುಮಾರಾ ಮನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಮಹಾ ಬಲಕಾಯೋ, ಸಚೇ ಮಯಂ ಕಞ್ಚಿ ಸಾಮನ್ತರಾಜಾನಂ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಜನಪದಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾಮ, ಸೋಪಿ ನೋ ನಪ್ಪಸಹೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಪರೇಸಂ ಪೀಳಾಯ ಕತಾಯ, ಮಹಾ ಅಯಂ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ, ಅರಞ್ಞೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಹಿಮವನ್ತಾಭಿಮುಖಾ ಗನ್ತ್ವಾ ನಗರವತ್ಥುಂ ಪರಿಯೇಸಿಂಸು।

    Te nānappakāraṃ roditvā kanditvā – ‘‘tāta, amhākaṃ dosaṃ khamathā’’ti rājānañceva rājorodhe ca khamāpetvā, ‘‘mayampi bhātūhi saddhiṃ gacchāmā’’ti rājānaṃ āpucchitvā nagarā nikkhantā bhaginiyo ādāya caturaṅginiyā senāya parivutā nagarā nikkhamiṃsu. ‘‘Kumārā pituaccayena āgantvā rajjaṃ kāressanti, gacchāma ne upaṭṭhahāmā’’ti cintetvā bahū manussā anubandhiṃsu. Paṭhamadivase yojanamattā senā ahosi, dutiye dviyojanamattā, tatiye tiyojanamattā. Kumārā mantayiṃsu – ‘‘mahā balakāyo, sace mayaṃ kañci sāmantarājānaṃ madditvā janapadaṃ gaṇheyyāma, sopi no nappasaheyya. Kiṃ paresaṃ pīḷāya katāya, mahā ayaṃ jambudīpo, araññe nagaraṃ māpessāmā’’ti himavantābhimukhā gantvā nagaravatthuṃ pariyesiṃsu.

    ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಕಪಿಲಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನಾಮ ಹುತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಹಿಮವನ್ತಪಸ್ಸೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ತೀರೇ ಸಾಕವನಸಣ್ಡೇ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ವಸತಿ। ಸೋ ಕಿರ ಭುಮ್ಮಜಾಲಂ ನಾಮ ವಿಜ್ಜಂ ಜಾನಾತಿ, ಯಾಯ ಉದ್ಧಂ ಅಸೀತಿಹತ್ಥೇ ಆಕಾಸೇ, ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಭೂಮಿಯಮ್ಪಿ ಗುಣದೋಸಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಏತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ತಿಣಗುಮ್ಬಲತಾ ದಕ್ಖಿಣಾವಟ್ಟಾ ಪಾಚೀನಾಭಿಮುಖಾ ಜಾಯನ್ತಿ। ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಯೋ ಮಿಗಸೂಕರೇ ಸಪ್ಪಬಿಳಾರಾ ಚ ಮಣ್ಡೂಕಮೂಸಿಕೇ ಅನುಬನ್ಧಮಾನಾ ತಂ ಪದೇಸಂ ಪತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ ತೇ ಅನುಬನ್ಧಿತುಂ। ತೇಹಿ ತೇ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಸನ್ತಜ್ಜಿತಾ ನಿವತ್ತನ್ತಿಯೇವ। ಸೋ – ‘‘ಅಯಂ ಪಥವಿಯಾ ಅಗ್ಗಪದೇಸೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಮಾಪೇಸಿ।

    Tasmiñca samaye amhākaṃ bodhisatto brāhmaṇamahāsālakule nibbattitvā kapilabrāhmaṇo nāma hutvā nikkhamma isipabbajjaṃ pabbajitvā himavantapasse pokkharaṇiyā tīre sākavanasaṇḍe paṇṇasālaṃ māpetvā vasati. So kira bhummajālaṃ nāma vijjaṃ jānāti, yāya uddhaṃ asītihatthe ākāse, heṭṭhā ca bhūmiyampi guṇadosaṃ passati. Etasmiṃ padese tiṇagumbalatā dakkhiṇāvaṭṭā pācīnābhimukhā jāyanti. Sīhabyagghādayo migasūkare sappabiḷārā ca maṇḍūkamūsike anubandhamānā taṃ padesaṃ patvā na sakkonti te anubandhituṃ. Tehi te aññadatthu santajjitā nivattantiyeva. So – ‘‘ayaṃ pathaviyā aggapadeso’’ti ñatvā tattha attano paṇṇasālaṃ māpesi.

    ಅಥ ತೇ ಕುಮಾರೇ ನಗರವತ್ಥುಂ ಪರಿಯೇಸಮಾನೇ ಅತ್ತನೋ ವಸನೋಕಾಸಂ ಆಗತೇ ದಿಸ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ತೇಸು ಅನುಕಮ್ಪಂ ಜನೇತ್ವಾ ಅವೋಚ – ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಣ್ಣಸಾಲಟ್ಠಾನೇ ಮಾಪಿತಂ ನಗರಂ ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಗ್ಗನಗರಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಏತ್ಥ ಜಾತಪುರಿಸೇಸು ಏಕೇಕೋ ಪುರಿಸಸತಮ್ಪಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಅಭಿಭವಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ। ಏತ್ಥ ನಗರಂ ಮಾಪೇಥ, ಪಣ್ಣಸಾಲಟ್ಠಾನೇ ರಞ್ಞೋ ಘರಂ ಕರೋಥ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಓಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಚಣ್ಡಾಲಪುತ್ತೋಪಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಬಲೇನ ಅತಿಸೇಯ್ಯೋ’’ತಿ। ನನು, ಭನ್ತೇ, ಅಯ್ಯಸ್ಸ ವಸನೋಕಾಸೋತಿ? ‘‘ಮಮ ವಸನೋಕಾಸೋ’’ತಿ ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥ। ಮಯ್ಹಂ ಏಕಪಸ್ಸೇ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಕತ್ವಾ ನಗರಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುನ್ತಿ ನಾಮಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ। ತೇ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸುಂ।

    Atha te kumāre nagaravatthuṃ pariyesamāne attano vasanokāsaṃ āgate disvā pucchitvā taṃ pavattiṃ ñatvā tesu anukampaṃ janetvā avoca – ‘‘imasmiṃ paṇṇasālaṭṭhāne māpitaṃ nagaraṃ jambudīpe agganagaraṃ bhavissati. Ettha jātapurisesu ekeko purisasatampi purisasahassampi abhibhavituṃ sakkhissati. Ettha nagaraṃ māpetha, paṇṇasālaṭṭhāne rañño gharaṃ karotha. Imasmiñhi okāse ṭhatvā caṇḍālaputtopi cakkavattibalena atiseyyo’’ti. Nanu, bhante, ayyassa vasanokāsoti? ‘‘Mama vasanokāso’’ti mā cintayittha. Mayhaṃ ekapasse paṇṇasālaṃ katvā nagaraṃ māpetvā kapilavatthunti nāmaṃ karothā’’ti. Te tathā katvā tattha nivāsaṃ kappesuṃ.

    ಅಥಾಮಚ್ಚಾ – ‘‘ಇಮೇ ದಾರಕಾ ವಯಪ್ಪತ್ತಾ, ಸಚೇ ನೇಸಂ ಪಿತಾ ಸನ್ತಿಕೇ ಭವೇಯ್ಯ, ಸೋ ಆವಾಹವಿವಾಹಂ ಕರೇಯ್ಯ। ಇದಾನಿ ಪನ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಾರೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕುಮಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತಯಿಂಸು। ಕುಮಾರಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸದಿಸಾ ಖತ್ತಿಯಧೀತರೋ ನಾಮ ನ ಪಸ್ಸಾಮ, ನಾಪಿ ಭಗಿನೀನಂ ಸದಿಸೇ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರಕೇ, ಅಸದಿಸಸಂಯೋಗೇ ಚ ನೋ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪುತ್ತಾ ಮಾತಿತೋ ವಾ ಪಿತಿತೋ ವಾ ಅಪರಿಸುದ್ಧಾ ಜಾತಿಸಮ್ಭೇದಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಮಯಂ ಭಗಿನೀಹಿಯೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸಂ ರೋಚೇಮಾತಿ। ತೇ ಜಾತಿಸಮ್ಭೇದಭಯೇನ ಜೇಟ್ಠಕಭಗಿನಿಂ ಮಾತುಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಾಹಿ ಸಂವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸುಂ।

    Athāmaccā – ‘‘ime dārakā vayappattā, sace nesaṃ pitā santike bhaveyya, so āvāhavivāhaṃ kareyya. Idāni pana amhākaṃ bhāro’’ti cintetvā kumārehi saddhiṃ mantayiṃsu. Kumārā amhākaṃ sadisā khattiyadhītaro nāma na passāma, nāpi bhaginīnaṃ sadise khattiyakumārake, asadisasaṃyoge ca no uppannā puttā mātito vā pitito vā aparisuddhā jātisambhedaṃ pāpuṇissanti. Tasmā mayaṃ bhaginīhiyeva saddhiṃ saṃvāsaṃ rocemāti. Te jātisambhedabhayena jeṭṭhakabhaginiṃ mātuṭṭhāne ṭhapetvā avasesāhi saṃvāsaṃ kappesuṃ.

    ತೇಸಂ ಪುತ್ತೇಹಿ ಚ ಧೀತಾಹಿ ಚ ವಡ್ಢಮಾನಾನಂ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಜೇಟ್ಠಕಭಗಿನಿಯಾ ಕುಟ್ಠರೋಗೋ ಉದಪಾದಿ, ಕೋವಿಳಾರಪುಪ್ಫಸದಿಸಾನಿ ಗತ್ತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ರಾಜಕುಮಾರಾ ಇಮಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕತೋ ನಿಸಜ್ಜಟ್ಠಾನಭೋಜನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಉಪರಿ ಅಯಂ ರೋಗೋ ಸಙ್ಕಮತೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ಉಯ್ಯಾನಕೀಳಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ವಿಯ ತಂ ಯಾನೇ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಖಣಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಘರಸಙ್ಖೇಪೇನ ಉಪರಿ ಪದರಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಪಂಸುಂ ದತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು।

    Tesaṃ puttehi ca dhītāhi ca vaḍḍhamānānaṃ aparena samayena jeṭṭhakabhaginiyā kuṭṭharogo udapādi, koviḷārapupphasadisāni gattāni ahesuṃ. Rājakumārā imāya saddhiṃ ekato nisajjaṭṭhānabhojanādīni karontānampi upari ayaṃ rogo saṅkamatīti cintetvā ekadivasaṃ uyyānakīḷaṃ gacchantā viya taṃ yāne āropetvā araññaṃ pavisitvā bhūmiyaṃ pokkharaṇiṃ khaṇāpetvā tattha khādanīyabhojanīyena saddhiṃ taṃ pakkhipitvā gharasaṅkhepena upari padaraṃ paṭicchādetvā paṃsuṃ datvā pakkamiṃsu.

    ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ರಾಮೋ ನಾಮ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಕುಟ್ಠರೋಗೋ ನಾಟಕಿತ್ಥೀಹಿ ಚ ಓರೋಧೇಹಿ ಚ ಜಿಗುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ತೇನ ಸಂವೇಗೇನ ಜೇಟ್ಠಪುತ್ತಸ್ಸ ರಜ್ಜಂ ದತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಣ್ಣಸಾಲಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಮೂಲಫಲಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರೋಗೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಹುತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಚರನ್ತೋ ಮಹನ್ತಂ ಸುಸಿರರುಕ್ಖಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸಬ್ಭನ್ತರೇ ಸೋಳಸಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣಂ ಓಕಾಸಂ ಸೋಧೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಞ್ಚ ವಾತಪಾನಞ್ಚ ಯೋಜೇತ್ವಾ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಸೋ ಅಙ್ಗಾರಕಟಾಹೇ ಅಗ್ಗಿಂ ಕತ್ವಾ ರತ್ತಿಂ ಮಿಗಸೂಕರಾದೀನಂ ಸದ್ದೇ ಸುಣನ್ತೋ ಸಯತಿ। ಸೋ – ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಸೀಹೋ ಸದ್ದಮಕಾಸಿ, ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಬ್ಯಗ್ಘೋ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಭಾತೇ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಘಾಸಮಂಸಂ ಆದಾಯ ಪಚಿತ್ವಾ ಖಾದತಿ।

    Tena ca samayena rāmo nāma bārāṇasirājā kuṭṭharogo nāṭakitthīhi ca orodhehi ca jigucchiyamāno tena saṃvegena jeṭṭhaputtassa rajjaṃ datvā araññaṃ pavisitvā tattha paṇṇasālaṃ māpetvā mūlaphalāni paribhuñjanto nacirasseva arogo suvaṇṇavaṇṇo hutvā ito cito ca vicaranto mahantaṃ susirarukkhaṃ disvā tassabbhantare soḷasahatthappamāṇaṃ okāsaṃ sodhetvā dvārañca vātapānañca yojetvā nisseṇiṃ bandhitvā tattha vāsaṃ kappesi. So aṅgārakaṭāhe aggiṃ katvā rattiṃ migasūkarādīnaṃ sadde suṇanto sayati. So – ‘‘asukasmiṃ padese sīho saddamakāsi, asukasmiṃ byaggho’’ti sallakkhetvā pabhāte tattha gantvā vighāsamaṃsaṃ ādāya pacitvā khādati.

    ಅಥೇಕದಿವಸಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇ ರಾಜಧೀತಾಯ ಸರೀರಗನ್ಧೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಬ್ಯಗ್ಘೋ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಪಂಸುಂ ವಿಯೂಹನ್ತೋ ಪದರೇ ವಿವರಮಕಾಸಿ, ತೇನ ಚ ವಿವರೇನ ಸಾ ಬ್ಯಗ್ಘಂ ದಿಸ್ವಾ ಭೀತಾ ವಿಸ್ಸರಮಕಾಸಿ। ಸೋ ತಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ – ‘‘ಇತ್ಥಿಸದ್ದೋ ಏಸೋ’’ತಿ ಚ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಾತೋವ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ – ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಮಾತುಗಾಮೋ ಸಾಮೀತಿ। ಕಿಂ ಜಾತಿಕಾಸೀತಿ? ಓಕ್ಕಾಕಮಹಾರಾಜಸ್ಸ ಧೀತಾ ಸಾಮೀತಿ। ನಿಕ್ಖಮಾತಿ? ನ ಸಕ್ಕಾ ಸಾಮೀತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾತಿ? ಛವಿರೋಗೋ ಮೇ ಅತ್ಥೀತಿ। ಸೋ ಸಬ್ಬಂ ಪವತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಖತ್ತಿಯಮಾನೇನ ಅನಿಕ್ಖಮನ್ತಿಂ – ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಖತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಖತ್ತಿಯಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತ್ವಾ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ದತ್ವಾ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನೋಕಾಸಂ ನೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪರಿಭುತ್ತಭೇಸಜ್ಜಾನಿಯೇವ ದತ್ವಾ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಅರೋಗಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸಿ। ಸಾ ಪಠಮಸಂವಾಸೇನೇವ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಪುತ್ತೇ ವಿಜಾಯಿ, ಪುನಪಿ ದ್ವೇತಿ, ಏವಂ ಸೋಳಸಕ್ಖತ್ತುಮ್ಪಿ ವಿಜಾಯಿ। ಏವಂ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಭಾತರೋ ಅಹೇಸುಂ। ತೇ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ವುಡ್ಢಿಪ್ಪತ್ತೇ ಪಿತಾ ಸಬ್ಬಸಿಪ್ಪಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪೇಸಿ।

    Athekadivasaṃ tasmiṃ paccūsasamaye aggiṃ jāletvā nisinne rājadhītāya sarīragandhena āgantvā byaggho tasmiṃ padese paṃsuṃ viyūhanto padare vivaramakāsi, tena ca vivarena sā byagghaṃ disvā bhītā vissaramakāsi. So taṃ saddaṃ sutvā – ‘‘itthisaddo eso’’ti ca sallakkhetvā pātova tattha gantvā – ‘‘ko etthā’’ti āha. Mātugāmo sāmīti. Kiṃ jātikāsīti? Okkākamahārājassa dhītā sāmīti. Nikkhamāti? Na sakkā sāmīti. Kiṃ kāraṇāti? Chavirogo me atthīti. So sabbaṃ pavattiṃ pucchitvā khattiyamānena anikkhamantiṃ – ‘‘ahampi khattiyo’’ti attano khattiyabhāvaṃ jānāpetvā nisseṇiṃ datvā uddharitvā attano vasanokāsaṃ netvā sayaṃ paribhuttabhesajjāniyeva datvā nacirasseva arogaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ katvā tāya saddhiṃ saṃvāsaṃ kappesi. Sā paṭhamasaṃvāseneva gabbhaṃ gaṇhitvā dve putte vijāyi, punapi dveti, evaṃ soḷasakkhattumpi vijāyi. Evaṃ dvattiṃsa bhātaro ahesuṃ. Te anupubbena vuḍḍhippatte pitā sabbasippāni sikkhāpesi.

    ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಏಕೋ ರಾಮರಞ್ಞೋ ನಗರವಾಸೀ ವನಚರಕೋ ಪಬ್ಬತೇ ರತನಾನಿ ಗವೇಸನ್ತೋ ರಾಜಾನಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಞ್ಜಾನಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಜಾನಾಮಹಂ, ದೇವ, ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ। ತತೋ ನಂ ರಾಜಾ ಸಬ್ಬಂ ಪವತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛಿ। ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಚ ಖಣೇ ತೇ ದಾರಕಾ ಆಗಮಿಂಸು। ಸೋ ತೇ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಕೇ ಇಮೇ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಪುತ್ತಾ ಮೇ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ತೇಸಂ ಮಾತಿಕವಂಸಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ – ‘‘ಲದ್ಧಂ ದಾನಿ ಮೇ ಪಾಭತ’’ನ್ತಿ ನಗರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸಿ। ಸೋ ‘ಪಿತರಂ ಆನಯಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಿತರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ – ‘‘ರಜ್ಜಂ, ದೇವ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾ’’ತಿ ಯಾಚಿ। ಸೋ – ‘‘ಅಲಂ, ತಾತ, ನ ತತ್ಥ ಗಚ್ಛಾಮಿ, ಇಧೇವ ಮೇ ಇಮಂ ರುಕ್ಖಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಮಾಪೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಕೋಲರುಕ್ಖಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಕತತ್ತಾ ಕೋಲನಗರನ್ತಿ ಚ ಬ್ಯಗ್ಘಪಥೇ ಕತತ್ತಾ ಬ್ಯಗ್ಘಪಥನ್ತಿ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ನಾಮಾನಿ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪಿತರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ನಗರಂ ಅಗಮಾಸಿ।

    Athekadivasaṃ eko rāmarañño nagaravāsī vanacarako pabbate ratanāni gavesanto rājānaṃ disvā sañjānitvā āha – ‘‘jānāmahaṃ, deva, tumhe’’ti. Tato naṃ rājā sabbaṃ pavattiṃ pucchi. Tasmiṃyeva ca khaṇe te dārakā āgamiṃsu. So te disvā – ‘‘ke ime’’ti āha. ‘‘Puttā me’’ti ca vutte tesaṃ mātikavaṃsaṃ pucchitvā – ‘‘laddhaṃ dāni me pābhata’’nti nagaraṃ gantvā rañño ārocesi. So ‘pitaraṃ ānayissāmī’ti caturaṅginiyā senāya tattha gantvā pitaraṃ vanditvā – ‘‘rajjaṃ, deva, sampaṭicchā’’ti yāci. So – ‘‘alaṃ, tāta, na tattha gacchāmi, idheva me imaṃ rukkhaṃ apanetvā nagaraṃ māpehī’’ti āha. So tathā katvā tassa nagarassa kolarukkhaṃ apanetvā katattā kolanagaranti ca byagghapathe katattā byagghapathanti cāti dve nāmāni āropetvā pitaraṃ vanditvā attano nagaraṃ agamāsi.

    ತತೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೇ ಕುಮಾರೇ ಮಾತಾ ಆಹ – ‘‘ತಾತಾ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುವಾಸಿನೋ ಸಕ್ಯಾ ಮಾತುಲಾ ಸನ್ತಿ। ಮಾತುಲಧೀತಾನಂ ಪನ ವೋ ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಕೇಸಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ, ಏವರೂಪಂ ದುಸ್ಸಗಹಣಂ। ಯದಾ ತಾ ನ್ಹಾನತಿತ್ಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತದಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಸ್ಸ ಯಾ ರುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ತಂ ಗಣ್ಹತೂ’’ತಿ। ತೇ ತಥೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ತಾಸು ನ್ಹತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಸುಕ್ಖಾಪಯಮಾನಾಸು ಯಂ ಯಂ ಇಚ್ಛಿಂಸು, ತಂ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನಾಮಂ ಸಾವೇತ್ವಾ ಅಗಮಿಂಸು। ಸಕ್ಯರಾಜಾನೋ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಹೋತು, ಭಣೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾ ಏವ ತೇ’’ತಿ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೇಸುಂ। ಅಯಂ ಸಕ್ಯಕೋಲಿಯಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ। ಏವಂ ತೇಸಂ ಸಕ್ಯಕೋಲಿಯಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆವಾಹವಿವಾಹಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಯಾವ ಬುದ್ಧಕಾಲಾ ಅನುಪಚ್ಛಿನ್ನೋವ ವಂಸೋ ಆಗತೋ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಸಕ್ಯವಂಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ – ‘‘ತೇ ರಟ್ಠಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಾಜಿತಾ ಹಿಮವನ್ತಪಸ್ಸೇ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ತೀರೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮನ್ತೀತಿ ವಸನ್ತಿ। ಸಕ್ಯಾ ವತ ಭೋತಿ ರಟ್ಠಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಾಜಿತಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಸನ್ತಾಪಿ ಜಾತಿಸಮ್ಭೇದಮಕತ್ವಾ ಕುಲವಂಸಂ ಅನುರಕ್ಖಿತುಂ ಸಕ್ಯಾ, ಸಮತ್ಥಾ, ಪಟಿಬಲಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದಗ್ಗೇತಿ ತಂ ಅಗ್ಗಂ ಕತ್ವಾ, ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಚ ನೇಸಂ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸೋತಿ ಸೋ ಓಕ್ಕಾಕೋ ರಾಜಾ ಏತೇಸಂ ಪುಬ್ಬಪುರಿಸೋ। ನತ್ಥಿ ಏತೇಸಂ ಗಹಪತಿವಂಸೇನ ಸಮ್ಭೇದಮತ್ತಮ್ಪೀತಿ।

    Tato vayappatte kumāre mātā āha – ‘‘tātā, tumhākaṃ kapilavatthuvāsino sakyā mātulā santi. Mātuladhītānaṃ pana vo evarūpaṃ nāma kesaggahaṇaṃ hoti, evarūpaṃ dussagahaṇaṃ. Yadā tā nhānatitthaṃ āgacchanti, tadā gantvā yassa yā ruccati, so taṃ gaṇhatū’’ti. Te tatheva gantvā tāsu nhatvā sīsaṃ sukkhāpayamānāsu yaṃ yaṃ icchiṃsu, taṃ taṃ gahetvā nāmaṃ sāvetvā agamiṃsu. Sakyarājāno sutvā ‘‘hotu, bhaṇe, amhākaṃ ñātakā eva te’’ti tuṇhī ahesuṃ. Ayaṃ sakyakoliyānaṃ uppatti. Evaṃ tesaṃ sakyakoliyānaṃ aññamaññaṃ āvāhavivāhaṃ karontānaṃ yāva buddhakālā anupacchinnova vaṃso āgato. Tattha bhagavā sakyavaṃsaṃ dassetuṃ – ‘‘te raṭṭhasmā pabbājitā himavantapasse pokkharaṇiyā tīre’’tiādimāha. Tattha sammantīti vasanti. Sakyā vata bhoti raṭṭhasmā pabbājitā araññe vasantāpi jātisambhedamakatvā kulavaṃsaṃ anurakkhituṃ sakyā, samatthā, paṭibalāti attho. Tadaggeti taṃ aggaṃ katvā, tato paṭṭhāyāti attho. So ca nesaṃ pubbapurisoti so okkāko rājā etesaṃ pubbapuriso. Natthi etesaṃ gahapativaṃsena sambhedamattampīti.

    ಏವಂ ಸಕ್ಯವಂಸಂ ಪಕಾಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠವಂಸಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ – ‘‘ರಞ್ಞೋ ಖೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಣ್ಹಂ ನಾಮ ಜನೇಸೀತಿ ಕಾಳವಣ್ಣಂ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಯಂಯೇವ ಸಞ್ಜಾತದನ್ತಂ ಪರೂಳ್ಹಮಸ್ಸುದಾಠಿಕಂ ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯಿ। ಪಬ್ಯಾಹಾಸೀತಿ ಯಕ್ಖೋ ಜಾತೋತಿ ಭಯೇನ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ಠಿತೇಸು ಘರಮಾನುಸಕೇಸು ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಚರನ್ತೋ ಧೋವಥ ಮನ್ತಿಆದೀನಿ ವದನ್ತೋ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಕಾಸಿ।

    Evaṃ sakyavaṃsaṃ pakāsetvā idāni ambaṭṭhavaṃsaṃ pakāsento – ‘‘rañño kho panā’’tiādimāha. Kaṇhaṃnāma janesīti kāḷavaṇṇaṃ antokucchiyaṃyeva sañjātadantaṃ parūḷhamassudāṭhikaṃ puttaṃ vijāyi. Pabyāhāsīti yakkho jātoti bhayena palāyitvā dvāraṃ pidhāya ṭhitesu gharamānusakesu ito cito ca vicaranto dhovatha mantiādīni vadanto uccāsaddamakāsi.

    ೨೬೮. ತೇ ಮಾಣವಕಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ಉಪಾರಮ್ಭಮೋಚನತ್ಥಾಯ – ‘‘ಏತಂ ಮಾ ಭವ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚುಂ। ತೇಸಂ ಕಿರ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಜೇಟ್ಠನ್ತೇವಾಸೀ, ಸಚೇ ಮಯಂ ಏವರೂಪೇ ಠಾನೇ ಏಕದ್ವೇವಚನಮತ್ತಮ್ಪಿ ನ ವಕ್ಖಾಮ, ಅಯಂ ನೋ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಮ್ಹೇ ಪರಿಭಿನ್ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಉಪಾರಮ್ಭಮೋಚನತ್ಥಂ ಏವಂ ಅವೋಚುಂ। ಚಿತ್ತೇನ ಪನಸ್ಸ ನಿಮ್ಮದಭಾವಂ ಆಕಙ್ಖನ್ತಿ। ಅಯಂ ಕಿರ ಮಾನನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ತೇಸಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಿಯೋವ। ಕಲ್ಯಾಣವಾಕ್ಕರಣೋತಿ ಮಧುರವಚನೋ। ಅಸ್ಮಿಂ ವಚನೇತಿ ಅತ್ತನಾ ಉಗ್ಗಹಿತೇ ವೇದತ್ತಯವಚನೇ। ಪಟಿಮನ್ತೇತುನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಪಞ್ಹಂ ಪಟಿಕಥೇತುಂ, ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತಸ್ಮಿಂ ವಾ ದಾಸಿಪುತ್ತವಚನೇ। ಪಟಿಮನ್ತೇತುನ್ತಿ ಉತ್ತರಂ ಕಥೇತುಂ।

    268.Temāṇavakā bhagavantaṃ etadavocunti attano upārambhamocanatthāya – ‘‘etaṃ mā bhava’’ntiādivacanaṃ avocuṃ. Tesaṃ kira etadahosi – ‘‘ambaṭṭho amhākaṃ ācariyassa jeṭṭhantevāsī, sace mayaṃ evarūpe ṭhāne ekadvevacanamattampi na vakkhāma, ayaṃ no ācariyassa santike amhe paribhindissatī’’ti upārambhamocanatthaṃ evaṃ avocuṃ. Cittena panassa nimmadabhāvaṃ ākaṅkhanti. Ayaṃ kira mānanissitattā tesampi appiyova. Kalyāṇavākkaraṇoti madhuravacano. Asmiṃ vacaneti attanā uggahite vedattayavacane. Paṭimantetunti pucchitaṃ pañhaṃ paṭikathetuṃ, vissajjetunti attho. Etasmiṃ vā dāsiputtavacane. Paṭimantetunti uttaraṃ kathetuṃ.

    ೨೬೯. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾತಿ ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ – ‘‘ಸಚೇ ಇಮೇ ಮಾಣವಕಾ ಏತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಾ ಏವಂ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಯಂ ಕಥಾ ಪರಿಯೋಸಾನಂ ನ ಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದ, ನೇ ನಿಸ್ಸದ್ದೇ ಕತ್ವಾ ಅಮ್ಬಟ್ಠೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಕಥೇಮೀ’’ತಿ ತೇ ಮಾಣವಕೇ ಏತದವೋಚ। ತತ್ಥ ಮನ್ತವ್ಹೋತಿ ಮನ್ತಯಥ। ಮಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಟಿಮನ್ತೇತೂತಿ ಮಯಾ ಸಹ ಕಥೇತು। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಮಾಣವಕಾ ಚಿನ್ತಯಿಂಸು – ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ತಾವ ದಾಸಿಪುತ್ತೋಸೀತಿ ವುತ್ತೇ ಪುನ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ। ಅಯಂ ಖೋ ಜಾತಿ ನಾಮ ದುಜ್ಜಾನಾ, ಸಚೇ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ‘ತ್ವಂ ದಾಸೋ’ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ಕೋ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಡ್ಡಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಅತ್ತನಾ ಬದ್ಧಂ ಪುಟಕಂ ಅತ್ತನಾವ ಮೋಚೇತೂ’’ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಪರಿಮೋಚೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಉಪರಿ ಖಿಪನ್ತಾ – ‘‘ಸುಜಾತೋ ಚ ಭೋ ಗೋತಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹಂಸು।

    269.Atha kho bhagavāti atha kho bhagavā – ‘‘sace ime māṇavakā ettha nisinnā evaṃ uccāsaddaṃ karissanti, ayaṃ kathā pariyosānaṃ na gamissati. Handa, ne nissadde katvā ambaṭṭheneva saddhiṃ kathemī’’ti te māṇavake etadavoca. Tattha mantavhoti mantayatha. Mayā saddhiṃ paṭimantetūti mayā saha kathetu. Evaṃ vutte māṇavakā cintayiṃsu – ‘‘ambaṭṭho tāva dāsiputtosīti vutte puna sīsaṃ ukkhipituṃ nāsakkhi. Ayaṃ kho jāti nāma dujjānā, sace aññampi kiñci samaṇo gotamo ‘tvaṃ dāso’ti vakkhati, ko tena saddhiṃ aḍḍaṃ karissati. Ambaṭṭho attanā baddhaṃ puṭakaṃ attanāva mocetū’’ti attānaṃ parimocetvā tasseva upari khipantā – ‘‘sujāto ca bho gotamā’’tiādimāhaṃsu.

    ೨೭೦. ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋತಿ ಸಹೇತುಕೋ ಸಕಾರಣೋ। ಅಕಾಮಾ ಬ್ಯಾಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ತನಾ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೇನಪಿ ಬ್ಯಾಕರಿತಬ್ಬೋ, ಅವಸ್ಸಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅಞ್ಞೇನ ವಚನೇನ ಅಞ್ಞಂ ವಚನಂ ಪಟಿಚರಿಸ್ಸಸಿ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿಸ್ಸಸಿ, ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಸ್ಸಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಹಿ ‘‘ಕಿಂ ಗೋತ್ತೋ ತ್ವ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಪುಟ್ಠೋ – ‘‘ಅಹಂ ತಯೋ ವೇದೇ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿಆದೀನಿ ವದತಿ, ಅಯಂ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತಿ ನಾಮ। ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಸಿ ವಾತಿ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಪಞ್ಹಂ ಜಾನನ್ತೋವ ಅಕಥೇತುಕಾಮತಾಯ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಸಿ ವಾ।

    270.Sahadhammikoti sahetuko sakāraṇo. Akāmā byākātabboti attanā anicchantenapi byākaritabbo, avassaṃ vissajjetabboti attho. Aññenavā aññaṃ paṭicarissasīti aññena vacanena aññaṃ vacanaṃ paṭicarissasi ajjhottharissasi, paṭicchādessasīti attho. Yo hi ‘‘kiṃ gotto tva’’nti evaṃ puṭṭho – ‘‘ahaṃ tayo vede jānāmī’’tiādīni vadati, ayaṃ aññena aññaṃ paṭicarati nāma. Pakkamissasi vāti pucchitaṃ pañhaṃ jānantova akathetukāmatāya uṭṭhāyāsanā pakkamissasi vā.

    ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಂ ಸಾಮಂಯೇವ ದಾಸಿಪುತ್ತಭಾವಂ ಕಥಾಪೇತುಕಾಮೋ, ಸಾಮಂ ಕಥಿತೇ ಚ ದಾಸೋ ನಾಮ ಜಾತೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಅಯಂ ಪನ ದ್ವತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಚೋದೇತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತೋ ಅಹಂ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।

    Tuṇhīahosīti samaṇo gotamo maṃ sāmaṃyeva dāsiputtabhāvaṃ kathāpetukāmo, sāmaṃ kathite ca dāso nāma jātoyeva hoti. Ayaṃ pana dvatikkhattuṃ codetvā tuṇhī bhavissati, tato ahaṃ parivattitvā pakkamissāmīti cintetvā tuṇhī ahosi.

    ೨೭೧. ವಜಿರಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಜಿರಪಾಣಿ। ಯಕ್ಖೋತಿ ನ ಯೋ ವಾ ಸೋ ವಾ ಯಕ್ಖೋ, ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಆದಿತ್ತನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿವಣ್ಣಂ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಪಜ್ಜಲಿತಂ। ಸಜೋತಿಭೂತನ್ತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಜೋತಿಭೂತಂ, ಏಕಗ್ಗಿಜಾಲಭೂತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಠಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಮಹನ್ತಂ ಸೀಸಂ, ಕನ್ದಲಮಕುಳಸದಿಸಾ ದಾಠಾ ಭಯಾನಕಾನಿ ಅಕ್ಖಿನಾಸಾದೀನಿ ಏವಂ ವಿರೂಪರೂಪಂ ಮಾಪೇತ್ವಾ ಠಿತೋ।

    271. Vajiraṃ pāṇimhi assāti vajirapāṇi. Yakkhoti na yo vā so vā yakkho, sakko devarājāti veditabbo. Ādittanti aggivaṇṇaṃ. Sampajjalitanti suṭṭhu pajjalitaṃ. Sajotibhūtanti samantato jotibhūtaṃ, ekaggijālabhūtanti attho. Ṭhito hotīti mahantaṃ sīsaṃ, kandalamakuḷasadisā dāṭhā bhayānakāni akkhināsādīni evaṃ virūparūpaṃ māpetvā ṭhito.

    ಕಸ್ಮಾ ಪನೇಸ ಆಗತೋತಿ? ದಿಟ್ಠಿವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪನತ್ಥಂ। ಅಪಿ ಚ – ‘‘ಅಹಞ್ಚೇವ ಖೋ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಯ್ಯಂ, ಪರೇ ಚ ಮೇ ನ ಆಜಾನೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಯ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕಭಾವಂ ಆಪನ್ನೇ ಭಗವತಿ ಸಕ್ಕೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ – ‘‘ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಥ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಣಾಯ ಅವತ್ತಮಾನೇ ಮಯಂ ವತ್ತಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಹೋತು, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಣಾಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಕಾಸಿ। ತಸ್ಮಾ – ‘‘ಅಜ್ಜ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ತಾಸೇತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಗತೋ।

    Kasmā panesa āgatoti? Diṭṭhivissajjāpanatthaṃ. Api ca – ‘‘ahañceva kho pana dhammaṃ deseyyaṃ, pare ca me na ājāneyyu’’nti evaṃ dhammadesanāya appossukkabhāvaṃ āpanne bhagavati sakko mahābrahmunā saddhiṃ āgantvā – ‘‘bhagavā dhammaṃ desetha, tumhākaṃ āṇāya avattamāne mayaṃ vattāpessāma, tumhākaṃ dhammacakkaṃ hotu, amhākaṃ āṇācakka’’nti paṭiññaṃ akāsi. Tasmā – ‘‘ajja ambaṭṭhaṃ tāsetvā pañhaṃ vissajjāpessāmī’’ti āgato.

    ಭಗವಾ ಚೇವ ಪಸ್ಸತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಚಾತಿ ಯದಿ ಹಿ ತಂ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯುಂ, ತಂ ಕಾರಣಂ ಅಗರು ಅಸ್ಸ, ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ಅತ್ತನೋ ವಾದೇ ಅನೋತರನ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಯಕ್ಖಂ ಆವಾಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ, ತತೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಭಯೇನ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯುಂ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಚೇವ ಪಸ್ಸತಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಚ। ತಸ್ಸ ತಂ ದಿಸ್ವಾವ ಸಕಲಸರೀರತೋ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚಿಂಸು। ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿ ವಿಪರಿವತ್ತಮಾನಾ ಮಹಾರವಂ ವಿರವಿ । ಸೋ ‘‘ಅಞ್ಞೇಪಿ ನು ಖೋ ಪಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಲೋಮಹಂಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಾದ್ದಸ। ತತೋ – ‘‘ಇದಂ ಭಯಂ ಮಮೇವ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ಸಚಾಹಂ ಯಕ್ಖೋತಿ ವಕ್ಖಾಮಿ, ‘ಕಿಂ ತವಮೇವ ಅಕ್ಖೀನಿ ಅತ್ಥಿ, ತ್ವಮೇವ ಯಕ್ಖಂ ಪಸ್ಸಸಿ, ಪಠಮಂ ಯಕ್ಖಂ ಅದಿಸ್ವಾ ಸಮಣೇನ ಗೋತಮೇನ ವಾದಸಙ್ಘಟ್ಟೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತೋವ ಯಕ್ಖಂ ಪಸ್ಸಸೀ’ತಿ ವದೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ನ ದಾನಿ ಮೇ ಇಧ ಅಞ್ಞಂ ಪಟಿಸರಣಂ ಅತ್ಥಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸಮಣಾ ಗೋತಮಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಅಥ ಖೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಮಾಣವೋ…ಪೇ॰… ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ।

    Bhagavā ceva passati ambaṭṭho cāti yadi hi taṃ aññepi passeyyuṃ, taṃ kāraṇaṃ agaru assa, ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo ambaṭṭhaṃ attano vāde anotarantaṃ ñatvā yakkhaṃ āvāhetvā dassesi, tato ambaṭṭho bhayena kathesī’’ti vadeyyuṃ. Tasmā bhagavā ceva passati ambaṭṭho ca. Tassa taṃ disvāva sakalasarīrato sedā mucciṃsu. Antokucchi viparivattamānā mahāravaṃ viravi . So ‘‘aññepi nu kho passantī’’ti olokento kassaci lomahaṃsamattampi nāddasa. Tato – ‘‘idaṃ bhayaṃ mameva uppannaṃ, sacāhaṃ yakkhoti vakkhāmi, ‘kiṃ tavameva akkhīni atthi, tvameva yakkhaṃ passasi, paṭhamaṃ yakkhaṃ adisvā samaṇena gotamena vādasaṅghaṭṭe pakkhittova yakkhaṃ passasī’ti vadeyyu’’nti cintetvā ‘‘na dāni me idha aññaṃ paṭisaraṇaṃ atthi, aññatra samaṇā gotamā’’ti maññamāno atha kho ambaṭṭho māṇavo…pe… bhagavantaṃ etadavoca.

    ೨೭೨. ತಾಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ತಾಣಂ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಲೇಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ಲೇಣಂ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಸರಣಂ ಗವೇಸೀತಿ ಸರಣಂ ಗವೇಸಮಾನೋ। ಏತ್ಥ ಚ ತಾಯತಿ ರಕ್ಖತೀತಿ ತಾಣಂ। ನಿಲೀಯನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಲೇಣಂ। ಸರತೀತಿ ಸರಣಂ, ಭಯಂ ಹಿಂಸತಿ, ವಿದ್ಧಂಸೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾತಿ ಉಪಗಮ್ಮ ಹೇಟ್ಠಾಸನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ। ಬ್ರವಿತೂತಿ ವದತು।

    272.Tāṇaṃ gavesīti tāṇaṃ gavesamāno. Leṇaṃ gavesīti leṇaṃ gavesamāno. Saraṇaṃ gavesīti saraṇaṃ gavesamāno. Ettha ca tāyati rakkhatīti tāṇaṃ. Nilīyanti etthāti leṇaṃ. Saratīti saraṇaṃ, bhayaṃ hiṃsati, viddhaṃsetīti attho. Upanisīditvāti upagamma heṭṭhāsane nisīditvā. Bravitūti vadatu.

    ಅಮ್ಬಟ್ಠವಂಸಕಥಾ

    Ambaṭṭhavaṃsakathā

    ೨೭೩-೨೭೪. ದಕ್ಖಿಣಜನಪದನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣಾಪಥೋತಿ ಪಾಕಟಂ। ಗಙ್ಗಾಯ ದಕ್ಖಿಣತೋ ಪಾಕಟಜನಪದಂ। ತದಾ ಕಿರ ದಕ್ಖಿಣಾಪಥೇ ಬಹೂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತಾಪಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸೋ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಏಕಂ ತಾಪಸಂ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಆರಾಧೇಸಿ। ಸೋ ತಸ್ಸ ಉಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಅಮ್ಭೋ, ಪುರಿಸ, ಮನ್ತಂ ತೇ ದೇಮಿ, ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ತಂ ಮನ್ತಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ಆಹ – ‘‘ನ ಮೇ ಆಚರಿಯ, ಅಞ್ಞೇನ ಮನ್ತೇನ, ಕಿಚ್ಚಂ ಅತ್ಥಿ, ಯಸ್ಸಾನುಭಾವೇನ ಆವುಧಂ ನ ಪರಿವತ್ತತಿ, ತಂ ಮೇ ಮನ್ತಂ ದೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ – ‘‘ಭದ್ರಂ, ಭೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಧನುಅಗಮನೀಯಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠಂ ನಾಮ ವಿಜ್ಜಂ ಅದಾಸಿ, ಸೋ ತಂ ವಿಜ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ – ‘‘ಇದಾನಿ ಮೇ ಮನೋರಥಂ ಪೂರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಸಿವೇಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಓಕ್ಕಾಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ದಕ್ಖಿಣಜನಪದಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಮನ್ತೇ ಅಧೀಯಿತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಓಕ್ಕಾಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ’’ತಿ।

    273-274.Dakkhiṇajanapadanti dakkhiṇāpathoti pākaṭaṃ. Gaṅgāya dakkhiṇato pākaṭajanapadaṃ. Tadā kira dakkhiṇāpathe bahū brāhmaṇatāpasā honti, so tattha gantvā ekaṃ tāpasaṃ vattapaṭipattiyā ārādhesi. So tassa upakāraṃ disvā āha – ‘‘ambho, purisa, mantaṃ te demi, yaṃ icchasi, taṃ mantaṃ gaṇhāhī’’ti. So āha – ‘‘na me ācariya, aññena mantena, kiccaṃ atthi, yassānubhāvena āvudhaṃ na parivattati, taṃ me mantaṃ dehī’’ti. So – ‘‘bhadraṃ, bho’’ti tassa dhanuagamanīyaṃ ambaṭṭhaṃ nāma vijjaṃ adāsi, so taṃ vijjaṃ gahetvā tattheva vīmaṃsitvā – ‘‘idāni me manorathaṃ pūressāmī’’ti isivesaṃ gahetvā okkākassa santikaṃ gato. Tena vuttaṃ – ‘‘dakkhiṇajanapadaṃ gantvā brahmamante adhīyitvā rājānaṃ okkākaṃ upasaṅkamitvā’’ti.

    ಏತ್ಥ ಬ್ರಹ್ಮಮನ್ತೇತಿ ಆನುಭಾವಸಮ್ಪನ್ನತಾಯ ಸೇಟ್ಠಮನ್ತೇ। ಕೋ ನೇವಂ’ರೇ ಅಯಂ ಮಯ್ಹಂ ದಾಸಿಪುತ್ತೋತಿ ಕೋ ನು ಏವಂ ಅರೇ ಅಯಂ ಮಮ ದಾಸಿಪುತ್ತೋ। ಸೋ ತಂ ಖುರಪ್ಪನ್ತಿ ಸೋ ರಾಜಾ ತಂ ಮಾರೇತುಕಾಮತಾಯ ಸನ್ನಹಿತಂ ಸರಂ ತಸ್ಸ ಮನ್ತಾನುಭಾವೇನ ನೇವ ಖಿಪಿತುಂ ನ ಅಪನೇತುಂ ಸಕ್ಖಿ, ತಾವದೇವ ಸಕಲಸರೀರೇ ಸಞ್ಜಾತಸೇದೋ ಭಯೇನ ವೇಧಮಾನೋ ಅಟ್ಠಾಸಿ।

    Ettha brahmamanteti ānubhāvasampannatāya seṭṭhamante. Ko nevaṃ’re ayaṃ mayhaṃ dāsiputtoti ko nu evaṃ are ayaṃ mama dāsiputto. Sotaṃ khurappanti so rājā taṃ māretukāmatāya sannahitaṃ saraṃ tassa mantānubhāvena neva khipituṃ na apanetuṃ sakkhi, tāvadeva sakalasarīre sañjātasedo bhayena vedhamāno aṭṭhāsi.

    ಅಮಚ್ಚಾತಿ ಮಹಾಮಚ್ಚಾ। ಪಾರಿಸಜ್ಜಾತಿ ಇತರೇ ಪರಿಸಾವಚರಾ। ಏತದವೋಚುನ್ತಿ – ‘‘ದಣ್ಡಕೀರಞ್ಞೋ ಕಿಸವಚ್ಛತಾಪಸೇ ಅಪರದ್ಧಸ್ಸ ಆವುಧವುಟ್ಠಿಯಾ ಸಕಲರಟ್ಠಂ ವಿನಟ್ಠಂ । ನಾಳಿಕೇರೋ ಪಞ್ಚಸು ತಾಪಸಸತೇಸು ಅಜ್ಜುನೋ ಚ ಅಙ್ಗೀರಸೇ ಅಪರದ್ಧೋ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿರಯಂ ಪವಿಟ್ಠೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತಯನ್ತಾ ಭಯೇನ ಏತಂ ಸೋತ್ಥಿ, ಭದ್ದನ್ತೇತಿಆದಿವಚನಂ ಅವೋಚುಂ।

    Amaccāti mahāmaccā. Pārisajjāti itare parisāvacarā. Etadavocunti – ‘‘daṇḍakīrañño kisavacchatāpase aparaddhassa āvudhavuṭṭhiyā sakalaraṭṭhaṃ vinaṭṭhaṃ . Nāḷikero pañcasu tāpasasatesu ajjuno ca aṅgīrase aparaddho pathaviṃ bhinditvā nirayaṃ paviṭṭho’’ti cintayantā bhayena etaṃ sotthi, bhaddantetiādivacanaṃ avocuṃ.

    ಸೋತ್ಥಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ ರಞ್ಞೋತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ಕಣ್ಹೋ ಚಿರಂ ತುಣ್ಹೀ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಯಾಚೀಯಮಾನೋ – ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ರಞ್ಞಾ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಇಸಿನೋ ಖುರಪ್ಪಂ ಸನ್ನಯ್ಹನ್ತೇನ ಭಾರಿಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಚ ವತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅಭಾಸಿ। ಉನ್ದ್ರಿಯಿಸ್ಸತೀತಿ ಭಿಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ಥುಸಮುಟ್ಠಿ ವಿಯ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಯಿಸ್ಸತೀತಿ। ಇದಂ ಸೋ ‘‘ಜನಂ ತಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮುಸಾ ಭಣತಿ। ಸರಸನ್ಥಮ್ಭನಮತ್ತೇಯೇವ ಹಿಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಾಯ ಆನುಭಾವೋ, ನ ಅಞ್ಞತ್ರ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ವಚನೇಸು ಏಸೇವ ನಯೋ।

    Sotthi bhavissati raññoti idaṃ vacanaṃ kaṇho ciraṃ tuṇhī hutvā tato anekappakāraṃ yācīyamāno – ‘‘tumhākaṃ raññā mādisassa isino khurappaṃ sannayhantena bhāriyaṃ kammaṃ kata’’ntiādīni ca vatvā pacchā abhāsi. Undriyissatīti bhijjissati, thusamuṭṭhi viya vippakiriyissatīti. Idaṃ so ‘‘janaṃ tāsessāmī’’ti musā bhaṇati. Sarasanthambhanamatteyeva hissa vijjāya ānubhāvo, na aññatra. Ito paresupi vacanesu eseva nayo.

    ಪಲ್ಲೋಮೋತಿ ಪನ್ನಲೋಮೋ। ಲೋಮಹಂಸನಮತ್ತಮ್ಪಿಸ್ಸ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಇದಂ ಕಿರ ಸೋ ‘‘ಸಚೇ ಮೇ ರಾಜಾ ತಂ ದಾರಿಕಂ ದಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಅವಚ। ಕುಮಾರೇ ಖುರಪ್ಪಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇಸೀತಿ ತೇನ ‘‘ಸರೋ ಓತರತೂ’’ತಿ ಮನ್ತೇ ಪರಿವತ್ತಿ, ತೇ ಕುಮಾರಸ್ಸ ನಾಭಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಪೇಸಿ। ಧೀತರಂ ಅದಾಸೀತಿ ಸೀಸಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಅದಾಸಂ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ಧೀತರಂ ಅದಾಸಿ, ಉಳಾರೇ ಚ ತಂ ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ। ಮಾ ಖೋ ತುಮ್ಹೇ ಮಾಣವಕಾತಿ ಇದಂ ಪನ ಭಗವಾ – ‘‘ಏಕೇನ ಪಕ್ಖೇನ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಸಕ್ಯಾನಂ ಞಾತಿ ಹೋತೀ’’ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಸಮಸ್ಸಾಸನತ್ಥಂ ಆಹ। ತತೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಘಟಸತೇನ ಅಭಿಸಿತ್ತೋ ವಿಯ ಪಸ್ಸದ್ಧದರಥೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತ್ವಾ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಂ ‘‘ತೋಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏಕೇನ ಪಕ್ಖೇನ ಞಾತಿಂ ಕರೋತಿ, ಖತ್ತಿಯೋ ಕಿರಾಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ।

    Pallomoti pannalomo. Lomahaṃsanamattampissa na bhavissati. Idaṃ kira so ‘‘sace me rājā taṃ dārikaṃ dassatī’’ti paṭiññaṃ kāretvā avaca. Kumāre khurappaṃ patiṭṭhapesīti tena ‘‘saro otaratū’’ti mante parivatti, te kumārassa nābhiyaṃ patiṭṭhapesi. Dhītaraṃ adāsīti sīsaṃ dhovitvā adāsaṃ bhujissaṃ katvā dhītaraṃ adāsi, uḷāre ca taṃ ṭhāne ṭhapesi. Mā kho tumhe māṇavakāti idaṃ pana bhagavā – ‘‘ekena pakkhena ambaṭṭho sakyānaṃ ñāti hotī’’ti pakāsento tassa samassāsanatthaṃ āha. Tato ambaṭṭho ghaṭasatena abhisitto viya passaddhadaratho hutvā samassāsetvā samaṇo gotamo maṃ ‘‘tosessāmī’’ti ekena pakkhena ñātiṃ karoti, khattiyo kirāhamasmī’’ti cintesi.

    ಖತ್ತಿಯಸೇಟ್ಠಭಾವವಣ್ಣನಾ

    Khattiyaseṭṭhabhāvavaṇṇanā

    ೨೭೫. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ – ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಖತ್ತಿಯೋಸ್ಮೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಂ ಕರೋತಿ, ಅತ್ತನೋ ಅಖತ್ತಿಯಭಾವಂ ನ ಜಾನಾತಿ, ಹನ್ದ ನಂ ಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಖತ್ತಿಯವಂಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಉತ್ತರಿದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ – ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸೂತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅನ್ತರೇ। ಆಸನಂ ವಾ ಉದಕಂ ವಾತಿ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ವಾ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ವಾ। ಸದ್ಧೇತಿ ಮತಕೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಭತ್ತೇ। ಥಾಲಿಪಾಕೇತಿ ಮಙ್ಗಲಾದಿಭತ್ತೇ। ಯಞ್ಞೇತಿ ಯಞ್ಞಭತ್ತೇ। ಪಾಹುನೇತಿ ಪಾಹುನಕಾನಂ ಕತಭತ್ತೇ ಪಣ್ಣಾಕಾರಭತ್ತೇ ವಾ। ಅಪಿ ನುಸ್ಸಾತಿ ಅಪಿ ನು ಅಸ್ಸ ಖತ್ತಿಯಪುತ್ತಸ್ಸ। ಆವಟಂ ವಾ ಅಸ್ಸ ಅನಾವಟಂ ವಾತಿ , ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಞ್ಞಾಸು ನಿವಾರಣಂ ಭವೇಯ್ಯ ವಾ ನೋ ವಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣದಾರಿಕಂ ಲಭೇಯ್ಯ ವಾ ನ ವಾ ಲಭೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನುಪಪನ್ನೋತಿ ಖತ್ತಿಯಭಾವಂ ಅಪತ್ತೋ, ಅಪರಿಸುದ್ಧೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    275. Atha kho bhagavā – ‘‘ayaṃ ambaṭṭho khattiyosmī’’ti saññaṃ karoti, attano akhattiyabhāvaṃ na jānāti, handa naṃ jānāpessāmīti khattiyavaṃsaṃ dassetuṃ uttaridesanaṃ vaḍḍhento – ‘‘taṃ kiṃ maññasi ambaṭṭhā’’tiādimāha. Tattha idhāti imasmiṃ loke. Brāhmaṇesūti brāhmaṇānaṃ antare. Āsanaṃ vā udakaṃ vāti aggāsanaṃ vā aggodakaṃ vā. Saddheti matake uddissa katabhatte. Thālipāketi maṅgalādibhatte. Yaññeti yaññabhatte. Pāhuneti pāhunakānaṃ katabhatte paṇṇākārabhatte vā. Api nussāti api nu assa khattiyaputtassa. Āvaṭaṃ vā assa anāvaṭaṃ vāti , brāhmaṇakaññāsu nivāraṇaṃ bhaveyya vā no vā, brāhmaṇadārikaṃ labheyya vā na vā labheyyāti attho. Anupapannoti khattiyabhāvaṃ apatto, aparisuddhoti attho.

    ೨೭೬. ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಇತ್ಥಿಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಇತ್ಥಿಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ। ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ಪಕರಣೇತಿ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ದೋಸೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಅಯುತ್ತೇ ಅಕತ್ತಬ್ಬಕರಣೇ। ಭಸ್ಸಪುಟೇನಾತಿ ಭಸ್ಮಪುಟೇನ, ಸೀಸೇ ಛಾರಿಕಂ ಓಕಿರಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    276.Itthiyāvā itthiṃ karitvāti itthiyā vā itthiṃ pariyesitvā. Kismiñcideva pakaraṇeti kismiñcideva dose brāhmaṇānaṃ ayutte akattabbakaraṇe. Bhassapuṭenāti bhasmapuṭena, sīse chārikaṃ okiritvāti attho.

    ೨೭೭. ಜನೇತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಜನಿತಸ್ಮಿಂ, ಪಜಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರಿನೋತಿ ಯೇ ಜನೇತಸ್ಮಿಂ ಗೋತ್ತಂ ಪಟಿಸರನ್ತಿ – ‘‘ಅಹಂ ಗೋತಮೋ, ಅಹಂ ಕಸ್ಸಪೋ’’ತಿ, ತೇಸು ಲೋಕೇ ಗೋತ್ತಪಟಿಸಾರೀಸು ಖತ್ತಿಯೋ ಸೇಟ್ಠೋ। ಅನುಮತಾ ಮಯಾತಿ ಮಮ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ದೇಸಿತಾ ಮಯಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ।

    277.Janetasminti janitasmiṃ, pajāyāti attho. Ye gottapaṭisārinoti ye janetasmiṃ gottaṃ paṭisaranti – ‘‘ahaṃ gotamo, ahaṃ kassapo’’ti, tesu loke gottapaṭisārīsu khattiyo seṭṭho. Anumatā mayāti mama sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā desitā mayā anuññātā.

    ಪಠಮಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Paṭhamabhāṇavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ವಿಜ್ಜಾಚರಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Vijjācaraṇakathāvaṇṇanā

    ೨೭೮. ಇಮಾಯ ಪನ ಗಾಥಾಯ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಇದಂ ಪದಂ ಸುತ್ವಾ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ವಿಜ್ಜಾ ನಾಮ ತಯೋ ವೇದಾ, ಚರಣಂ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ, ತಯಿದಂ ಅಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಅತ್ಥಿ, ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಚೇ ಸೇಟ್ಠೋ, ಮಯಮೇವ ಸೇಟ್ಠಾ’’ತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ – ‘‘ಕತಮಂ ಪನ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಚರಣಂ, ಕತಮಾ ಚ ಪನ ಸಾ ವಿಜ್ಜಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸಮಯೇ ಸಿದ್ಧಂ ಜಾತಿವಾದಾದಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅನುತ್ತರಂ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ – ‘‘ನ ಖೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಜಾತಿವಾದೋತಿ ಜಾತಿಂ ಆರಬ್ಭ ವಾದೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸೇವಿದಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಸುದ್ದಸ್ಸಾತಿಆದಿ ವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಜಾತಿವಾದವಿನಿಬದ್ಧಾತಿ ಜಾತಿವಾದೇ ವಿನಿಬದ್ಧಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।

    278. Imāya pana gāthāya vijjācaraṇasampannoti idaṃ padaṃ sutvā ambaṭṭho cintesi – ‘‘vijjā nāma tayo vedā, caraṇaṃ pañca sīlāni, tayidaṃ amhākaṃyeva atthi, vijjācaraṇasampanno ce seṭṭho, mayameva seṭṭhā’’ti niṭṭhaṃ gantvā vijjācaraṇaṃ pucchanto – ‘‘katamaṃ pana taṃ, bho gotama, caraṇaṃ, katamā ca pana sā vijjā’’ti āha. Athassa bhagavā taṃ brāhmaṇasamaye siddhaṃ jātivādādipaṭisaṃyuttaṃ vijjācaraṇaṃ paṭikkhipitvā anuttaraṃ vijjācaraṇaṃ dassetukāmo – ‘‘na kho ambaṭṭhā’’tiādimāha. Tattha jātivādoti jātiṃ ārabbha vādo, brāhmaṇassevidaṃ vaṭṭati, na suddassātiādi vacananti attho. Esa nayo sabbattha. Jātivādavinibaddhāti jātivāde vinibaddhā. Esa nayo sabbattha.

    ತತೋ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ – ‘‘ಯತ್ಥ ದಾನಿ ಮಯಂ ಲಗ್ಗಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಚಿನ್ತಯಿಮ್ಹ, ತತೋ ನೋ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಮಹಾವಾತೇ ಥುಸಂ ಧುನನ್ತೋ ವಿಯ ದೂರಮೇವ ಅವಕ್ಖಿಪಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಮಯಂ ನ ಲಗ್ಗಾಮ, ತತ್ಥ ನೋ ನಿಯೋಜೇಸಿ। ಅಯಂ ನೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪದಾ ಞಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪುನ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪದಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಸಮುದಾಗಮತೋ ಪಭುತಿ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ – ‘‘ಇಧ ಅಮ್ಬಟ್ಠ ತಥಾಗತೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

    Tato ambaṭṭho – ‘‘yattha dāni mayaṃ laggissāmāti cintayimha, tato no samaṇo gotamo mahāvāte thusaṃ dhunanto viya dūrameva avakkhipi. Yattha pana mayaṃ na laggāma, tattha no niyojesi. Ayaṃ no vijjācaraṇasampadā ñātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā puna vijjācaraṇasampadaṃ pucchi. Athassa bhagavā samudāgamato pabhuti vijjācaraṇaṃ dassetuṃ – ‘‘idha ambaṭṭha tathāgato’’tiādimāha.

    ೨೭೯. ಏತ್ಥ ಚ ಭಗವಾ ಚರಣಪರಿಯಾಪನ್ನಮ್ಪಿ ತಿವಿಧಂ ಸೀಲಂ ವಿಭಜನ್ತೋ ‘‘ಇದಮಸ್ಸ ಹೋತಿ ಚರಣಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಅನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ ‘‘ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಸೀಲಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಸೀಲವಸೇನೇವ ನಿಯ್ಯಾತೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತಸ್ಸಪಿ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಸೀಲಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಚರಣವಸೇನ ನಿಯ್ಯಾತಿಯಮಾನೇ ‘‘ಮಯಮ್ಪಿ ಚರಣಸಮ್ಪನ್ನಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಲಗ್ಗೇಯ್ಯ। ಯಂ ಪನ ತೇನ ಸುಪಿನೇಪಿ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸೇವ ವಸೇನ ನಿಯ್ಯಾತೇನ್ತೋ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಚರಣಸ್ಮಿಂ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ಇದಮ್ಪಿಸ್ಸ ಹೋತಿ ಚರಣಸ್ಮಿನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ತಾವತಾ ಅಟ್ಠಪಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಚರಣನ್ತಿ ನಿಯ್ಯಾತಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಞಾಣತೋ ಪನ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಟ್ಠವಿಧಾಪಿ ಪಞ್ಞಾ ವಿಜ್ಜಾತಿ ನಿಯ್ಯಾತಿತಾ।

    279. Ettha ca bhagavā caraṇapariyāpannampi tividhaṃ sīlaṃ vibhajanto ‘‘idamassa hoti caraṇasmi’’nti aniyyātetvā ‘‘idampissa hoti sīlasmi’’nti sīlavaseneva niyyātesi. Kasmā? Tassapi hi kiñci kiñci sīlaṃ atthi, tasmā caraṇavasena niyyātiyamāne ‘‘mayampi caraṇasampannā’’ti tattha tattheva laggeyya. Yaṃ pana tena supinepi na diṭṭhapubbaṃ, tasseva vasena niyyātento paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Idampissa hoti caraṇasmiṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, idampissa hoti caraṇasmintiādimāha. Ettāvatā aṭṭhapi samāpattiyo caraṇanti niyyātitā honti, vipassanā ñāṇato pana paṭṭhāya aṭṭhavidhāpi paññā vijjāti niyyātitā.

    ಚತುಅಪಾಯಮುಖಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Catuapāyamukhakathāvaṇṇanā

    ೨೮೦. ಅಪಾಯಮುಖಾನೀತಿ ವಿನಾಸಮುಖಾನಿ। ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣಮಾನೋತಿ ಅಸಮ್ಪಾಪುಣನ್ತೋ, ಅವಿಸಹಮಾನೋ ವಾ। ಖಾರಿವಿಧಮಾದಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಖಾರೀತಿ ಅರಣೀ ಕಮಣ್ಡಲು ಸುಜಾದಯೋ ತಾಪಸಪರಿಕ್ಖಾರಾ। ವಿಧೋತಿ ಕಾಜೋ। ತಸ್ಮಾ ಖಾರಿಭರಿತಂ ಕಾಜಮಾದಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇ ಪನ ಖಾರಿವಿವಿಧನ್ತಿ ಪಠನ್ತಿ, ತೇ ‘‘ಖಾರೀತಿ ಕಾಜಸ್ಸ ನಾಮಂ, ವಿವಿಧನ್ತಿ ಬಹುಕಮಣ್ಡಲುಆದಿಪರಿಕ್ಖಾರ’’ನ್ತಿ ವಣ್ಣಯನ್ತಿ। ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನೋತಿ ಪತಿತಫಲಭೋಜನೋ। ಪರಿಚಾರಕೋತಿ ಕಪ್ಪಿಯಕರಣಪತ್ತಪಟಿಗ್ಗಹಣಪಾದಧೋವನಾದಿವತ್ತಕರಣವಸೇನ ಪರಿಚಾರಕೋ। ಕಾಮಞ್ಚ ಗುಣಾಧಿಕೋಪಿ ಖೀಣಾಸವಸಾಮಣೇರೋ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖುನೋ ವುತ್ತನಯೇನ ಪರಿಚಾರಕೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ಪನ ನ ತಾದಿಸೋ ಗುಣವಸೇನಪಿ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರಣವಸೇನಪಿ ಲಾಮಕೋಯೇವ।

    280.Apāyamukhānīti vināsamukhāni. Anabhisambhuṇamānoti asampāpuṇanto, avisahamāno vā. Khārividhamādāyāti ettha khārīti araṇī kamaṇḍalu sujādayo tāpasaparikkhārā. Vidhoti kājo. Tasmā khāribharitaṃ kājamādāyāti attho. Ye pana khārivividhanti paṭhanti, te ‘‘khārīti kājassa nāmaṃ, vividhanti bahukamaṇḍaluādiparikkhāra’’nti vaṇṇayanti. Pavattaphalabhojanoti patitaphalabhojano. Paricārakoti kappiyakaraṇapattapaṭiggahaṇapādadhovanādivattakaraṇavasena paricārako. Kāmañca guṇādhikopi khīṇāsavasāmaṇero puthujjanabhikkhuno vuttanayena paricārako hoti, ayaṃ pana na tādiso guṇavasenapi veyyāvaccakaraṇavasenapi lāmakoyeva.

    ಕಸ್ಮಾ ಪನ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಸಾಸನಸ್ಸ ವಿನಾಸಮುಖನ್ತಿ ವುತ್ತಾತಿ? ಯಸ್ಮಾ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಸಾಸನಂ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾವಸೇನ ಓಸಕ್ಕಿಸ್ಸತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಪೂರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಂ ಲಜ್ಜಿನೋ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಾ – ‘‘ನತ್ಥಿ ತಯಾ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪೋಸಥೋ ವಾ ಪವಾರಣಾ ವಾ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ವಾ’’ತಿ ಜಿಗುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪರಿವಜ್ಜೇನ್ತಿ। ಸೋ ‘‘ದುಕ್ಕರಂ ಖುರಧಾರೂಪಮಂ ಸಾಸನೇ ಪಟಿಪತ್ತಿಪೂರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಪನ ಸುಕರಾ ಚೇವ ಬಹುಜನಸಮ್ಮತಾ ಚಾ’’ತಿ ವಿಬ್ಭಮಿತ್ವಾ ತಾಪಸೋ ಹೋತಿ। ಅಞ್ಞೇ ತಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಕಿಂ ತಯಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಸೋ – ‘‘ಭಾರಿಯಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನೇ ಕಮ್ಮಂ, ಇಧ ಪನ ಸಛನ್ದಚಾರಿನೋ ಮಯ’’ನ್ತಿ ವದತಿ। ಸೋಪಿ, ಯದಿ ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಪಬ್ಬಜಾಮೀತಿ ತಸ್ಸ ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತೋ ತಾಪಸೋ ಹೋತಿ। ಏವಮಞ್ಞೇಪಿ ಅಞ್ಞೇಪೀತಿ ಕಮೇನ ತಾಪಸಾವ ಬಹುಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಉಪ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಸಾಸನಂ ಓಸಕ್ಕಿತಂ ನಾಮ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಲೋಕೇ ಏವರೂಪೋ ಬುದ್ಧೋ ನಾಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ತಸ್ಸ ಈದಿಸಂ ನಾಮ ಸಾಸನಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಸುತಮತ್ತಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಗವಾ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಸಾಸನಸ್ಸ ವಿನಾಸಮುಖನ್ತಿ ಆಹ।

    Kasmā pana tāpasapabbajjā sāsanassa vināsamukhanti vuttāti? Yasmā gacchantaṃ gacchantaṃ sāsanaṃ tāpasapabbajjāvasena osakkissati. Imasmiñhi sāsane pabbajitvā tisso sikkhā pūretuṃ asakkontaṃ lajjino sikkhākāmā – ‘‘natthi tayā saddhiṃ uposatho vā pavāraṇā vā saṅghakammaṃ vā’’ti jigucchitvā parivajjenti. So ‘‘dukkaraṃ khuradhārūpamaṃ sāsane paṭipattipūraṇaṃ dukkhaṃ, tāpasapabbajjā pana sukarā ceva bahujanasammatā cā’’ti vibbhamitvā tāpaso hoti. Aññe taṃ disvā – ‘‘kiṃ tayā kata’’nti pucchanti. So – ‘‘bhāriyaṃ tumhākaṃ sāsane kammaṃ, idha pana sachandacārino maya’’nti vadati. Sopi, yadi evaṃ ahampi ettheva pabbajāmīti tassa anusikkhanto tāpaso hoti. Evamaññepi aññepīti kamena tāpasāva bahukā honti. Tesaṃ uppannakāle sāsanaṃ osakkitaṃ nāma bhavissati. Loke evarūpo buddho nāma uppajji, tassa īdisaṃ nāma sāsanaṃ ahosīti sutamattameva bhavissati. Idaṃ sandhāya bhagavā tāpasapabbajjaṃ sāsanassa vināsamukhanti āha.

    ಕುದಾಲಪಿಟಕನ್ತಿ ಕನ್ದಮೂಲಫಲಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಕುದಾಲಞ್ಚೇವ ಪಿಟಕಞ್ಚ। ಗಾಮಸಾಮನ್ತಂ ವಾತಿ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪದಾದೀನಿ ಅನಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತೋ, ಕಸಿಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ಚ ಜೀವಿತಂ ನಿಪ್ಫಾದೇತುಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಬಹುಜನಕುಹಾಪನತ್ಥಂ ಗಾಮಸಾಮನ್ತೇ ವಾ ನಿಗಮಸಾಮನ್ತೇ ವಾ ಅಗ್ಗಿಸಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಸಪ್ಪಿತೇಲದಧಿಮಧುಫಾಣಿತತಿಲತಣ್ಡುಲಾದೀಹಿ ಚೇವ ನಾನಾದಾರೂಹಿ ಚ ಹೋಮಕರಣವಸೇನ ಅಗ್ಗಿಂ ಪರಿಚರನ್ತೋ ಅಚ್ಛತಿ।

    Kudālapiṭakanti kandamūlaphalaggahaṇatthaṃ kudālañceva piṭakañca. Gāmasāmantaṃ vāti vijjācaraṇasampadādīni anabhisambhuṇanto, kasikammādīhi ca jīvitaṃ nipphādetuṃ dukkhanti maññamāno bahujanakuhāpanatthaṃ gāmasāmante vā nigamasāmante vā aggisālaṃ katvā sappiteladadhimadhuphāṇitatilataṇḍulādīhi ceva nānādārūhi ca homakaraṇavasena aggiṃ paricaranto acchati.

    ಚತುದ್ವಾರಂ ಅಗಾರಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಚತುಮುಖಂ ಪಾನಾಗಾರಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ಮಣ್ಡಪಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಾನೀಯಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಆಗತಾಗತೇ ಪಾನೀಯೇನ ಆಪುಚ್ಛತಿ। ಯಮ್ಪಿಸ್ಸ ಅದ್ಧಿಕಾ ಕಿಲನ್ತಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಪರಿತುಟ್ಠಾ ಭತ್ತಪುಟಂ ವಾ ತಣ್ಡುಲಾದೀನಿ ವಾ ದೇನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಮ್ಬಿಲಯಾಗುಆದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಬಹುತರಂ ಆಮಿಸಗಹಣತ್ಥಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅನ್ನಂ ದೇತಿ, ಕೇಸಞ್ಚಿ ಭತ್ತಪಚನಭಾಜನಾದೀನಿ। ತೇಹಿಪಿ ದಿನ್ನಂ ಆಮಿಸಂ ವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾದೀನಿ ವಾ ಗಣ್ಹತಿ, ತಾನಿ ವಡ್ಢಿಯಾ ಪಯೋಜೇತಿ। ಏವಂ ವಡ್ಢಮಾನವಿಭವೋ ಗೋಮಹಿಂಸದಾಸೀದಾಸಪರಿಗ್ಗಹಂ ಕರೋತಿ, ಮಹನ್ತಂ ಕುಟುಮ್ಬಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ। ಇಮಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಚತುದ್ವಾರಂ ಅಗಾರಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅಚ್ಛತೀ’’ತಿ। ‘‘ತಮಹಂ ಯಥಾಸತ್ತಿ ಯಥಾಬಲಂ ಪಟಿಪೂಜೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪನಸ್ಸ ಪಟಿಪತ್ತಿಮುಖಂ। ಇಮಿನಾ ಹಿ ಮುಖೇನ ಸೋ ಏವಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಭಗವತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತಿ।

    Catudvāraṃ agāraṃ karitvāti catumukhaṃ pānāgāraṃ katvā tassa dvāre maṇḍapaṃ katvā tattha pānīyaṃ upaṭṭhapetvā āgatāgate pānīyena āpucchati. Yampissa addhikā kilantā pānīyaṃ pivitvā parituṭṭhā bhattapuṭaṃ vā taṇḍulādīni vā denti, taṃ sabbaṃ gahetvā ambilayāguādīni katvā bahutaraṃ āmisagahaṇatthaṃ kesañci annaṃ deti, kesañci bhattapacanabhājanādīni. Tehipi dinnaṃ āmisaṃ vā pubbaṇṇādīni vā gaṇhati, tāni vaḍḍhiyā payojeti. Evaṃ vaḍḍhamānavibhavo gomahiṃsadāsīdāsapariggahaṃ karoti, mahantaṃ kuṭumbaṃ saṇṭhapeti. Imaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – ‘‘catudvāraṃ agāraṃ karitvā acchatī’’ti. ‘‘Tamahaṃ yathāsatti yathābalaṃ paṭipūjessāmī’’ti idaṃ panassa paṭipattimukhaṃ. Iminā hi mukhena so evaṃ paṭipajjatīti. Ettāvatā ca bhagavatā sabbāpi tāpasapabbajjā niddiṭṭhā honti.

    ಕಥಂ? ಅಟ್ಠವಿಧಾ ಹಿ ತಾಪಸಾ – ಸಪುತ್ತಭರಿಯಾ, ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾ, ಅನಗ್ಗಿಪಕ್ಕಿಕಾ, ಅಸಾಮಪಾಕಾ, ಅಸ್ಮಮುಟ್ಠಿಕಾ, ದನ್ತವಕ್ಕಲಿಕಾ, ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನಾ, ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಿಕಾತಿ। ತತ್ಥ ಯೇ ಕೇಣಿಯಜಟಿಲೋ ವಿಯ ಕುಟುಮ್ಬಂ ಸಣ್ಠಪೇತ್ವಾ ವಸನ್ತಿ, ತೇ ಸಪುತ್ತಭರಿಯಾ ನಾಮ।

    Kathaṃ? Aṭṭhavidhā hi tāpasā – saputtabhariyā, uñchācariyā, anaggipakkikā, asāmapākā, asmamuṭṭhikā, dantavakkalikā, pavattaphalabhojanā, paṇḍupalāsikāti. Tattha ye keṇiyajaṭilo viya kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā vasanti, te saputtabhariyā nāma.

    ಯೇ ಪನ ‘‘ಸಪುತ್ತದಾರಭಾವೋ ನಾಮ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಅಯುತ್ತೋ’’ತಿ ಲಾಯನಮದ್ದನಟ್ಠಾನೇಸು ವೀಹಿಮುಗ್ಗಮಾಸತಿಲಾದೀನಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪಚಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾ ನಾಮ।

    Ye pana ‘‘saputtadārabhāvo nāma pabbajitassa ayutto’’ti lāyanamaddanaṭṭhānesu vīhimuggamāsatilādīni saṅkaḍḍhitvā pacitvā paribhuñjanti, te uñchācariyā nāma.

    ಯೇ ‘‘ಖಲೇನ ಖಲಂ ವಿಚರಿತ್ವಾ ವೀಹಿಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನಂ ನಾಮ ಅಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಗಾಮನಿಗಮೇಸು ತಣ್ಡುಲಭಿಕ್ಖಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಚಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಅನಗ್ಗಿಪಕ್ಕಿಕಾ ನಾಮ।

    Ye ‘‘khalena khalaṃ vicaritvā vīhiṃ āharitvā koṭṭetvā paribhuñjanaṃ nāma ayutta’’nti gāmanigamesu taṇḍulabhikkhaṃ gahetvā pacitvā paribhuñjanti, te anaggipakkikā nāma.

    ಯೇ ಪನ ‘‘ಕಿಂ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ಸಾಮಪಾಕೇನಾ’’ತಿ ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಭಿಕ್ಖಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಿ , ತೇ ಅಸಾಮಪಾಕಾ ನಾಮ।

    Ye pana ‘‘kiṃ pabbajitassa sāmapākenā’’ti gāmaṃ pavisitvā pakkabhikkhameva gaṇhanti , te asāmapākā nāma.

    ಯೇ ‘‘ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖಾಪರಿಯೇಟ್ಠಿ ನಾಮ ದುಕ್ಖಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಮುಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇನ ಅಮ್ಬಾಟಕಾದೀನಂ ರುಕ್ಖಾನಂ ತಚಂ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ, ತೇ ಅಸ್ಮಮುಟ್ಠಿಕಾ ನಾಮ।

    Ye ‘‘divase divase bhikkhāpariyeṭṭhi nāma dukkhā pabbajitassā’’ti muṭṭhipāsāṇena ambāṭakādīnaṃ rukkhānaṃ tacaṃ koṭṭetvā khādanti, te asmamuṭṭhikā nāma.

    ಯೇ ಪನ ‘‘ಪಾಸಾಣೇನ ತಚಂ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಿಚರಣಂ ನಾಮ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ದನ್ತೇಹೇವ ಉಬ್ಬಾಟೇತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ, ತೇ ದನ್ತವಕ್ಕಲಿಕಾ ನಾಮ।

    Ye pana ‘‘pāsāṇena tacaṃ koṭṭetvā vicaraṇaṃ nāma dukkha’’nti danteheva ubbāṭetvā khādanti, te dantavakkalikā nāma.

    ಯೇ ‘‘ದನ್ತೇಹಿ ಉಬ್ಬಾಟೇತ್ವಾ ಖಾದನಂ ನಾಮ ದುಕ್ಖಂ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಲೇಡ್ಡುದಣ್ಡಾದೀಹಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪತಿತಾನಿ ಫಲಾನಿ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಿ, ತೇ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನಾ ನಾಮ।

    Ye ‘‘dantehi ubbāṭetvā khādanaṃ nāma dukkhaṃ pabbajitassā’’ti leḍḍudaṇḍādīhi paharitvā patitāni phalāni paribhuñjanti, te pavattaphalabhojanā nāma.

    ಯೇ ಪನ ‘‘ಲೇಡ್ಡುದಣ್ಡಾದೀಹಿ ಪಾತೇತ್ವಾ ಪರಿಭೋಗೋ ನಾಮ ಅಸಾರುಪ್ಪೋ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಸಯಂ ಪತಿತಾನೇವ ಪುಪ್ಫಫಲಪಣ್ಡುಪಲಾಸಾದೀನಿ ಖಾದನ್ತಾ ಯಾಪೇನ್ತಿ, ತೇ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಿಕಾ ನಾಮ।

    Ye pana ‘‘leḍḍudaṇḍādīhi pātetvā paribhogo nāma asāruppo pabbajitassā’’ti sayaṃ patitāneva pupphaphalapaṇḍupalāsādīni khādantā yāpenti, te paṇḍupalāsikā nāma.

    ತೇ ತಿವಿಧಾ – ಉಕ್ಕಟ್ಠಮಜ್ಝಿಮಮುದುಕವಸೇನ। ತತ್ಥ ಯೇ ನಿಸಿನ್ನಟ್ಠಾನತೋ ಅನುಟ್ಠಾಯ ಹತ್ಥೇನ ಪಾಪುಣನಟ್ಠಾನೇವ ಪತಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ, ತೇ ಉಕ್ಕಟ್ಠಾ। ಯೇ ಏಕರುಕ್ಖತೋ ಅಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇ ಮಜ್ಝಿಮಾ। ಯೇ ತಂ ತಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಖಾದನ್ತಿ, ತೇ ಮುದುಕಾ।

    Te tividhā – ukkaṭṭhamajjhimamudukavasena. Tattha ye nisinnaṭṭhānato anuṭṭhāya hatthena pāpuṇanaṭṭhāneva patitaṃ gahetvā khādanti, te ukkaṭṭhā. Ye ekarukkhato aññaṃ rukkhaṃ na gacchanti, te majjhimā. Ye taṃ taṃ rukkhamūlaṃ gantvā pariyesitvā khādanti, te mudukā.

    ಇಮಾ ಪನ ಅಟ್ಠಪಿ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಇಮಾಹಿ ಚತೂಹಿಯೇವ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕಥಂ? ಏತಾಸು ಹಿ ಸಪುತ್ತಭರಿಯಾ ಚ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾ ಚ ಅಗಾರಂ ಭಜನ್ತಿ। ಅನಗ್ಗಿಪಕ್ಕಿಕಾ ಚ ಅಸಾಮಪಾಕಾ ಚ ಅಗ್ಯಾಗಾರಂ ಭಜನ್ತಿ। ಅಸ್ಮಮುಟ್ಠಿಕಾ ಚ ದನ್ತವಕ್ಕಲಿಕಾ ಚ ಕನ್ದಮೂಲಫಲಭೋಜನಂ ಭಜನ್ತಿ। ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನಾ ಚ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಿಕಾ ಚ ಪವತ್ತಫಲಭೋಜನಂ ಭಜನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏತ್ತಾವತಾ ಚ ಭಗವತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ತಾಪಸಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ।

    Imā pana aṭṭhapi tāpasapabbajjā imāhi catūhiyeva saṅgahaṃ gacchanti. Kathaṃ? Etāsu hi saputtabhariyā ca uñchācariyā ca agāraṃ bhajanti. Anaggipakkikā ca asāmapākā ca agyāgāraṃ bhajanti. Asmamuṭṭhikā ca dantavakkalikā ca kandamūlaphalabhojanaṃ bhajanti. Pavattaphalabhojanā ca paṇḍupalāsikā ca pavattaphalabhojanaṃ bhajanti. Tena vuttaṃ – ‘‘ettāvatā ca bhagavatā sabbāpi tāpasapabbajjā niddiṭṭhā hontī’’ti.

    ೨೮೧-೨೮೨. ಇದಾನಿ ಭಗವಾ ಸಾಚರಿಯಕಸ್ಸ ಅಮ್ಬಟ್ಠಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪದಾಯ ಅಪಾಯಮುಖಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪತ್ತಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ ಅಮ್ಬಟ್ಠಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಅತ್ತನಾ ಆಪಾಯಿಕೋಪಿ ಅಪರಿಪೂರಮಾನೋತಿ ಅತ್ತನಾ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪದಾಯ ಆಪಾಯಿಕೇನಾಪಿ ಅಪರಿಪೂರಮಾನೇನ।

    281-282. Idāni bhagavā sācariyakassa ambaṭṭhassa vijjācaraṇasampadāya apāyamukhampi appattabhāvaṃ dassetuṃ taṃ kiṃ maññasi ambaṭṭhātiādimāha. Taṃ uttānatthameva. Attanā āpāyikopi aparipūramānoti attanā vijjācaraṇasampadāya āpāyikenāpi aparipūramānena.

    ಪುಬ್ಬಕಇಸಿಭಾವಾನುಯೋಗವಣ್ಣನಾ

    Pubbakaisibhāvānuyogavaṇṇanā

    ೨೮೩. ದತ್ತಿಕನ್ತಿ ದಿನ್ನಕಂ। ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಮ್ಪಿ ನ ದದಾತೀತಿ ಕಸ್ಮಾ ನ ದದಾತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಸಮ್ಮುಖಾ ಆವಟ್ಟನಿಂ ನಾಮ ವಿಜ್ಜಂ ಜಾನಾತಿ। ಯದಾ ರಾಜಾ ಮಹಾರಹೇನ ಅಲಙ್ಕಾರೇನ ಅಲಙ್ಕತೋ ಹೋತಿ, ತದಾ ರಞ್ಞೋ ಸಮೀಪೇ ಠತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅಲಙ್ಕಾರಸ್ಸ ನಾಮಂ ಗಣ್ಹತಿ। ತಸ್ಸ ರಾಜಾ ನಾಮೇ ಗಹಿತೇ ನ ದೇಮೀತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ದತ್ವಾ ಪುನ ಛಣದಿವಸೇ ಅಲಙ್ಕಾರಂ ಆಹರಥಾತಿ ವತ್ವಾ, ನತ್ಥಿ, ದೇವ, ತುಮ್ಹೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ದಿನ್ನೋತಿ ವುತ್ತೋ, ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಮೇ ದಿನ್ನೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತೇ ಅಮಚ್ಚಾ ‘ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಮ್ಮುಖಾ ಆವಟ್ಟನಿಮಾಯಂ ಜಾನಾತಿ। ತಾಯ ತುಮ್ಹೇ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತೀ’ತಿ ಆಹಂಸು। ಅಪರೇ ರಞ್ಞಾ ಸಹ ತಸ್ಸ ಅತಿಸಹಾಯಭಾವಂ ಅಸಹನ್ತಾ ಆಹಂಸು – ‘‘ದೇವ, ಏತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಸಙ್ಖಫಲಿತಕುಟ್ಠಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ತುಮ್ಹೇ ಏತಂ ದಿಸ್ವಾವ ಆಲಿಙ್ಗಥ ಪರಾಮಸಥ, ಇದಞ್ಚ ಕುಟ್ಠಂ ನಾಮ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗವಸೇನ ಅನುಗಚ್ಛತಿ, ಮಾ ಏವಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಸ್ಸ ರಾಜಾ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಂ ನ ದೇತಿ।

    283.Dattikanti dinnakaṃ. Sammukhībhāvampi na dadātīti kasmā na dadāti? So kira sammukhā āvaṭṭaniṃ nāma vijjaṃ jānāti. Yadā rājā mahārahena alaṅkārena alaṅkato hoti, tadā rañño samīpe ṭhatvā tassa alaṅkārassa nāmaṃ gaṇhati. Tassa rājā nāme gahite na demīti vattuṃ na sakkoti. Datvā puna chaṇadivase alaṅkāraṃ āharathāti vatvā, natthi, deva, tumhehi brāhmaṇassa dinnoti vutto, ‘‘kasmā me dinno’’ti pucchi. Te amaccā ‘so brāhmaṇo sammukhā āvaṭṭanimāyaṃ jānāti. Tāya tumhe āvaṭṭetvā gahetvā gacchatī’ti āhaṃsu. Apare raññā saha tassa atisahāyabhāvaṃ asahantā āhaṃsu – ‘‘deva, etassa brāhmaṇassa sarīre saṅkhaphalitakuṭṭhaṃ nāma atthi. Tumhe etaṃ disvāva āliṅgatha parāmasatha, idañca kuṭṭhaṃ nāma kāyasaṃsaggavasena anugacchati, mā evaṃ karothā’’ti. Tato paṭṭhāya tassa rājā sammukhībhāvaṃ na deti.

    ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಖತ್ತವಿಜ್ಜಾಯ ಕುಸಲೋ, ತೇನ ಸಹ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ಕತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾಣಿಪಾಕಾರಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ಬಹಿ ಠಿತೇನ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಿರೋ ದುಸ್ಸನ್ತೇನ ಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ತಿರೋದುಸ್ಸನ್ತೇನಾತಿ ತಿರೋದುಸ್ಸೇನ। ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಧಮ್ಮಿಕನ್ತಿ ಅನವಜ್ಜಂ। ಪಯಾತನ್ತಿ ಅಭಿಹರಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ। ಕಥಂ ತಸ್ಸ ರಾಜಾತಿ ಯಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಈದಿಸಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ಕಥಂ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಸೋ ರಾಜಾ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಮ್ಪಿ ನ ದದೇಯ್ಯ। ಅಯಂ ಪನ ಅದಿನ್ನಕಂ ಮಾಯಾಯ ಗಣ್ಹತಿ, ತೇನಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಂ ರಾಜಾ ನ ದೇತೀತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಇದಂ ಪನ ಕಾರಣಂ ಠಪೇತ್ವಾ ರಾಜಾನಞ್ಚೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಞ್ಚ ನ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಜಾನಾತಿ। ತದೇತಂ ಏವಂ ರಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಅದ್ಧಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋತಿ ನಿಟ್ಠಂ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಭಗವಾ ಪಕಾಸೇಸಿ।

    Yasmā pana so brāhmaṇo paṇḍito khattavijjāya kusalo, tena saha mantetvā katakammaṃ nāma na virujjhati, tasmā sāṇipākārassa anto ṭhatvā bahi ṭhitena tena saddhiṃ manteti. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tiro dussantena mantetī’’ti. Tattha tirodussantenāti tirodussena. Ayameva vā pāṭho. Dhammikanti anavajjaṃ. Payātanti abhiharitvā dinnaṃ. Kathaṃ tassa rājāti yassa rañño brāhmaṇo īdisaṃ bhikkhaṃ paṭiggaṇheyya, kathaṃ tassa brāhmaṇassa so rājā sammukhībhāvampi na dadeyya. Ayaṃ pana adinnakaṃ māyāya gaṇhati, tenassa sammukhībhāvaṃ rājā na detīti niṭṭhamettha gantabbanti ayamettha adhippāyo. ‘‘Idaṃ pana kāraṇaṃ ṭhapetvā rājānañceva brāhmaṇañca na añño koci jānāti. Tadetaṃ evaṃ rahassampi paṭicchannampi addhā sabbaññū samaṇo gotamoti niṭṭhaṃ gamissatī’’ti bhagavā pakāsesi.

    ೨೮೪. ಇದಾನಿ ಅಯಞ್ಚ ಅಮ್ಬಟ್ಠೋ, ಆಚರಿಯೋ ಚಸ್ಸ ಮನ್ತೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅತಿಮಾನಿನೋ। ತೇನ ತೇಸಂ ಮನ್ತನಿಸ್ಸಿತಮಾನನಿಮ್ಮದನತ್ಥಂ ಉತ್ತರಿ ದೇಸನಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೋ ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಅಮ್ಬಟ್ಠ, ಇಧ ರಾಜಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ರಥೂಪತ್ಥರೇತಿ ರಥಮ್ಹಿ ರಞ್ಞೋ ಠಾನತ್ಥಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸಜ್ಜಿತಪದೇಸೇ। ಉಗ್ಗೇಹಿ ವಾತಿ ಉಗ್ಗತುಗ್ಗತೇಹಿ ವಾ ಅಮಚ್ಚೇಹಿ। ರಾಜಞ್ಞೇಹೀತಿ ಅನಭಿಸಿತ್ತಕುಮಾರೇಹಿ। ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಮನ್ತನನ್ತಿ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ತಳಾಕಂ ವಾ ಮಾತಿಕಂ ವಾ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ನಗರಂ ವಾ ನಿವೇಸೇತುನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ಪಾಕಟಮನ್ತನಂ। ತದೇವ ಮನ್ತನನ್ತಿ ಯಂ ರಞ್ಞಾ ಮನ್ತಿತಂ ತದೇವ। ತಾದಿಸೇಹಿಯೇವ ಸೀಸುಕ್ಖೇಪಭಮುಕ್ಖೇಪಾದೀಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಮನ್ತೇಯ್ಯ। ರಾಜಭಣಿತನ್ತಿ ಯಥಾ ರಞ್ಞಾ ಭಣಿತಂ, ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧನಸಮತ್ಥಂ। ಸೋಪಿ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧನಸಮತ್ಥಮೇವ ಭಣಿತಂ ಭಣತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    284. Idāni ayañca ambaṭṭho, ācariyo cassa mante nissāya atimānino. Tena tesaṃ mantanissitamānanimmadanatthaṃ uttari desanaṃ vaḍḍhento taṃ kiṃ maññasi, ambaṭṭha, idha rājātiādimāha. Tattha rathūpatthareti rathamhi rañño ṭhānatthaṃ attharitvā sajjitapadese. Uggehi vāti uggatuggatehi vā amaccehi. Rājaññehīti anabhisittakumārehi. Kiñcideva mantananti asukasmiṃ dese taḷākaṃ vā mātikaṃ vā kātuṃ vaṭṭati, asukasmiṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā nagaraṃ vā nivesetunti evarūpaṃ pākaṭamantanaṃ. Tadeva mantananti yaṃ raññā mantitaṃ tadeva. Tādisehiyeva sīsukkhepabhamukkhepādīhi ākārehi manteyya. Rājabhaṇitanti yathā raññā bhaṇitaṃ, tassatthassa sādhanasamatthaṃ. Sopi tassatthassa sādhanasamatthameva bhaṇitaṃ bhaṇatīti attho.

    ೨೮೫. ಪವತ್ತಾರೋತಿ ಪವತ್ತಯಿತಾರೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಯೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ। ಮನ್ತಪದನ್ತಿ ವೇದಸಙ್ಖಾತಂ ಮನ್ತಮೇವ । ಗೀತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಾದೀಹಿ ದಸಹಿ ಪೋರಾಣಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಸರಸಮ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ। ಪವುತ್ತನ್ತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವುತ್ತಂ, ವಾಚಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಿಹಿತನ್ತಿ ಸಮುಪಬ್ಯೂಳ್ಹಂ ರಾಸಿಕತಂ, ಪಿಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತದನುಗಾಯನ್ತೀತಿ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತಂ ತೇಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಗೀತಂ ಅನುಗಾಯನ್ತಿ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ತದನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತಂ ಅನುಭಾಸನ್ತಿ, ಇದಂ ಪುರಿಮಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಭಾಸಿತಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತಂ ಅನುಸಜ್ಝಾಯನ್ತಿ। ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತೀತಿ ತೇಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾಚಿತಂ ಅನುವಾಚೇನ್ತಿ।

    285.Pavattāroti pavattayitāro. Yesanti yesaṃ santakaṃ. Mantapadanti vedasaṅkhātaṃ mantameva . Gītanti aṭṭhakādīhi dasahi porāṇakabrāhmaṇehi sarasampattivasena sajjhāyitaṃ. Pavuttanti aññesaṃ vuttaṃ, vācitanti attho. Samihitanti samupabyūḷhaṃ rāsikataṃ, piṇḍaṃ katvā ṭhapitanti attho. Tadanugāyantīti etarahi brāhmaṇā taṃ tehi pubbe gītaṃ anugāyanti anusajjhāyanti. Tadanubhāsantīti taṃ anubhāsanti, idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Bhāsitamanubhāsantīti tehi bhāsitaṃ sajjhāyitaṃ anusajjhāyanti. Vācitamanuvācentīti tehi aññesaṃ vācitaṃ anuvācenti.

    ಸೇಯ್ಯಥಿದನ್ತಿ ತೇ ಕತಮೇಹಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಟ್ಠಕೋತಿಆದೀನಿ ತೇಸಂ ನಾಮಾನಿ। ತೇ ಕಿರ ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಪರೂಪಘಾತಂ ಅಕತ್ವಾ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾವಚನೇನ ಸಹ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇ ಗನ್ಥಿಂಸು। ಅಪರಾಪರೇ ಪನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಯೋ ವೇದೇ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧವಚನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿರುದ್ಧೇ ಅಕಂಸು। ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಯೇನ ತ್ವಂ ಇಸಿ ಭವೇಯ್ಯಾಸಿ, ಏತಂ ಕಾರಣಂ ನ ವಿಜ್ಜತಿ। ಇಧ ಭಗವಾ ಯಸ್ಮಾ – ‘‘ಏಸ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋಪಿ, ಅತ್ತನೋ ಅವತ್ಥರಣಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಪಟಿವಚನಂ ನ ದಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಅಗಹೇತ್ವಾವ ತಂ ಇಸಿಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ।

    Seyyathidanti te katamehi attho. Aṭṭhakotiādīni tesaṃ nāmāni. Te kira dibbena cakkhunā oloketvā parūpaghātaṃ akatvā kassapasammāsambuddhassa bhagavato pāvacanena saha saṃsanditvā mante ganthiṃsu. Aparāpare pana brāhmaṇā pāṇātipātādīni pakkhipitvā tayo vede bhinditvā buddhavacanena saddhiṃ viruddhe akaṃsu. Netaṃṭhānaṃ vijjatīti yena tvaṃ isi bhaveyyāsi, etaṃ kāraṇaṃ na vijjati. Idha bhagavā yasmā – ‘‘esa pucchiyamānopi, attano avattharaṇabhāvaṃ ñatvā paṭivacanaṃ na dassatī’’ti jānāti, tasmā paṭiññaṃ agahetvāva taṃ isibhāvaṃ paṭikkhipi.

    ೨೮೬. ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇ ಪೋರಾಣಾ ದಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಿರಾಮಗನ್ಧಾ ಅನಿತ್ಥಿಗನ್ಧಾ ರಜೋಜಲ್ಲಧರಾ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿನೋ ಅರಞ್ಞಾಯತನೇ ಪಬ್ಬತಪಾದೇಸು ವನಮೂಲಫಲಾಹಾರಾ ವಸಿಂಸು। ಯದಾ ಕತ್ಥಚಿ ಗನ್ತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ಇದ್ಧಿಯಾ ಆಕಾಸೇನೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಯಾನೇನ ಕಿಚ್ಚಂ। ಸಬ್ಬದಿಸಾಸು ಚ ನೇಸಂ ಮೇತ್ತಾದಿಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಭಾವನಾವ ಆರಕ್ಖಾ ಹೋತಿ, ನತ್ಥಿ ತೇಸಂ ಪಾಕಾರಪುರಿಸಗುತ್ತೀಹಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾ ಚ ಅಮ್ಬಟ್ಠೇನ ಸುತಪುಬ್ಬಾ ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಸಾಚರಿಯಕಸ್ಸ ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿತೋ ಆರಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ – ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಅಮ್ಬಟ್ಠಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।

    286. Idāni yasmā te porāṇā dasa brāhmaṇā nirāmagandhā anitthigandhā rajojalladharā brahmacārino araññāyatane pabbatapādesu vanamūlaphalāhārā vasiṃsu. Yadā katthaci gantukāmā honti, iddhiyā ākāseneva gacchanti, natthi tesaṃ yānena kiccaṃ. Sabbadisāsu ca nesaṃ mettādibrahmavihārabhāvanāva ārakkhā hoti, natthi tesaṃ pākārapurisaguttīhi attho. Iminā ca ambaṭṭhena sutapubbā tesaṃ paṭipatti; tasmā imassa sācariyakassa tesaṃ paṭipattito ārakabhāvaṃ dassetuṃ – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, ambaṭṭhā’’tiādimāha.

    ತತ್ಥ ವಿಚಿತಕಾಳಕನ್ತಿ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ ಅಪನೀತಕಾಳಕಂ। ವೇಠಕನತಪಸ್ಸಾಹೀತಿ ದುಸ್ಸಪಟ್ಟದುಸ್ಸವೇಣಿ ಆದೀಹಿ ವೇಠಕೇಹಿ ನಮಿತಫಾಸುಕಾಹಿ। ಕುತ್ತವಾಲೇಹೀತಿ ಸೋಭಾಕರಣತ್ಥಂ ಕಪ್ಪೇತುಂ, ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇಸು ಕಪ್ಪಿತವಾಲೇಹಿ। ಏತ್ಥ ಚ ವಳವಾನಂಯೇವ ವಾಲಾ ಕಪ್ಪಿತಾ, ನ ರಥಾನಂ, ವಳವಪಯುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ರಥಾಪಿ ‘‘ಕುತ್ತವಾಲಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಉಕ್ಕಿಣ್ಣಪರಿಖಾಸೂತಿ ಖತಪರಿಖಾಸು। ಓಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘಾಸೂತಿ ಠಪಿತಪಲಿಘಾಸು। ನಗರೂಪಕಾರಿಕಾಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಕಾರಿಕಾತಿ ಪರೇಸಂ ಆರೋಹನಿವಾರಣತ್ಥಂ ಸಮನ್ತಾ ನಗರಂ ಪಾಕಾರಸ್ಸ ಅಧೋಭಾಗೇ ಕತಸುಧಾಕಮ್ಮಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಧ ಪನ ತಾಹಿ ಉಪಕಾರಿಕಾಹಿ ಯುತ್ತಾನಿ ನಗರಾನೇವ ‘‘ನಗರೂಪಕಾರಿಕಾಯೋ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾನಿ। ರಕ್ಖಾಪೇನ್ತೀತಿ ತಾದಿಸೇಸು ನಗರೇಸು ವಸನ್ತಾಪಿ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖಾಪೇನ್ತಿ। ಕಙ್ಖಾತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ, ನ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿ ಏವಂ ಸಂಸಯೋ। ವಿಮತೀತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ, ವಿರೂಪಾ ಮತಿ, ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ಭಗವಾ ‘‘ಅಮ್ಬಟ್ಠಸ್ಸ ಇಮಿನಾ ಅತ್ತಭಾವೇನ ಮಗ್ಗಪಾತುಭಾವೋ ನತ್ಥಿ, ಕೇವಲಂ ದಿವಸೋ ವೀತಿವತ್ತತಿ, ಅಯಂ ಖೋ ಪನ ಲಕ್ಖಣಪರಿಯೇಸನತ್ಥಂ ಆಗತೋ, ತಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ನಸ್ಸರತಿ। ಹನ್ದಸ್ಸ ಸತಿಜನನತ್ಥಂ ನಯಂ ದೇಮೀ’’ತಿ ಆಹ।

    Tattha vicitakāḷakanti vicinitvā apanītakāḷakaṃ. Veṭhakanatapassāhīti dussapaṭṭadussaveṇi ādīhi veṭhakehi namitaphāsukāhi. Kuttavālehīti sobhākaraṇatthaṃ kappetuṃ, yuttaṭṭhānesu kappitavālehi. Ettha ca vaḷavānaṃyeva vālā kappitā, na rathānaṃ, vaḷavapayuttattā pana rathāpi ‘‘kuttavālā’’ti vuttā. Ukkiṇṇaparikhāsūti khataparikhāsu. Okkhittapalighāsūti ṭhapitapalighāsu. Nagarūpakārikāsūti ettha upakārikāti paresaṃ ārohanivāraṇatthaṃ samantā nagaraṃ pākārassa adhobhāge katasudhākammaṃ vuccati. Idha pana tāhi upakārikāhi yuttāni nagarāneva ‘‘nagarūpakārikāyo’’ti adhippetāni. Rakkhāpentīti tādisesu nagaresu vasantāpi attānaṃ rakkhāpenti. Kaṅkhāti ‘‘sabbaññū, na sabbaññū’’ti evaṃ saṃsayo. Vimatīti tasseva vevacanaṃ, virūpā mati, vinicchinituṃ asamatthāti attho. Idaṃ bhagavā ‘‘ambaṭṭhassa iminā attabhāvena maggapātubhāvo natthi, kevalaṃ divaso vītivattati, ayaṃ kho pana lakkhaṇapariyesanatthaṃ āgato, tampi kiccaṃ nassarati. Handassa satijananatthaṃ nayaṃ demī’’ti āha.

    ದ್ವೇಲಕ್ಖಣದಸ್ಸನವಣ್ಣನಾ

    Dvelakkhaṇadassanavaṇṇanā

    ೨೮೭. ಏವಂ ವತ್ವಾ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ನಿಸಿನ್ನಾನಂ ವಾ ನಿಪನ್ನಾನಂ ವಾ ಕೋಚಿ ಲಕ್ಖಣಂ ಪರಿಯೇಸಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಠಿತಾನಂ ಪನ ಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ವಾ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಆಚಿಣ್ಣಞ್ಚೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಲಕ್ಖಣಪರಿಯೇಸನತ್ಥಂ ಆಗತಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಚಙ್ಕಮಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ, ತೇನ ಭಗವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ। ತಸ್ಮಾ ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।

    287. Evaṃ vatvā pana yasmā buddhānaṃ nisinnānaṃ vā nipannānaṃ vā koci lakkhaṇaṃ pariyesituṃ na sakkoti, ṭhitānaṃ pana caṅkamantānaṃ vā sakkoti. Āciṇṇañcetaṃ buddhānaṃ lakkhaṇapariyesanatthaṃ āgatabhāvaṃ ñatvā uṭṭhāyāsanā caṅkamādhiṭṭhānaṃ nāma, tena bhagavā uṭṭhāyāsanā bahi nikkhanto. Tasmā atha kho bhagavātiādi vuttaṃ.

    ಸಮನ್ನೇಸೀತಿ ಗವೇಸಿ, ಏಕಂ ದ್ವೇತಿ ವಾ ಗಣಯನ್ತೋ ಸಮಾನಯಿ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನಾತಿ ಪಾಯೇನ, ಬಹುಕಾನಿ ಅದ್ದಸ, ಅಪ್ಪಾನಿ ನ ಅದ್ದಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋ ಯಾನಿ ನ ಅದ್ದಸ ತೇಸಂ ದೀಪನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ದ್ವೇ’’ತಿ। ಕಙ್ಖತೀತಿ ‘‘ಅಹೋ ವತ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತೀತಿ ತತೋ ತತೋ ತಾನಿ ವಿಚಿನನ್ತೋ ಕಿಚ್ಛತಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ದಟ್ಠುಂ। ನಾಧಿಮುಚ್ಚತೀತಿ ತಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ನ ಸಮ್ಪಸೀದತೀತಿ ತತೋ – ‘‘ಪರಿಪುಣ್ಣಲಕ್ಖಣೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಭಗವತಿ ಪಸಾದಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ಕಙ್ಖಾಯ ವಾ ದುಬ್ಬಲಾ ವಿಮತಿ ವುತ್ತಾ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಮಜ್ಝಿಮಾ, ಅನಧಿಮುಚ್ಚನತಾಯ ಬಲವತೀ, ಅಸಮ್ಪಸಾದೇನ ತೇಹಿ ತೀಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಕಾಲುಸಿಯಭಾವೋ। ಕೋಸೋಹಿತೇತಿ ವತ್ಥಿಕೋಸೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ। ವತ್ಥಗುಯ್ಹೇತಿ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಭಗವತೋ ಹಿ ವರವಾರಣಸ್ಸೇವ ಕೋಸೋಹಿತಂ ವತ್ಥಗುಯ್ಹಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಪದುಮಗಬ್ಭಸಮಾನಂ। ತಂ ಸೋ ವತ್ಥಪಟಿಚ್ಛನ್ನತ್ತಾ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ, ಅನ್ತೋಮುಖಗತಾಯ ಚ ಜಿವ್ಹಾಯ ಪಹೂತಭಾವಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೋ ತೇಸು ದ್ವೀಸು ಲಕ್ಖಣೇಸು ಕಙ್ಖೀ ಅಹೋಸಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛೀ।

    Samannesīti gavesi, ekaṃ dveti vā gaṇayanto samānayi. Yebhuyyenāti pāyena, bahukāni addasa, appāni na addasāti attho. Tato yāni na addasa tesaṃ dīpanatthaṃ vuttaṃ – ‘‘ṭhapetvā dve’’ti. Kaṅkhatīti ‘‘aho vata passeyya’’nti patthanaṃ uppādeti. Vicikicchatīti tato tato tāni vicinanto kicchati na sakkoti daṭṭhuṃ. Nādhimuccatīti tāya vicikicchāya sanniṭṭhānaṃ na gacchati. Na sampasīdatīti tato – ‘‘paripuṇṇalakkhaṇo aya’’nti bhagavati pasādaṃ nāpajjati. Kaṅkhāya vā dubbalā vimati vuttā, vicikicchāya majjhimā, anadhimuccanatāya balavatī, asampasādena tehi tīhi dhammehi cittassa kālusiyabhāvo. Kosohiteti vatthikosena paṭicchanne. Vatthaguyheti aṅgajāte bhagavato hi varavāraṇasseva kosohitaṃ vatthaguyhaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ padumagabbhasamānaṃ. Taṃ so vatthapaṭicchannattā apassanto, antomukhagatāya ca jivhāya pahūtabhāvaṃ asallakkhento tesu dvīsu lakkhaṇesu kaṅkhī ahosi vicikicchī.

    ೨೮೮. ತಥಾರೂಪನ್ತಿ ತಂ ರೂಪಂ। ಕಿಮೇತ್ಥ ಅಞ್ಞೇನ ವತ್ತಬ್ಬಂ? ವುತ್ತಮೇತಂ ನಾಗಸೇನತ್ಥೇರೇನೇವ ಮಿಲಿನ್ದರಞ್ಞಾ ಪುಟ್ಠೇನ – ‘‘ದುಕ್ಕರಂ, ಭನ್ತೇ, ನಾಗಸೇನ, ಭಗವತಾ ಕತನ್ತಿ। ಕಿಂ ಮಹಾರಾಜಾತಿ? ಮಹಾಜನೇನ ಹಿರಿಕರಣೋಕಾಸಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಯು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತೇವಾಸಿ ಉತ್ತರಸ್ಸ ಚ, ಬಾವರಿಸ್ಸ ಅನ್ತೇವಾಸೀನಂ ಸೋಳಸಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಞ್ಚ , ಸೇಲಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತೇವಾಸೀನಂ ತಿಸತಮಾಣವಾನಞ್ಚ ದಸ್ಸೇಸಿ, ಭನ್ತೇತಿ। ನ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಗವಾ ಗುಯ್ಹಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಛಾಯಂ ಭಗವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಇದ್ಧಿಯಾ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ನಿವಾಸನನಿವತ್ಥಂ ಕಾಯಬನ್ಧನಬದ್ಧಂ ಚೀವರಪಾರುತಂ ಛಾಯಾರೂಪಕಮತ್ತಂ ದಸ್ಸೇಸಿ ಮಹಾರಾಜಾತಿ। ಛಾಯಂ ದಿಟ್ಠೇ ಸತಿ ದಿಟ್ಠಂಯೇವ ನನು, ಭನ್ತೇತಿ? ತಿಟ್ಠತೇತಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಹದಯರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಬುಜ್ಝನಕಸತ್ತೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಹದಯಮಂಸಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋತಿ। ಕಲ್ಲೋಸಿ, ಭನ್ತೇ, ನಾಗಸೇನಾ’’ತಿ।

    288.Tathārūpanti taṃ rūpaṃ. Kimettha aññena vattabbaṃ? Vuttametaṃ nāgasenatthereneva milindaraññā puṭṭhena – ‘‘dukkaraṃ, bhante, nāgasena, bhagavatā katanti. Kiṃ mahārājāti? Mahājanena hirikaraṇokāsaṃ brahmāyu brāhmaṇassa ca antevāsi uttarassa ca, bāvarissa antevāsīnaṃ soḷasabrāhmaṇānañca , selassa brāhmaṇassa ca antevāsīnaṃ tisatamāṇavānañca dassesi, bhanteti. Na, mahārāja, bhagavā guyhaṃ dassesi. Chāyaṃ bhagavā dassesi. Iddhiyā abhisaṅkharitvā nivāsananivatthaṃ kāyabandhanabaddhaṃ cīvarapārutaṃ chāyārūpakamattaṃ dassesi mahārājāti. Chāyaṃ diṭṭhe sati diṭṭhaṃyeva nanu, bhanteti? Tiṭṭhatetaṃ, mahārāja, hadayarūpaṃ disvā bujjhanakasatto bhaveyya, hadayamaṃsaṃ nīharitvā dasseyya sammāsambuddhoti. Kallosi, bhante, nāgasenā’’ti.

    ನಿನ್ನಾಮೇತ್ವಾತಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ। ಅನುಮಸೀತಿ ಕಥಿನಸೂಚಿಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ಅನುಮಜ್ಜಿ, ತಥಾಕರಣೇನ ಚೇತ್ಥ ಮುದುಭಾವೋ, ಕಣ್ಣಸೋತಾನುಮಸನೇನ ದೀಘಭಾವೋ, ನಾಸಿಕಸೋತಾನುಮಸನೇನ ತನುಭಾವೋ, ನಲಾಟಚ್ಛಾದನೇನ ಪುಥುಲಭಾವೋ ಪಕಾಸಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Ninnāmetvāti nīharitvā. Anumasīti kathinasūciṃ viya katvā anumajji, tathākaraṇena cettha mudubhāvo, kaṇṇasotānumasanena dīghabhāvo, nāsikasotānumasanena tanubhāvo, nalāṭacchādanena puthulabhāvo pakāsitoti veditabbo.

    ೨೮೯. ಪಟಿಮಾನೇನ್ತೋತಿ ಆಗಮೇನ್ತೋ, ಆಗಮನಮಸ್ಸ ಪತ್ಥೇನ್ತೋ ಉದಿಕ್ಖನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    289.Paṭimānentoti āgamento, āgamanamassa patthento udikkhantoti attho.

    ೨೯೦. ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪೋತಿ ಕಥಾ ಚ ಸಲ್ಲಾಪೋ ಚ, ಕಥನಂ ಪಟಿಕಥನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    290.Kathāsallāpoti kathā ca sallāpo ca, kathanaṃ paṭikathananti attho.

    ೨೯೧. ಅಹೋ ವತಾತಿ ಗರಹವಚನಮೇತಂ। ರೇತಿ ಇದಂ ಹೀಳನವಸೇನ ಆಮನ್ತನಂ। ಪಣ್ಡಿತಕಾತಿ ತಮೇವ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ। ಸೇಸಪದದ್ವಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏವರೂಪೇನ ಕಿರ ಭೋ ಪುರಿಸೋ ಅತ್ಥಚರಕೇನಾತಿ ಇದಂ ಯಾದಿಸೋ ತ್ವಂ, ಏದಿಸೇ ಅತ್ಥಚರಕೇ ಹಿತಕಾರಕೇ ಸತಿ ಪುರಿಸೋ ನಿರಯಂಯೇವ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ನ ಅಞ್ಞತ್ರಾತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಆಸಜ್ಜ ಆಸಜ್ಜಾತಿ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ। ಅಮ್ಹೇಪಿ ಏವಂ ಉಪನೇಯ್ಯ ಉಪನೇಯ್ಯಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಖೋ ಪನ ಅಮ್ಬಟ್ಠ ಪೋಕ್ಖರಸಾತೀತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ಏವಂ ಉಪನೇತ್ವಾ ಉಪನೇತ್ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಕಾರಣಂ ಆವಿಕರಿತ್ವಾ ಸುಟ್ಠು ದಾಸಾದಿಭಾವಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಅವಚ, ತಯಾ ಅಮ್ಹೇ ಅಕ್ಕೋಸಾಪಿತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪದಸಾಯೇವ ಪವತ್ತೇಸೀತಿ ಪಾದೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತೇಸಿ। ಯಞ್ಚ ಸೋ ಪುಬ್ಬೇ ಆಚರಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ರಥಂ ಆರುಹಿತ್ವಾ ಸಾರಥಿ ಹುತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ , ತಮ್ಪಿಸ್ಸ ಠಾನಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ರಥಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪದಸಾ ಯೇವಸ್ಸ ಗಮನಂ ಅಕಾಸಿ।

    291.Aho vatāti garahavacanametaṃ. Reti idaṃ hīḷanavasena āmantanaṃ. Paṇḍitakāti tameva jigucchanto āha. Sesapadadvayepi eseva nayo. Evarūpena kira bho puriso atthacarakenāti idaṃ yādiso tvaṃ, edise atthacarake hitakārake sati puriso nirayaṃyeva gaccheyya, na aññatrāti imamatthaṃ sandhāya vadati. Āsajja āsajjāti ghaṭṭetvā ghaṭṭetvā. Amhepi evaṃ upaneyya upaneyyāti brāhmaṇo kho pana ambaṭṭha pokkharasātītiādīni vatvā evaṃ upanetvā upanetvā paṭicchannaṃ kāraṇaṃ āvikaritvā suṭṭhu dāsādibhāvaṃ āropetvā avaca, tayā amhe akkosāpitāti adhippāyo. Padasāyeva pavattesīti pādena paharitvā bhūmiyaṃ pātesi. Yañca so pubbe ācariyena saddhiṃ rathaṃ āruhitvā sārathi hutvā agamāsi , tampissa ṭhānaṃ acchinditvā rathassa purato padasā yevassa gamanaṃ akāsi.

    ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಬುದ್ಧೂಪಸಙ್ಕಮನವಣ್ಣನಾ

    Pokkharasātibuddhūpasaṅkamanavaṇṇanā

    ೨೯೨-೨೯೬. ಅತಿವಿಕಾಲೋತಿ ಸುಟ್ಠು ವಿಕಾಲೋ, ಸಮ್ಮೋದನೀಯಕಥಾಯಪಿ ಕಾಲೋ ನತ್ಥಿ। ಆಗಮಾ ನು ಖ್ವಿಧ ಭೋತಿ ಆಗಮಾ ನು ಖೋ ಇಧ ಭೋ। ಅಧಿವಾಸೇತೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತು। ಅಜ್ಜತನಾಯಾತಿ ಯಂ ಮೇ ತುಮ್ಹೇಸು ಕಾರಂ ಕರೋತೋ ಅಜ್ಜ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪುಞ್ಞಞ್ಚ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಞ್ಚ ತದತ್ಥಾಯ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನಾತಿ ಭಗವಾ ಕಾಯಙ್ಗಂ ವಾ ವಾಚಙ್ಗಂ ವಾ ಅಚೋಪೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಖನ್ತಿಂ ಧಾರೇನ್ತೋ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅನುಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಮನಸಾವ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    292-296.Ativikāloti suṭṭhu vikālo, sammodanīyakathāyapi kālo natthi. Āgamā nu khvidha bhoti āgamā nu kho idha bho. Adhivāsetūti sampaṭicchatu. Ajjatanāyāti yaṃ me tumhesu kāraṃ karoto ajja bhavissati puññañca pītipāmojjañca tadatthāya. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvenāti bhagavā kāyaṅgaṃ vā vācaṅgaṃ vā acopetvā abbhantareyeva khantiṃ dhārento tuṇhībhāvena adhivāsesi. Brāhmaṇassa anuggahaṇatthaṃ manasāva sampaṭicchīti vuttaṃ hoti.

    ೨೯೭. ಪಣೀತೇನಾತಿ ಉತ್ತಮೇನ। ಸಹತ್ಥಾತಿ ಸಹತ್ಥೇನ। ಸನ್ತಪ್ಪೇಸೀತಿ ಸುಟ್ಠು ತಪ್ಪೇಸಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಸುಹಿತಂ ಯಾವದತ್ಥಂ ಅಕಾಸಿ। ಸಮ್ಪವಾರೇಸೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಪವಾರೇಸಿ, ಅಲಂ ಅಲನ್ತಿ ಹತ್ಥಸಞ್ಞಾಯ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಾಪೇಸಿ। ಭುತ್ತಾವಿನ್ತಿ ಭುತ್ತವನ್ತಂ। ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿನ್ತಿ ಪತ್ತತೋ ಓನೀತಪಾಣಿಂ, ಅಪನೀತಹತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣಿನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಓನಿತ್ತಂ ನಾನಾಭೂತಂ ವಿನಾಭೂತಂ ಪತ್ತಂ ಪಾಣಿತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣಿ, ತಂ ಓನಿತ್ತಪತ್ತಪಾಣಿಂ। ಹತ್ಥೇ ಚ ಪತ್ತಞ್ಚ ಧೋವಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತೇ ಪತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದೀತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏವಂ ಭೂತಂ ಞತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಸೀದೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    297.Paṇītenāti uttamena. Sahatthāti sahatthena. Santappesīti suṭṭhu tappesi paripuṇṇaṃ suhitaṃ yāvadatthaṃ akāsi. Sampavāresīti suṭṭhu pavāresi, alaṃ alanti hatthasaññāya paṭikkhipāpesi. Bhuttāvinti bhuttavantaṃ. Onītapattapāṇinti pattato onītapāṇiṃ, apanītahatthanti vuttaṃ hoti. Onittapattapāṇintipi pāṭho. Tassattho – onittaṃ nānābhūtaṃ vinābhūtaṃ pattaṃ pāṇito assāti onittapattapāṇi, taṃ onittapattapāṇiṃ. Hatthe ca pattañca dhovitvā ekamante pattaṃ nikkhipitvā nisinnanti attho. Ekamantaṃ nisīdīti bhagavantaṃ evaṃ bhūtaṃ ñatvā ekasmiṃ okāse nisīdīti attho.

    ೨೯೮. ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥನ್ತಿ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಕಥಂ। ಆನುಪುಬ್ಬಿಕಥಾ ನಾಮ ದಾನಾನನ್ತರಂ ಸೀಲಂ, ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗೋ, ಸಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗೋತಿ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥಾನಂ ದೀಪನಕಥಾ। ತೇನೇವ – ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ ದಾನಕಥ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಓಕಾರನ್ತಿ ಅವಕಾರಂ ಲಾಮಕಭಾವಂ। ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾತಿ ಸಾಮಂ ಉಕ್ಕಂಸಿಕಾ, ಅತ್ತನಾಯೇವ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಗಹಿತಾ, ಸಯಮ್ಭೂಞಾಣೇನ ದಿಟ್ಠಾ, ಅಸಾಧಾರಣಾ ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾ ಪನ ಸಾತಿ? ಅರಿಯಸಚ್ಚದೇಸನಾ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ದುಕ್ಖಂ, ಸಮುದಯಂ, ನಿರೋಧಂ, ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿ। ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಆಕಾರದಸ್ಸನತ್ಥಂ – ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಞ್ಹಿ ನಿರೋಧಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ।

    298.Anupubbiṃ kathanti anupaṭipāṭikathaṃ. Ānupubbikathā nāma dānānantaraṃ sīlaṃ, sīlānantaraṃ saggo, saggānantaraṃ maggoti etesaṃ atthānaṃ dīpanakathā. Teneva – ‘‘seyyathidaṃ dānakatha’’ntiādimāha. Okāranti avakāraṃ lāmakabhāvaṃ. Sāmukkaṃsikāti sāmaṃ ukkaṃsikā, attanāyeva uddharitvā gahitā, sayambhūñāṇena diṭṭhā, asādhāraṇā aññesanti attho. Kā pana sāti? Ariyasaccadesanā. Tenevāha – ‘‘dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, magga’’nti. Dhammacakkhunti ettha sotāpattimaggo adhippeto. Tassa uppattiākāradassanatthaṃ – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti āha. Tañhi nirodhaṃ ārammaṇaṃ katvā kiccavasena evaṃ sabbasaṅkhataṃ paṭivijjhantaṃ uppajjati.

    ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿಉಪಾಸಕತ್ತಪಟಿವೇದನಾವಣ್ಣನಾ

    Pokkharasātiupāsakattapaṭivedanāvaṇṇanā

    ೨೯೯. ದಿಟ್ಠೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಏತೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ। ತಿಣ್ಣಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅನೇನಾತಿ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ। ವಿಗತಾ ಕಥಂಕಥಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ। ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋತಿ ವಿಸಾರದಭಾವಂ ಪತ್ತೋ। ಕತ್ಥ? ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ। ನಾಸ್ಸ ಪರೋ ಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಯ ಏತ್ಥ ವತ್ತತೀತಿ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥತ್ತಾ ಚ ಪಾಕಟಮೇವಾತಿ।

    299. Diṭṭho ariyasaccadhammo etenāti diṭṭhadhammo. Esa nayo sesapadesupi. Tiṇṇā vicikicchā anenāti tiṇṇavicikiccho. Vigatā kathaṃkathā assāti vigatakathaṃkatho. Vesārajjappattoti visāradabhāvaṃ patto. Kattha? Satthusāsane. Nāssa paro paccayo, na parassa saddhāya ettha vattatīti aparappaccayo. Sesaṃ sabbattha vuttanayattā uttānatthattā ca pākaṭamevāti.

    ಇತಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಾ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ

    Iti sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ

    ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Ambaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ೪. ಸೋಣದಣ್ಡಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Soṇadaṇḍasuttavaṇṇanā




    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ದೀಘನಿಕಾಯ • Dīghanikāya / ೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತಂ • 3. Ambaṭṭhasuttaṃ

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ದೀಘನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ೩. ಅಮ್ಬಟ್ಠಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Ambaṭṭhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact