| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๘. อนาคตญาณกถาวณฺณนา
8. Anāgatañāṇakathāvaṇṇanā
๔๓๙-๔๔๐. อิทานิ อนาคตญาณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ อนาคตํ นาม อนฺตรมฺปิ อตฺถิ, อนนฺตรมฺปิฯ เตสุ อนนฺตเร เอกเนฺตเนว ญาณํ นตฺถิฯ ยถา จ อนนฺตเร, ตถา เอกวีถิเอกชวนปริยาปเนฺนปิฯ ตตฺถ เย สพฺพสฺมิมฺปิ อนาคเต ญาณํ อิจฺฉนฺติ, เสยฺยถาปิ อนฺธกา; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ‘‘ยํ เต อนาคเต ญาณํ, กิํ เตน อนนฺตรํ อนาคตํ มูลาทิวเสน ชานาตี’’ติ โจเทตุํ อนาคตํ มูลโตติอาทิมาหฯ ตตฺถ มูลโตติอาทีนิ สพฺพานิ การณเววจนาเนวฯ การณญฺหิ ยํ อตฺตโน ผลํ กโรติ, ตํ ตตฺถ มูลยติ ปติฎฺฐาตีติ มูลํฯ ตโต จ ตํ หิโนติ ปวตฺตยตีติ เหตุฯ ตเทว ตํ นิเทติ ‘‘หนฺท นํ คณฺหถา’’ติฯ นิยฺยาเตติ วิยาติ นิทานํฯ ตโต ตํ สมฺภวตีติ สมฺภโวฯ ปภวตีติ ปภโวฯ ตตฺถ จ ตํ สมุฎฺฐาติ, ตํ วา นํ สมุฎฺฐาเปตีติ สมุฎฺฐานํฯ ตเทว นํ อาหรตีติ อาหาโรฯ ตญฺจสฺส อปริจฺจชิตพฺพเฎฺฐน อารมฺมณํฯ ตเทว เจตํ ปฎิจฺจ เอตีติ ปจฺจโยฯ ตโต นํ สมุเทตีติ สมุทโยติ วุจฺจติฯ ยสฺมา ปน อนนฺตรํ จิตฺตํ เอเตหากาเรหิ น สกฺกา ชานิตุํ, ตสฺมา น เหวนฺติ ปฎิกฺขิปติฯ อนาคตํ เหตุปจฺจยตนฺติ ยา อนนฺตรานาคเต จิเตฺต เหตุปจฺจยตา, ตํ ชานาติฯ เย ตตฺถ ธมฺมา เหตุปจฺจยา โหนฺติ, เต ชานาตีติ อโตฺถฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ โคตฺรภุโนติอาทิ ยสฺมิํ อนาคเต ญาณํ น อุปฺปชฺชติ, ตํ สรูปโต ทเสฺสตุํ วุตฺตํฯ ปาฎลิปุตฺตสฺสาติ สุตฺตํ ยสฺมิํ อนาคเต ญาณํ อุปฺปชฺชติ, ตํ ทเสฺสตุํ อาหฎํฯ ยสฺมา ปเนตํ น สพฺพสฺมิํ อนาคเต ญาณสฺส สาธกํ; ตสฺมา อนาหฎเมวาติฯ
439-440. Idāni anāgatañāṇakathā nāma hoti. Tattha anāgataṃ nāma antarampi atthi, anantarampi. Tesu anantare ekanteneva ñāṇaṃ natthi. Yathā ca anantare, tathā ekavīthiekajavanapariyāpannepi. Tattha ye sabbasmimpi anāgate ñāṇaṃ icchanti, seyyathāpi andhakā; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yaṃ te anāgate ñāṇaṃ, kiṃ tena anantaraṃ anāgataṃ mūlādivasena jānātī’’ti codetuṃ anāgataṃ mūlatotiādimāha. Tattha mūlatotiādīni sabbāni kāraṇavevacanāneva. Kāraṇañhi yaṃ attano phalaṃ karoti, taṃ tattha mūlayati patiṭṭhātīti mūlaṃ. Tato ca taṃ hinoti pavattayatīti hetu. Tadeva taṃ nideti ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti. Niyyāteti viyāti nidānaṃ. Tato taṃ sambhavatīti sambhavo. Pabhavatīti pabhavo. Tattha ca taṃ samuṭṭhāti, taṃ vā naṃ samuṭṭhāpetīti samuṭṭhānaṃ. Tadeva naṃ āharatīti āhāro. Tañcassa apariccajitabbaṭṭhena ārammaṇaṃ. Tadeva cetaṃ paṭicca etīti paccayo. Tato naṃ samudetīti samudayoti vuccati. Yasmā pana anantaraṃ cittaṃ etehākārehi na sakkā jānituṃ, tasmā na hevanti paṭikkhipati. Anāgataṃ hetupaccayatanti yā anantarānāgate citte hetupaccayatā, taṃ jānāti. Ye tattha dhammā hetupaccayā honti, te jānātīti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Gotrabhunotiādi yasmiṃ anāgate ñāṇaṃ na uppajjati, taṃ sarūpato dassetuṃ vuttaṃ. Pāṭaliputtassāti suttaṃ yasmiṃ anāgate ñāṇaṃ uppajjati, taṃ dassetuṃ āhaṭaṃ. Yasmā panetaṃ na sabbasmiṃ anāgate ñāṇassa sādhakaṃ; tasmā anāhaṭamevāti.
อนาคตญาณกถาวณฺณนาฯ
Anāgatañāṇakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๕๐) ๘. อนาคตญาณกถา • (50) 8. Anāgatañāṇakathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๘. อนาคตญาณกถาวณฺณนา • 8. Anāgatañāṇakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๘. อนาคตญาณกถาวณฺณนา • 8. Anāgatañāṇakathāvaṇṇanā
