| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៥-៦. អានន្ទសុត្តាទិវណ្ណនា
5-6. Ānandasuttādivaṇṇanā
៣៧-៣៨. បញ្ចមេ ឋិតស្ស អញ្ញថត្តំ បញ្ញាយតីតិ ធរមានស្ស ជីវមានស្ស ជរា បញ្ញាយតិ។ ឋិតីតិ ហិ ជីវិតិន្ទ្រិយសង្ខាតាយ អនុបាលនាយ នាមំ។ អញ្ញថត្តន្តិ ជរាយ។ តេនាហុ បោរាណា –
37-38. Pañcame ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatīti dharamānassa jīvamānassa jarā paññāyati. Ṭhitīti hi jīvitindriyasaṅkhātāya anupālanāya nāmaṃ. Aññathattanti jarāya. Tenāhu porāṇā –
‘‘ឧប្បាទោ ជាតិ អក្ខាតោ, ភង្គោ វុត្តោ វយោតិ ច;
‘‘Uppādo jāti akkhāto, bhaṅgo vutto vayoti ca;
អញ្ញថត្តំ ជរា វុត្តា, ឋិតី ច អនុបាលនា’’តិ។
Aññathattaṃ jarā vuttā, ṭhitī ca anupālanā’’ti.
ឯវំ ឯកេកស្ស ខន្ធស្ស ឧប្បាទជរាភង្គសង្ខាតានិ តីណិ លក្ខណានិ ហោន្តិ យានិ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘តីណិមានិ, ភិក្ខវេ, សង្ខតស្ស សង្ខតលក្ខណានី’’តិ (អ. និ. ៣.៤៧)។
Evaṃ ekekassa khandhassa uppādajarābhaṅgasaṅkhātāni tīṇi lakkhaṇāni honti yāni sandhāya vuttaṃ ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, saṅkhatassa saṅkhatalakkhaṇānī’’ti (a. ni. 3.47).
តត្ថ សង្ខតំ នាម បច្ចយនិព្ពត្តោ យោ កោចិ សង្ខារោ។ សង្ខារោ ច ន លក្ខណំ, លក្ខណំ ន សង្ខារោ, ន ច សង្ខារេន វិនា លក្ខណំ បញ្ញាបេតុំ សក្កា, នាបិ លក្ខណំ វិនា សង្ខារោ, លក្ខណេន បន សង្ខារោ បាកដោ ហោតិ។ យថា ហិ ន ច គាវីយេវ លក្ខណំ, លក្ខណមេវ ន គាវី, នាបិ គាវិំ មុញ្ចិត្វា លក្ខណំ បញ្ញាបេតុំ សក្កា, នាបិ លក្ខណំ មុញ្ចិត្វា គាវិំ, លក្ខណេន បន គាវី បាកដា ហោតិ, ឯវំសម្បទមិទំ វេទិតព្ពំ។
Tattha saṅkhataṃ nāma paccayanibbatto yo koci saṅkhāro. Saṅkhāro ca na lakkhaṇaṃ, lakkhaṇaṃ na saṅkhāro, na ca saṅkhārena vinā lakkhaṇaṃ paññāpetuṃ sakkā, nāpi lakkhaṇaṃ vinā saṅkhāro, lakkhaṇena pana saṅkhāro pākaṭo hoti. Yathā hi na ca gāvīyeva lakkhaṇaṃ, lakkhaṇameva na gāvī, nāpi gāviṃ muñcitvā lakkhaṇaṃ paññāpetuṃ sakkā, nāpi lakkhaṇaṃ muñcitvā gāviṃ, lakkhaṇena pana gāvī pākaṭā hoti, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ.
តត្ថ សង្ខារានំ ឧប្បាទក្ខណេ សង្ខារោបិ ឧប្បាទលក្ខណម្បិ កាលសង្ខាតោ តស្ស ខណោបិ បញ្ញាយតិ។ ‘‘ឧប្បាទោបី’’តិ វុត្តេ សង្ខារោបិ ជរាលក្ខណម្បិ កាលសង្ខាតោ តស្ស ខណោបិ បញ្ញាយតិ។ ភង្គក្ខណេ សង្ខារោបិ តំលក្ខណម្បិ កាលសង្ខាតោ តស្ស ខណោបិ បញ្ញាយតិ។ អបរេ បន វទន្តិ ‘‘អរូបធម្មានំ ជរាខណោ នាម ន សក្កា បញ្ញាបេតុំ, សម្មាសម្ពុទ្ធោ ច ‘វេទនាយ ឧប្បាទោ បញ្ញាយតិ, វយោ បញ្ញាយតិ, ឋិតាយ អញ្ញថត្តំ បញ្ញាយតី’តិ វទន្តោ អរូបធម្មានម្បិ តីណិ លក្ខណានិ បញ្ញាបេតិ, តានិ អត្ថិក្ខណំ ឧបាទាយ លព្ភន្តី’’តិ វត្វា –
Tattha saṅkhārānaṃ uppādakkhaṇe saṅkhāropi uppādalakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati. ‘‘Uppādopī’’ti vutte saṅkhāropi jarālakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati. Bhaṅgakkhaṇe saṅkhāropi taṃlakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati. Apare pana vadanti ‘‘arūpadhammānaṃ jarākhaṇo nāma na sakkā paññāpetuṃ, sammāsambuddho ca ‘vedanāya uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitāya aññathattaṃ paññāyatī’ti vadanto arūpadhammānampi tīṇi lakkhaṇāni paññāpeti, tāni atthikkhaṇaṃ upādāya labbhantī’’ti vatvā –
‘‘អត្ថិតា សព្ពធម្មានំ, ឋិតិ នាម បវុច្ចតិ;
‘‘Atthitā sabbadhammānaṃ, ṭhiti nāma pavuccati;
តស្សេវ ភេទោ មរណំ, សព្ពទា សព្ពបាណិន’’ន្តិ។ –
Tasseva bhedo maraṇaṃ, sabbadā sabbapāṇina’’nti. –
ឥមាយ អាចរិយគាថាយ តមត្ថំ សាធេន្តិ។ អថ វា សន្តតិវសេន ឋានំ ឋិតីតិ វេទិតព្ពន្តិ ច វទន្តិ។ យស្មា បន សុត្តេ អយំ វិសេសោ នត្ថិ, តស្មា អាចរិយមតិយា សុត្តំ អបដិពាហេត្វា សុត្តមេវ បមាណំ កត្តព្ពំ។ ឆដ្ឋំ ឧត្តានមេវ។ បញ្ចមឆដ្ឋានិ។
Imāya ācariyagāthāya tamatthaṃ sādhenti. Atha vā santativasena ṭhānaṃ ṭhitīti veditabbanti ca vadanti. Yasmā pana sutte ayaṃ viseso natthi, tasmā ācariyamatiyā suttaṃ apaṭibāhetvā suttameva pamāṇaṃ kattabbaṃ. Chaṭṭhaṃ uttānameva. Pañcamachaṭṭhāni.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya
៥. អានន្ទសុត្តំ • 5. Ānandasuttaṃ
៦. ទុតិយអានន្ទសុត្តំ • 6. Dutiyaānandasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៥-៦. អានន្ទសុត្តាទិវណ្ណនា • 5-6. Ānandasuttādivaṇṇanā
