| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೫-೬. ಆನನ್ದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ
5-6. Ānandasuttādivaṇṇanā
೩೭-೩೮. ಠಿತಿಯಾ ಠಿತಿಕ್ಖಣೇನ ಸಹಿತಂ ಠಿತಂ। ಠಿತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತನ್ತಿ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞಥಾಭಾವೋ। ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ಪಚ್ಚಯವಸೇನ ಧರಮಾನತ್ತಾ ಏವ ಜೀವಮಾನಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯವಸೇನ ಜರಾ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞಥತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ। ವುತ್ತಮೇವ ಅತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕಾತುಂ ‘‘ಠಿತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಜೀವಿ…ಪೇ॰… ನಾಮಂ। ತಥಾ ಹಿ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೯) ‘‘ಆಯು ಠಿತೀ’’ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ। ಅಞ್ಞಥತ್ತನ್ತಿ ಜರಾಯ ನಾಮನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
37-38. Ṭhitiyā ṭhitikkhaṇena sahitaṃ ṭhitaṃ. Ṭhitassa aññathattanti uppādakkhaṇato aññathābhāvo. Paññāyatīti upalabbhati. Paccayavasena dharamānattā eva jīvamānassa jīvitindriyavasena jarā paññāyati uppādakkhaṇato aññathattappattiyā. Vuttameva atthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘ṭhitī’’tiādi vuttaṃ. Jīvi…pe… nāmaṃ. Tathā hi abhidhamme (dha. sa. 19) ‘‘āyu ṭhitī’’ti niddiṭṭhaṃ. Aññathattanti jarāya nāmanti sambandho.
ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಸಙ್ಖತಸಭಾವಲಕ್ಖಣತೋ। ಯೋ ಕೋಚಿ ರೂಪಧಮ್ಮೋ ವಾ ಅರೂಪಧಮ್ಮೋ ವಾ ಲೋಕಿಯೋ ವಾ ಲೋಕುತ್ತರೋ ವಾ ಸಙ್ಖಾರೋ। ಸಙ್ಖಾರೋ, ನ ಲಕ್ಖಣಂ ಉಪ್ಪಾದಾದಿಸಭಾವತ್ತಾ। ಲಕ್ಖಣಂ, ನ ಸಙ್ಖಾರೋ ಉಪ್ಪಾದಾದಿರಹಿತತ್ತಾ। ನ ಚ…ಪೇ॰… ಸಕ್ಕಾ ಸಙ್ಖಾರಧಮ್ಮತ್ತಾ ಲಕ್ಖಣಸ್ಸ। ನಾಪಿ ಲಕ್ಖಣಂ ವಿನಾ ಸಙ್ಖಾರೋ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ ಸಙ್ಖಾರಭಾವೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಲಕ್ಖಣೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಇದಾನಿ ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಉಪಮಾಯ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಕಾಳರತ್ತಸಬಲಾದಿಭಾವಲಕ್ಖಣಂ ಪಾಕಟಂ ಹೋತಿ ‘‘ಅಯಂ ಅಸುಕಸ್ಸ ಗಾವೀ’’ತಿ।
Tīṇi lakkhaṇāni honti saṅkhatasabhāvalakkhaṇato. Yo koci rūpadhammo vā arūpadhammo vā lokiyo vā lokuttaro vā saṅkhāro. Saṅkhāro, na lakkhaṇaṃ uppādādisabhāvattā. Lakkhaṇaṃ, na saṅkhāro uppādādirahitattā. Na ca…pe… sakkā saṅkhāradhammattā lakkhaṇassa. Nāpi lakkhaṇaṃ vinā saṅkhāro paññāpetuṃ sakkā saṅkhārabhāvena. Tenāha ‘‘lakkhaṇenā’’tiādi. Idāni yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā’’tiādimāha. Tattha lakkhaṇanti kāḷarattasabalādibhāvalakkhaṇaṃ pākaṭaṃ hoti ‘‘ayaṃ asukassa gāvī’’ti.
ಏವಂ ಸಙ್ಖಾರೋಪಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಸಭಾವತೋ ಉಪಧಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಲಕ್ಖಣಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದಾವತ್ಥಾತಿ ಕತ್ವಾ। ಕಾಲಸಙ್ಖಾತೋತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಕಾಲಸಙ್ಖಾತೋ। ತಸ್ಸ ಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ। ಖಣೋಪೀತಿ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೋಪಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಉಪ್ಪಾದೋಪೀತಿ ಉಪ್ಪಾದಲಕ್ಖಣೋಪಿ। ಜರಾಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಜೀರಣಲಕ್ಖಣಂ, ತಂ ‘‘ಠಿತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಭಙ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಙ್ಖಾರೋಪಿ ತಂಲಕ್ಖಣಮ್ಪಿ ಕಾಲಸಙ್ಖಾತೋ ತಸ್ಸ ಖಣೋಪಿ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಪಾಠೋ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಜರಾಪೀ’’ತಿ ಪದಮ್ಪೇತ್ಥ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ। ಏವಞ್ಚ ವದನ್ತಿ ‘‘ನ ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ತರುಣೋ ಹುತ್ವಾ ಸಙ್ಖಾರೋ ಭಿಜ್ಜತಿ, ಅಥ ಖೋ ಜಿಯ್ಯಮಾನೋ ಮಹಲ್ಲಕೋ ವಿಯ ಜಿಣ್ಣೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ, ಭಙ್ಗೇನೇವ ಪನ ಜರಾ ಅಭಿಭುಯ್ಯತಿ ಖಣಸ್ಸ ಅತಿಇತ್ತರಭಾವತೋ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಠಿತಿಯಾತಿ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಾನೀತಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ। ಅತ್ಥಿಕ್ಖಣನ್ತಿ ಅರೂಪಧಮ್ಮವಿಜ್ಜಮಾನಕ್ಖಣಂ, ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಬ್ಬಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಠಿತಿಯಾ ನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸೇವಾತಿ ತಸ್ಸಾ ಏವ ಠಿತಿಯಾ। ತಮತ್ಥನ್ತಿ ಜರಾಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಭಾವಂ। ಅಞ್ಞೇ ಪನ ‘‘ಸನ್ತತಿವಸೇನ ಠಾನಂ ಠಿತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಯಿದಂ ಅಕಾರಣಂ ಅಟ್ಠಾನಂ। ಯಸ್ಮಾ ಸುತ್ತೇ ‘‘ಠಿತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥತ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪಾದವಯೇಹಿ ನಿಬ್ಬಿಸೇಸೇನ ಠಿತಿಯಾ ಜೋತಿತತ್ತಾ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಮೇವ। ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾವತ್ಥಾಯ ಭಿನ್ನಾ ಭಙ್ಗಾವತ್ಥಾ ಇಚ್ಛಿತಾ, ಅಞ್ಞಥಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಮೇವ ಭಿಜ್ಜತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಭಙ್ಗಾವತ್ಥಾಯಪಿ ಭಿನ್ನಾ ಭಙ್ಗಾಭಿಮುಖಾವತ್ಥಾ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ। ನ ಹಿ ಅಭಙ್ಗಾಭಿಮುಖೋ ಭಿಜ್ಜತಿ। ನ ಚೇತ್ಥ ಸಕ್ಕಾ ಉಪ್ಪಾದಾಭಿಮುಖಾವತ್ಥಂ ಪರಿಕಪ್ಪೇತುಂ ತದಾ ತಸ್ಸ ಅಲದ್ಧತ್ತಲಾಭತ್ತಾ। ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋತಿ ಠಿತಿಕ್ಖಣೋ ನಾಮ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂಯೇವ, ನ ಅರೂಪಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಅಯಂ ಈದಿಸೋ ವಿಸೇಸೋ। ಆಚರಿಯಮತಿ ನಾಮ ತಸ್ಸೇವ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಮತಿ, ಸಾ ಸಬ್ಬದುಬ್ಬಲಾತಿ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ।
Evaṃ saṅkhāropi paññāyati sabhāvato upadhārentassa uppādalakkhaṇampi uppādāvatthāti katvā. Kālasaṅkhātoti uppajjamānakālasaṅkhāto. Tassa saṅkhārassa. Khaṇopīti uppādakkhaṇopi paññāyati. Uppādopīti uppādalakkhaṇopi. Jarālakkhaṇanti uppannajīraṇalakkhaṇaṃ, taṃ ‘‘ṭhitassa aññathatta’’nti vuttaṃ. ‘‘Bhaṅgakkhaṇe saṅkhāropi taṃlakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyatī’’ti pāṭho. Keci pana ‘‘jarāpī’’ti padampettha pakkhipanti. Evañca vadanti ‘‘na hi tasmiṃ khaṇe taruṇo hutvā saṅkhāro bhijjati, atha kho jiyyamāno mahallako viya jiṇṇo eva hutvā bhijjatī’’ti, bhaṅgeneva pana jarā abhibhuyyati khaṇassa atiittarabhāvato na sakkā paññāpetuṃ ṭhitiyāti tesaṃ adhippāyo. Tānīti arūpadhammānaṃ tīṇi lakkhaṇāni. Atthikkhaṇanti arūpadhammavijjamānakkhaṇaṃ, uppādakkhaṇanti adhippāyo. Sabbadhammānanti sabbesaṃ rūpārūpadhammānaṃ ṭhitiyā na bhavitabbaṃ. Tassevāti tassā eva ṭhitiyā. Tamatthanti jarālakkhaṇassa paññāpetuṃ asakkuṇeyyabhāvaṃ. Aññe pana ‘‘santativasena ṭhānaṃ ṭhitī’’ti vadanti, tayidaṃ akāraṇaṃ aṭṭhānaṃ. Yasmā sutte ‘‘ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’’ti uppādavayehi nibbisesena ṭhitiyā jotitattā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva. Apica yathā dhammassa uppādāvatthāya bhinnā bhaṅgāvatthā icchitā, aññathā uppajjamānameva bhijjatīti āpajjati, evaṃ bhaṅgāvatthāyapi bhinnā bhaṅgābhimukhāvatthā icchitabbā. Na hi abhaṅgābhimukho bhijjati. Na cettha sakkā uppādābhimukhāvatthaṃ parikappetuṃ tadā tassa aladdhattalābhattā. Ayaṃ visesoti ṭhitikkhaṇo nāma rūpadhammānaṃyeva, na arūpadhammānanti ayaṃ īdiso viseso. Ācariyamati nāma tasseva ācariyassa mati, sā sabbadubbalāti āha ‘‘tasmā’’tiādi.
ಆನನ್ದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ānandasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya
೫. ಆನನ್ದಸುತ್ತಂ • 5. Ānandasuttaṃ
೬. ದುತಿಯಆನನ್ದಸುತ್ತಂ • 6. Dutiyaānandasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೫-೬. ಆನನ್ದಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 5-6. Ānandasuttādivaṇṇanā
