| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๕. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา
5. Ānandasuttavaṇṇanā
๒๒๕. ปญฺจเม อานโนฺทติ ธมฺมภณฺฑาคาริกเตฺถโรฯ อติเวลนฺติ อติกฺกนฺตํ เวลํฯ คิหิสญฺญตฺติพหุโลติ รตฺติญฺจ ทิวา จ พหุกาลํ คิหี สญฺญาปยโนฺตฯ ภควติ ปรินิพฺพุเต มหากสฺสปเตฺถโร เถรํ อาห – ‘‘อาวุโส, มยํ ราชคเห วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ธมฺมํ สงฺคายิสฺสาม, คจฺฉ ตฺวํ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา อุปริมคฺคตฺตยตฺถาย วายามํ กโรหี’’ติฯ โส ภควโต ปตฺตจีวรมาทาย โกสลรฎฺฐํ คนฺตฺวา เอกสฺมิํ อรญฺญาวาเส วสิตฺวา ปุนทิวเส เอกํ คามํ ปาวิสิฯ มนุสฺสา เถรํ ทิสฺวา – ‘‘ภเนฺต อานนฺท, ตุเมฺห ปุเพฺพ สตฺถารา สทฺธิํ อาคจฺฉถฯ อชฺช เอกกาว อาคตาฯ กหํ สตฺถารํ ฐเปตฺวา อาคตตฺถ? อิทานิ กสฺส ปตฺตจีวรํ คเหตฺวา วิจรถ? กสฺส มุโขทกํ ทนฺตกฎฺฐํ เทถ, ปริเวณํ สมฺมชฺชถ, วตฺตปฎิวตฺตํ กโรถา’’ติ พหุํ วตฺวา ปริเทวิํสุฯ เถโร – ‘‘มา, อาวุโส, โสจิตฺถ, มา ปริเทวิตฺถ, อนิจฺจา สงฺขารา’’ติอาทีนิ วตฺวา เต สญฺญาเปตฺวา ภตฺตกิจฺจาวสาเน วสนฎฺฐานเมว คจฺฉติฯ มนุสฺสา สายมฺปิ ตตฺถ คนฺตฺวา ตเถว ปริเทวนฺติฯ เถโรปิ ตเถว โอวทติฯ ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ อชฺฌภาสีติ ‘‘อยํ เถโร ภิกฺขุสงฺฆสฺส กถํ สุตฺวา ‘สมณธมฺมํ กริสฺสามี’ติ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา อิทานิ คิหี สญฺญาเปโนฺต วิหรติ, สตฺถุ สาสนํ อสงฺคหิตปุปฺผราสิ วิย ฐิตํ, ธมฺมสงฺคหํ น กโรติ, โจเทสฺสามิ น’’นฺติ จิเนฺตตฺวา อภาสิฯ
225. Pañcame ānandoti dhammabhaṇḍāgārikatthero. Ativelanti atikkantaṃ velaṃ. Gihisaññattibahuloti rattiñca divā ca bahukālaṃ gihī saññāpayanto. Bhagavati parinibbute mahākassapatthero theraṃ āha – ‘‘āvuso, mayaṃ rājagahe vassaṃ upagantvā dhammaṃ saṅgāyissāma, gaccha tvaṃ araññaṃ pavisitvā uparimaggattayatthāya vāyāmaṃ karohī’’ti. So bhagavato pattacīvaramādāya kosalaraṭṭhaṃ gantvā ekasmiṃ araññāvāse vasitvā punadivase ekaṃ gāmaṃ pāvisi. Manussā theraṃ disvā – ‘‘bhante ānanda, tumhe pubbe satthārā saddhiṃ āgacchatha. Ajja ekakāva āgatā. Kahaṃ satthāraṃ ṭhapetvā āgatattha? Idāni kassa pattacīvaraṃ gahetvā vicaratha? Kassa mukhodakaṃ dantakaṭṭhaṃ detha, pariveṇaṃ sammajjatha, vattapaṭivattaṃ karothā’’ti bahuṃ vatvā parideviṃsu. Thero – ‘‘mā, āvuso, socittha, mā paridevittha, aniccā saṅkhārā’’tiādīni vatvā te saññāpetvā bhattakiccāvasāne vasanaṭṭhānameva gacchati. Manussā sāyampi tattha gantvā tatheva paridevanti. Theropi tatheva ovadati. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ajjhabhāsīti ‘‘ayaṃ thero bhikkhusaṅghassa kathaṃ sutvā ‘samaṇadhammaṃ karissāmī’ti araññaṃ pavisitvā idāni gihī saññāpento viharati, satthu sāsanaṃ asaṅgahitapuppharāsi viya ṭhitaṃ, dhammasaṅgahaṃ na karoti, codessāmi na’’nti cintetvā abhāsi.
ปสกฺกิยาติ ปวิสิตฺวาฯ หทยสฺมิํ โอปิยาติ กิจฺจโต จ อารมฺมณโต จ หทยมฺหิ ปกฺขิปิตฺวาฯ ‘‘นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสามี’’ติ วีริยํ กโรโนฺต นิพฺพานํ กิจฺจโต หทยมฺหิ โอเปติ นาม, นิพฺพานารมฺมณํ ปน สมาปตฺติํ อเปฺปตฺวา นิสีทโนฺต อารมฺมณโตฯ ตทุภยมฺปิ สนฺธาเยสา ภาสติฯ ฌายาติ ทฺวีหิ ฌาเนหิ ฌายิโก ภวฯ พิฬิพิฬิกาติ อยํ คิหีหิ สทฺธิํ พิฬิพิฬิกถาฯ ปญฺจมํฯ
Pasakkiyāti pavisitvā. Hadayasmiṃ opiyāti kiccato ca ārammaṇato ca hadayamhi pakkhipitvā. ‘‘Nibbānaṃ pāpuṇissāmī’’ti vīriyaṃ karonto nibbānaṃ kiccato hadayamhi opeti nāma, nibbānārammaṇaṃ pana samāpattiṃ appetvā nisīdanto ārammaṇato. Tadubhayampi sandhāyesā bhāsati. Jhāyāti dvīhi jhānehi jhāyiko bhava. Biḷibiḷikāti ayaṃ gihīhi saddhiṃ biḷibiḷikathā. Pañcamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๕. อานนฺทสุตฺตํ • 5. Ānandasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๕. อานนฺทสุตฺตวณฺณนา • 5. Ānandasuttavaṇṇanā
