| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
9. ථෙරවග්‌ගො
9. Theravaggo
1. ආනන්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Ānandasuttavaṇṇanā
83. පටිච්‌චාති නිස්‌සයං කත්‌වා. ‘‘එසොහමස්‌මී’’ති දිට්‌ඨිග්‌ගාහො, ‘‘සෙය්‍යොහමස්‌මී’’ති මානග්‌ගාහො ච තණ්‌හාවසෙනෙව හොන්‌තීති තණ්‌හාපි තථාපවත්‌තියා පච්‌චයභූතා තථාපවත්‌ති එවාති වුත්‌තං ‘‘අස්‌මීති එවං පවත්‌තං තණ්‌හාමානදිට්‌ඨිපපඤ්‌චත්‌තයං හොතී’’ති. දහරසද්‌දො බාලදාරකෙපි පවත්‌තතීති තතො විසෙසනත්‌ථං ‘‘යුවා’’ති වුත්‌තං. යුවාපි එකො අමණ්‌ඩනසීලොති තතො විසෙසනත්‌ථං ‘‘මණ්‌ඩනකජාතිකො’’ති වුත්‌තං. තෙන මුඛනිමිත්‌තපච්‌චවෙක්‌ඛණස්‌ස සබ්‌භාවං දස්‌සෙති. තන්‌ති ආදාසමණ්‌ඩලං ඔලොකයතො. පරම්‌මුඛං හුත්‌වා පඤ්‌ඤායෙය්‍යාති යදි පුරත්‌ථිමදිසාභිමුඛං හුත්‌වා ඨිතං, මුඛනිමිත්‌තම්‌පි පුරත්‌ථිමදිසාභිමුඛමෙව හුත්‌වා පඤ්‌ඤායෙය්‍යාති අත්‌ථො. යදිපි පරස්‌ස සදිසස්‌ස මුඛං භවෙය්‍ය, තථාපි කාචි අසදිසතා භවෙය්‍යාති වුත්‌තං ‘‘වණ්‌ණාදීහි අසදිසං හුත්‌වා පඤ්‌ඤායෙය්‍යා’’ති. නිභාසරූපන්‌ති පටිභාසරූපං. නිභාසරූපං තාව කංසාදිමයෙ පභස්‌සරෙ මණ්‌ඩලෙ පඤ්‌ඤායතු, උදකෙ පන කථන්‌ති ‘‘කෙන කාරණෙනා’’ති පුච්‌ඡති. ඉතරො ‘‘මහාභූතානං විසුද්‌ධතායා’’ති වදන්‌තො තත්‌ථාපි යථාලද්‌ධපභස්‌සරභාවෙනෙවාති දස්‌සෙති. එත්‌ථ ච මණ්‌ඩනජාතිකො පුරිසො විය පුථුජ්‌ජනො, ආදාසතලාදයො විය පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා, මුඛනිමිත්‌තං විය ‘‘අස්‌මී’’ති ගහණං, මුඛනිමිත්‌තං උපාදාය දිස්‌සමානරූපාදි විය ‘‘අස්‌මී’’ති සති ‘‘අහමස්‌මී’’ති ‘‘පරොස්‌මී’’තිආදයො ගාහවිසෙසා. අභිසමෙතොති අභිසමිතො, අයමෙව වා පාඨො.
83.Paṭiccāti nissayaṃ katvā. ‘‘Esohamasmī’’ti diṭṭhiggāho, ‘‘seyyohamasmī’’ti mānaggāho ca taṇhāvaseneva hontīti taṇhāpi tathāpavattiyā paccayabhūtā tathāpavatti evāti vuttaṃ ‘‘asmīti evaṃ pavattaṃ taṇhāmānadiṭṭhipapañcattayaṃ hotī’’ti. Daharasaddo bāladārakepi pavattatīti tato visesanatthaṃ ‘‘yuvā’’ti vuttaṃ. Yuvāpi eko amaṇḍanasīloti tato visesanatthaṃ ‘‘maṇḍanakajātiko’’ti vuttaṃ. Tena mukhanimittapaccavekkhaṇassa sabbhāvaṃ dasseti. Tanti ādāsamaṇḍalaṃ olokayato. Parammukhaṃ hutvā paññāyeyyāti yadi puratthimadisābhimukhaṃ hutvā ṭhitaṃ, mukhanimittampi puratthimadisābhimukhameva hutvā paññāyeyyāti attho. Yadipi parassa sadisassa mukhaṃ bhaveyya, tathāpi kāci asadisatā bhaveyyāti vuttaṃ ‘‘vaṇṇādīhi asadisaṃ hutvā paññāyeyyā’’ti. Nibhāsarūpanti paṭibhāsarūpaṃ. Nibhāsarūpaṃ tāva kaṃsādimaye pabhassare maṇḍale paññāyatu, udake pana kathanti ‘‘kena kāraṇenā’’ti pucchati. Itaro ‘‘mahābhūtānaṃ visuddhatāyā’’ti vadanto tatthāpi yathāladdhapabhassarabhāvenevāti dasseti. Ettha ca maṇḍanajātiko puriso viya puthujjano, ādāsatalādayo viya pañcakkhandhā, mukhanimittaṃ viya ‘‘asmī’’ti gahaṇaṃ, mukhanimittaṃ upādāya dissamānarūpādi viya ‘‘asmī’’ti sati ‘‘ahamasmī’’ti ‘‘parosmī’’tiādayo gāhavisesā. Abhisametoti abhisamito, ayameva vā pāṭho.
ආනන්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ānandasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 1. ආනන්‌දසුත්‌තං • 1. Ānandasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 1. ආනන්‌දසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Ānandasuttavaṇṇanā
