Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
೩-೧೦. ಆನನ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ
3-10. Ānandattheraapadānavaṇṇanā
ಆರಾಮದ್ವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮಾತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಹಂಸವತೀನಗರೇ ಸತ್ಥು ವೇಮಾತಿಕಭಾತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ಸುಮನೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಪಿತಾ ಪನಸ್ಸ ನನ್ದರಾಜಾ ನಾಮ। ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತಸ್ಸ ಸುಮನಕುಮಾರಸ್ಸ ವಯಪ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಹಂಸವತೀನಗರತೋ ವೀಸಯೋಜನಸತೇ ಠಾನೇ ಭೋಗನಗರಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಕದಾಚಿ ಕದಾಚಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಞ್ಚ ಪಿತರಞ್ಚ ಪಸ್ಸತಿ। ತದಾ ರಾಜಾ ಸತ್ಥಾರಞ್ಚ ಸತಸಹಸ್ಸಪರಿಮಾಣಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ಸಯಮೇವ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಉಪಟ್ಠಹಿ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ಉಪಟ್ಠಾತುಂ ನ ದೇತಿ।
Ārāmadvārā nikkhammātiādikaṃ āyasmato ānandattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare satthu vemātikabhātā hutvā nibbatti. Sumanotissa nāmaṃ ahosi. Pitā panassa nandarājā nāma. So attano puttassa sumanakumārassa vayappattassa haṃsavatīnagarato vīsayojanasate ṭhāne bhoganagaraṃ adāsi. So kadāci kadāci āgantvā satthārañca pitarañca passati. Tadā rājā satthārañca satasahassaparimāṇaṃ bhikkhusaṅghañca sayameva sakkaccaṃ upaṭṭhahi, aññesaṃ upaṭṭhātuṃ na deti.
ತೇನ ಸಮಯೇನ ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಕುಪಿತೋ ಅಹೋಸಿ। ಕುಮಾರೋ ತಸ್ಸ ಕುಪಿತಭಾವಂ ರಞ್ಞೋ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ತಂ ವೂಪಸಮೇಸಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ‘‘ವರಂ ತೇ ತಾವ ದಮ್ಮಿ, ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ಆಹ। ಕುಮಾರೋ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ ತೇಮಾಸಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ ಜೀವಿತಂ ಅವಞ್ಝಂ ಕಾತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಏತಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಅಞ್ಞಂ ವದೇಹೀ’’ತಿ। ‘‘ದೇವ, ಖತ್ತಿಯಾನಂ ದ್ವೇ ಕಥಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಏತಂ ಮೇ ದೇಹಿ, ನ ಮಯ್ಹಂ ಅಞ್ಞೇನತ್ಥೋ, ಸಚೇ ಸತ್ಥಾ ಅನುಜಾನಾತಿ, ದಿನ್ನಮೇವಾ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಸತ್ಥು ಚಿತ್ತಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಹಾರಂ ಗತೋ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಆಗತೋ, ದಸ್ಸೇಥ ಮ’’ನ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಸುಮನೋ ನಾಮ ಥೇರೋ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾಕೋ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಹೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಸೋ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥಾರಂ, ಭನ್ತೇ, ದಸ್ಸೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಅಥ ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ಪಥವಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ರಾಜಪುತ್ತೋ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ತೇನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಬಹಿ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇಹೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ಪುನಪಿ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಮುಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಬಹಿಪರಿವೇಣೇ ಪಾತುಭವಿತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ। ಕುಮಾರೋ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಮಹನ್ತೋ ವತಾಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸಿ।
Tena samayena paccanto kupito ahosi. Kumāro tassa kupitabhāvaṃ rañño anārocetvā sayameva taṃ vūpasamesi. Taṃ sutvā rājā tuṭṭhamānaso ‘‘varaṃ te tāva dammi, gaṇhāhī’’ti āha. Kumāro ‘‘satthāraṃ bhikkhusaṅghañca temāsaṃ upaṭṭhahanto jīvitaṃ avañjhaṃ kātuṃ icchāmī’’ti āha. ‘‘Etaṃ na sakkā, aññaṃ vadehī’’ti. ‘‘Deva, khattiyānaṃ dve kathā nāma natthi, etaṃ me dehi, na mayhaṃ aññenattho, sace satthā anujānāti, dinnamevā’’ti. So ‘‘satthu cittaṃ jānissāmī’’ti vihāraṃ gato. Tena ca samayena bhagavā gandhakuṭiṃ paviṭṭho hoti. So bhikkhū upasaṅkamitvā ‘‘ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ dassanāya āgato, dassetha ma’’nti. Bhikkhū ‘‘sumano nāma thero satthu upaṭṭhāko, tassa santikaṃ gacchāhī’’ti āhaṃsu. So therassa santikaṃ gantvā ‘‘satthāraṃ, bhante, dassethā’’ti āha. Atha thero tassa passantasseva pathaviyaṃ nimujjitvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ‘‘rājaputto, bhante, tumhākaṃ dassanāya āgato’’ti āha. ‘‘Tena hi bhikkhu bahi āsanaṃ paññapehī’’ti. Thero punapi buddhāsanaṃ gahetvā antogandhakuṭiyaṃ nimujjitvā tassa passantassa bahipariveṇe pātubhavitvā gandhakuṭipariveṇe āsanaṃ paññāpesi. Kumāro taṃ disvā ‘‘mahanto vatāyaṃ bhikkhū’’ti cittaṃ uppādesi.
ಭಗವಾಪಿ ಗನ್ಧಕುಟಿತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತಾಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ರಾಜಪುತ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಥೇರೋ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಸನೇ ವಲ್ಲಭೋ ಮಞ್ಞೇ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಕುಮಾರ, ವಲ್ಲಭೋ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ ಕತ್ವಾ, ಭನ್ತೇ, ಏಸ ವಲ್ಲಭೋ’’ತಿ? ‘‘ದಾನಾದೀನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ’’ತಿ। ‘‘ಭಗವಾ, ಅಹಮ್ಪಿ ಅಯಂ ಥೇರೋ ವಿಯ ಅನಾಗತೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ವಲ್ಲಭೋ ಹೋತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಸೋ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸತ್ತಾಹಂ ಖನ್ಧಾವಾರೇ ಭತ್ತಂ ದತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯಾ ಪಿತು ಸನ್ತಿಕಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ತೇಮಾಸಂ ಪಟಿಜಗ್ಗನವರೋ ಲದ್ಧೋ, ತೇಮಾಸಂ ಮೇ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ ಅಧಿವಾಸೇಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಅಧಿವಾಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸಪರಿವಾರಂ ಭಗವನ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಯೋಜನೇ ಯೋಜನೇ ಸತ್ಥು ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ವಸನಾನುಚ್ಛವಿಕೇ ವಿಹಾರೇ ಕಾರೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವಸಾಪೇನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಸಮೀಪೇ ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕೀತೇ ಸೋಭನನಾಮಕೇ ಉಯ್ಯಾನೇ ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕಾರಿತಂ ವಿಹಾರಂ ಪವೇಸಾಪೇತ್ವಾ –
Bhagavāpi gandhakuṭito nikkhamitvā paññattāsane nisīdi. Rājaputto satthāraṃ vanditvā paṭisanthāraṃ katvā ‘‘ayaṃ, bhante, thero tumhākaṃ sāsane vallabho maññe’’ti? ‘‘Āma, kumāra, vallabho’’ti. ‘‘Kiṃ katvā, bhante, esa vallabho’’ti? ‘‘Dānādīni puññāni katvā’’ti. ‘‘Bhagavā, ahampi ayaṃ thero viya anāgate buddhasāsane vallabho hotukāmo’’ti so buddhappamukhassa saṅghassa sattāhaṃ khandhāvāre bhattaṃ datvā sattame divase, ‘‘bhante, mayā pitu santikā tumhākaṃ temāsaṃ paṭijagganavaro laddho, temāsaṃ me vassāvāsaṃ adhivāsethā’’ti vatvā satthu adhivāsanaṃ viditvā saparivāraṃ bhagavantaṃ gahetvā yojane yojane satthu bhikkhusaṅghassa ca vasanānucchavike vihāre kāretvā tattha tattha vasāpento attano vasanaṭṭhānasamīpe satasahassena kīte sobhananāmake uyyāne satasahassena kāritaṃ vihāraṃ pavesāpetvā –
‘‘ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಮೇ ಕೀತಂ, ಸತಸಹಸ್ಸೇನ ಕಾರಿತಂ।
‘‘Satasahassena me kītaṃ, satasahassena kāritaṃ;
ಸೋಭನಂ ನಾಮ ಉಯ್ಯಾನಂ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹ ಮಹಾಮುನೀ’’ತಿ॥ –
Sobhanaṃ nāma uyyānaṃ, paṭiggaṇha mahāmunī’’ti. –
ಉದಕಂ ಪಾತೇಸಿ। ಸೋ ವಸ್ಸೂಪನಾಯಿಕದಿವಸೇ ಸತ್ಥು ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾ ನೀಹಾರೇನ ದಾನಂ ದದೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಪುತ್ತದಾರೇ ಅಮಚ್ಚೇ ಚ ದಾನೇ ಕಿಚ್ಚಕರಣೇ ಚ ನಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಸುಮನತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಸಮೀಪೇಯೇವ ವಸನ್ತೋ ಏವಂ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಸತ್ಥಾರಂ ತೇಮಾಸಂ ಉಪಟ್ಠಹಿ। ಉಪಕಟ್ಠಾಯ ಪನ ಪವಾರಣಾಯ ಗಾಮಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಸತ್ಥು ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಪಾದಮೂಲೇ ತಿಚೀವರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಯದೇತಂ ಮಯಾ ಖನ್ಧಾವಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಞ್ಞಂ ಕತಂ, ನ ತಂ ಸಕ್ಕಸಮ್ಪತ್ತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ, ಅಥ ಖೋ ಅಹಮ್ಪಿ ಸುಮನತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಅನಾಗತೇ ಏಕಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ವಲ್ಲಭೋ ಭವೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಪತ್ಥನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅನನ್ತರಾಯತಂ ದಿಸ್ವಾ ಬ್ಯಾಕರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Udakaṃ pātesi. So vassūpanāyikadivase satthu mahādānaṃ pavattetvā ‘‘iminā nīhārena dānaṃ dadeyyāthā’’ti puttadāre amacce ca dāne kiccakaraṇe ca niyojetvā sayaṃ sumanattherassa vasanaṭṭhānasamīpeyeva vasanto evaṃ attano vasanaṭṭhāne satthāraṃ temāsaṃ upaṭṭhahi. Upakaṭṭhāya pana pavāraṇāya gāmaṃ pavisitvā sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā sattame divase satthu bhikkhusaṅghassa ca pādamūle ticīvare ṭhapetvā vanditvā ‘‘bhante, yadetaṃ mayā khandhāvārato paṭṭhāya puññaṃ kataṃ, na taṃ sakkasampattiādīnaṃ atthāya kataṃ, atha kho ahampi sumanatthero viya anāgate ekassa buddhassa upaṭṭhāko vallabho bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā byākaritvā pakkāmi.
ಸೋ ತಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಪರಮ್ಪಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಉಳಾರಾನಿ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮಾನಿ ಉಪಚಿನಿತ್ವಾ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಕಸ್ಸಪಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಏಕಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರತೋ ಪತ್ತಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಉತ್ತರಸಾಟಕಂ ಕತ್ವಾ ಪೂಜಂ ಅಕಾಸಿ। ಪುನ ಸಗ್ಗೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಬಾರಾಣಸಿರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇ ದಿಸ್ವಾ ತೇ ಭೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಮಙ್ಗಲುಯ್ಯಾನೇ ಅಟ್ಠ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯೋ ಕಾರೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ನಿಸೀದನತ್ಥಾಯ ಅಟ್ಠ ಸಬ್ಬರತನಮಯಪೀಠೇ ಚೇವ ಮಣಿಆಧಾರಕೇ ಚ ಪಟಿಯಾದೇತ್ವಾ ದಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಅಕಾಸಿ, ಏತಾನಿ ಪಾಕಟಾನಿ।
So tasmiṃ buddhuppāde vassasatasahassaṃ puññāni katvā tato parampi tattha tattha bhave uḷārāni puññakammāni upacinitvā devamanussesu saṃsaranto kassapabhagavato kāle kulagehe nibbatto viññutaṃ patvā ekassa therassa piṇḍāya carato pattaggahaṇatthaṃ uttarasāṭakaṃ katvā pūjaṃ akāsi. Puna sagge nibbattitvā tato cuto bārāṇasirājā hutvā aṭṭha paccekabuddhe disvā te bhojetvā attano maṅgaluyyāne aṭṭha paṇṇasālāyo kāretvā tesaṃ nisīdanatthāya aṭṭha sabbaratanamayapīṭhe ceva maṇiādhārake ca paṭiyādetvā dasavassasahassāni upaṭṭhānaṃ akāsi, etāni pākaṭāni.
ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪನ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತುಸಿತಪುರೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಅಮಿತೋದನಸಕ್ಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಞಾತಕೇ ಆನನ್ದಿತೇ ಕರೋನ್ತೋ ಜಾತೋತಿ ಆನನ್ದೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಲಭಿ। ಸೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ಕತಾಭಿನಿಕ್ಖಮನೇ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಪವತ್ತಿತವರಧಮ್ಮಚಕ್ಕೇ ಪಠಮಂ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತತೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇ ಭಗವತಿ ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರತ್ಥಂ ಪಬ್ಬಜಿತುಂ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇಹಿ ಭದ್ದಿಯಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣಸ್ಸ ಮನ್ತಾಣಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿ।
Kappasatasahassaṃ pana tattha tattha bhave puññāni upacinanto amhākaṃ bodhisattena saddhiṃ tusitapure nibbattitvā tato cuto amitodanasakkassa gehe nibbattitvā sabbe ñātake ānandite karonto jātoti ānandotveva nāmaṃ labhi. So anukkamena vayappatto katābhinikkhamane sammāsambodhiṃ patvā pavattitavaradhammacakke paṭhamaṃ kapilavatthuṃ gantvā tato nikkhamante bhagavati tassa parivāratthaṃ pabbajituṃ nikkhamantehi bhaddiyādīhi saddhiṃ nikkhamitvā bhagavato santike pabbajitvā āyasmato puṇṇassa mantāṇiputtassa santike dhammakathaṃ sutvā sotāpattiphale patiṭṭhahi.
ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಭಗವತೋ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿವಸ್ಸಾನಿ ಅನಿಬದ್ಧಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಾ ಅಹೇಸುಂ। ಏಕದಾ ನಾಗಸಮಾಲೋ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರತಿ, ಏಕದಾ ನಾಗಿತೋ, ಏಕದಾ ಉಪವಾನೋ, ಏಕದಾ ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ, ಏಕದಾ ಚುನ್ದೋ ಸಮಣುದ್ದೇಸೋ, ಏಕದಾ ಸಾಗತೋ, ಏಕದಾ ಮೇಘಿಯೋ, ತೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಸತ್ಥು ಚಿತ್ತಂ ನಾರಾಧಯಿಂಸು। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇದಾನಿ ಮಹಲ್ಲಕೋ ಏಕಚ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ಮಯ್ಹಂ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಮಯ್ಹಂ ನಿಬದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕಂ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ವಿಜಾನಥಾ’’ತಿ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗೋ ಉದಪಾದಿ। ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ತುಮ್ಹೇ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಭಗವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇ ಮಹಾಸಾವಕಾ ‘‘ಅಹಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ , ಅಹಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಟ್ಠಹಿಂಸು ಠಪೇತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ। ತೇಪಿ ಭಗವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ।
Tena ca samayena bhagavato paṭhamabodhiyaṃ vīsativassāni anibaddhā upaṭṭhākā ahesuṃ. Ekadā nāgasamālo pattacīvaraṃ gahetvā vicarati, ekadā nāgito, ekadā upavāno, ekadā sunakkhatto, ekadā cundo samaṇuddeso, ekadā sāgato, ekadā meghiyo, te yebhuyyena satthu cittaṃ nārādhayiṃsu. Athekadivasaṃ bhagavā gandhakuṭipariveṇe paññattavarabuddhāsane bhikkhusaṅghaparivuto nisinno bhikkhū āmantesi – ‘‘ahaṃ, bhikkhave, idāni mahallako ekacce bhikkhū ‘iminā maggena gacchāmī’ti vutte aññena maggena gacchanti, ekacce mayhaṃ pattacīvaraṃ bhūmiyaṃ nikkhipanti, mayhaṃ nibaddhupaṭṭhākaṃ ekaṃ bhikkhuṃ vijānathā’’ti. Taṃ sutvā bhikkhūnaṃ dhammasaṃvego udapādi. Athāyasmā sāriputto uṭṭhāya bhagavantaṃ vanditvā ‘‘ahaṃ, bhante, tumhe upaṭṭhahissāmī’’ti āha. Taṃ bhagavā paṭikkhipi. Etenupāyena mahāmoggallānaṃ ādiṃ katvā sabbe mahāsāvakā ‘‘ahaṃ upaṭṭhahissāmi , ahaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti uṭṭhahiṃsu ṭhapetvā āyasmantaṃ ānandaṃ. Tepi bhagavā paṭikkhipi.
ಆನನ್ದೋ ಪನ ತುಣ್ಹೀಯೇವ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ನಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಆವುಸೋ, ತ್ವಮ್ಪಿ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಯಾಚಾಹೀ’’ತಿ। ‘‘ಯಾಚಿತ್ವಾ ಲದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಕೀದಿಸಂ ಹೋತಿ? ಸಚೇ ರುಚ್ಚತಿ, ಸತ್ಥಾ ಸಯಮೇವ ವಕ್ಖತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ – ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಆನನ್ದೋ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಉಸ್ಸಾಹೇತಬ್ಬೋ, ಸಯಮೇವ ಜಾನಿತ್ವಾ ಮಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಉಟ್ಠೇಹಿ, ಆವುಸೋ ಆನನ್ದ, ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಯಾಚಾಹೀ’’ತಿ ಆಹಂಸು। ಥೇರೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಅತ್ತನಾ ಲದ್ಧಂ ಪಣೀತಂ ಚೀವರಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ಪಣೀತಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ಏಕಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ವಸಿತುಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ನಿಮನ್ತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ನ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏವಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಹ। ‘‘ಏತ್ತಕೇ ಗುಣೇ ಲಭತೋ ಸತ್ಥು ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಕೋ ಭಾರೋ’’ತಿ ಉಪವಾದಮೋಚನತ್ಥಂ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಾ, ‘‘ಸಚೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಮಯಾ ಗಹಿತಂ ನಿಮನ್ತನಂ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಸಚಾಹಂ ದೇಸನ್ತರತೋ ಆಗತಾಗತೇ ತಾವದೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ಲಭಾಮಿ, ಯದಾ ಮೇ ಕಙ್ಖಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಾವದೇವ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತುಂ ಲಭಾಮಿ, ಸಚೇ ಭಗವಾ ಪರಮ್ಮುಖಾ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪುನ ಮಯ್ಹಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸಸಿ, ಏವಾಹಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮಿ’’। ‘‘ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಅನುಗ್ಗಹಂ ನ ಲಭತೀ’’ತಿ ಉಪವಾದಮೋಚನತ್ಥಞ್ಚೇವ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಭಾವಪರಿಪೂರಣತ್ಥಞ್ಚ ಇಮಾ ಚತಸ್ಸೋ ಯಾಚನಾತಿ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ವರೇ ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಬದ್ಧುಪಟ್ಠಾಕೋ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಸೇವ ಠಾನನ್ತರಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಂ ಪೂರಿತಾನಂ ಪಾರಮೀನಂ ಫಲಂ ಪಾಪುಣಿ।
Ānando pana tuṇhīyeva nisīdi. Atha naṃ bhikkhū āhaṃsu – ‘‘āvuso, tvampi satthu upaṭṭhākaṭṭhānaṃ yācāhī’’ti. ‘‘Yācitvā laddhupaṭṭhānaṃ nāma kīdisaṃ hoti? Sace ruccati, satthā sayameva vakkhatī’’ti. Atha bhagavā – ‘‘na, bhikkhave, ānando aññehi ussāhetabbo, sayameva jānitvā maṃ upaṭṭhahissatī’’ti āha. Tato bhikkhū ‘‘uṭṭhehi, āvuso ānanda, satthāraṃ upaṭṭhākaṭṭhānaṃ yācāhī’’ti āhaṃsu. Thero uṭṭhahitvā ‘‘sace me, bhante, bhagavā attanā laddhaṃ paṇītaṃ cīvaraṃ na dassati, paṇītaṃ piṇḍapātaṃ na dassati, ekagandhakuṭiyaṃ vasituṃ na dassati, nimantanaṃ gahetvā na gamissati, evāhaṃ bhagavantaṃ upaṭṭhahissāmī’’ti āha. ‘‘Ettake guṇe labhato satthu upaṭṭhānaṃ ko bhāro’’ti upavādamocanatthaṃ ime cattāro paṭikkhepā, ‘‘sace, bhante, bhagavā mayā gahitaṃ nimantanaṃ gamissati, sacāhaṃ desantarato āgatāgate tāvadeva dassetuṃ labhāmi, yadā me kaṅkhā uppajjati, tāvadeva bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchituṃ labhāmi, sace bhagavā parammukhā desitaṃ dhammaṃ puna mayhaṃ byākarissasi, evāhaṃ bhagavantaṃ upaṭṭhahissāmi’’. ‘‘Ettakampi satthu santike anuggahaṃ na labhatī’’ti upavādamocanatthañceva dhammabhaṇḍāgārikabhāvaparipūraṇatthañca imā catasso yācanāti ime aṭṭha vare gahetvā nibaddhupaṭṭhāko ahosi. Tasseva ṭhānantarassa atthāya kappasatasahassaṃ pūritānaṃ pāramīnaṃ phalaṃ pāpuṇi.
ಸೋ ಉಪಟ್ಠಾಕಟ್ಠಾನಂ ಲದ್ಧದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಸಬಲಂ ದುವಿಧೇನ ಉದಕೇನ ತಿವಿಧೇನ ದನ್ತಕಟ್ಠೇನ ಹತ್ಥಪಾದಪರಿಕಮ್ಮೇನ ಪಿಟ್ಠಿಪರಿಕಮ್ಮೇನ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣಸಮ್ಮಜ್ಜನೇನಾತಿ ಏವಮಾದೀಹಿ ಕಿಚ್ಚೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತೋ – ‘‘ಇಮಾಯ ನಾಮ ವೇಲಾಯ ಸತ್ಥು ಇದಂ ನಾಮ ಲದ್ಧುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇದಂ ನಾಮ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ದಿವಸಭಾಗಂ ಸನ್ತಿಕಾವಚರೋ ಹುತ್ವಾ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಮಹನ್ತಂ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣಂ ನವವಾರೇ ಅನುಪರಿಯಾಯತಿ ಸತ್ಥರಿ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತೇ ಪಟಿವಚನದಾನಾಯ, ಥಿನಮಿದ್ಧವಿನೋದನತ್ಥಂ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಜೇತವನೇ ಅರಿಯಗಣಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಪಸಂಸಿತ್ವಾ ಬಹುಸ್ಸುತಾನಂ ಸತಿಮನ್ತಾನಂ ಗತಿಮನ್ತಾನಂ ಧಿತಿಮನ್ತಾನಂ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸಿ।
So upaṭṭhākaṭṭhānaṃ laddhadivasato paṭṭhāya dasabalaṃ duvidhena udakena tividhena dantakaṭṭhena hatthapādaparikammena piṭṭhiparikammena gandhakuṭipariveṇasammajjanenāti evamādīhi kiccehi upaṭṭhahanto – ‘‘imāya nāma velāya satthu idaṃ nāma laddhuṃ vaṭṭati, idaṃ nāma kātuṃ vaṭṭatī’’ti divasabhāgaṃ santikāvacaro hutvā rattibhāge mahantaṃ daṇḍadīpikaṃ gahetvā gandhakuṭipariveṇaṃ navavāre anupariyāyati satthari pakkosante paṭivacanadānāya, thinamiddhavinodanatthaṃ. Atha naṃ satthā jetavane ariyagaṇamajjhe nisinno anekapariyāyena pasaṃsitvā bahussutānaṃ satimantānaṃ gatimantānaṃ dhitimantānaṃ upaṭṭhākānañca bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
ಏವಂ ಸತ್ಥಾರಾ ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪಿತೋ ಚತೂಹಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭೂತಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮಕೋಸಾರಕ್ಖೋ ಅಯಂ ಮಹಾಥೇರೋ ಸೇಖೋವ ಸಮಾನೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸಮುತ್ತೇಜಿತೋ ದೇವತಾಯ ಚ ಸಂವೇಜಿತೋ ‘‘ಸ್ವೇಯೇವ ಚ ದಾನಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗೀತಿ ಕಾತಬ್ಬಾ, ನ ಖೋ ಪನ ಮೇತಂ ಪತಿರೂಪಂ, ಯ್ವಾಯಂ ಸೇಖೋ ಸಕರಣೀಯೋ ಅಸೇಖೇಹಿ ಥೇರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಧಮ್ಮಂ ಗಾಯಿತುಂ ಸನ್ನಿಪಾತಂ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತುಸ್ಸಾಹೋ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೋ ಚಙ್ಕಮೇ ವೀರಿಯಸಮತಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ತತೋ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಯನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸಯಿತುಕಾಮೋ ಕಾಯಂ ಆವಟ್ಟೇಸಿ। ಅಪತ್ತಞ್ಚ ಸೀಸಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ, ಪಾದಾ ಚ ಭೂಮಿತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತಾ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತರೇ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ, ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ।
Evaṃ satthārā pañcasu ṭhānesu etadagge ṭhapito catūhi acchariyabbhūtadhammehi samannāgato satthu dhammakosārakkho ayaṃ mahāthero sekhova samāno satthari parinibbute heṭṭhā vuttanayena bhikkhūhi samuttejito devatāya ca saṃvejito ‘‘sveyeva ca dāni dhammasaṅgīti kātabbā, na kho pana metaṃ patirūpaṃ, yvāyaṃ sekho sakaraṇīyo asekhehi therehi saddhiṃ dhammaṃ gāyituṃ sannipātaṃ gantu’’nti sañjātussāho vipassanaṃ paṭṭhapetvā bahudeva rattiṃ vipassanāya kammaṃ karonto caṅkame vīriyasamataṃ alabhitvā tato vihāraṃ pavisitvā sayane nisīditvā sayitukāmo kāyaṃ āvaṭṭesi. Apattañca sīsaṃ bimbohanaṃ, pādā ca bhūmito muttamattā, ekasmiṃ antare anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci, chaḷabhiñño ahosi.
೬೪೪. ಏವಂ ಛಳಭಿಞ್ಞಾದಿಗುಣಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ಉಪಟ್ಠಾಕಾದಿಗುಣೇಹಿ ಏತದಗ್ಗಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ಸರಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸವಸೇನ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆರಾಮದ್ವಾರಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆರಾಮದ್ವಾರಾತಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮದೇಸನತ್ಥಾಯ ವಿಹಾರದ್ವಾರತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರಸಮೀಪೇ ಕತಮಣ್ಡಪಮಜ್ಝೇ ಸುಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ನಾಮ ಮಹಾಮುನಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ವಸ್ಸನ್ತೋ ಅಮತಂ ವುಟ್ಠಿನ್ತಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಮಹಾಅಮತಧಾರಾಹಿ ಧಮ್ಮವಸ್ಸಂ ವಸ್ಸನ್ತೋ। ನಿಬ್ಬಾಪೇಸಿ ಮಹಾಜನನ್ತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸನ್ತಾನಗತಕಿಲೇಸಗ್ಗಿಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇಸಿ ವೂಪಸಮೇಸಿ, ಮಹಾಜನಂ ನಿಬ್ಬಾನಾಮತಪಾನೇನ ಸನ್ತಿಂ ಸೀತಿಭಾವಂ ಪಾಪೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
644. Evaṃ chaḷabhiññādiguṇapaṭimaṇḍito upaṭṭhākādiguṇehi etadaggaṭṭhānaṃ patto attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ dassento ārāmadvārā nikkhammātiādimāha. Tattha ārāmadvārāti sabbasattānaṃ dhammadesanatthāya vihāradvārato nikkhamitvā bahidvārasamīpe katamaṇḍapamajjhe supaññattavarabuddhāsane nisinno padumuttaro nāma mahāmuni sammāsambuddho. Vassanto amataṃ vuṭṭhinti dhammadesanāmahāamatadhārāhi dhammavassaṃ vassanto. Nibbāpesi mahājananti mahājanassa cittasantānagatakilesaggiṃ nibbāpesi vūpasamesi, mahājanaṃ nibbānāmatapānena santiṃ sītibhāvaṃ pāpesīti attho.
೬೪೫. ಸತಸಹಸ್ಸಂ ತೇ ಧೀರಾತಿ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಛಹಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಹಿ ಇದ್ಧಿವಿಧಾದಿಞಾಣಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಖಣೇನ ಗನ್ತುಂ ಸಮತ್ಥಾಹಿ ಇದ್ಧೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾತೇ ಧೀರಾ ಸತಸಹಸ್ಸಖೀಣಾಸವಾ ಛಾಯಾವ ಅನಪಾಯಿನೀತಿ ಕತ್ಥಚಿ ಅನಪಗತಾ ಛಾಯಾ ಇವ ತಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪದುಮುತ್ತರಂ ಭಗವನ್ತಂ ಪರಿವಾರೇನ್ತಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
645.Satasahassaṃ te dhīrāti parivārasampattiṃ dassento āha. Chahi abhiññāhi iddhividhādiñāṇakoṭṭhāsehi samannāgatā anekasatasahassacakkavāḷesu khaṇena gantuṃ samatthāhi iddhīhi samannāgatattā mahiddhikāte dhīrā satasahassakhīṇāsavā chāyāva anapāyinīti katthaci anapagatā chāyā iva taṃ sambuddhaṃ padumuttaraṃ bhagavantaṃ parivārenti parivāretvā dhammaṃ suṇantīti attho.
೬೪೬. ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಗತೋ ಆಸಿನ್ತಿ ತದಾ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಸಮಯೇ ಅಹಂ ಹತ್ಥಿಪಿಟ್ಠೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಆಸಿಂ ಅಹೋಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ವರುತ್ತಮನ್ತಿ ಪತ್ಥೇತಬ್ಬಂ ಉತ್ತಮಂ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಮಮ ಮತ್ಥಕೇ ಧಾರಯನ್ತೋ ಹತ್ಥಿಪಿಟ್ಠೇ ನಿಸಿನ್ನೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸುಚಾರುರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾನಾತಿ ಸುನ್ದರಂ ಚಾರುಂ ಮನೋಹರರೂಪವನ್ತಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿಯಮಾನಂ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ದಿಸ್ವಾ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ವಿತ್ತಿ ಸನ್ತುಟ್ಠಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉದಪಜ್ಜಥ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
646.Hatthikkhandhagato āsinti tadā bhagavato dhammadesanāsamaye ahaṃ hatthipiṭṭhe nisinno āsiṃ ahosinti attho. Setacchattaṃvaruttamanti patthetabbaṃ uttamaṃ setacchattaṃ mama matthake dhārayanto hatthipiṭṭhe nisinnoti sambandho. Sucārurūpaṃ disvānāti sundaraṃ cāruṃ manohararūpavantaṃ dhammaṃ desiyamānaṃ sambuddhaṃ disvā me mayhaṃ vitti santuṭṭhi somanassaṃ udapajjatha uppajjatīti attho.
೬೪೭. ಓರುಯ್ಹ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧಮ್ಹಾತಿ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ಹತ್ಥಿಪಿಟ್ಠಿತೋ ಓರುಯ್ಹ ಓರೋಹಿತ್ವಾ ನರಾಸಭಂ ನರವಸಭಂ ಉಪಗಚ್ಛಿಂ ಸಮೀಪಂ ಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ರತನಮಯಛತ್ತಂ ಮೇತಿ ರತನಭೂಸಿತಂ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಛತ್ತಂ ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ಧಾರಯಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
647.Oruyha hatthikkhandhamhāti taṃ bhagavantaṃ nisinnaṃ disvā hatthipiṭṭhito oruyha orohitvā narāsabhaṃ naravasabhaṃ upagacchiṃ samīpaṃ gatoti attho. Ratanamayachattaṃ meti ratanabhūsitaṃ me mayhaṃ chattaṃ buddhaseṭṭhassa matthake dhārayinti sambandho.
೬೪೮. ಮಮ ಸಙ್ಕಪ್ಪಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಮಯ್ಹಂ ಪಸಾದೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಙ್ಕಪ್ಪಂ ಞತ್ವಾ ಇಸೀನಂ ಅನ್ತರೇ ಮಹನ್ತಭೂತೋ ಸೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ಭಗವಾ। ತಂ ಕಥಂ ಠಪಯಿತ್ವಾನಾತಿ ತಂ ಅತ್ತನಾ ದೇಸಿಯಮಾನಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಮಮ ಬ್ಯಾಕರಣತ್ಥಾಯ ಇಮಾ ಗಾಥಾ ಅಭಾಸಥ ಕಥೇಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
648.Mama saṅkappamaññāyāti mayhaṃ pasādena uppannaṃ saṅkappaṃ ñatvā isīnaṃ antare mahantabhūto so padumuttaro bhagavā. Taṃ kathaṃ ṭhapayitvānāti taṃ attanā desiyamānaṃ dhammakathaṃ ṭhapetvā mama byākaraṇatthāya imā gāthā abhāsatha kathesīti attho.
೬೪೯. ಕಥನ್ತಿ ಚೇ? ಯೋ ಸೋತಿಆದಿಮಾಹ। ಸೋಣ್ಣಾಲಙ್ಕಾರಭೂಸಿತಂ ಛತ್ತಂ ಯೋ ಸೋ ರಾಜಕುಮಾರೋ ಮೇ ಮತ್ಥಕೇ ಧಾರೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಮಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ತಂ ರಾಜಕುಮಾರಂ ಅಹಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಾಕಟಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸುಣೋಥ ಮಮ ಭಾಸತೋತಿ ಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಮಮ ವಚನಂ ಸುಣೋಥ ಓಹಿತಸೋತಾ ಮನಸಿ ಕರೋಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
649. Kathanti ce? Yo sotiādimāha. Soṇṇālaṅkārabhūsitaṃ chattaṃ yo so rājakumāro me matthake dhāresīti sambandho. Tamahaṃ kittayissāmīti taṃ rājakumāraṃ ahaṃ kittayissāmi pākaṭaṃ karissāmi. Suṇotha mama bhāsatoti bhāsantassa mama vacanaṃ suṇotha ohitasotā manasi karothāti attho.
೬೫೦. ಇತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಅಯಂ ಪೋಸೋತಿ ಅಯಂ ರಾಜಕುಮಾರೋ ಇತೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕತೋ ಚುತೋ ತುಸಿತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ ತತ್ಥ ವಿಹರಿಸ್ಸತಿ। ತತ್ಥ ಅಚ್ಛರಾಹಿ ಪುರಕ್ಖತೋ ಪರಿವಾರಿತೋ ತುಸಿತಭವನಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋಸ್ಸತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
650.Ito gantvā ayaṃ posoti ayaṃ rājakumāro ito manussalokato cuto tusitaṃ gantvā āvasissati tattha viharissati. Tattha accharāhi purakkhato parivārito tusitabhavanasampattiṃ anubhossatīti sambandho.
೬೫೧. ಚತುತ್ತಿಂಸಕ್ಖತ್ತುನ್ತಿ ತುಸಿತಭವನತೋ ಚವಿತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಚತುತ್ತಿಂಸವಾರೇ ದೇವಿನ್ದೋ ದೇವರಜ್ಜಂ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಬಲಾಧಿಪೋ ಅಟ್ಠಸತನ್ತಿ ತಾವತಿಂಸಭವನತೋ ಚುತೋ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಬಲಾಧಿಪೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಅಧಿಪೋ ಪಧಾನೋ ಅಟ್ಠಸತಜಾತೀಸು ಪದೇಸರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ವಸುಧಂ ಅನೇಕರತನವರಂ ಪಥವಿಂ ಆವಸಿಸ್ಸತಿ ಪುಥಬ್ಯಂ ವಿಹರಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
651.Catuttiṃsakkhattunti tusitabhavanato cavitvā tāvatiṃsabhavane uppanno catuttiṃsavāre devindo devarajjaṃ karissatīti sambandho. Balādhipo aṭṭhasatanti tāvatiṃsabhavanato cuto manussaloke uppanno balādhipo caturaṅginiyā senāya adhipo padhāno aṭṭhasatajātīsu padesarājā hutvā vasudhaṃ anekaratanavaraṃ pathaviṃ āvasissati puthabyaṃ viharissatīti attho.
೬೫೨. ಅಟ್ಠಪಞ್ಞಾಸಕ್ಖತ್ತುನ್ತಿ ಅಟ್ಠಪಞ್ಞಾಸಜಾತೀಸು ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ರಾಜಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹಿಯಾ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪಪಥವಿಯಾ ವಿಪುಲಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಪದೇಸರಜ್ಜಂ ಕಾರಯಿಸ್ಸತಿ।
652.Aṭṭhapaññāsakkhattunti aṭṭhapaññāsajātīsu cakkavattī rājā bhavissatīti attho. Mahiyā sakalajambudīpapathaviyā vipulaṃ asaṅkhyeyyaṃ padesarajjaṃ kārayissati.
೬೫೪. ಸಕ್ಯಾನಂ ಕುಲಕೇತುಸ್ಸಾತಿ ಸಕ್ಯರಾಜೂನಂ ಕುಲಸ್ಸ ಧಜಭೂತಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಞಾತಕೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
654.Sakyānaṃkulaketussāti sakyarājūnaṃ kulassa dhajabhūtassa buddhassa ñātako bhavissatīti attho.
೬೫೫. ಆತಾಪೀತಿ ವೀರಿಯವಾ। ನಿಪಕೋತಿ ನೇಪಕ್ಕಸಙ್ಖಾತಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಬಾಹುಸಚ್ಚೇಸು ಬಹುಸ್ಸುತಭಾವೇಸು ಪಿಟಕತ್ತಯಧಾರಣೇಸು ಕೋವಿದೋ ಛೇಕೋ। ನಿವಾತವುತ್ತಿ ಅನವಞ್ಞತ್ತಿಕೋ ಅಥದ್ಧೋ ಕಾಯಪಾಗಬ್ಬಿಯಾದಿಥದ್ಧಭಾವವಿರಹಿತೋ ಸಬ್ಬಪಾಠೀ ಸಕಲಪಿಟಕತ್ತಯಧಾರೀ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
655.Ātāpīti vīriyavā. Nipakoti nepakkasaṅkhātāya paññāya samannāgato. Bāhusaccesu bahussutabhāvesu piṭakattayadhāraṇesu kovido cheko. Nivātavutti anavaññattiko athaddho kāyapāgabbiyādithaddhabhāvavirahito sabbapāṭhī sakalapiṭakattayadhārī bhavissatīti sambandho.
೬೫೬. ಪಧಾನಪಹಿತತ್ತೋ ಸೋತಿ ಸೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ವೀರಿಯಕರಣಾಯ ಪೇಸಿತಚಿತ್ತೋ। ಉಪಸನ್ತೋ ನಿರೂಪಧೀತಿ ರಾಗೂಪಧಿದೋಸೂಪಧಿಮೋಹೂಪಧೀಹಿ ವಿರಹಿತೋ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಉಪಸನ್ತೋ ಸನ್ತಕಾಯಚಿತ್ತೋ।
656.Padhānapahitatto soti so ānandatthero vīriyakaraṇāya pesitacitto. Upasanto nirūpadhīti rāgūpadhidosūpadhimohūpadhīhi virahito, sotāpattimaggena pahātabbakilesānaṃ pahīnattā upasanto santakāyacitto.
೬೫೭. ಸನ್ತಿ ಆರಞ್ಞಕಾತಿ ಅರಞ್ಞೇ ಭವಾ ಮಹಾವನೇ ಜಾತಾ। ಸಟ್ಠಿಹಾಯನಾತಿ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಕಾಲೇ ಹಾಯನಬಲಾ । ತಿಧಾ ಪಭಿನ್ನಾತಿ ಅಕ್ಖಿಕಣ್ಣಕೋಸಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ತೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಭಿನ್ನಮದಾ। ಮಾತಙ್ಗಾತಿ ಮಾತಙ್ಗಹತ್ಥಿಕುಲೇ ಜಾತಾ। ಈಸಾದನ್ತಾತಿ ರಥೀಸಾಸದಿಸದನ್ತಾ। ಉರೂಳ್ಹವಾ ರಾಜವಾಹನಾ। ಕುಞ್ಜರಸಙ್ಖಾತಾ ನಾಗಾ ಹತ್ಥಿರಾಜಾನೋ ಸನ್ತಿ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ಯಥಾ, ತಥಾ ಸತಸಹಸ್ಸಸಙ್ಖ್ಯಾ ಖೀಣಾಸವಸಙ್ಖಾತಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ ಅರಹನ್ತನಾಗಾ ಸನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಅರಹನ್ತನಾಗಾ ಬುದ್ಧನಾಗರಾಜಸ್ಸ। ನ ಹೋನ್ತಿ ಪಣಿಧಿಮ್ಹಿ ತೇತಿ ತೇ ಪಣಿಧಿಮ್ಹಿ ತಾದಿಸಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಕಿಂ ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಭಯಭೀತಾ ಸಕಭಾವೇನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯತ್ತಾ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
657.Santi āraññakāti araññe bhavā mahāvane jātā. Saṭṭhihāyanāti saṭṭhivassakāle hāyanabalā . Tidhā pabhinnāti akkhikaṇṇakosasaṅkhātehi tīhi ṭhānehi bhinnamadā. Mātaṅgāti mātaṅgahatthikule jātā. Īsādantāti rathīsāsadisadantā. Urūḷhavā rājavāhanā. Kuñjarasaṅkhātā nāgā hatthirājāno santi saṃvijjanti yathā, tathā satasahassasaṅkhyā khīṇāsavasaṅkhātā paṇḍitā mahiddhikā arahantanāgā santi, sabbe te arahantanāgā buddhanāgarājassa. Na honti paṇidhimhi teti te paṇidhimhi tādisā na honti, kiṃ sabbe te bhayabhītā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asamatthāti attho. Sesaṃ vuttanayattā uttānatthamevāti.
ಆನನ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Ānandattheraapadānavaṇṇanā samattā.
ಏತ್ತಾವತಾ ಪಠಮಾ ಬುದ್ಧವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Ettāvatā paṭhamā buddhavaggavaṇṇanā samattā.
ಪಠಮೋ ಭಾಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Paṭhamo bhāgo niṭṭhito.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೩-೧೦. ಆನನ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 3-10. Ānandattheraapadānaṃ