| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरगाथापाळि • Theragāthāpāḷi |
३. आनन्दत्थेरगाथा
3. Ānandattheragāthā
१०१७.
1017.
‘‘पिसुणेन च कोधनेन च, मच्छरिना च विभूतनन्दिना।
‘‘Pisuṇena ca kodhanena ca, maccharinā ca vibhūtanandinā;
सखितं न करेय्य पण्डितो, पापो कापुरिसेन सङ्गमो॥
Sakhitaṃ na kareyya paṇḍito, pāpo kāpurisena saṅgamo.
१०१८.
1018.
‘‘सद्धेन च पेसलेन च, पञ्ञवता बहुस्सुतेन च।
‘‘Saddhena ca pesalena ca, paññavatā bahussutena ca;
सखितं करेय्य पण्डितो, भद्दो सप्पुरिसेन सङ्गमो॥
Sakhitaṃ kareyya paṇḍito, bhaddo sappurisena saṅgamo.
१०१९.
1019.
‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं…पे॰… यस्स नत्थि धुवं ठिति॥
‘‘Passa cittakataṃ bimbaṃ…pe… yassa natthi dhuvaṃ ṭhiti.
१०२०.
1020.
‘‘पस्स चित्तकतं बिम्बं…पे॰… वत्थेहि सोभति॥
‘‘Passa cittakataṃ bimbaṃ…pe… vatthehi sobhati.
१०२१.
1021.
‘‘अलत्तककता …पे॰… नो च पारगवेसिनो॥
‘‘Alattakakatā …pe… no ca pāragavesino.
१०२२.
1022.
‘‘अट्ठपदकता…पे॰… नो च पारगवेसिनो॥
‘‘Aṭṭhapadakatā…pe… no ca pāragavesino.
१०२३.
1023.
‘‘अञ्जनीव नवा…पे॰… नो च पारगवेसिनो॥
‘‘Añjanīva navā…pe… no ca pāragavesino.
१०२४.
1024.
‘‘बहुस्सुतो चित्तकथी, बुद्धस्स परिचारको।
‘‘Bahussuto cittakathī, buddhassa paricārako;
पन्नभारो विसञ्ञुत्तो, सेय्यं कप्पेति गोतमो॥
Pannabhāro visaññutto, seyyaṃ kappeti gotamo.
१०२५.
1025.
‘‘खीणासवो विसञ्ञुत्तो, सङ्गातीतो सुनिब्बुतो।
‘‘Khīṇāsavo visaññutto, saṅgātīto sunibbuto;
धारेति अन्तिमं देहं, जातिमरणपारगू॥
Dhāreti antimaṃ dehaṃ, jātimaraṇapāragū.
१०२६.
1026.
‘‘यस्मिं पतिट्ठिता धम्मा, बुद्धस्सादिच्चबन्धुनो।
‘‘Yasmiṃ patiṭṭhitā dhammā, buddhassādiccabandhuno;
निब्बानगमने मग्गे, सोयं तिट्ठति गोतमो॥
Nibbānagamane magge, soyaṃ tiṭṭhati gotamo.
१०२७.
1027.
‘‘द्वासीति बुद्धतो गण्हिं, द्वे सहस्सानि भिक्खुतो।
‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;
चतुरासीतिसहस्सानि, ये मे धम्मा पवत्तिनो॥
Caturāsītisahassāni, ye me dhammā pavattino.
१०२८.
1028.
‘‘अप्पस्सुतायं पुरिसो, बलिबद्दोव जीरति।
‘‘Appassutāyaṃ puriso, balibaddova jīrati;
मंसानि तस्स वड्ढन्ति, पञ्ञा तस्स न वड्ढति॥
Maṃsāni tassa vaḍḍhanti, paññā tassa na vaḍḍhati.
१०२९.
1029.
‘‘बहुस्सुतो अप्पस्सुतं, यो सुतेनातिमञ्ञति।
‘‘Bahussuto appassutaṃ, yo sutenātimaññati;
अन्धो पदीपधारोव, तथेव पटिभाति मं॥
Andho padīpadhārova, tatheva paṭibhāti maṃ.
१०३०.
1030.
‘‘बहुस्सुतं उपासेय्य, सुतञ्च न विनासये।
‘‘Bahussutaṃ upāseyya, sutañca na vināsaye;
तं मूलं ब्रह्मचरियस्स, तस्मा धम्मधरो सिया॥
Taṃ mūlaṃ brahmacariyassa, tasmā dhammadharo siyā.
१०३१.
1031.
‘‘पुब्बापरञ्ञू अत्थञ्ञू, निरुत्तिपदकोविदो।
‘‘Pubbāparaññū atthaññū, niruttipadakovido;
सुग्गहीतञ्च गण्हाति, अत्थञ्चोपपरिक्खति॥
Suggahītañca gaṇhāti, atthañcopaparikkhati.
१०३२.
1032.
समये सो पदहति, अज्झत्तं सुसमाहितो॥
Samaye so padahati, ajjhattaṃ susamāhito.
१०३३.
1033.
‘‘बहुस्सुतं धम्मधरं, सप्पञ्ञं बुद्धसावकं।
‘‘Bahussutaṃ dhammadharaṃ, sappaññaṃ buddhasāvakaṃ;
धम्मविञ्ञाणमाकङ्खं, तं भजेथ तथाविधं॥
Dhammaviññāṇamākaṅkhaṃ, taṃ bhajetha tathāvidhaṃ.
१०३४.
1034.
‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
चक्खु सब्बस्स लोकस्स, पूजनीयो बहुस्सुतो॥
Cakkhu sabbassa lokassa, pūjanīyo bahussuto.
१०३५.
1035.
‘‘धम्मारामो धम्मरतो, धम्मं अनुविचिन्तयं।
‘‘Dhammārāmo dhammarato, dhammaṃ anuvicintayaṃ;
धम्मं अनुस्सरं भिक्खु, सद्धम्मा न परिहायति॥
Dhammaṃ anussaraṃ bhikkhu, saddhammā na parihāyati.
१०३६.
1036.
सरीरसुखगिद्धस्स, कुतो समणफासुता॥
Sarīrasukhagiddhassa, kuto samaṇaphāsutā.
१०३७.
1037.
‘‘न पक्खन्ति दिसा सब्बा, धम्मा न पटिभन्ति मं।
‘‘Na pakkhanti disā sabbā, dhammā na paṭibhanti maṃ;
गते कल्याणमित्तम्हि, अन्धकारंव खायति॥
Gate kalyāṇamittamhi, andhakāraṃva khāyati.
१०३८.
1038.
‘‘अब्भतीतसहायस्स, अतीतगतसत्थुनो।
‘‘Abbhatītasahāyassa, atītagatasatthuno;
नत्थि एतादिसं मित्तं, यथा कायगता सति॥
Natthi etādisaṃ mittaṃ, yathā kāyagatā sati.
१०३९.
1039.
‘‘ये पुराणा अतीता ते, नवेहि न समेति मे।
‘‘Ye purāṇā atītā te, navehi na sameti me;
स्वज्ज एकोव झायामि, वस्सुपेतोव पक्खिमा॥
Svajja ekova jhāyāmi, vassupetova pakkhimā.
१०४०.
1040.
‘‘दस्सनाय अभिक्कन्ते, नानावेरज्जके बहू।
‘‘Dassanāya abhikkante, nānāverajjake bahū;
मा वारयित्थ सोतारो, पस्सन्तु समयो ममं॥
Mā vārayittha sotāro, passantu samayo mamaṃ.
१०४१.
1041.
‘‘दस्सनाय अभिक्कन्ते, नानावेरज्जके पुथु।
‘‘Dassanāya abhikkante, nānāverajjake puthu;
करोति सत्था ओकासं, न निवारेति चक्खुमा॥
Karoti satthā okāsaṃ, na nivāreti cakkhumā.
१०४२.
1042.
‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, सेखभूतस्स मे सतो।
‘‘Paṇṇavīsativassāni, sekhabhūtassa me sato;
न कामसञ्ञा उप्पज्जि, पस्स धम्मसुधम्मतं॥
Na kāmasaññā uppajji, passa dhammasudhammataṃ.
१०४३.
1043.
‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, सेखभूतस्स मे सतो।
‘‘Paṇṇavīsativassāni, sekhabhūtassa me sato;
न दोससञ्ञा उप्पज्जि, पस्स धम्मसुधम्मतं॥
Na dosasaññā uppajji, passa dhammasudhammataṃ.
१०४४.
1044.
‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।
‘‘Paṇṇavīsativassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
१०४५.
1045.
‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।
‘‘Paṇṇavīsativassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
मेत्तेन वचीकम्मेन, छायाव अनपायिनी॥
Mettena vacīkammena, chāyāva anapāyinī.
१०४६.
1046.
‘‘पण्णवीसतिवस्सानि, भगवन्तं उपट्ठहिं।
‘‘Paṇṇavīsativassāni, bhagavantaṃ upaṭṭhahiṃ;
मेत्तेन मनोकम्मेन, छायाव अनपायिनी॥
Mettena manokammena, chāyāva anapāyinī.
१०४७.
1047.
‘‘बुद्धस्स चङ्कमन्तस्स, पिट्ठितो अनुचङ्कमिं।
‘‘Buddhassa caṅkamantassa, piṭṭhito anucaṅkamiṃ;
धम्मे देसियमानम्हि, ञाणं मे उदपज्जथ॥
Dhamme desiyamānamhi, ñāṇaṃ me udapajjatha.
१०४८.
1048.
‘‘अहं सकरणीयोम्हि, सेखो अप्पत्तमानसो।
‘‘Ahaṃ sakaraṇīyomhi, sekho appattamānaso;
सत्थु च परिनिब्बानं, यो अम्हं अनुकम्पको॥
Satthu ca parinibbānaṃ, yo amhaṃ anukampako.
१०४९.
1049.
‘‘तदासि यं भिंसनकं, तदासि लोमहंसनं।
‘‘Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ, tadāsi lomahaṃsanaṃ;
सब्बाकारवरूपेते, सम्बुद्धे परिनिब्बुते॥
Sabbākāravarūpete, sambuddhe parinibbute.
१०५०.
1050.
‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
चक्खु सब्बस्स लोकस्स, आनन्दो परिनिब्बुतो॥
Cakkhu sabbassa lokassa, ānando parinibbuto.
१०५१.
1051.
‘‘बहुस्सुतो धम्मधरो, कोसारक्खो महेसिनो।
‘‘Bahussuto dhammadharo, kosārakkho mahesino;
चक्खु सब्बस्स लोकस्स, अन्धकारे तमोनुदो॥
Cakkhu sabbassa lokassa, andhakāre tamonudo.
१०५२.
1052.
‘‘गतिमन्तो सतिमन्तो, धितिमन्तो च यो इसि।
‘‘Gatimanto satimanto, dhitimanto ca yo isi;
सद्धम्मधारको थेरो, आनन्दो रतनाकरो॥
Saddhammadhārako thero, ānando ratanākaro.
१०५३.
1053.
‘‘परिचिण्णो मया सत्था, कतं बुद्धस्स सासनं।
‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;
ओहितो गरुको भारो, नत्थि दानि पुनब्भवो’’ति॥
Ohito garuko bhāro, natthi dāni punabbhavo’’ti.
… आनन्दो थेरो…।
… Ānando thero….
तिंसनिपातो निट्ठितो।
Tiṃsanipāto niṭṭhito.
तत्रुद्दानं –
Tatruddānaṃ –
फुस्सोपतिस्सो आनन्दो, तयोतिमे पकित्तिता।
Phussopatisso ānando, tayotime pakittitā;
गाथायो तत्थ सङ्खाता, सतं पञ्च च उत्तरीति।
Gāthāyo tattha saṅkhātā, sataṃ pañca ca uttarīti;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / थेरगाथा-अट्ठकथा • Theragāthā-aṭṭhakathā / ३. आनन्दत्थेरगाथावण्णना • 3. Ānandattheragāthāvaṇṇanā
