| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
४. अनन्तरपच्चयनिद्देसवण्णना
4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā
४. अनन्तरपच्चयनिद्देसे मनोधातुयाति विपाकमनोधातुया। मनोविञ्ञाणधातुयाति सन्तीरणकिच्चाय अहेतुकविपाकमनोविञ्ञाणधातुया। ततो परं पन वोट्ठब्बनजवनतदारम्मणभवङ्गकिच्चा मनोविञ्ञाणधातुयो वत्तब्बा सियुं, ता अवुत्तापि इमिनाव नयेन वेदितब्बाति नयं दस्सेत्वा देसना सङ्खित्ता। ‘‘पुरिमा पुरिमा कुसला धम्मा’’तिआदिके च छट्ठनये ता सङ्गहितातिपि इध न वुत्ताति वेदितब्बा। तत्थ पुरिमा पुरिमाति छसु द्वारेसुपि अनन्तरातीता कुसलजवनधम्मा दट्ठब्बा। पच्छिमानं पच्छिमानन्ति अनन्तरउप्पज्जमानानञ्ञेव। कुसलानन्ति सदिसकुसलानं। अब्याकतानन्ति इदं पन कुसलानन्तरं तदारम्मणभवङ्गफलसमापत्तिवसेन वुत्तं। अकुसलमूलके अब्याकतानन्ति तदारम्मणभवङ्गसङ्खातानञ्ञेव। अब्याकतमूलके अब्याकतानन्ति आवज्जनजवनवसेन वा भवङ्गवसेन वा पवत्तानं किरियविपाकाब्याकतानं किरियमनोधातुतो पट्ठाय पन याव वोट्ठब्बनकिच्चा मनोविञ्ञाणधातु, ताव पवत्तेसु वीथिचित्तेसुपि अयं नयो लब्भतेव। कुसलानन्ति पञ्चद्वारे वोट्ठब्बनानन्तरानं मनोद्वारे आवज्जनान्तरानं पठमजवनकुसलानं। अकुसलानन्ति पदेपि एसेव नयो। येसं येसन्ति इदं सब्बेसम्पि अनन्तरपच्चयधम्मानं। सङ्खेपलक्खणन्ति अयं तावेत्थ पाळिवण्णना।
4. Anantarapaccayaniddese manodhātuyāti vipākamanodhātuyā. Manoviññāṇadhātuyāti santīraṇakiccāya ahetukavipākamanoviññāṇadhātuyā. Tato paraṃ pana voṭṭhabbanajavanatadārammaṇabhavaṅgakiccā manoviññāṇadhātuyo vattabbā siyuṃ, tā avuttāpi imināva nayena veditabbāti nayaṃ dassetvā desanā saṅkhittā. ‘‘Purimā purimā kusalā dhammā’’tiādike ca chaṭṭhanaye tā saṅgahitātipi idha na vuttāti veditabbā. Tattha purimā purimāti chasu dvāresupi anantarātītā kusalajavanadhammā daṭṭhabbā. Pacchimānaṃ pacchimānanti anantarauppajjamānānaññeva. Kusalānanti sadisakusalānaṃ. Abyākatānanti idaṃ pana kusalānantaraṃ tadārammaṇabhavaṅgaphalasamāpattivasena vuttaṃ. Akusalamūlake abyākatānanti tadārammaṇabhavaṅgasaṅkhātānaññeva. Abyākatamūlake abyākatānanti āvajjanajavanavasena vā bhavaṅgavasena vā pavattānaṃ kiriyavipākābyākatānaṃ kiriyamanodhātuto paṭṭhāya pana yāva voṭṭhabbanakiccā manoviññāṇadhātu, tāva pavattesu vīthicittesupi ayaṃ nayo labbhateva. Kusalānanti pañcadvāre voṭṭhabbanānantarānaṃ manodvāre āvajjanāntarānaṃ paṭhamajavanakusalānaṃ. Akusalānanti padepi eseva nayo. Yesaṃ yesanti idaṃ sabbesampi anantarapaccayadhammānaṃ. Saṅkhepalakkhaṇanti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
अयं पन अनन्तरपच्चयो नाम ठपेत्वा निब्बानं चतुभूमको अरूपधम्मरासियेवाति वेदितब्बो। सो जातिवसेन कुसलाकुसलविपाककिरियतो चतुधा भिज्जति। तत्थ कुसलो कामावचरादिभेदतो चतुब्बिधो होति, अकुसलो कामावचरोव विपाको चतुभूमको, किरियानन्तरपच्चयो पन ते भूमकोति एवमेत्थ नानप्पकारभेदतो विञ्ञातब्बो विनिच्छयो।
Ayaṃ pana anantarapaccayo nāma ṭhapetvā nibbānaṃ catubhūmako arūpadhammarāsiyevāti veditabbo. So jātivasena kusalākusalavipākakiriyato catudhā bhijjati. Tattha kusalo kāmāvacarādibhedato catubbidho hoti, akusalo kāmāvacarova vipāko catubhūmako, kiriyānantarapaccayo pana te bhūmakoti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
एवं भिन्ने पनेत्थ कामावचरकुसलो अत्तना सदिसस्सेव कामावचरकुसलस्स अनन्तरपच्चयो होति। ञाणसम्पयुत्तकामावचरकुसलो पन रूपावचरकुसलस्स अरूपावचरकुसलस्स लोकुत्तरकुसलस्साति इमेसं तिण्णं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। कामावचरकुसलो च कामावचरविपाकस्स, रूपावचरारूपावचरविपाकस्स, ञाणसम्पयुत्तो लोकुत्तरविपाकस्सापीति इमेसं चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। रूपावचरकुसलो रूपावचरकुसलस्स, ञाणसम्पयुत्तकामावचरविपाकस्स, रूपावचरविपाकस्साति इमेसं तिण्णं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। अरूपावचरकुसलो तेसं द्विन्नं विपाकानं अत्तनो कुसलस्स विपाकस्स चाति अविसेसेन चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। विसेसेन पनेत्थ नेवसञ्ञानासञ्ञायतनकुसलो अनागामिफलसङ्खातस्स लोकुत्तरविपाकस्सपि अनन्तरपच्चयो होति। लोकुत्तरकुसलो लोकुत्तरविपाकस्सेव अनन्तरपच्चयो होति। अकुसलो अविसेसेन अकुसलस्स चेव कुसलाकुसलविपाकस्स च। विसेसेन पनेत्थ सुखमज्झत्तवेदनासम्पयुत्तो अकुसलो रूपावचरारूपावचरविपाकस्सापीति इमेसं चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति।
Evaṃ bhinne panettha kāmāvacarakusalo attanā sadisasseva kāmāvacarakusalassa anantarapaccayo hoti. Ñāṇasampayuttakāmāvacarakusalo pana rūpāvacarakusalassa arūpāvacarakusalassa lokuttarakusalassāti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Kāmāvacarakusalo ca kāmāvacaravipākassa, rūpāvacarārūpāvacaravipākassa, ñāṇasampayutto lokuttaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacarakusalo rūpāvacarakusalassa, ñāṇasampayuttakāmāvacaravipākassa, rūpāvacaravipākassāti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacarakusalo tesaṃ dvinnaṃ vipākānaṃ attano kusalassa vipākassa cāti avisesena catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Visesena panettha nevasaññānāsaññāyatanakusalo anāgāmiphalasaṅkhātassa lokuttaravipākassapi anantarapaccayo hoti. Lokuttarakusalo lokuttaravipākasseva anantarapaccayo hoti. Akusalo avisesena akusalassa ceva kusalākusalavipākassa ca. Visesena panettha sukhamajjhattavedanāsampayutto akusalo rūpāvacarārūpāvacaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti.
कामावचरविपाकस्स ञाणसम्पयुत्तो वा ञाणविप्पयुत्तो वा विपाको कामावचरकिरियावज्जनस्स, ञाणसम्पयुत्तविपाको पनेत्थ पटिसन्धिवसेन उप्पज्जमानस्स रूपावचरारूपावचरविपाकस्सापीति इमेसं चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। रूपावचरविपाको सहेतुककामावचरविपाकस्स रूपावचरारूपावचरविपाकस्स कामावचरकिरियावज्जनस्साति इमेसं चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। अरूपावचरविपाको तिहेतुककामावचरविपाकस्स अरूपावचरविपाकस्स कामावचरकिरियावज्जनस्साति तिण्णं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। लोकुत्तरविपाको तिहेतुककामावचरविपाकस्स रूपावचरारूपावचरलोकुत्तरविपाकस्साति चतुन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति।
Kāmāvacaravipākassa ñāṇasampayutto vā ñāṇavippayutto vā vipāko kāmāvacarakiriyāvajjanassa, ñāṇasampayuttavipāko panettha paṭisandhivasena uppajjamānassa rūpāvacarārūpāvacaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacaravipāko sahetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaravipākassa kāmāvacarakiriyāvajjanassāti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacaravipāko tihetukakāmāvacaravipākassa arūpāvacaravipākassa kāmāvacarakiriyāvajjanassāti tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Lokuttaravipāko tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaralokuttaravipākassāti catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti.
कामावचरकिरियं कामावचरकुसलाकुसलस्स चतुभूमकविपाकस्स तेभूमककिरियस्साति नवन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। रूपावचरकिरियं तिहेतुककामावचरविपाकस्स रूपावचरविपाकस्स रूपावचरकिरियस्साति तिण्णं रासीनं अनन्तरपच्चयो होति। अरूपावचरकिरियं तिहेतुककामावचरविपाकस्स रूपावचरारूपावचरलोकुत्तरविपाकस्स अरूपावचरकिरियस्साति पञ्चन्नं रासीनं अनन्तरपच्चयो होतीति। एवमेत्थ पच्चयुप्पन्नतोपि विञ्ञातब्बो विनिच्छयोति।
Kāmāvacarakiriyaṃ kāmāvacarakusalākusalassa catubhūmakavipākassa tebhūmakakiriyassāti navannaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacarakiriyaṃ tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacaravipākassa rūpāvacarakiriyassāti tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacarakiriyaṃ tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaralokuttaravipākassa arūpāvacarakiriyassāti pañcannaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hotīti. Evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
अनन्तरपच्चयनिद्देसवण्णना।
Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / पट्ठानपाळि • Paṭṭhānapāḷi / (२) पच्चयनिद्देसो • (2) Paccayaniddeso
