| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
4. අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā
4. අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ මනොධාතුයාති විපාකමනොධාතුයා. මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුයාති සන්‌තීරණකිච්‌චාය අහෙතුකවිපාකමනොවිඤ්‌ඤාණධාතුයා. තතො පරං පන වොට්‌ඨබ්‌බනජවනතදාරම්‌මණභවඞ්‌ගකිච්‌චා මනොවිඤ්‌ඤාණධාතුයො වත්‌තබ්‌බා සියුං, තා අවුත්‌තාපි ඉමිනාව නයෙන වෙදිතබ්‌බාති නයං දස්‌සෙත්‌වා දෙසනා සඞ්‌ඛිත්‌තා. ‘‘පුරිමා පුරිමා කුසලා ධම්‌මා’’තිආදිකෙ ච ඡට්‌ඨනයෙ තා සඞ්‌ගහිතාතිපි ඉධ න වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බා. තත්‌ථ පුරිමා පුරිමාති ඡසු ද්‌වාරෙසුපි අනන්‌තරාතීතා කුසලජවනධම්‌මා දට්‌ඨබ්‌බා. පච්‌ඡිමානං පච්‌ඡිමානන්‌ති අනන්‌තරඋප්‌පජ්‌ජමානානඤ්‌ඤෙව. කුසලානන්‌ති සදිසකුසලානං. අබ්‍යාකතානන්‌ති ඉදං පන කුසලානන්‌තරං තදාරම්‌මණභවඞ්‌ගඵලසමාපත්‌තිවසෙන වුත්‌තං. අකුසලමූලකෙ අබ්‍යාකතානන්‌ති තදාරම්‌මණභවඞ්‌ගසඞ්‌ඛාතානඤ්‌ඤෙව. අබ්‍යාකතමූලකෙ අබ්‍යාකතානන්‌ති ආවජ්‌ජනජවනවසෙන වා භවඞ්‌ගවසෙන වා පවත්‌තානං කිරියවිපාකාබ්‍යාකතානං කිරියමනොධාතුතො පට්‌ඨාය පන යාව වොට්‌ඨබ්‌බනකිච්‌චා මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු, තාව පවත්‌තෙසු වීථිචිත්‌තෙසුපි අයං නයො ලබ්‌භතෙව. කුසලානන්‌ති පඤ්‌චද්‌වාරෙ වොට්‌ඨබ්‌බනානන්‌තරානං මනොද්‌වාරෙ ආවජ්‌ජනාන්‌තරානං පඨමජවනකුසලානං. අකුසලානන්‌ති පදෙපි එසෙව නයො. යෙසං යෙසන්‌ති ඉදං සබ්‌බෙසම්‌පි අනන්‌තරපච්‌චයධම්‌මානං. සඞ්‌ඛෙපලක්‌ඛණන්‌ති අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා.
4. Anantarapaccayaniddese manodhātuyāti vipākamanodhātuyā. Manoviññāṇadhātuyāti santīraṇakiccāya ahetukavipākamanoviññāṇadhātuyā. Tato paraṃ pana voṭṭhabbanajavanatadārammaṇabhavaṅgakiccā manoviññāṇadhātuyo vattabbā siyuṃ, tā avuttāpi imināva nayena veditabbāti nayaṃ dassetvā desanā saṅkhittā. ‘‘Purimā purimā kusalā dhammā’’tiādike ca chaṭṭhanaye tā saṅgahitātipi idha na vuttāti veditabbā. Tattha purimā purimāti chasu dvāresupi anantarātītā kusalajavanadhammā daṭṭhabbā. Pacchimānaṃ pacchimānanti anantarauppajjamānānaññeva. Kusalānanti sadisakusalānaṃ. Abyākatānanti idaṃ pana kusalānantaraṃ tadārammaṇabhavaṅgaphalasamāpattivasena vuttaṃ. Akusalamūlake abyākatānanti tadārammaṇabhavaṅgasaṅkhātānaññeva. Abyākatamūlake abyākatānanti āvajjanajavanavasena vā bhavaṅgavasena vā pavattānaṃ kiriyavipākābyākatānaṃ kiriyamanodhātuto paṭṭhāya pana yāva voṭṭhabbanakiccā manoviññāṇadhātu, tāva pavattesu vīthicittesupi ayaṃ nayo labbhateva. Kusalānanti pañcadvāre voṭṭhabbanānantarānaṃ manodvāre āvajjanāntarānaṃ paṭhamajavanakusalānaṃ. Akusalānanti padepi eseva nayo. Yesaṃ yesanti idaṃ sabbesampi anantarapaccayadhammānaṃ. Saṅkhepalakkhaṇanti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
අයං පන අනන්‌තරපච්‌චයො නාම ඨපෙත්‌වා නිබ්‌බානං චතුභූමකො අරූපධම්‌මරාසියෙවාති වෙදිතබ්‌බො. සො ජාතිවසෙන කුසලාකුසලවිපාකකිරියතො චතුධා භිජ්‌ජති. තත්‌ථ කුසලො කාමාවචරාදිභෙදතො චතුබ්‌බිධො හොති, අකුසලො කාමාවචරොව විපාකො චතුභූමකො, කිරියානන්‌තරපච්‌චයො පන තෙ භූමකොති එවමෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
Ayaṃ pana anantarapaccayo nāma ṭhapetvā nibbānaṃ catubhūmako arūpadhammarāsiyevāti veditabbo. So jātivasena kusalākusalavipākakiriyato catudhā bhijjati. Tattha kusalo kāmāvacarādibhedato catubbidho hoti, akusalo kāmāvacarova vipāko catubhūmako, kiriyānantarapaccayo pana te bhūmakoti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ කාමාවචරකුසලො අත්‌තනා සදිසස්‌සෙව කාමාවචරකුසලස්‌ස අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. ඤාණසම්‌පයුත්‌තකාමාවචරකුසලො පන රූපාවචරකුසලස්‌ස අරූපාවචරකුසලස්‌ස ලොකුත්‌තරකුසලස්‌සාති ඉමෙසං තිණ්‌ණං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. කාමාවචරකුසලො ච කාමාවචරවිපාකස්‌ස, රූපාවචරාරූපාවචරවිපාකස්‌ස, ඤාණසම්‌පයුත්‌තො ලොකුත්‌තරවිපාකස්‌සාපීති ඉමෙසං චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. රූපාවචරකුසලො රූපාවචරකුසලස්‌ස, ඤාණසම්‌පයුත්‌තකාමාවචරවිපාකස්‌ස, රූපාවචරවිපාකස්‌සාති ඉමෙසං තිණ්‌ණං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. අරූපාවචරකුසලො තෙසං ද්‌වින්‌නං විපාකානං අත්‌තනො කුසලස්‌ස විපාකස්‌ස චාති අවිසෙසෙන චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. විසෙසෙන පනෙත්‌ථ නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනකුසලො අනාගාමිඵලසඞ්‌ඛාතස්‌ස ලොකුත්‌තරවිපාකස්‌සපි අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. ලොකුත්‌තරකුසලො ලොකුත්‌තරවිපාකස්‌සෙව අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. අකුසලො අවිසෙසෙන අකුසලස්‌ස චෙව කුසලාකුසලවිපාකස්‌ස ච. විසෙසෙන පනෙත්‌ථ සුඛමජ්‌ඣත්‌තවෙදනාසම්‌පයුත්‌තො අකුසලො රූපාවචරාරූපාවචරවිපාකස්‌සාපීති ඉමෙසං චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති.
Evaṃ bhinne panettha kāmāvacarakusalo attanā sadisasseva kāmāvacarakusalassa anantarapaccayo hoti. Ñāṇasampayuttakāmāvacarakusalo pana rūpāvacarakusalassa arūpāvacarakusalassa lokuttarakusalassāti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Kāmāvacarakusalo ca kāmāvacaravipākassa, rūpāvacarārūpāvacaravipākassa, ñāṇasampayutto lokuttaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacarakusalo rūpāvacarakusalassa, ñāṇasampayuttakāmāvacaravipākassa, rūpāvacaravipākassāti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacarakusalo tesaṃ dvinnaṃ vipākānaṃ attano kusalassa vipākassa cāti avisesena catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Visesena panettha nevasaññānāsaññāyatanakusalo anāgāmiphalasaṅkhātassa lokuttaravipākassapi anantarapaccayo hoti. Lokuttarakusalo lokuttaravipākasseva anantarapaccayo hoti. Akusalo avisesena akusalassa ceva kusalākusalavipākassa ca. Visesena panettha sukhamajjhattavedanāsampayutto akusalo rūpāvacarārūpāvacaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti.
කාමාවචරවිපාකස්‌ස ඤාණසම්‌පයුත්‌තො වා ඤාණවිප්‌පයුත්‌තො වා විපාකො කාමාවචරකිරියාවජ්‌ජනස්‌ස, ඤාණසම්‌පයුත්‌තවිපාකො පනෙත්‌ථ පටිසන්‌ධිවසෙන උප්‌පජ්‌ජමානස්‌ස රූපාවචරාරූපාවචරවිපාකස්‌සාපීති ඉමෙසං චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. රූපාවචරවිපාකො සහෙතුකකාමාවචරවිපාකස්‌ස රූපාවචරාරූපාවචරවිපාකස්‌ස කාමාවචරකිරියාවජ්‌ජනස්‌සාති ඉමෙසං චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. අරූපාවචරවිපාකො තිහෙතුකකාමාවචරවිපාකස්‌ස අරූපාවචරවිපාකස්‌ස කාමාවචරකිරියාවජ්‌ජනස්‌සාති තිණ්‌ණං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. ලොකුත්‌තරවිපාකො තිහෙතුකකාමාවචරවිපාකස්‌ස රූපාවචරාරූපාවචරලොකුත්‌තරවිපාකස්‌සාති චතුන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති.
Kāmāvacaravipākassa ñāṇasampayutto vā ñāṇavippayutto vā vipāko kāmāvacarakiriyāvajjanassa, ñāṇasampayuttavipāko panettha paṭisandhivasena uppajjamānassa rūpāvacarārūpāvacaravipākassāpīti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacaravipāko sahetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaravipākassa kāmāvacarakiriyāvajjanassāti imesaṃ catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacaravipāko tihetukakāmāvacaravipākassa arūpāvacaravipākassa kāmāvacarakiriyāvajjanassāti tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Lokuttaravipāko tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaralokuttaravipākassāti catunnaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti.
කාමාවචරකිරියං කාමාවචරකුසලාකුසලස්‌ස චතුභූමකවිපාකස්‌ස තෙභූමකකිරියස්‌සාති නවන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. රූපාවචරකිරියං තිහෙතුකකාමාවචරවිපාකස්‌ස රූපාවචරවිපාකස්‌ස රූපාවචරකිරියස්‌සාති තිණ්‌ණං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොති. අරූපාවචරකිරියං තිහෙතුකකාමාවචරවිපාකස්‌ස රූපාවචරාරූපාවචරලොකුත්‌තරවිපාකස්‌ස අරූපාවචරකිරියස්‌සාති පඤ්‌චන්‌නං රාසීනං අනන්‌තරපච්‌චයො හොතීති. එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Kāmāvacarakiriyaṃ kāmāvacarakusalākusalassa catubhūmakavipākassa tebhūmakakiriyassāti navannaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Rūpāvacarakiriyaṃ tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacaravipākassa rūpāvacarakiriyassāti tiṇṇaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hoti. Arūpāvacarakiriyaṃ tihetukakāmāvacaravipākassa rūpāvacarārūpāvacaralokuttaravipākassa arūpāvacarakiriyassāti pañcannaṃ rāsīnaṃ anantarapaccayo hotīti. Evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
