| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
4. අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā
4. යථාවුත්‌තා නිරොධානන්‌තරසුඤ්‌ඤතා නිරොධප්‌පත්‌තතා ඔකාසදානවිසෙසො, අත්‌තනො අනුරූපචිත්‌තුප්‌පාදනසමත්‌ථතා චිත්‌තනියමහෙතුතා, තත්‌ථ අනන්‌තරුප්‌පාදනසමත්‌ථතා ච සණ්‌ඨානාභාවතො සුට්‌ඨුතරං නිරන්‌තරුප්‌පාදනසමත්‌ථතා ච චිත්‌තනියමහෙතුවිසෙසො දට්‌ඨබ්‌බො. ධාතුවසෙනාති විඤ්‌ඤාණධාතුමනොධාතුමනොවිඤ්‌ඤාණධාතුවසෙන. එත්‌තකා එව හි ධාතුයො භින්‌නසභාවා අනන්‌තරපච්‌චයතාය නියමෙත්‌වා වත්‌තබ්‌බා, අභින්‌නසභාවා පන විසෙසාභාවතො පුරිමතාමත්‌තංයෙව විසෙසං පුරක්‌ඛත්‌වා වත්‌තබ්‌බාති තා කුසලාදිභෙදෙන තථා වුත්‌තා. තෙනාහ ‘‘කුසලාදිවසෙන චා’’ති. යා පන මනොධාතුමනොවිඤ්‌ඤාණධාතුවසෙන අනන්‌තරපච්‌චයතා වත්‌තබ්‌බා, තත්‌ථ මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු මනොධාතුයා අනන්‌තරපච්‌චයෙන පච්‌චයොති වුච්‌චමානො සම්‌මොහො සියා, පුරෙ මනොධාතුයා අනන්‌තරපච්‌චයභාවෙන වුත්‌තා, ඉදානි මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු මනොධාතුයාති පච්‌චයපච්‌චයුප්‌පන්‌නවිසෙසා න විඤ්‌ඤායෙය්‍ය, මනොධාතුයා පන චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණාදිධාතූනං අනන්‌තරපච්‌චයභාවෙ වුච්‌චමානෙ නියමො නත්‌ථි. තෙනාහ ‘‘මනොධාතු චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණධාතුයාති චා’’ති . තථෙවාති නියමාභාවතො එවාති අත්‌ථො. තස්‌මාති යස්‌මා ඉතො අඤ්‌ඤථා දෙසනාය පච්‌චයපච්‌චයුප්‌පන්‌නානං විසෙසාභාවො චිත්‌තවිසෙසදස්‌සනවිච්‌ඡෙදො නියමාභාවො චාති ඉමෙ දොසා ආපජ්‌ජන්‌ති, තස්‌මා. නිදස්‌සනෙනාති ධාතුවසෙන නිදස්‌සනෙන. නයං දස්‌සෙත්‌වාති ‘‘මනොවිඤ්‌ඤාණධාතු තංසම්‌පයුත්‌තකා ච ධම්‌මා මනොධාතුයා තංසම්‌පයුත්‌තකානඤ්‌ච ධම්‌මානං අනන්‌තරපච්‌චයෙන පච්‌චයො’’ති එවමාදිකස්‌ස අනන්‌තරපච්‌චයතාග්‌ගහණස්‌ස නයං දස්‌සෙත්‌වා. නිරවසෙසදස්‌සනත්‌ථන්‌ති නිරවසෙසස්‌ස අනන්‌තරපච්‌චයභාවිනො චිත්‌තුප්‌පාදස්‌ස දස්‌සනත්‌ථං.
4. Yathāvuttā nirodhānantarasuññatā nirodhappattatā okāsadānaviseso, attano anurūpacittuppādanasamatthatā cittaniyamahetutā, tattha anantaruppādanasamatthatā ca saṇṭhānābhāvato suṭṭhutaraṃ nirantaruppādanasamatthatā ca cittaniyamahetuviseso daṭṭhabbo. Dhātuvasenāti viññāṇadhātumanodhātumanoviññāṇadhātuvasena. Ettakā eva hi dhātuyo bhinnasabhāvā anantarapaccayatāya niyametvā vattabbā, abhinnasabhāvā pana visesābhāvato purimatāmattaṃyeva visesaṃ purakkhatvā vattabbāti tā kusalādibhedena tathā vuttā. Tenāha ‘‘kusalādivasena cā’’ti. Yā pana manodhātumanoviññāṇadhātuvasena anantarapaccayatā vattabbā, tattha manoviññāṇadhātu manodhātuyā anantarapaccayena paccayoti vuccamāno sammoho siyā, pure manodhātuyā anantarapaccayabhāvena vuttā, idāni manoviññāṇadhātu manodhātuyāti paccayapaccayuppannavisesā na viññāyeyya, manodhātuyā pana cakkhuviññāṇādidhātūnaṃ anantarapaccayabhāve vuccamāne niyamo natthi. Tenāha ‘‘manodhātu cakkhuviññāṇadhātuyāti cā’’ti . Tathevāti niyamābhāvato evāti attho. Tasmāti yasmā ito aññathā desanāya paccayapaccayuppannānaṃ visesābhāvo cittavisesadassanavicchedo niyamābhāvo cāti ime dosā āpajjanti, tasmā. Nidassanenāti dhātuvasena nidassanena. Nayaṃ dassetvāti ‘‘manoviññāṇadhātu taṃsampayuttakā ca dhammā manodhātuyā taṃsampayuttakānañca dhammānaṃ anantarapaccayena paccayo’’ti evamādikassa anantarapaccayatāggahaṇassa nayaṃ dassetvā. Niravasesadassanatthanti niravasesassa anantarapaccayabhāvino cittuppādassa dassanatthaṃ.
සදිසකුසලානන්‌ති සමානකුසලානං, සමානතා චෙත්‌ථ එකවීථිපරියාපන්‌නතාය වෙදිතබ්‌බා. තෙනෙවාහ ‘‘භූමිභින්‌නානම්‌පි පච්‌චයභාවො වුත්‌තො හොතී’’ති. සමානවීථිතා ච යස්‌මා සමානවෙදනා සමානහෙතුකා ච හොන්‌ති, තස්‌මා ‘‘වෙදනාය වා හෙතූහි වා සදිසකුසලාන’’න්‌ති ආහ. වා-සද්‌දො චෙත්‌ථ අනියමත්‌ථො. තෙන ඤාණසඞ්‌ඛාරාදිභෙදස්‌සපි විකප්‌පනවසෙන සඞ්‌ගහො දට්‌ඨබ්‌බො. චුතිපි ගහිතා තංසභාවත්‌තා. භවඞ්‌ගචිත්‌තමෙව හි පරියොසානෙ ‘‘චුතී’’ති වුච්‌චති. කුසලාකුසලානන්‌තරඤ්‌ච කදාචි සා උප්‌පජ්‌ජතීති තදාරම්‌මණම්‌පි ගහිතන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං, කිරියජවනානන්‌තරං තදාරම්‌මණුප්‌පත්‌තියන්‌ති අධිප්‌පායො.
Sadisakusalānanti samānakusalānaṃ, samānatā cettha ekavīthipariyāpannatāya veditabbā. Tenevāha ‘‘bhūmibhinnānampi paccayabhāvo vutto hotī’’ti. Samānavīthitā ca yasmā samānavedanā samānahetukā ca honti, tasmā ‘‘vedanāya vā hetūhi vā sadisakusalāna’’nti āha. Vā-saddo cettha aniyamattho. Tena ñāṇasaṅkhārādibhedassapi vikappanavasena saṅgaho daṭṭhabbo. Cutipi gahitā taṃsabhāvattā. Bhavaṅgacittameva hi pariyosāne ‘‘cutī’’ti vuccati. Kusalākusalānantarañca kadāci sā uppajjatīti tadārammaṇampi gahitanti daṭṭhabbaṃ, kiriyajavanānantaraṃ tadārammaṇuppattiyanti adhippāyo.
කාමාවචරකිරියාය ආවජ්‌ජනස්‌සාති අයමෙත්‌ථ අත්‌ථො අධිප්‌පෙතොති දස්‌සෙන්‌තො ‘‘ආවජ්‌ජනග්‌ගහණෙන කාමාවචරකිරියං විසෙසෙතී’’ති ආහ. තමෙව හි අත්‌ථං පාකටතරං කාතුං ‘‘කාමාවචරවිපාකො’’තිආදි වුත්‌තං. වොට්‌ඨබ්‌බනම්‌පි ගහිතං සන්‌තීරණානන්‌තරත්‌තාති අධිප්‌පායො.
Kāmāvacarakiriyāya āvajjanassāti ayamettha attho adhippetoti dassento ‘‘āvajjanaggahaṇena kāmāvacarakiriyaṃ visesetī’’ti āha. Tameva hi atthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘kāmāvacaravipāko’’tiādi vuttaṃ. Voṭṭhabbanampi gahitaṃ santīraṇānantarattāti adhippāyo.
අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 4. අනන්‌තරපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 4. Anantarapaccayaniddesavaṇṇanā
