| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 118
The Middle-Length Suttas Collection 118
ආනාපානස්සතිසුත්ත
Mindfulness of Breathing
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති පුබ්බාරාමේ මිගාරමාතුපාසාදේ සම්බහුලේහි අභිඤ්ඤාතේහි අභිඤ්ඤාතේහි ථේරේහි සාවකේහි සද්ධිං—ආයස්මතා ච සාරිපුත්තේන ආයස්මතා ච මහාමෝග්ගල්ලානේන ආයස්මතා ච මහාකස්සපේන ආයස්මතා ච මහාකච්චායනේන ආයස්මතා ච මහාකෝට්ඨිකේන ආයස්මතා ච මහාකප්පිනේන ආයස්මතා ච මහාචුන්දේන ආයස්මතා ච අනුරුද්ධේන ආයස්මතා ච රේවතේන ආයස්මතා ච ආනන්දේන, අඤ්ඤේහි ච අභිඤ්ඤාතේහි අභිඤ්ඤාතේහි ථේරේහි සාවකේහි සද්ධිං.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in the Eastern Monastery, the stilt longhouse of Migāra’s mother, together with several well-known senior disciples, such as the venerables Sāriputta, Mahāmoggallāna, Mahākassapa, Mahākaccāna, Mahākoṭṭhita, Mahākappina, Mahācunda, Anuruddha, Revata, Ānanda, and others.
තේන ඛෝ පන සමයේන ථේරා භික්ඛූ නවේ භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති. අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ දසපි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ වීසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ තිංසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ චත්තාරීසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති. තේ ච නවා භික්ඛූ ථේරේහි භික්ඛූහි ඕවදියමානා අනුසාසියමානා උළාරං පුබ්බේනාපරං විසේසං ජානන්ති.
Now at that time the senior bhikkhus were advising and instructing the junior bhikkhus. Some senior bhikkhus instructed ten bhikkhus, while some instructed twenty, thirty, or forty. Being instructed by the senior bhikkhus, the junior bhikkhus realized a higher distinction than they had before.
තේන ඛෝ පන සමයේන භගවා තදහුපෝසථේ පන්නරසේ පවාරණාය පුණ්ණාය පුණ්ණමාය රත්තියා භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතෝ අබ්භෝකාසේ නිසින්නෝ හෝති. අථ ඛෝ භගවා තුණ්හීභූතං තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලෝකේත්වා භික්ඛූ ආමන්තේසි:
Now, at that time it was the Uposatha day—the full moon on the fifteenth day—and the Buddha was sitting surrounded by a Saṅgha of monks for the invitation to admonish. Then the Buddha looked around the Saṅgha of bhikkhus, who were so very silent. He addressed them:
“ආරද්ධෝස්මි, භික්ඛවේ, ඉමාය පටිපදාය; ආරද්ධචිත්තෝස්මි, භික්ඛවේ, ඉමාය පටිපදාය. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, භිය්‍යෝසෝ මත්තාය වීරියං ආරභථ අප්පත්තස්ස පත්තියා, අනධිගතස්ස අධිගමාය, අසච්ඡිකතස්ස සච්ඡිකිරියාය. ඉධේවාහං සාවත්ථියං කෝමුදිං චාතුමාසිනිං ආගමේස්සාමී”ති.
“I am satisfied, bhikkhus, with this practice. My heart is satisfied with this practice. So you should rouse up even more energy for attaining the unattained, achieving the unachieved, and realizing the unrealized. I will wait here in Sāvatthī for the Komudī full moon of the fourth month.”
අස්සෝසුං ඛෝ ජානපදා භික්ඛූ: “භගවා කිර තත්ථේව සාවත්ථියං කෝමුදිං චාතුමාසිනිං ආගමේස්සතී”ති. තේ ජානපදා භික්ඛූ සාවත්ථිං ඕසරන්ති භගවන්තං දස්සනාය.
Bhikkhus from around the country heard about this, and came down to Sāvatthī to see the Buddha.
තේ ච ඛෝ ථේරා භික්ඛූ භිය්‍යෝසෝ මත්තාය නවේ භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති. අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ දසපි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ වීසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ තිංසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති, අප්පේකච්චේ ථේරා භික්ඛූ චත්තාරීසම්පි භික්ඛූ ඕවදන්ති අනුසාසන්ති. තේ ච නවා භික්ඛූ ථේරේහි භික්ඛූහි ඕවදියමානා අනුසාසියමානා උළාරං පුබ්බේනාපරං විසේසං ජානන්ති.
And those senior bhikkhus instructed the junior bhikkhus even more. Some senior bhikkhus instructed ten bhikkhus, while some instructed twenty, thirty, or forty. Being instructed by the senior bhikkhus, the junior bhikkhus realized a higher distinction than they had before.
තේන ඛෝ පන සමයේන භගවා තදහුපෝසථේ පන්නරසේ කෝමුදියා චාතුමාසිනියා පුණ්ණාය පුණ්ණමාය රත්තියා භික්ඛුසඞ්ඝපරිවුතෝ අබ්භෝකාසේ නිසින්නෝ හෝති. අථ ඛෝ භගවා තුණ්හීභූතං තුණ්හීභූතං භික්ඛුසඞ්ඝං අනුවිලෝකේත්වා භික්ඛූ ආමන්තේසි:
Now, at that time it was the Uposatha day—the Komudī full moon on the fifteenth day of the fourth month—and the Buddha was sitting in the open surrounded by a Saṅgha of monks. Then the Buddha looked around the Saṅgha of bhikkhus, who were so very silent. He addressed them:
“අපලාපායං, භික්ඛවේ, පරිසා; නිප්පලාපායං, භික්ඛවේ, පරිසා; සුද්ධා සාරේ පතිට්ඨිතා. තථාරූපෝ අයං, භික්ඛවේ, භික්ඛුසඞ්ඝෝ; තථාරූපා අයං, භික්ඛවේ, පරිසා යථාරූපා පරිසා ආහුනේය්‍යා පාහුනේය්‍යා දක්ඛිණේය්‍යා අඤ්ජලිකරණීයා අනුත්තරං පුඤ්ඤක්ඛේත්තං ලෝකස්ස. තථාරූපෝ අයං, භික්ඛවේ, භික්ඛුසඞ්ඝෝ; තථාරූපා අයං, භික්ඛවේ, පරිසා යථාරූපාය පරිසාය අප්පං දින්නං බහු හෝති, බහු දින්නං බහුතරං. තථාරූපෝ අයං, භික්ඛවේ, භික්ඛුසඞ්ඝෝ; තථාරූපා අයං, භික්ඛවේ, පරිසා යථාරූපා පරිසා දුල්ලභා දස්සනාය ලෝකස්ස. තථාරූපෝ අයං, භික්ඛවේ, භික්ඛුසඞ්ඝෝ; තථාරූපා අයං, භික්ඛවේ, පරිසා යථාරූපං පරිසං අලං යෝජනගණනානි දස්සනාය ගන්තුං පුටෝසේනාපි.
“This assembly has no nonsense, bhikkhus, it’s free of nonsense. It consists purely of the essential core. Such is this Saṅgha of bhikkhus, such is this assembly! An assembly such as this is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world. Such is this Saṅgha of bhikkhus, such is this assembly! For an assembly such as this, giving little becomes much, while giving much becomes even more. Such is this Saṅgha of bhikkhus, such is this assembly! An assembly such as this is rarely seen in the world. Such is this Saṅgha of bhikkhus, such is this assembly! An assembly such as this is worth traveling many leagues to see, even if you have to carry your own provisions in a shoulder bag.
සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ අරහන්තෝ ඛීණාසවා වුසිතවන්තෝ කතකරණීයා ඕහිතභාරා අනුප්පත්තසදත්ථා පරික්ඛීණභවසංයෝජනා සම්මදඤ්ඤාවිමුත්තා—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ.
For in this Saṅgha there are perfected bhikkhus, who have ended the defilements, completed the spiritual journey, done what had to be done, laid down the burden, achieved their own goal, utterly ended the fetters of rebirth, and are rightly freed through enlightenment. There are such bhikkhus in this Saṅgha.
සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ පඤ්චන්නං ඕරම්භාගියානං සංයෝජනානං පරික්ඛයා ඕපපාතිකා තත්ථ පරිනිබ්බායිනෝ අනාවත්තිධම්මා තස්මා ලෝකා—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ.
In this Saṅgha there are bhikkhus who, with the ending of the five lower fetters are reborn spontaneously. They are extinguished there, and are not liable to return from that world. There are such bhikkhus in this Saṅgha.
සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ තිණ්ණං සංයෝජනානං පරික්ඛයා රාගදෝසමෝහානං තනුත්තා සකදාගාමිනෝ සකිදේව ඉමං ලෝකං ආගන්ත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්ති—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ.
In this Saṅgha there are bhikkhus who, with the ending of three fetters, and the weakening of greed, hate, and delusion, are once-returners. They come back to this world once only, then make an end of suffering. There are such bhikkhus in this Saṅgha.
සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ තිණ්ණං සංයෝජනානං පරික්ඛයා සෝතාපන්නා අවිනිපාතධම්මා නියතා සම්බෝධිපරායනා—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ.
In this Saṅgha there are bhikkhus who, with the ending of three fetters are stream-enterers, not liable to be reborn in the underworld, bound for awakening. There are such bhikkhus in this Saṅgha.
සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ චතුන්නං සතිපට්ඨානානං භාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ. සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ චතුන්නං සම්මප්පධානානං භාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති …පේ… චතුන්නං ඉද්ධිපාදානං … පඤ්චන්නං ඉන්ද්‍රියානං … පඤ්චන්නං බලානං … සත්තන්නං බෝජ්ඣඞ්ගානං … අරියස්ස අට්ඨඞ්ගිකස්ස මග්ගස්ස භාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ. සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ මේත්තාභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති … කරුණාභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති … මුදිතාභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති … උපේක්ඛාභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති … අසුභභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති … අනිච්චසඤ්ඤාභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති—ඒවරූපාපි, භික්ඛවේ, සන්ති භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ. සන්ති, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඉමස්මිං භික්ඛුසඞ්ඝේ ආනාපානස්සතිභාවනානුයෝගමනුයුත්තා විහරන්ති.
In this Saṅgha there are bhikkhus who are committed to developing the four kinds of mindfulness meditation … the four right efforts … the four bases of psychic power … the five faculties … the five powers … the seven awakening factors … the noble eightfold path. There are such bhikkhus in this Saṅgha. In this Saṅgha there are bhikkhus who are committed to developing the meditation on love … compassion … rejoicing … equanimity … ugliness … impermanence. There are such bhikkhus in this Saṅgha. In this Saṅgha there are bhikkhus who are committed to developing the meditation on mindfulness of breathing.
ආනාපානස්සති, භික්ඛවේ, භාවිතා බහුලීකතා මහප්ඵලා හෝති මහානිසංසා. ආනාපානස්සති, භික්ඛවේ, භාවිතා බහුලීකතා චත්තාරෝ සතිපට්ඨානේ පරිපූරේති. චත්තාරෝ සතිපට්ඨානා භාවිතා බහුලීකතා සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගේ පරිපූරේන්ති. සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගා භාවිතා බහුලීකතා විජ්ජාවිමුත්තිං පරිපූරේන්ති.
Bhikkhus, when mindfulness of breathing is developed and cultivated it is very fruitful and beneficial. Mindfulness of breathing, when developed and cultivated, fulfills the four kinds of mindfulness meditation. The four kinds of mindfulness meditation, when developed and cultivated, fulfill the seven awakening factors. And the seven awakening factors, when developed and cultivated, fulfill knowledge and freedom.
කථං භාවිතා ච, භික්ඛවේ, ආනාපානස්සති කථං බහුලීකතා මහප්ඵලා හෝති මහානිසංසා?
And how is mindfulness of breathing developed and cultivated to be very fruitful and beneficial?
ඉධ, භික්ඛවේ, භික්ඛු අරඤ්ඤගතෝ වා රුක්ඛමූලගතෝ වා සුඤ්ඤාගාරගතෝ වා නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපේත්වා. සෝ සතෝව අස්සසති සතෝව පස්සසති.
It’s when a bhikkhu—gone to a wilderness, or to the root of a tree, or to an empty hut—sits down cross-legged, sets their body straight, and establishes mindfulness in front of them. Just mindful, they breathe in. Mindful, they breathe out.
දීඝං වා අස්සසන්තෝ ‘දීඝං අස්සසාමී(අ)ති පජානාති, දීඝං වා පස්සසන්තෝ ‘දීඝං පස්සසාමී(අ)ති පජානාති; රස්සං වා අස්සසන්තෝ ‘රස්සං අස්සසාමී(අ)ති පජානාති, රස්සං වා පස්සසන්තෝ ‘රස්සං පස්සසාමී(අ)ති පජානාති; ‘සබ්බකායපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සබ්බකායපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති.
Breathing in heavily they know: ‘I’m breathing in heavily.’ Breathing out heavily they know: ‘I’m breathing out heavily.’ When breathing in lightly they know: ‘I’m breathing in lightly.’ Breathing out lightly they know: ‘I’m breathing out lightly.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing the whole body.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing the whole body.’They practice like this: ‘I’ll breathe in stilling the physical process.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out stilling the physical process.’
‘පීතිපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පීතිපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘සුඛපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සුඛපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘චිත්තසඞ්ඛාරපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘චිත්තසඞ්ඛාරපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති.
They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing rapture.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing rapture.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing bliss.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing bliss.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing mental processes.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing mental processes.’They practice like this: ‘I’ll breathe in stilling mental processes.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out stilling mental processes.’
‘චිත්තපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘චිත්තපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘අභිප්පමෝදයං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘අභිප්පමෝදයං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘සමාදහං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සමාදහං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘විමෝචයං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘විමෝචයං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති.
They practice like this: ‘I’ll breathe in experiencing the mind.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out experiencing the mind.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in gladdening the mind.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out gladdening the mind.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in immersing the mind in samādhi.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out immersing the mind in samādhi.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in freeing the mind.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out freeing the mind.’
‘අනිච්චානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘අනිච්චානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘විරාගානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘විරාගානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘නිරෝධානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘නිරෝධානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පටිනිස්සග්ගානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පටිනිස්සග්ගානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති.
They practice like this: ‘I’ll breathe in observing impermanence.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out observing impermanence.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in observing fading away.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out observing fading away.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in observing cessation.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out observing cessation.’ They practice like this: ‘I’ll breathe in observing letting go.’ They practice like this: ‘I’ll breathe out observing letting go.’
ඒවං භාවිතා ඛෝ, භික්ඛවේ, ආනාපානස්සති ඒවං බහුලීකතා මහප්ඵලා හෝති මහානිසංසා.
Mindfulness of breathing, when developed and cultivated in this way, is very fruitful and beneficial.
කථං භාවිතා ච, භික්ඛවේ, ආනාපානස්සති කථං බහුලීකතා චත්තාරෝ සතිපට්ඨානේ පරිපූරේති?
And how is mindfulness of breathing developed and cultivated so as to fulfill the four kinds of mindfulness meditation?
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු දීඝං වා අස්සසන්තෝ ‘දීඝං අස්සසාමී(අ)ති පජානාති, දීඝං වා පස්සසන්තෝ ‘දීඝං පස්සසාමී(අ)ති පජානාති; රස්සං වා අස්සසන්තෝ ‘රස්සං අස්සසාමී(අ)ති පජානාති, රස්සං වා පස්සසන්තෝ ‘රස්සං පස්සසාමී(අ)ති පජානාති; ‘සබ්බකායපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සබ්බකායපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පස්සම්භයං කායසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; කායේ කායානුපස්සී, භික්ඛවේ, තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. කායේසු කායඤ්ඤතරාහං, භික්ඛවේ, ඒවං වදාමි යදිදං—අස්සාසපස්සාසා. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, කායේ කායානුපස්සී තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං.
Whenever a bhikkhu knows that they breathe heavily, or lightly, or experiencing the whole body, or stilling physical processes—at that time they’re meditating by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. For I say that the in-breaths and out-breaths are an aspect of the body. That’s why at that time a bhikkhu is meditating by observing an aspect of the body—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු ‘පීතිපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පීතිපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘සුඛපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සුඛපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘චිත්තසඞ්ඛාරපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘චිත්තසඞ්ඛාරපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පස්සම්භයං චිත්තසඞ්ඛාරං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; වේදනාසු වේදනානුපස්සී, භික්ඛවේ, තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. වේදනාසු වේදනාඤ්ඤතරාහං, භික්ඛවේ, ඒවං වදාමි යදිදං—අස්සාසපස්සාසානං සාධුකං මනසිකාරං. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, වේදනාසු වේදනානුපස්සී තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං.
Whenever a bhikkhu practices breathing while experiencing rapture, or experiencing bliss, or experiencing mental processes, or stilling mental processes—at that time they meditate observing an aspect of feelings—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. For I say that careful application of mind to the in-breaths and out-breaths is an aspect of feelings. That’s why at that time a bhikkhu is meditating by observing an aspect of feelings—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු ‘චිත්තපටිසංවේදී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘චිත්තපටිසංවේදී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘අභිප්පමෝදයං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘අභිප්පමෝදයං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘සමාදහං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘සමාදහං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘විමෝචයං චිත්තං අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘විමෝචයං චිත්තං පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; චිත්තේ චිත්තානුපස්සී, භික්ඛවේ, තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. නාහං, භික්ඛවේ, මුට්ඨස්සතිස්ස අසම්පජානස්ස ආනාපානස්සතිං වදාමි. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, චිත්තේ චිත්තානුපස්සී තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං.
Whenever a bhikkhu practices breathing while experiencing the mind, or gladdening the mind, or immersing the mind in samādhi, or freeing the mind—at that time they meditate observing an aspect of the mind—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. There is no development of mindfulness of breathing for someone who is unmindful and lacks awareness, I say. That’s why at that time a bhikkhu is meditating by observing an aspect of the mind—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු ‘අනිච්චානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘අනිච්චානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘විරාගානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘විරාගානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘නිරෝධානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘නිරෝධානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ‘පටිනිස්සග්ගානුපස්සී අස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති, ‘පටිනිස්සග්ගානුපස්සී පස්සසිස්සාමී(අ)ති සික්ඛති; ධම්මේසු ධම්මානුපස්සී, භික්ඛවේ, තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං. සෝ යං තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සානං පහානං තං පඤ්ඤාය දිස්වා සාධුකං අජ්ඣුපේක්ඛිතා හෝති. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, ධම්මේසු ධම්මානුපස්සී තස්මිං සමයේ භික්ඛු විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං.
Whenever a bhikkhu practices breathing while observing impermanence, or observing fading away, or observing cessation, or observing letting go—at that time they meditate observing an aspect of principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world. Having seen with wisdom the giving up of covetousness and displeasure, they watch over closely with equanimity. That’s why at that time a bhikkhu is meditating by observing an aspect of principles—keen, aware, and mindful, rid of covetousness and displeasure for the world.
ඒවං භාවිතා ඛෝ, භික්ඛවේ, ආනාපානස්සති ඒවං බහුලීකතා චත්තාරෝ සතිපට්ඨානේ පරිපූරේති.
That’s how mindfulness of breathing, when developed and cultivated, fulfills the four kinds of mindfulness meditation.
කථං භාවිතා ච, භික්ඛවේ, චත්තාරෝ සතිපට්ඨානා කථං බහුලීකතා සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගේ පරිපූරේන්ති?
And how are the four kinds of mindfulness meditation developed and cultivated so as to fulfill the seven awakening factors?
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු කායේ කායානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං, උපට්ඨිතාස්ස තස්මිං සමයේ සති හෝති අසම්මුට්ඨා. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ උපට්ඨිතා සති හෝති අසම්මුට්ඨා, සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති. සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
Whenever a bhikkhu meditates by observing an aspect of the body, at that time their mindfulness is established and lucid. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of mindfulness; they develop it and perfect it.
සෝ තථාසතෝ විහරන්තෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්ජති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු තථාසතෝ විහරන්තෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්ජති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
As they live mindfully in this way they investigate, explore, and inquire into that principle with wisdom. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of investigation of principles; they develop it and perfect it.
තස්ස තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනතෝ පවිචයතෝ පරිවීමංසං ආපජ්ජතෝ ආරද්ධං හෝති වීරියං අසල්ලීනං. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනතෝ පවිචයතෝ පරිවීමංසං ආපජ්ජතෝ ආරද්ධං හෝති වීරියං අසල්ලීනං, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
As they investigate principles with wisdom in this way their energy is roused up and unflagging. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of energy; they develop it and perfect it.
ආරද්ධවීරියස්ස උප්පජ්ජති පීති නිරාමිසා. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ ආරද්ධවීරියස්ස උප්පජ්ජති පීති නිරාමිසා, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
When they’re energetic, rapture not of the flesh arises. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of rapture; they develop it and perfect it.
පීතිමනස්ස කායෝපි පස්සම්භති, චිත්තම්පි පස්සම්භති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ පීතිමනස්ස කායෝපි පස්සම්භති, චිත්තම්පි පස්සම්භති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
When the mind is full of rapture, the body and mind become tranquil. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of tranquility; they develop it and perfect it.
පස්සද්ධකායස්ස සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ පස්සද්ධකායස්ස සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
When the body is tranquil and they feel bliss, the mind becomes immersed in samādhi. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of immersion; they develop it and perfect it.
සෝ තථාසමාහිතං චිත්තං සාධුකං අජ්ඣුපේක්ඛිතා හෝති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු තථාසමාහිතං චිත්තං සාධුකං අජ්ඣුපේක්ඛිතා හෝති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
They closely watch over that mind immersed in samādhi. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of equanimity; they develop it and perfect it.
යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු වේදනාසු …පේ… චිත්තේ … ධම්මේසු ධම්මානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානෝ සතිමා විනේය්‍ය ලෝකේ අභිජ්ඣාදෝමනස්සං, උපට්ඨිතාස්ස තස්මිං සමයේ සති හෝති අසම්මුට්ඨා. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ උපට්ඨිතා සති හෝති අසම්මුට්ඨා, සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. සෝ තථාසතෝ විහරන්තෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්ජති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු තථාසතෝ විහරන්තෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්ජති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. තස්ස තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනතෝ පවිචයතෝ පරිවීමංසං ආපජ්ජතෝ ආරද්ධං හෝති වීරියං අසල්ලීනං. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ තං ධම්මං පඤ්ඤාය පවිචිනතෝ පවිචයතෝ පරිවීමංසං ආපජ්ජතෝ ආරද්ධං හෝති වීරියං අසල්ලීනං, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. ආරද්ධවීරියස්ස උප්පජ්ජති පීති නිරාමිසා. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ ආරද්ධවීරියස්ස උප්පජ්ජති පීති නිරාමිසා, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. පීතිමනස්ස කායෝපි පස්සම්භති, චිත්තම්පි පස්සම්භති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ පීතිමනස්ස කායෝපි පස්සම්භති, චිත්තම්පි පස්සම්භති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. පස්සද්ධකායස්ස සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛුනෝ පස්සද්ධකායස්ස සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති. සෝ තථාසමාහිතං චිත්තං සාධුකං අජ්ඣුපේක්ඛිතා හෝති. යස්මිං සමයේ, භික්ඛවේ, භික්ඛු තථාසමාහිතං චිත්තං සාධුකං අජ්ඣුපේක්ඛිතා හෝති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ ආරද්ධෝ හෝති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගං තස්මිං සමයේ භික්ඛු භාවේති, උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගෝ තස්මිං සමයේ භික්ඛුනෝ භාවනාපාරිපූරිං ගච්ඡති.
Whenever a bhikkhu meditates by observing an aspect of feelings … mind … principles, at that time their mindfulness is established and lucid. At such a time, a bhikkhu has activated the awakening factor of mindfulness … investigation of principles … energy … rapture … tranquility … immersion … equanimity.
ඒවං භාවිතා ඛෝ, භික්ඛවේ, චත්තාරෝ සතිපට්ඨානා ඒවං බහුලීකතා සත්ත සම්බෝජ්ඣඞ්ගේ පරිපූරේන්ති.
That’s how the four kinds of mindfulness meditation, when developed and cultivated, fulfill the seven awakening factors.
කථං භාවිතා ච, භික්ඛවේ, සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගා කථං බහුලීකතා විජ්ජාවිමුත්තිං පරිපූරේන්ති?
And how are the seven awakening factors developed and cultivated so as to fulfill knowledge and freedom?
ඉධ, භික්ඛවේ, භික්ඛු සතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං. ධම්මවිචයසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති …පේ… වීරියසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පීතිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … පස්සද්ධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති … සමාධිසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති …
It’s when a bhikkhu develops the awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion,
උපේක්ඛාසම්බෝජ්ඣඞ්ගං භාවේති විවේකනිස්සිතං විරාගනිස්සිතං නිරෝධනිස්සිතං වෝස්සග්ගපරිණාමිං.
and equanimity, which rely on seclusion, fading away, and cessation, and ripen as letting go.
ඒවං භාවිතා ඛෝ, භික්ඛවේ, සත්ත බෝජ්ඣඞ්ගා ඒවං බහුලීකතා විජ්ජාවිමුත්තිං පරිපූරේන්තී”ති.
That’s how the seven awakening factors, when developed and cultivated, fulfill knowledge and freedom.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
ආනාපානස්සතිසුත්තං නිට්ඨිතං අට්ඨමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
