Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တံ
8. Ānāpānassatisuttaṃ
၁၄၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂာရမာတုပာသာဒေ သမ္ဗဟုလေဟိ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ – အာယသ္မတာ စ သာရိပုတ္တေန အာယသ္မတာ စ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနေန 1 အာယသ္မတာ စ မဟာကသ္သပေန အာယသ္မတာ စ မဟာကစ္စာယနေန အာယသ္မတာ စ မဟာကောဋ္ဌိကေန အာယသ္မတာ စ မဟာကပ္ပိနေန အာယသ္မတာ စ မဟာစုန္ဒေန အာယသ္မတာ စ အနုရုဒ္ဓေန အာယသ္မတာ စ ရေဝတေန အာယသ္မတာ စ အာနန္ဒေန, အညေဟိ စ အဘိညာတေဟိ အဘိညာတေဟိ ထေရေဟိ သာဝကေဟိ သဒ္ဓိံ။
144. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ – āyasmatā ca sāriputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena 2 āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca mahākaccāyanena āyasmatā ca mahākoṭṭhikena āyasmatā ca mahākappinena āyasmatā ca mahācundena āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena, aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ.
တေန ခော ပန သမယေန ထေရာ ဘိက္ခူ နဝေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ စတ္တာရီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ တေ စ နဝာ ဘိက္ခူ ထေရေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဩဝဒိယမာနာ အနုသာသိယမာနာ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တိ 3။
Tena kho pana samayena therā bhikkhū nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti 4.
၁၄၅. တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝာ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ ပဝာရဏာယ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသင္ဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘူတံ တုဏ္ဟီဘူတံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဝိလောကေတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာရဒ္ဓောသ္မိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာယ ပဋိပဒာယ; အာရဒ္ဓစိတ္တောသ္မိ, ဘိက္ခဝေ, ဣမာယ ပဋိပဒာယ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ဝီရိယံ အာရဘထ အပ္ပတ္တသ္သ ပတ္တိယာ, အနဓိဂတသ္သ အဓိဂမာယ , အသစ္ဆိကတသ္သ သစ္ဆိကိရိယာယ။ ဣဓေဝာဟံ သာဝတ္ထိယံ ကောမုဒိံ စာတုမာသိနိံ အာဂမေသ္သာမီ’’တိ။ အသ္သောသုံ ခော ဇာနပဒာ ဘိက္ခူ – ‘‘ဘဂဝာ ကိရ တတ္ထေဝ သာဝတ္ထိယံ ကောမုဒိံ စာတုမာသိနိံ အာဂမေသ္သတီ’’တိ။ တေ ဇာနပဒာ ဘိက္ခူ သာဝတ္ထိံ 5 ဩသရန္တိ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ။ တေ စ ခော ထေရာ ဘိက္ခူ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ နဝေ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဒသပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ ဝီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ , အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ တိံသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ထေရာ ဘိက္ခူ စတ္တာရီသမ္ပိ ဘိက္ခူ ဩဝဒန္တိ အနုသာသန္တိ။ တေ စ နဝာ ဘိက္ခူ ထေရေဟိ ဘိက္ခူဟိ ဩဝဒိယမာနာ အနုသာသိယမာနာ ဥဠာရံ ပုဗ္ဗေနာပရံ ဝိသေသံ ဇာနန္တိ။
145. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘āraddhosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya; āraddhacittosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya. Tasmātiha, bhikkhave, bhiyyosomattāya vīriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya , asacchikatassa sacchikiriyāya. Idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmī’’ti. Assosuṃ kho jānapadā bhikkhū – ‘‘bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessatī’’ti. Te jānapadā bhikkhū sāvatthiṃ 6 osaranti bhagavantaṃ dassanāya. Te ca kho therā bhikkhū bhiyyosomattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti , appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti.
၁၄၆. တေန ခော ပန သမယေန ဘဂဝာ တဒဟုပောသထေ ပန္နရသေ ကောမုဒိယာ စာတုမာသိနိယာ ပုဏ္ဏာယ ပုဏ္ဏမာယ ရတ္တိယာ ဘိက္ခုသင္ဃပရိဝုတော အဗ္ဘောကာသေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘူတံ တုဏ္ဟီဘူတံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဝိလောကေတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အပလာပာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ; နိပ္ပလာပာယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ; သုဒ္ဓာ သာရေ 7 ပတိဋ္ဌိတာ။ တထာရူပော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသင္ဃော; တထာရူပာ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပာ ပရိသာ အာဟုနေယ္ယာ ပာဟုနေယ္ယာ ဒက္ခိဏေယ္ယာ အဉ္ဇလိကရဏီယာ အနုတ္တရံ ပုညက္ခေတ္တံ လောကသ္သ။ တထာရူပော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသင္ဃော; တထာရူပာ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပာယ ပရိသာယ အပ္ပံ ဒိန္နံ ဗဟု ဟောတိ, ဗဟု ဒိန္နံ ဗဟုတရံ။ တထာရူပော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသင္ဃော; တထာရူပာ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပာ ပရိသာ ဒုလ္လဘာ ဒသ္သနာယ လောကသ္သ။ တထာရူပော အယံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုသင္ဃော; တထာရူပာ အယံ, ဘိက္ခဝေ, ပရိသာ ယထာရူပံ ပရိသံ အလံ ယောဇနဂဏနာနိ ဒသ္သနာယ ဂန္တုံ ပုဋောသေနာပိ’’ 8။
146. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘apalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; nippalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; suddhā sāre 9 patiṭṭhitā. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpāya parisāya appaṃ dinnaṃ bahu hoti, bahu dinnaṃ bahutaraṃ. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā dullabhā dassanāya lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ puṭosenāpi’’ 10.
၁၄၇. ‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာဝိမုတ္တာ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ ပဉ္စန္နံ ဩရမ္ဘာဂိယာနံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ဩပပာတိကာ တတ္ထ ပရိနိဗ္ဗာယိနော အနာဝတ္တိဓမ္မာ တသ္မာ လောကာ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ ရာဂဒောသမောဟာနံ တနုတ္တာ သကဒာဂာမိနော သကိဒေဝ 11 ဣမံ လောကံ အာဂန္တ္ဝာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သန္တိ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ တိဏ္ဏံ သံယောဇနာနံ ပရိက္ခယာ သောတာပန္နာ အဝိနိပာတဓမ္မာ နိယတာ သမ္ဗောဓိပရာယနာ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ။
147. ‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññāvimuttā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva 12 imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
‘‘သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ပေ.။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပာဒာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ။ အရိယသ္သ အဋ္ဌင္ဂိကသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ မေတ္တာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ ကရုဏာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ မုဒိတာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ ဥပေက္ခာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အသုဘဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အနိစ္စသညာဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ – ဧဝရူပာပိ, ဘိက္ခဝေ, သန္တိ ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ။ သန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဣမသ္မိံ ဘိက္ခုသင္ဃေ အာနာပာနသ္သတိဘာဝနာနုယောဂမနုယုတ္တာ ဝိဟရန္တိ။ အာနာပာနသ္သတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။ အာနာပာနသ္သတိ, ဘိက္ခဝေ, ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဘာဝိတာ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ။
‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… asubhabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānassatibhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti. Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti. Satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.
၁၄၈. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပာနသ္သတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု အရညဂတော ဝာ ရုက္ခမူလဂတော ဝာ သုညာဂာရဂတော ဝာ နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ သော သတောဝ အသ္သသတိ သတောဝ 13 ပသ္သသတိ။
148. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati satova 14 passasati.
‘‘ဒီဃံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရသ္သံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရသ္သံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။
‘‘Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။
‘‘‘Pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။
‘‘‘Cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati ; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘အနိစ္စာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အနိစ္စာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိရာဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘နိရောဓာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, အာနာပာနသ္သတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ မဟပ္ဖလာ ဟောတိ မဟာနိသံသာ။
‘‘‘Aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.
၁၄၉. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, အာနာပာနသ္သတိ ကထံ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ? ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဒီဃံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ဒီဃံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ဒီဃံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ရသ္သံ ဝာ အသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ အသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ, ရသ္သံ ဝာ ပသ္သသန္တော ‘ရသ္သံ ပသ္သသာမီ’တိ ပဇာနာတိ; ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သဗ္ဗကာယပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပသ္သမ္ဘယံ ကာယသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ကာယေသု ကာယညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒာမိ ယဒိဒံ – အသ္သာသပသ္သာသာ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
149. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; kāye kāyānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Kāyesu kāyaññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsā. Tasmātiha, bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပီတိပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သုခပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သုခပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တသင္ခာရပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပသ္သမ္ဘယံ စိတ္တသင္ခာရံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ ဝေဒနာသု ဝေဒနာညတရာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ ဝဒာမိ ယဒိဒံ – အသ္သာသပသ္သာသာနံ သာဓုကံ မနသိကာရံ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာသု ဝေဒနာနုပသ္သီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; vedanāsu vedanānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘စိတ္တပဋိသံဝေဒီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အဘိပ္ပမောဒယံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘သမာဒဟံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိမောစယံ စိတ္တံ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ နာဟံ, ဘိက္ခဝေ, မုဋ္ဌသ္သတိသ္သ အသမ္ပဇာနသ္သ အာနာပာနသ္သတိံ ဝဒာမိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; citte cittānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatiṃ vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ‘အနိစ္စာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘အနိစ္စာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ဝိရာဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ဝိရာဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘နိရောဓာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘နိရောဓာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ အသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ, ‘ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ပသ္သသိသ္သာမီ’တိ သိက္ခတိ; ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ, ဘိက္ခဝေ, တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။ သော ယံ တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာနံ ပဟာနံ တံ ပညာယ ဒိသ္ဝာ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ။
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati; dhammesu dhammānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātiha, bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘ဧဝံ ဘာဝိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, အာနာပာနသ္သတိ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ ပရိပူရေတိ။
‘‘Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti.
၁၅၀. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ကထံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ပရိပူရေန္တိ? ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကာယေ ကာယာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ, ဥပဋ္ဌိတာသ္သ တသ္မိံ သမယေ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ 15။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ။ သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
150. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā 16. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘သော တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ 17 ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati 18 parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘တသ္သ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ပီတိမနသ္သ ကာယောပိ ပသ္သမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပသ္သမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပီတိမနသ္သ ကာယောပိ ပသ္သမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ပသ္သဒ္ဓကာယသ္သ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပသ္သဒ္ဓကာယသ္သ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
၁၅၁. ‘‘ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု ဓမ္မာနုပသ္သီ ဝိဟရတိ အာတာပီ သမ္ပဇာနော သတိမာ ဝိနေယ္ယ လောကေ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သံ, ဥပဋ္ဌိတာသ္သ တသ္မိံ သမယေ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ဥပဋ္ဌိတာ သတိ ဟောတိ အသမ္မုဋ္ဌာ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
151. ‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘သော တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသတော ဝိဟရန္တော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတိ ပဝိစယတိ ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘တသ္သ တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော တံ ဓမ္မံ ပညာယ ပဝိစိနတော ပဝိစယတော ပရိဝီမံသံ အာပဇ္ဇတော အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ပီတိ နိရာမိသာ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ပီတိမနသ္သ ကာယောပိ ပသ္သမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပသ္သမ္ဘတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပီတိမနသ္သ ကာယောပိ ပသ္သမ္ဘတိ, စိတ္တမ္ပိ ပသ္သမ္ဘတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ပသ္သဒ္ဓကာယသ္သ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော ပသ္သဒ္ဓကာယသ္သ သုခိနော စိတ္တံ သမာဓိယတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘သော တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ သမယေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု တထာသမာဟိတံ စိတ္တံ သာဓုကံ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော အာရဒ္ဓော ဟောတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခု ဘာဝေတိ, ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော တသ္မိံ သမယေ ဘိက္ခုနော ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ သတ္တ သမ္ဗောဇ္ဈင္ဂေ ပရိပူရေန္တိ။
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta sambojjhaṅge paripūrenti.
၁၅၂. ‘‘ကထံ ဘာဝိတာ စ, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ကထံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တိ ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ပေ.။ ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ။ ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂံ ဘာဝေတိ ဝိဝေကနိသ္သိတံ ဝိရာဂနိသ္သိတံ နိရောဓနိသ္သိတံ ဝောသ္သဂ္ဂပရိဏာမိံ။ ဧဝံ ဘာဝိတာ ခော, ဘိက္ခဝေ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဧဝံ ဗဟုလီကတာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီ’’တိ။
152. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
အာနာပာနသ္သတိသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
Ānāpānassatisuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā