| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තං
8. Ānāpānassatisuttaṃ
144. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති පුබ්‌බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙ සම්‌බහුලෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහි ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්‌ධිං – ආයස්‌මතා ච සාරිපුත්‌තෙන ආයස්‌මතා ච මහාමොග්‌ගල්‌ලානෙන 1 ආයස්‌මතා ච මහාකස්‌සපෙන ආයස්‌මතා ච මහාකච්‌චායනෙන ආයස්‌මතා ච මහාකොට්‌ඨිකෙන ආයස්‌මතා ච මහාකප්‌පිනෙන ආයස්‌මතා ච මහාචුන්‌දෙන ආයස්‌මතා ච අනුරුද්‌ධෙන ආයස්‌මතා ච රෙවතෙන ආයස්‌මතා ච ආනන්‌දෙන, අඤ්‌ඤෙහි ච අභිඤ්‌ඤාතෙහි අභිඤ්‌ඤාතෙහි ථෙරෙහි සාවකෙහි සද්‌ධිං.
144. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ – āyasmatā ca sāriputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena 2 āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca mahākaccāyanena āyasmatā ca mahākoṭṭhikena āyasmatā ca mahākappinena āyasmatā ca mahācundena āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena, aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ.
තෙන ඛො පන සමයෙන ථෙරා භික්‌ඛූ නවෙ භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති. අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ දසපි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ වීසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ තිංසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ චත්‌තාරීසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති. තෙ ච නවා භික්‌ඛූ ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඔවදියමානා අනුසාසියමානා උළාරං පුබ්‌බෙනාපරං විසෙසං ජානන්‌ති 3.
Tena kho pana samayena therā bhikkhū nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti 4.
145. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ පවාරණාය පුණ්‌ණාය පුණ්‌ණමාය රත්‌තියා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝපරිවුතො අබ්‌භොකාසෙ නිසින්‌නො හොති. අථ ඛො භගවා තුණ්‌හීභූතං තුණ්‌හීභූතං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං අනුවිලොකෙත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘ආරද්‌ධොස්‌මි, භික්‌ඛවෙ, ඉමාය පටිපදාය; ආරද්‌ධචිත්‌තොස්‌මි, භික්‌ඛවෙ, ඉමාය පටිපදාය. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, භිය්‍යොසොමත්‌තාය වීරියං ආරභථ අප්‌පත්‌තස්‌ස පත්‌තියා, අනධිගතස්‌ස අධිගමාය , අසච්‌ඡිකතස්‌ස සච්‌ඡිකිරියාය. ඉධෙවාහං සාවත්‌ථියං කොමුදිං චාතුමාසිනිං ආගමෙස්‌සාමී’’ති. අස්‌සොසුං ඛො ජානපදා භික්‌ඛූ – ‘‘භගවා කිර තත්‌ථෙව සාවත්‌ථියං කොමුදිං චාතුමාසිනිං ආගමෙස්‌සතී’’ති. තෙ ජානපදා භික්‌ඛූ සාවත්‌ථිං 5 ඔසරන්‌ති භගවන්‌තං දස්‌සනාය. තෙ ච ඛො ථෙරා භික්‌ඛූ භිය්‍යොසොමත්‌තාය නවෙ භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති. අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ දසපි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ වීසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති , අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ තිංසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති, අප්‌පෙකච්‌චෙ ථෙරා භික්‌ඛූ චත්‌තාරීසම්‌පි භික්‌ඛූ ඔවදන්‌ති අනුසාසන්‌ති. තෙ ච නවා භික්‌ඛූ ථෙරෙහි භික්‌ඛූහි ඔවදියමානා අනුසාසියමානා උළාරං පුබ්‌බෙනාපරං විසෙසං ජානන්‌ති.
145. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase pavāraṇāya puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘āraddhosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya; āraddhacittosmi, bhikkhave, imāya paṭipadāya. Tasmātiha, bhikkhave, bhiyyosomattāya vīriyaṃ ārabhatha appattassa pattiyā, anadhigatassa adhigamāya , asacchikatassa sacchikiriyāya. Idhevāhaṃ sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessāmī’’ti. Assosuṃ kho jānapadā bhikkhū – ‘‘bhagavā kira tattheva sāvatthiyaṃ komudiṃ cātumāsiniṃ āgamessatī’’ti. Te jānapadā bhikkhū sāvatthiṃ 6 osaranti bhagavantaṃ dassanāya. Te ca kho therā bhikkhū bhiyyosomattāya nave bhikkhū ovadanti anusāsanti. Appekacce therā bhikkhū dasapi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū vīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti , appekacce therā bhikkhū tiṃsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti, appekacce therā bhikkhū cattārīsampi bhikkhū ovadanti anusāsanti. Te ca navā bhikkhū therehi bhikkhūhi ovadiyamānā anusāsiyamānā uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānanti.
146. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ කොමුදියා චාතුමාසිනියා පුණ්‌ණාය පුණ්‌ණමාය රත්‌තියා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝපරිවුතො අබ්‌භොකාසෙ නිසින්‌නො හොති. අථ ඛො භගවා තුණ්‌හීභූතං තුණ්‌හීභූතං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං අනුවිලොකෙත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අපලාපායං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා; නිප්‌පලාපායං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා; සුද්‌ධා සාරෙ 7 පතිට්‌ඨිතා. තථාරූපො අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො; තථාරූපා අයං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා යථාරූපා පරිසා ආහුනෙය්‍යා පාහුනෙය්‍යා දක්‌ඛිණෙය්‍යා අඤ්‌ජලිකරණීයා අනුත්‌තරං පුඤ්‌ඤක්‌ඛෙත්‌තං ලොකස්‌ස. තථාරූපො අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො; තථාරූපා අයං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා යථාරූපාය පරිසාය අප්‌පං දින්‌නං බහු හොති, බහු දින්‌නං බහුතරං. තථාරූපො අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො; තථාරූපා අයං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා යථාරූපා පරිසා දුල්‌ලභා දස්‌සනාය ලොකස්‌ස. තථාරූපො අයං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝො; තථාරූපා අයං, භික්‌ඛවෙ, පරිසා යථාරූපං පරිසං අලං යොජනගණනානි දස්‌සනාය ගන්‌තුං පුටොසෙනාපි’’ 8.
146. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase komudiyā cātumāsiniyā puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto abbhokāse nisinno hoti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā bhikkhū āmantesi – ‘‘apalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; nippalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā; suddhā sāre 9 patiṭṭhitā. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpāya parisāya appaṃ dinnaṃ bahu hoti, bahu dinnaṃ bahutaraṃ. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpā parisā dullabhā dassanāya lokassa. Tathārūpo ayaṃ, bhikkhave, bhikkhusaṅgho; tathārūpā ayaṃ, bhikkhave, parisā yathārūpaṃ parisaṃ alaṃ yojanagaṇanāni dassanāya gantuṃ puṭosenāpi’’ 10.
147. ‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ අරහන්‌තො ඛීණාසවා වුසිතවන්‌තො කතකරණීයා ඔහිතභාරා අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථා පරික්‌ඛීණභවසංයොජනා සම්‌මදඤ්‌ඤාවිමුත්‌තා – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ . සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ පඤ්‌චන්‌නං ඔරම්‌භාගියානං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා ඔපපාතිකා තත්‌ථ පරිනිබ්‌බායිනො අනාවත්‌තිධම්‌මා තස්‌මා ලොකා – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා රාගදොසමොහානං තනුත්‌තා සකදාගාමිනො සකිදෙව 11 ඉමං ලොකං ආගන්‌ත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරිස්‌සන්‌ති – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ . සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ තිණ්‌ණං සංයොජනානං පරික්‌ඛයා සොතාපන්‌නා අවිනිපාතධම්‌මා නියතා සම්‌බොධිපරායනා – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ.
147. ‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññāvimuttā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva 12 imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe . Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe.
‘‘සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ චතුන්‌නං සතිපට්‌ඨානානං භාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ චතුන්‌නං සම්‌මප්‌පධානානං භාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති…පෙ.… චතුන්‌නං ඉද්‌ධිපාදානං… පඤ්‌චන්‌නං ඉන්‌ද්‍රියානං… පඤ්‌චන්‌නං බලානං… සත්‌තන්‌නං බොජ්‌ඣඞ්‌ගානං… අරියස්‌ස අට්‌ඨඞ්‌ගිකස්‌ස මග්‌ගස්‌ස භාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ මෙත්‌තාභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති… කරුණාභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති… මුදිතාභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති… උපෙක්‌ඛාභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති… අසුභභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති… අනිච්‌චසඤ්‌ඤාභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති – එවරූපාපි, භික්‌ඛවෙ, සන්‌ති භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ. සන්‌ති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ඉමස්‌මිං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙ ආනාපානස්‌සතිභාවනානුයොගමනුයුත්‌තා විහරන්‌ති. ආනාපානස්‌සති, භික්‌ඛවෙ, භාවිතා බහුලීකතා මහප්‌ඵලා හොති මහානිසංසා. ආනාපානස්‌සති, භික්‌ඛවෙ, භාවිතා බහුලීකතා චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ පරිපූරෙති. චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා භාවිතා බහුලීකතා සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ පරිපූරෙන්‌ති. සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගා භාවිතා බහුලීකතා විජ්‌ජාවිමුත්‌තිං පරිපූරෙන්‌ති.
‘‘Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe mettābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… karuṇābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… muditābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… upekkhābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… asubhabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti… aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā viharanti – evarūpāpi, bhikkhave, santi bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe. Santi, bhikkhave, bhikkhū imasmiṃ bhikkhusaṅghe ānāpānassatibhāvanānuyogamanuyuttā viharanti. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā. Ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti. Cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti. Satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti.
148. ‘‘කථං භාවිතා ච, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සති කථං බහුලීකතා මහප්‌ඵලා හොති මහානිසංසා? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු අරඤ්‌ඤගතො වා රුක්‌ඛමූලගතො වා සුඤ්‌ඤාගාරගතො වා නිසීදති පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වා උජුං කායං පණිධාය පරිමුඛං සතිං උපට්‌ඨපෙත්‌වා. සො සතොව අස්‌සසති සතොව 13 පස්‌සසති.
148. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā? Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So satova assasati satova 14 passasati.
‘‘දීඝං වා අස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, දීඝං වා පස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; රස්‌සං වා අස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, රස්‌සං වා පස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; ‘සබ්‌බකායපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සබ්‌බකායපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති.
‘‘Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘පීතිපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පීතිපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘සුඛපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සුඛපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පස්‌සම්‌භයං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති.
‘‘‘Pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘චිත්‌තපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘අභිප්‌පමොදයං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘අභිප්‌පමොදයං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති ; ‘සමාදහං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සමාදහං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘විමොචයං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘විමොචයං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති.
‘‘‘Cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati ; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati.
‘‘‘අනිච්‌චානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘අනිච්‌චානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘විරාගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘විරාගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘නිරොධානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘නිරොධානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති. එවං භාවිතා ඛො, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සති එවං බහුලීකතා මහප්‌ඵලා හොති මහානිසංසා.
‘‘‘Aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā.
149. ‘‘කථං භාවිතා ච, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සති කථං බහුලීකතා චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ පරිපූරෙති? යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු දීඝං වා අස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, දීඝං වා පස්‌සසන්‌තො ‘දීඝං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; රස්‌සං වා අස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං අස්‌සසාමී’ති පජානාති, රස්‌සං වා පස්‌සසන්‌තො ‘රස්‌සං පස්‌සසාමී’ති පජානාති; ‘සබ්‌බකායපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සබ්‌බකායපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පස්‌සම්‌භයං කායසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; කායෙ කායානුපස්‌සී, භික්‌ඛවෙ, තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. කායෙසු කායඤ්‌ඤතරාහං, භික්‌ඛවෙ, එවං වදාමි යදිදං – අස්‌සාසපස්‌සාසා. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, කායෙ කායානුපස්‌සී තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
149. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, ānāpānassati kathaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti; rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; kāye kāyānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Kāyesu kāyaññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsā. Tasmātiha, bhikkhave, kāye kāyānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ‘පීතිපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පීතිපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘සුඛපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සුඛපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තසඞ්‌ඛාරපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පස්‌සම්‌භයං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පස්‌සම්‌භයං චිත්‌තසඞ්‌ඛාරං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී, භික්‌ඛවෙ, තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. වෙදනාසු වෙදනාඤ්‌ඤතරාහං, භික්‌ඛවෙ, එවං වදාමි යදිදං – අස්‌සාසපස්‌සාසානං සාධුකං මනසිකාරං. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, වෙදනාසු වෙදනානුපස්‌සී තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati; vedanāsu vedanānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu vedanāññatarāhaṃ, bhikkhave, evaṃ vadāmi yadidaṃ – assāsapassāsānaṃ sādhukaṃ manasikāraṃ. Tasmātiha, bhikkhave, vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ‘චිත්‌තපටිසංවෙදී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘චිත්‌තපටිසංවෙදී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘අභිප්‌පමොදයං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘අභිප්‌පමොදයං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘සමාදහං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘සමාදහං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘විමොචයං චිත්‌තං අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘විමොචයං චිත්‌තං පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී, භික්‌ඛවෙ, තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. නාහං, භික්‌ඛවෙ, මුට්‌ඨස්‌සතිස්‌ස අසම්‌පජානස්‌ස ආනාපානස්‌සතිං වදාමි. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සී තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; ‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’ti sikkhati; citte cittānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatiṃ vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ‘අනිච්‌චානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘අනිච්‌චානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘විරාගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘විරාගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘නිරොධානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘නිරොධානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී අස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති, ‘පටිනිස්‌සග්‌ගානුපස්‌සී පස්‌සසිස්‌සාමී’ති සික්‌ඛති; ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී, භික්‌ඛවෙ, තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං. සො යං තං අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සානං පහානං තං පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං.
‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu ‘aniccānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘aniccānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘virāgānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘virāgānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘nirodhānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘nirodhānupassī passasissāmī’ti sikkhati; ‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’ti sikkhati, ‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’ti sikkhati; dhammesu dhammānupassī, bhikkhave, tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Tasmātiha, bhikkhave, dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
‘‘එවං භාවිතා ඛො, භික්‌ඛවෙ, ආනාපානස්‌සති එවං බහුලීකතා චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානෙ පරිපූරෙති.
‘‘Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, ānāpānassati evaṃ bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti.
150. ‘‘කථං භාවිතා ච, භික්‌ඛවෙ, චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා කථං බහුලීකතා සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ පරිපූරෙන්‌ති? යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු කායෙ කායානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං, උපට්‌ඨිතාස්‌ස තස්‌මිං සමයෙ සති හොති අසම්‌මුට්‌ඨා 15. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො උපට්‌ඨිතා සති හොති අසම්‌මුට්‌ඨා, සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති. සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
150. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā kathaṃ bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti? Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā 16. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti. Satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘සො තථාසතො විහරන්‌තො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනති පවිචයති 17 පරිවීමංසං ආපජ්‌ජති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාසතො විහරන්‌තො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්‌ජති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati 18 parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘තස්‌ස තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනතො පවිචයතො පරිවීමංසං ආපජ්‌ජතො ආරද්‌ධං හොති වීරියං අසල්‌ලීනං. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනතො පවිචයතො පරිවීමංසං ආපජ්‌ජතො ආරද්‌ධං හොති වීරියං අසල්‌ලීනං, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ආරද්‌ධවීරියස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති පීති නිරාමිසා. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධවීරියස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති පීති නිරාමිසා, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘පීතිමනස්‌ස කායොපි පස්‌සම්‌භති, චිත්‌තම්‌පි පස්‌සම්‌භති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො පීතිමනස්‌ස කායොපි පස්‌සම්‌භති, චිත්‌තම්‌පි පස්‌සම්‌භති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘පස්‌සද්‌ධකායස්‌ස සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො පස්‌සද්‌ධකායස්‌ස සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘සො තථාසමාහිතං චිත්‌තං සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාසමාහිතං චිත්‌තං සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
151. ‘‘යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වෙදනාසු…පෙ.… චිත්‌තෙ… ධම්‌මෙසු ධම්‌මානුපස්‌සී විහරති ආතාපී සම්‌පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්‌ඣාදොමනස්‌සං, උපට්‌ඨිතාස්‌ස තස්‌මිං සමයෙ සති හොති අසම්‌මුට්‌ඨා. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො උපට්‌ඨිතා සති හොති අසම්‌මුට්‌ඨා, සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
151. ‘‘Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu…pe… citte… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ, upaṭṭhitāssa tasmiṃ samaye sati hoti asammuṭṭhā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaṭṭhitā sati hoti asammuṭṭhā, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, satisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, satisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘සො තථාසතො විහරන්‌තො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්‌ජති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාසතො විහරන්‌තො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනති පවිචයති පරිවීමංසං ආපජ්‌ජති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘So tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsato viharanto taṃ dhammaṃ paññāya pavicinati pavicayati parivīmaṃsaṃ āpajjati, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, dhammavicayasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘තස්‌ස තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනතො පවිචයතො පරිවීමංසං ආපජ්‌ජතො ආරද්‌ධං හොති වීරියං අසල්‌ලීනං. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තං ධම්‌මං පඤ්‌ඤාය පවිචිනතො පවිචයතො පරිවීමංසං ආපජ්‌ජතො ආරද්‌ධං හොති වීරියං අසල්‌ලීනං, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Tassa taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taṃ dhammaṃ paññāya pavicinato pavicayato parivīmaṃsaṃ āpajjato āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, vīriyasambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, vīriyasambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘ආරද්‌ධවීරියස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති පීති නිරාමිසා. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධවීරියස්‌ස උප්‌පජ්‌ජති පීති නිරාමිසා, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno āraddhavīriyassa uppajjati pīti nirāmisā, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, pītisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, pītisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘පීතිමනස්‌ස කායොපි පස්‌සම්‌භති, චිත්‌තම්‌පි පස්‌සම්‌භති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො පීතිමනස්‌ස කායොපි පස්‌සම්‌භති, චිත්‌තම්‌පි පස්‌සම්‌භති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pītimanassa kāyopi passambhati, cittampi passambhati, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, passaddhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, passaddhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘පස්‌සද්‌ධකායස්‌ස සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො පස්‌සද්‌ධකායස්‌ස සුඛිනො චිත්‌තං සමාධියති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති.
‘‘Passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakāyassa sukhino cittaṃ samādhiyati, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, samādhisambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, samādhisambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati.
‘‘සො තථාසමාහිතං චිත්‌තං සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති. යස්‌මිං සමයෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු තථාසමාහිතං චිත්‌තං සාධුකං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො ආරද්‌ධො හොති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛු භාවෙති, උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො තස්‌මිං සමයෙ භික්‌ඛුනො භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡති. එවං භාවිතා ඛො, භික්‌ඛවෙ, චත්‌තාරො සතිපට්‌ඨානා එවං බහුලීකතා සත්‌ත සම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගෙ පරිපූරෙන්‌ති.
‘‘So tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti. Yasmiṃ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhitā hoti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno āraddho hoti, upekkhāsambojjhaṅgaṃ tasmiṃ samaye bhikkhu bhāveti, upekkhāsambojjhaṅgo tasmiṃ samaye bhikkhuno bhāvanāpāripūriṃ gacchati. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, cattāro satipaṭṭhānā evaṃ bahulīkatā satta sambojjhaṅge paripūrenti.
152. ‘‘කථං භාවිතා ච, භික්‌ඛවෙ, සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගා කථං බහුලීකතා විජ්‌ජාවිමුත්‌තිං පරිපූරෙන්‌ති ? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති විවෙකනිස්‌සිතං විරාගනිස්‌සිතං නිරොධනිස්‌සිතං වොස්‌සග්‌ගපරිණාමිං. ධම්‌මවිචයසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති…පෙ.… වීරියසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… පීතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… පස්‌සද්‌ධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… සමාධිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති… උපෙක්‌ඛාසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගං භාවෙති විවෙකනිස්‌සිතං විරාගනිස්‌සිතං නිරොධනිස්‌සිතං වොස්‌සග්‌ගපරිණාමිං. එවං භාවිතා ඛො, භික්‌ඛවෙ, සත්‌ත බොජ්‌ඣඞ්‌ගා එවං බහුලීකතා විජ්‌ජාවිමුත්‌තිං පරිපූරෙන්‌තී’’ති.
152. ‘‘Kathaṃ bhāvitā ca, bhikkhave, satta bojjhaṅgā kathaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrenti ? Idha, bhikkhave, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ. Evaṃ bhāvitā kho, bhikkhave, satta bojjhaṅgā evaṃ bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං අට්‌ඨමං.
Ānāpānassatisuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
