| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ
8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
၁၄၄. ပုဗ္ဗေနာတိ နိသ္သက္ကေ ကရဏဝစနံ။ ‘‘အပရံ ဝိသေသ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ဝိသေသဝိသယော စ ပုဗ္ဗသဒ္ဒောတိ အာဟ – ‘‘သီလပရိပူရဏာဒိတော ပုဗ္ဗဝိသေသတော’’တိ။
144.Pubbenāti nissakke karaṇavacanaṃ. ‘‘Aparaṃ visesa’’nti vuttattā visesavisayo ca pubbasaddoti āha – ‘‘sīlaparipūraṇādito pubbavisesato’’ti.
၁၄၅. အာရဒ္ဓော ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပတ္တိယာ အာရာဓိတော။ ယဒတ္ထာယ သာသနေ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, ဝိသေသာပတ္တိ စ, တဒေဝေတ္ထ အပ္ပတ္တန္တိ အဓိပ္ပေတံ, တံ ဈာနဝိပသ္သနာနိမိတ္တန္တိ အာဟ – ‘‘အပ္ပတ္တသ္သ အရဟတ္တသ္သာ’’တိ။ ကောမုဒီတိ ကုမုဒဝတီ။ တဒာ ကိရ ကုမုဒာနိ သုပုပ္ဖိတာနိ ဟောန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘ကုမုဒာနံ အတ္ထိတာယ ကောမုဒီ’’တိ။ ကုမုဒာနံ သမူဟော, ကုမုဒာနိ ဧဝ ဝာ ကောမုဒာ, တေ ဧတ္ထ အတ္ထီတိ ကောမုဒီတိ။ ပဝာရဏသင္ဂဟန္တိ မဟာပဝာရဏံ အကတ္ဝာ အာဂမနီယသင္ဂဟဏံ။
145.Āraddho yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā ārādhito. Yadatthāya sāsane pabbajjā, visesāpatti ca, tadevettha appattanti adhippetaṃ, taṃ jhānavipassanānimittanti āha – ‘‘appattassa arahattassā’’ti. Komudīti kumudavatī. Tadā kira kumudāni supupphitāni honti. Tenāha – ‘‘kumudānaṃ atthitāya komudī’’ti. Kumudānaṃ samūho, kumudāni eva vā komudā, te ettha atthīti komudīti. Pavāraṇasaṅgahanti mahāpavāraṇaṃ akatvā āgamanīyasaṅgahaṇaṃ.
အာရဒ္ဓဝိပသ္သကသ္သာတိ အာရဘိတဝိပသ္သနသ္သ, ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ ဝိပသ္သိသ္သ။ ဘိက္ခူ ဣဓ ဩသရိသ္သန္တိ ဝုတ္ထဝသ္သာ ပဝာရိတပဝာရဏာ ‘‘ဘဂဝန္တံ ဝန္ဒိသ္သာမ, ကမ္မဋ္ဌာနံ သောဓေသ္သာမ, ယထာလဒ္ဓံ ဝိသေသဉ္စ ပဝေဒိသ္သာမာ’’တိ အဇ္ဈာသယေန။ ဣမေ ဘိက္ခူတိ ဣမေ တရုဏသမထဝိပသ္သနာ ဘိက္ခူ။ ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ န သက္ခိသ္သန္တိ သေနာသနသပ္ပာယာဒိအလာဘေန။ အပလိဗုဒ္ဓန္တိ အညေဟိ အနုပဒ္ဒုတံ။ သေနာသနံ ဂဟေတုံ န လဘန္တိ အန္တောဝသ္သဘာဝတော။ ဧကသ္သ ဒိန္နောပိ သဗ္ဗေသံ ဒိန္နောယေဝ ဟောတိ, တသ္မာ သုတသုတဋ္ဌာနေယေဝ ဧကမာသံ ဝသိတ္ဝာ ဩသရိံသု။
Āraddhavipassakassāti ārabhitavipassanassa, vipassanaṃ vaḍḍhetvā ussukkāpetvā vipassissa. Bhikkhū idha osarissanti vutthavassā pavāritapavāraṇā ‘‘bhagavantaṃ vandissāma, kammaṭṭhānaṃ sodhessāma, yathāladdhaṃ visesañca pavedissāmā’’ti ajjhāsayena. Ime bhikkhūti ime taruṇasamathavipassanā bhikkhū. Visesaṃ nibbattetuṃ na sakkhissanti senāsanasappāyādialābhena. Apalibuddhanti aññehi anupaddutaṃ. Senāsanaṃ gahetuṃ na labhanti antovassabhāvato. Ekassa dinnopi sabbesaṃ dinnoyeva hoti, tasmā sutasutaṭṭhāneyeva ekamāsaṃ vasitvā osariṃsu.
၁၄၆. အလန္တိ ယုတ္တံ, ဩပာယိကန္တိ အတ္ထော, ‘‘အလမေဝ နိဗ္ဗိန္ဒိတု’’န္တိအာဒီသု (ဒီ. နိ. ၂.၂၇၂; သံ. နိ. ၂.၁၂၄, ၁၂၈, ၁၃၄, ၁၄၃) ဝိယ။ ပုဋဗဒ္ဓံ ပရိဟရိတ္ဝာ အသိတံ ပုဋောသံ အ-ကာရသ္သ ဩ-ကာရံ ကတ္ဝာ။ တေနာဟ ‘‘ပာထေယ္ယ’’န္တိ။
146.Alanti yuttaṃ, opāyikanti attho, ‘‘alameva nibbinditu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.272; saṃ. ni. 2.124, 128, 134, 143) viya. Puṭabaddhaṃ pariharitvā asitaṃ puṭosaṃ a-kārassa o-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘pātheyya’’nti.
၁၄၇. ဝိပသ္သနာ ကထိတာတိ အနိစ္စသညာမုခေနေဝ ဝိပသ္သနာဘာဝနာ ကထိတာ။ န ဟိ ကေဝလာယ အနိစ္စာနုပသ္သနာယ ဝိပသ္သနာကိစ္စံ သမိဇ္ဈတိ။ ဗဟူ ဘိက္ခူ တေ စ ဝိတ္ထာရရုစိကာတိ အဓိပ္ပာယော။ တေနာဟ ‘‘တသ္မာ’’တိအာဒိ။
147.Vipassanā kathitāti aniccasaññāmukheneva vipassanābhāvanā kathitā. Na hi kevalāya aniccānupassanāya vipassanākiccaṃ samijjhati. Bahū bhikkhū te ca vitthārarucikāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
၁၄၉. သဗ္ဗတ္ထာတိ သဗ္ဗဝာရေသု။ ‘‘တသ္မာ တိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာနုပသ္သီ’’တိအာဒီသုပိ ပီတိပဋိသံဝေဒိတာဒိဝသေနေဝ ဝေဒနာနုပသ္သနာယ ဝုတ္တတ္တာ, ‘‘သုခဝေဒနံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တ’’န္တိ အာဟ။ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာမနသိကာရတာယ ဝုတ္တံ – ‘‘သာဓုကံ မနသိကာရ’’န္တိ။ သညာနာမေန ပညာ ဝုတ္တာ တေသံ ပယောဂတ္တာ။ မနသိကာရနာမေန ဝေဒနာ ဝုတ္တာ, ဘာဝနာယ ပရိစိတတ္တာ အာရမ္မဏသ္သ မနသိကာရန္တိ ကတ္ဝာ။ ဝိတက္ကဝိစာရေ ဌပေတ္ဝာတိ ဝုတ္တံ ဝစီသင္ခာရတ္တာ တေသံ။
149.Sabbatthāti sabbavāresu. ‘‘Tasmā tiha, bhikkhave, vedanānupassī’’tiādīsupi pītipaṭisaṃveditādivaseneva vedanānupassanāya vuttattā, ‘‘sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vutta’’nti āha. Satipaṭṭhānabhāvanāmanasikāratāya vuttaṃ – ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti. Saññānāmena paññā vuttā tesaṃ payogattā. Manasikāranāmena vedanā vuttā, bhāvanāya paricitattā ārammaṇassa manasikāranti katvā. Vitakkavicāre ṭhapetvāti vuttaṃ vacīsaṅkhārattā tesaṃ.
ဧဝံ သန္တေပီတိ ယဒိပိ မနသိကာရပရိယာပန္နတာယ ‘‘မနသိကာရော’’တိ ဝုတ္တံ, ဧဝံ သန္တေ ဝေဒနာနုပသ္သနာဘာဝော န ယုဇ္ဇတိ, အသ္သာသပသ္သာသာ ဟိသ္သ အာရမ္မဏံ။ ဝတ္ထုန္တိ သုခာဒီနံ ဝေဒနာနံ ပဝတ္တိဋ္ဌာနဘူတံ ဝတ္ထုံ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ ဝေဒနာဝ ဝေဒိယတိ, ဝေဒနာယ ဧကန္တဘာဝဒသ္သနေန တသ္သ ဝေဒနာနုပသ္သနာဘာဝော ယုဇ္ဇတိ ဧဝာတိ ဣမမတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ ဧတသ္သ အနုယောဂသ္သ။
Evaṃ santepīti yadipi manasikārapariyāpannatāya ‘‘manasikāro’’ti vuttaṃ, evaṃ sante vedanānupassanābhāvo na yujjati, assāsapassāsā hissa ārammaṇaṃ. Vatthunti sukhādīnaṃ vedanānaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vediyati, vedanāya ekantabhāvadassanena tassa vedanānupassanābhāvo yujjati evāti imamatthaṃ dasseti. Etassa anuyogassa.
ဒ္ဝီဟာကာရေဟီတိ ယေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ, တေ ဒသ္သေန္တော ‘‘အာရမ္မဏတော အသမ္မောဟတော စာ’’တိ အာဟ။ သပ္ပီတိကေ ဒ္ဝေ ဈာနေတိ ပီတိသဟဂတာနိ ပဌမဒုတိယဇ္ဈာနာနိ ပဋိပာဋိယာ သမာပဇ္ဇတိ။ သမာပတ္တိက္ခဏေတိ သမာပဇ္ဇနက္ခဏေ။ ဈာနပဋိလာဘေနာတိ ဈာနေန သမင္ဂီဘာဝေန။ အာရမ္မဏတော အာရမ္မဏမုခေန တဒာရမ္မဏဈာနပရိယာပန္နာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ အာရမ္မဏသ္သ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာ။ ယထာ နာမ သပ္ပပရိယေသနံ စရန္တေန တသ္သ အာသယေ ပဋိသံဝိဒိတေ သောပိ ပဋိသံဝိဒိတောဝ ဟောတိ မန္တာဂဒဗလေန တသ္သ ဂဟဏသ္သ သုကရတ္တာ; ဧဝံ ပီတိယာ အာသယဘူတေ အာရမ္မဏေ ပဋိသံဝိဒိတေ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဧဝ ဟောတိ သလက္ခဏတော သာမညလက္ခဏတော စ တသ္သာ ဂဟဏသ္သ သုကရတ္တာ။ ဝိပသ္သနာက္ခဏေတိ ဝိပသ္သနာပညာပုဗ္ဗင္ဂမာယ မဂ္ဂပညာယ ဝိသေသတော ဒသ္သနက္ခဏေ။ လက္ခဏပဋိဝေဓာတိ ပီတိယာ သလက္ခဏသ္သ သာမညလက္ခဏသ္သ စ ပဋိဝိဇ္ဈနေန။ ယဉ္ဟိ ပီတိယာ ဝိသေသတော သာမညတော စ လက္ခဏံ, တသ္မိံ ဝိဒိတေ သာ ယာထာဝတော ဝိဒိတာ ဟောတိ။ တေနာဟ – ‘‘အသမ္မောဟတော ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတီ’’တိ။
Dvīhākārehīti ye sandhāya vuttaṃ, te dassento ‘‘ārammaṇato asammohato cā’’ti āha. Sappītike dve jhāneti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇato ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃviditova hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā; evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditā eva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanākkhaṇeti vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya visesato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇapaṭivedhāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā hoti. Tenāha – ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
ဣဒာနိ တမတ္ထံ ပာဠိယာ ဝိဘာဝေတုံ, ‘‘ဝုတ္တမ္ပိ စေတ’’န္တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထ ဒီဃံ အသ္သာသဝသေနာတိ ဒီဃသ္သ အသ္သာသသ္သ အာရမ္မဏဘူတသ္သ ဝသေန။ စိတ္တသ္သ ဧကဂ္ဂတံ အဝိက္ခေပံ ပဇာနတောတိ ဈာနပရိယာပန္နံ အဝိက္ခေပောတိ လဒ္ဓနာမံ စိတ္တသ္သေကဂ္ဂတံ တံသမ္ပယုတ္တာယ ပညာယ ပဇာနတော။ ယထေဝ ဟိ အာရမ္မဏမုခေန ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ, ဧဝံ တံသမ္ပယုတ္တဓမ္မာပိ အာရမ္မဏမုခေန ပဋိသံဝိဒိတာ ဧဝ ဟောန္တိ။ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတီတိ ဒီဃံ အသ္သာသဝသေန ဈာနသမ္ပယုတ္တာ သတိ တသ္မိံ အာရမ္မဏေ ဥပဋ္ဌိတေ အာရမ္မဏမုခေန ဈာနေပိ ဥပဋ္ဌိတာ ဧဝ နာမ ဟောတိ။ တာယ သတိယာတိ ဧဝံ ဥပဋ္ဌိတာယ တာယ သတိယာ ယထာဝုတ္တေန တေန ဉာဏေန သုပ္ပဋိဝိဒိတတ္တာ အာရမ္မဏသ္သ တသ္သ ဝသေန တဒာရမ္မဏာ သာ ပီတိ ပဋိသံဝိဒိတာ ဟောတိ။ အဝသေသပဒာနိပီတိ ‘‘ဒီဃံ ပသ္သာသဝသေနာ’’တိအာဒိပဒာနိပိ။
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā vibhāvetuṃ, ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ avikkhepoti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yatheva hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva honti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhite ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā eva nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Avasesapadānipīti ‘‘dīghaṃ passāsavasenā’’tiādipadānipi.
ဧဝံ ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂေ ဝုတ္တမတ္ထံ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ယောဇေတ္ဝာ ဒသ္သေတုံ, ‘‘ဣတီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣမိနာပိ ယောဂိနာ မနသိကာရေန ပဋိလဘိတဗ္ဗတော ပဋိလာဘောတိ ဝုတ္တံ – ‘‘ဈာနသမ္ပယုတ္တေ ဝေဒနာသင္ခာတမနသိကာရပဋိလာဘေနာ’’တိ။
Evaṃ paṭisambhidāmagge vuttamatthaṃ imasmiṃ sutte yojetvā dassetuṃ, ‘‘itī’’tiādi vuttaṃ. Imināpi yoginā manasikārena paṭilabhitabbato paṭilābhoti vuttaṃ – ‘‘jhānasampayutte vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhenā’’ti.
အသ္သာသပသ္သာသနိမိတ္တန္တိ အသ္သာသပသ္သာသေ နိသ္သာယ ပဋိလဒ္ဓပဋိဘာဂနိမိတ္တံ အာရမ္မဏံ ကိဉ္စာပိ ကရောတိ; သတိဉ္စ သမ္ပဇညဉ္စ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ ပဝတ္တနတော အာရမ္မဏမုခေန တဒာရမ္မဏသ္သ ပဋိသံဝိဒိတတ္တာ စိတ္တေ စိတ္တာနုပသ္သီယေဝ နာမေသ ဟောတိ။ ဧဝံ စိတ္တာနုပသ္သနာပိ သတိသမ္ပဇညဗလေနေဝ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘န ဟီ’’တိအာဒိ။ ပဇဟတိ ဧတေန, သယံ ဝာ ပဇဟတီတိ ပဟာနံ, ဉာဏံ။ ဒောမနသ္သဝသေန ဗ္ယာပာဒနီဝရဏံ ဒသ္သိတံ တဒေကဋ္ဌဘာဝတော။ တသ္သာတိ နီဝရဏပဗ္ဗသ္သ။ ပဟာနကရဉာဏန္တိ ပဇဟနဉာဏံ။ ဝိပသ္သနာပရမ္ပရန္တိ ပဋိပာဋိယာ ဝိပသ္သနမာဟ။ သမထပဋိပန္နန္တိ မဇ္ဈိမသမထနိမိတ္တံ ပဋိပန္နစိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ဧကတော ဥပဋ္ဌာနန္တိ ပဋိပက္ခဝိဂမေန ဧကဘာဝေန ဥပဋ္ဌာနံ။ သဟဇာတာနံ အဇ္ဈုပေက္ခနာ ဟောတီတိ ပဂ္ဂဟနိဂ္ဂဟသမ္ပဟံသနေသု ဗ္ယာပာရသ္သ အနာပဇ္ဇိတတ္တာ အာရမ္မဏာနံ အဇ္ဈုပေက္ခနာ, ‘‘ယဒတ္ထိ ယံ ဘူတံ တံ ပဇဟတိ ဥပေက္ခံ ပဋိလဘတီ’’တိ, ဧဝံ ဝုတ္တအဇ္ဈုပေက္ခနာ ပဝတ္တာတိ ပဋိပန္နာ။ ကေဝလံ နီဝရဏာဒိဓမ္မေတိ နီဝရဏာဒိဓမ္မေ ဧဝ ပဟီနေ ဒိသ္ဝာ, အထ ခော တေသံ ပဇဟနဉာဏမ္ပိ ယာထာဝတော ပညာယ ဒိသ္ဝာ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ ‘‘ဓမ္မာပိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဟာတဗ္ဗာ, ပဂေဝ အဓမ္မာ’’တိ (မ. နိ. ၁.၂၄၀)။
Assāsapassāsanimittanti assāsapassāse nissāya paṭiladdhapaṭibhāganimittaṃ ārammaṇaṃ kiñcāpi karoti; satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā pavattanato ārammaṇamukhena tadārammaṇassa paṭisaṃviditattā citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Evaṃ cittānupassanāpi satisampajaññabaleneva hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Pajahati etena, sayaṃ vā pajahatīti pahānaṃ, ñāṇaṃ. Domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ tadekaṭṭhabhāvato. Tassāti nīvaraṇapabbassa. Pahānakarañāṇanti pajahanañāṇaṃ. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Samathapaṭipannanti majjhimasamathanimittaṃ paṭipannacittaṃ ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti paṭipakkhavigamena ekabhāvena upaṭṭhānaṃ. Sahajātānaṃ ajjhupekkhanā hotīti paggahaniggahasampahaṃsanesu byāpārassa anāpajjitattā ārammaṇānaṃ ajjhupekkhanā, ‘‘yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahati upekkhaṃ paṭilabhatī’’ti, evaṃ vuttaajjhupekkhanā pavattāti paṭipannā. Kevalaṃ nīvaraṇādidhammeti nīvaraṇādidhamme eva pahīne disvā, atha kho tesaṃ pajahanañāṇampi yāthāvato paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘dhammāpi kho, bhikkhave, pahātabbā, pageva adhammā’’ti (ma. ni. 1.240).
၁၅၀. အနိစ္စာဒိဝသေန ပဝိစိနတီတိ အနိစ္စာဒိပ္ပကာရေဟိ ဝိစိနတိ ပသ္သတိ။ နိရာမိသာတိ ကိလေသာမိသရဟိတာ။ ကာယိကစေတသိကဒရထပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိယာတိ ကာယစိတ္တာနံ သာဓုဘာဝူပဂမနေန ဝိက္ခမ္ဘိတတ္တာ။ သဟဇာတဓမ္မာနံ ဧကသဘာဝေန ပဝတ္တိယာ သဟဇာတအဇ္ဈုပေက္ခနာယ အဇ္ဈုပေက္ခိတာ ဟောတိ။
150.Aniccādivasenapavicinatīti aniccādippakārehi vicinati passati. Nirāmisāti kilesāmisarahitā. Kāyikacetasikadarathapaṭippassaddhiyāti kāyacittānaṃ sādhubhāvūpagamanena vikkhambhitattā. Sahajātadhammānaṃ ekasabhāvena pavattiyā sahajātaajjhupekkhanāya ajjhupekkhitā hoti.
တသ္မိံ ကာယေ ပဝတ္တာ ကာယာရမ္မဏာ သတိ, ပုဗ္ဗဘာဂိယော သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ သောမနသ္သသဟဂတစိတ္တုပ္ပာဒဝသေန စေတံ ဩက္ကမနံ ဩလိယနံ ကောသဇ္ဇံ, တတော အတိဝတ္တနံ အတိဓာဝနံ ဥဒ္ဓစ္စံ, တဒုဘယဝိဓုရာ ဗောဇ္ဈင္ဂုပေက္ခာဘူတာ အနောသက္ကနအနတိဝတ္တနသင္ခာတာ မဇ္ဈတ္တာကာရတာ။ ဣဒာနိ ယထေဝ ဟီတိအာဒိနာ တမေဝ မဇ္ဈတ္တာကာရံ ဥပမာယ ဝိဘာဝေတိ။ တုဒနံ ဝာ ပတောဒေန။ အာကဍ္ဎနံ ဝာ ရသ္မိနာ။ နတ္ထိ န ကာတဗ္ဗံ အတ္ထိ။ ဧကစိတ္တက္ခဏိကာတိ ဧကေကသ္မိံ စိတ္တေ ဝိပသ္သနာဝသေန သဟ ဥပ္ပဇ္ဇနကာ။ နာနာရသလက္ခဏာတိ နာနာကိစ္စာ စေဝ နာနာသဘာဝာ စ။
Tasmiṃ kāye pavattā kāyārammaṇā sati, pubbabhāgiyo satisambojjhaṅgo. Esa nayo sesesupi. Somanassasahagatacittuppādavasena cetaṃ okkamanaṃ oliyanaṃ kosajjaṃ, tato ativattanaṃ atidhāvanaṃ uddhaccaṃ, tadubhayavidhurā bojjhaṅgupekkhābhūtā anosakkanaanativattanasaṅkhātā majjhattākāratā. Idāni yatheva hītiādinā tameva majjhattākāraṃ upamāya vibhāveti. Tudanaṃ vā patodena. Ākaḍḍhanaṃ vā rasminā. Natthi na kātabbaṃ atthi. Ekacittakkhaṇikāti ekekasmiṃ citte vipassanāvasena saha uppajjanakā. Nānārasalakkhaṇāti nānākiccā ceva nānāsabhāvā ca.
၁၅၂. ဝုတ္တတ္ထာနေဝ သဗ္ဗာသဝသုတ္တဝဏ္ဏနာယံ (မ. နိ. အဋ္ဌ. ၂၇) အာနာပာနာရမ္မဏာ အပရာပရံ ပဝတ္တသတိယော အာရမ္မဏသီသေန တဒာရမ္မဏာ ဓမ္မာ ဂဟိတာ, တာ ပနေကသန္တာနေ လောကိယစိတ္တသမ္ပယုတ္တာတိ လောကိယာ, တာ ဝဍ္ဎမာနာ လောကိယံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ သတိပဋ္ဌာနံ ပရိပူရေန္တိ။ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိဖလနိဗ္ဗာနန္တိ ဝိမုတ္တီနံ ဖလဘူတံ တေဟိယေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ ကိလေသနိဗ္ဗာနံ, အမတမဟာနိဗ္ဗာနမေဝ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တီနံ အဓိဂမေန အဓိဂန္တဗ္ဗတာယ တထာ ဝုတ္တံ။ ပရိပူရဏဉ္စသ္သ အာရမ္မဏံ ကတ္ဝာ အမတသ္သာနုဘဝနမေဝ။ ဣဓ သုတ္တေ လောကိယာပိ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ကထိတာ လောကုတ္တရာပီတိ ဧတ္တကံ ဂဟေတ္ဝာ, ‘‘ဣတိ လောကိယသ္သ အာဂတဋ္ဌာနေ လောကိယံ ကထိတ’’န္တိ စ အတ္ထဝဏ္ဏနာဝသေန အဋ္ဌကထာယံ ကထိတံ။ ထေရောတိ မဟာဓမ္မရက္ခိတတ္ထေရော။ အညတ္ထ ဧဝံ ဟောတီတိ အညသ္မိံ လောကိယလောကုတ္တရဓမ္မာနံ တတ္ထ တတ္ထ ဝောမိသ္သကနယေန အာဂတသုတ္တေ ဧဝံ လောကိယံ အာဂတံ, ဣဓ လောကုတ္တရံ အာဂတန္တိ ကထေတဗ္ဗံ ဟောတိ။ လောကုတ္တရံ ဥပရိ အာဂတန္တိ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိံ ပရိပူရေန္တီတိ ဧဝံ လောကုတ္တရံ ဥပရိ ဒေသနာယံ အာဂတံ; တသ္မာ လောကိယာ ဧဝ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဝိဇ္ဇာဝိမုတ္တိ ပရိပူရိကာ ကထေတဗ္ဗာ လောကုတ္တရာနံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ ဝိဇ္ဇာဂဟဏေန ဂဟိတတ္တာ, တသ္မာ ထေရေန ဝုတ္တောယေဝေတ္ထ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ သေသံ ဝုတ္တနယတ္တာ သုဝိညေယ္ယမေဝ။
152.Vuttatthāneva sabbāsavasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 27) ānāpānārammaṇā aparāparaṃ pavattasatiyo ārammaṇasīsena tadārammaṇā dhammā gahitā, tā panekasantāne lokiyacittasampayuttāti lokiyā, tā vaḍḍhamānā lokiyaṃ catubbidhampi satipaṭṭhānaṃ paripūrenti. Vijjāvimuttiphalanibbānanti vimuttīnaṃ phalabhūtaṃ tehiyeva veditabbaṃ kilesanibbānaṃ, amatamahānibbānameva vijjāvimuttīnaṃ adhigamena adhigantabbatāya tathā vuttaṃ. Paripūraṇañcassa ārammaṇaṃ katvā amatassānubhavanameva. Idha sutte lokiyāpi bojjhaṅgā kathitā lokuttarāpīti ettakaṃ gahetvā, ‘‘iti lokiyassa āgataṭṭhāne lokiyaṃ kathita’’nti ca atthavaṇṇanāvasena aṭṭhakathāyaṃ kathitaṃ. Theroti mahādhammarakkhitatthero. Aññattha evaṃ hotīti aññasmiṃ lokiyalokuttaradhammānaṃ tattha tattha vomissakanayena āgatasutte evaṃ lokiyaṃ āgataṃ, idha lokuttaraṃ āgatanti kathetabbaṃ hoti. Lokuttaraṃ upari āgatanti vijjāvimuttiṃ paripūrentīti evaṃ lokuttaraṃ upari desanāyaṃ āgataṃ; tasmā lokiyā eva bojjhaṅgā vijjāvimutti paripūrikā kathetabbā lokuttarānaṃ bojjhaṅgānaṃ vijjāgahaṇena gahitattā, tasmā therena vuttoyevettha attho gahetabbo. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
အာနာပာနသ္သတိသုတ္တဝဏ္ဏနာယ လီနတ္ထပ္ပကာသနာ သမတ္တာ။
Ānāpānassatisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တံ • 8. Ānāpānassatisuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. အာနာပာနသ္သတိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
