| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
144. පුබ්‌බෙනාති නිස්‌සක්‌කෙ කරණවචනං. ‘‘අපරං විසෙස’’න්‌ති වුත්‌තත්‌තා විසෙසවිසයො ච පුබ්‌බසද්‌දොති ආහ – ‘‘සීලපරිපූරණාදිතො පුබ්‌බවිසෙසතො’’ති.
144.Pubbenāti nissakke karaṇavacanaṃ. ‘‘Aparaṃ visesa’’nti vuttattā visesavisayo ca pubbasaddoti āha – ‘‘sīlaparipūraṇādito pubbavisesato’’ti.
145. ආරද්‌ධො යථානුසිට්‌ඨං පටිපත්‌තියා ආරාධිතො. යදත්‌ථාය සාසනෙ පබ්‌බජ්‌ජා, විසෙසාපත්‌ති ච, තදෙවෙත්‌ථ අප්‌පත්‌තන්‌ති අධිප්‌පෙතං, තං ඣානවිපස්‌සනානිමිත්‌තන්‌ති ආහ – ‘‘අප්‌පත්‌තස්‌ස අරහත්‌තස්‌සා’’ති. කොමුදීති කුමුදවතී. තදා කිර කුමුදානි සුපුප්‌ඵිතානි හොන්‌ති. තෙනාහ – ‘‘කුමුදානං අත්‌ථිතාය කොමුදී’’ති. කුමුදානං සමූහො, කුමුදානි එව වා කොමුදා, තෙ එත්‌ථ අත්‌ථීති කොමුදීති. පවාරණසඞ්‌ගහන්‌ති මහාපවාරණං අකත්‌වා ආගමනීයසඞ්‌ගහණං.
145.Āraddho yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā ārādhito. Yadatthāya sāsane pabbajjā, visesāpatti ca, tadevettha appattanti adhippetaṃ, taṃ jhānavipassanānimittanti āha – ‘‘appattassa arahattassā’’ti. Komudīti kumudavatī. Tadā kira kumudāni supupphitāni honti. Tenāha – ‘‘kumudānaṃ atthitāya komudī’’ti. Kumudānaṃ samūho, kumudāni eva vā komudā, te ettha atthīti komudīti. Pavāraṇasaṅgahanti mahāpavāraṇaṃ akatvā āgamanīyasaṅgahaṇaṃ.
ආරද්‌ධවිපස්‌සකස්‌සාති ආරභිතවිපස්‌සනස්‌ස, විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා උස්‌සුක්‌කාපෙත්‌වා විපස්‌සිස්‌ස. භික්‌ඛූ ඉධ ඔසරිස්‌සන්‌ති වුත්‌ථවස්‌සා පවාරිතපවාරණා ‘‘භගවන්‌තං වන්‌දිස්‌සාම, කම්‌මට්‌ඨානං සොධෙස්‌සාම, යථාලද්‌ධං විසෙසඤ්‌ච පවෙදිස්‌සාමා’’ති අජ්‌ඣාසයෙන. ඉමෙ භික්‌ඛූති ඉමෙ තරුණසමථවිපස්‌සනා භික්‌ඛූ. විසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙතුං න සක්‌ඛිස්‌සන්‌ති සෙනාසනසප්‌පායාදිඅලාභෙන. අපලිබුද්‌ධන්‌ති අඤ්‌ඤෙහි අනුපද්‌දුතං. සෙනාසනං ගහෙතුං න ලභන්‌ති අන්‌තොවස්‌සභාවතො. එකස්‌ස දින්‌නොපි සබ්‌බෙසං දින්‌නොයෙව හොති, තස්‌මා සුතසුතට්‌ඨානෙයෙව එකමාසං වසිත්‌වා ඔසරිංසු.
Āraddhavipassakassāti ārabhitavipassanassa, vipassanaṃ vaḍḍhetvā ussukkāpetvā vipassissa. Bhikkhū idha osarissanti vutthavassā pavāritapavāraṇā ‘‘bhagavantaṃ vandissāma, kammaṭṭhānaṃ sodhessāma, yathāladdhaṃ visesañca pavedissāmā’’ti ajjhāsayena. Ime bhikkhūti ime taruṇasamathavipassanā bhikkhū. Visesaṃ nibbattetuṃ na sakkhissanti senāsanasappāyādialābhena. Apalibuddhanti aññehi anupaddutaṃ. Senāsanaṃ gahetuṃ na labhanti antovassabhāvato. Ekassa dinnopi sabbesaṃ dinnoyeva hoti, tasmā sutasutaṭṭhāneyeva ekamāsaṃ vasitvā osariṃsu.
146. අලන්‌ති යුත්‌තං, ඔපායිකන්‌ති අත්‌ථො, ‘‘අලමෙව නිබ්‌බින්‌දිතු’’න්‌තිආදීසු (දී. නි. 2.272; සං. නි. 2.124, 128, 134, 143) විය. පුටබද්‌ධං පරිහරිත්‌වා අසිතං පුටොසං අ-කාරස්‌ස ඔ-කාරං කත්‌වා. තෙනාහ ‘‘පාථෙය්‍ය’’න්‌ති.
146.Alanti yuttaṃ, opāyikanti attho, ‘‘alameva nibbinditu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.272; saṃ. ni. 2.124, 128, 134, 143) viya. Puṭabaddhaṃ pariharitvā asitaṃ puṭosaṃ a-kārassa o-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘pātheyya’’nti.
147. විපස්‌සනා කථිතාති අනිච්‌චසඤ්‌ඤාමුඛෙනෙව විපස්‌සනාභාවනා කථිතා. න හි කෙවලාය අනිච්‌චානුපස්‌සනාය විපස්‌සනාකිච්‌චං සමිජ්‌ඣති. බහූ භික්‌ඛූ තෙ ච විත්‌ථාරරුචිකාති අධිප්‌පායො. තෙනාහ ‘‘තස්‌මා’’තිආදි.
147.Vipassanā kathitāti aniccasaññāmukheneva vipassanābhāvanā kathitā. Na hi kevalāya aniccānupassanāya vipassanākiccaṃ samijjhati. Bahū bhikkhū te ca vitthārarucikāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
149. සබ්‌බත්‌ථාති සබ්‌බවාරෙසු. ‘‘තස්‌මා තිහ, භික්‌ඛවෙ, වෙදනානුපස්‌සී’’තිආදීසුපි පීතිපටිසංවෙදිතාදිවසෙනෙව වෙදනානුපස්‌සනාය වුත්‌තත්‌තා, ‘‘සුඛවෙදනං සන්‌ධායෙතං වුත්‌ත’’න්‌ති ආහ. සතිපට්‌ඨානභාවනාමනසිකාරතාය වුත්‌තං – ‘‘සාධුකං මනසිකාර’’න්‌ති. සඤ්‌ඤානාමෙන පඤ්‌ඤා වුත්‌තා තෙසං පයොගත්‌තා. මනසිකාරනාමෙන වෙදනා වුත්‌තා, භාවනාය පරිචිතත්‌තා ආරම්‌මණස්‌ස මනසිකාරන්‌ති කත්‌වා. විතක්‌කවිචාරෙ ඨපෙත්‌වාති වුත්‌තං වචීසඞ්‌ඛාරත්‌තා තෙසං.
149.Sabbatthāti sabbavāresu. ‘‘Tasmā tiha, bhikkhave, vedanānupassī’’tiādīsupi pītipaṭisaṃveditādivaseneva vedanānupassanāya vuttattā, ‘‘sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vutta’’nti āha. Satipaṭṭhānabhāvanāmanasikāratāya vuttaṃ – ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti. Saññānāmena paññā vuttā tesaṃ payogattā. Manasikāranāmena vedanā vuttā, bhāvanāya paricitattā ārammaṇassa manasikāranti katvā. Vitakkavicāre ṭhapetvāti vuttaṃ vacīsaṅkhārattā tesaṃ.
එවං සන්‌තෙපීති යදිපි මනසිකාරපරියාපන්‌නතාය ‘‘මනසිකාරො’’ති වුත්‌තං, එවං සන්‌තෙ වෙදනානුපස්‌සනාභාවො න යුජ්‌ජති, අස්‌සාසපස්‌සාසා හිස්‌ස ආරම්‌මණං. වත්‌ථුන්‌ති සුඛාදීනං වෙදනානං පවත්‌තිට්‌ඨානභූතං වත්‌ථුං ආරම්‌මණං කත්‌වා වෙදනාව වෙදියති, වෙදනාය එකන්‌තභාවදස්‌සනෙන තස්‌ස වෙදනානුපස්‌සනාභාවො යුජ්‌ජති එවාති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙති. එතස්‌ස අනුයොගස්‌ස.
Evaṃ santepīti yadipi manasikārapariyāpannatāya ‘‘manasikāro’’ti vuttaṃ, evaṃ sante vedanānupassanābhāvo na yujjati, assāsapassāsā hissa ārammaṇaṃ. Vatthunti sukhādīnaṃ vedanānaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vediyati, vedanāya ekantabhāvadassanena tassa vedanānupassanābhāvo yujjati evāti imamatthaṃ dasseti. Etassa anuyogassa.
ද්‌වීහාකාරෙහීති යෙ සන්‌ධාය වුත්‌තං, තෙ දස්‌සෙන්‌තො ‘‘ආරම්‌මණතො අසම්‌මොහතො චා’’ති ආහ. සප්‌පීතිකෙ ද්‌වෙ ඣානෙති පීතිසහගතානි පඨමදුතියජ්‌ඣානානි පටිපාටියා සමාපජ්‌ජති. සමාපත්‌තික්‌ඛණෙති සමාපජ්‌ජනක්‌ඛණෙ. ඣානපටිලාභෙනාති ඣානෙන සමඞ්‌ගීභාවෙන. ආරම්‌මණතො ආරම්‌මණමුඛෙන තදාරම්‌මණඣානපරියාපන්‌නා පීති පටිසංවිදිතා හොති ආරම්‌මණස්‌ස පටිසංවිදිතත්‌තා. යථා නාම සප්‌පපරියෙසනං චරන්‌තෙන තස්‌ස ආසයෙ පටිසංවිදිතෙ සොපි පටිසංවිදිතොව හොති මන්‌තාගදබලෙන තස්‌ස ගහණස්‌ස සුකරත්‌තා; එවං පීතියා ආසයභූතෙ ආරම්‌මණෙ පටිසංවිදිතෙ සා පීති පටිසංවිදිතා එව හොති සලක්‌ඛණතො සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණතො ච තස්‌සා ගහණස්‌ස සුකරත්‌තා. විපස්‌සනාක්‌ඛණෙති විපස්‌සනාපඤ්‌ඤාපුබ්‌බඞ්‌ගමාය මග්‌ගපඤ්‌ඤාය විසෙසතො දස්‌සනක්‌ඛණෙ. ලක්‌ඛණපටිවෙධාති පීතියා සලක්‌ඛණස්‌ස සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණස්‌ස ච පටිවිජ්‌ඣනෙන. යඤ්‌හි පීතියා විසෙසතො සාමඤ්‌ඤතො ච ලක්‌ඛණං, තස්‌මිං විදිතෙ සා යාථාවතො විදිතා හොති. තෙනාහ – ‘‘අසම්‌මොහතො පීති පටිසංවිදිතා හොතී’’ති.
Dvīhākārehīti ye sandhāya vuttaṃ, te dassento ‘‘ārammaṇato asammohato cā’’ti āha. Sappītike dve jhāneti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇato ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃviditova hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā; evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditā eva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanākkhaṇeti vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya visesato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇapaṭivedhāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā hoti. Tenāha – ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
ඉදානි තමත්‌ථං පාළියා විභාවෙතුං, ‘‘වුත්‌තම්‌පි චෙත’’න්‌තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ දීඝං අස්‌සාසවසෙනාති දීඝස්‌ස අස්‌සාසස්‌ස ආරම්‌මණභූතස්‌ස වසෙන. චිත්‌තස්‌ස එකග්‌ගතං අවික්‌ඛෙපං පජානතොති ඣානපරියාපන්‌නං අවික්‌ඛෙපොති ලද්‌ධනාමං චිත්‌තස්‌සෙකග්‌ගතං තංසම්‌පයුත්‌තාය පඤ්‌ඤාය පජානතො. යථෙව හි ආරම්‌මණමුඛෙන පීති පටිසංවිදිතා හොති, එවං තංසම්‌පයුත්‌තධම්‌මාපි ආරම්‌මණමුඛෙන පටිසංවිදිතා එව හොන්‌ති. සති උපට්‌ඨිතා හොතීති දීඝං අස්‌සාසවසෙන ඣානසම්‌පයුත්‌තා සති තස්‌මිං ආරම්‌මණෙ උපට්‌ඨිතෙ ආරම්‌මණමුඛෙන ඣානෙපි උපට්‌ඨිතා එව නාම හොති. තාය සතියාති එවං උපට්‌ඨිතාය තාය සතියා යථාවුත්‌තෙන තෙන ඤාණෙන සුප්‌පටිවිදිතත්‌තා ආරම්‌මණස්‌ස තස්‌ස වසෙන තදාරම්‌මණා සා පීති පටිසංවිදිතා හොති. අවසෙසපදානිපීති ‘‘දීඝං පස්‌සාසවසෙනා’’තිආදිපදානිපි.
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā vibhāvetuṃ, ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ avikkhepoti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yatheva hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva honti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhite ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā eva nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Avasesapadānipīti ‘‘dīghaṃ passāsavasenā’’tiādipadānipi.
එවං පටිසම්‌භිදාමග්‌ගෙ වුත්‌තමත්‌ථං ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ යොජෙත්‌වා දස්‌සෙතුං, ‘‘ඉතී’’තිආදි වුත්‌තං. ඉමිනාපි යොගිනා මනසිකාරෙන පටිලභිතබ්‌බතො පටිලාභොති වුත්‌තං – ‘‘ඣානසම්‌පයුත්‌තෙ වෙදනාසඞ්‌ඛාතමනසිකාරපටිලාභෙනා’’ති.
Evaṃ paṭisambhidāmagge vuttamatthaṃ imasmiṃ sutte yojetvā dassetuṃ, ‘‘itī’’tiādi vuttaṃ. Imināpi yoginā manasikārena paṭilabhitabbato paṭilābhoti vuttaṃ – ‘‘jhānasampayutte vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhenā’’ti.
අස්‌සාසපස්‌සාසනිමිත්‌තන්‌ති අස්‌සාසපස්‌සාසෙ නිස්‌සාය පටිලද්‌ධපටිභාගනිමිත්‌තං ආරම්‌මණං කිඤ්‌චාපි කරොති; සතිඤ්‌ච සම්‌පජඤ්‌ඤඤ්‌ච උපට්‌ඨපෙත්‌වා පවත්‌තනතො ආරම්‌මණමුඛෙන තදාරම්‌මණස්‌ස පටිසංවිදිතත්‌තා චිත්‌තෙ චිත්‌තානුපස්‌සීයෙව නාමෙස හොති. එවං චිත්‌තානුපස්‌සනාපි සතිසම්‌පජඤ්‌ඤබලෙනෙව හොතීති ආහ ‘‘න හී’’තිආදි. පජහති එතෙන, සයං වා පජහතීති පහානං, ඤාණං. දොමනස්‌සවසෙන බ්‍යාපාදනීවරණං දස්‌සිතං තදෙකට්‌ඨභාවතො. තස්‌සාති නීවරණපබ්‌බස්‌ස. පහානකරඤාණන්‌ති පජහනඤාණං. විපස්‌සනාපරම්‌පරන්‌ති පටිපාටියා විපස්‌සනමාහ. සමථපටිපන්‌නන්‌ති මජ්‌ඣිමසමථනිමිත්‌තං පටිපන්‌නචිත්‌තං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛති. එකතො උපට්‌ඨානන්‌ති පටිපක්‌ඛවිගමෙන එකභාවෙන උපට්‌ඨානං. සහජාතානං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනා හොතීති පග්‌ගහනිග්‌ගහසම්‌පහංසනෙසු බ්‍යාපාරස්‌ස අනාපජ්‌ජිතත්‌තා ආරම්‌මණානං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනා, ‘‘යදත්‌ථි යං භූතං තං පජහති උපෙක්‌ඛං පටිලභතී’’ති, එවං වුත්‌තඅජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනා පවත්‌තාති පටිපන්‌නා. කෙවලං නීවරණාදිධම්‌මෙති නීවරණාදිධම්‌මෙ එව පහීනෙ දිස්‌වා, අථ ඛො තෙසං පජහනඤාණම්‌පි යාථාවතො පඤ්‌ඤාය දිස්‌වා අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති. වුත්‌තඤ්‌හෙතං භගවතා ‘‘ධම්‌මාපි ඛො, භික්‌ඛවෙ, පහාතබ්‌බා, පගෙව අධම්‌මා’’ති (ම. නි. 1.240).
Assāsapassāsanimittanti assāsapassāse nissāya paṭiladdhapaṭibhāganimittaṃ ārammaṇaṃ kiñcāpi karoti; satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā pavattanato ārammaṇamukhena tadārammaṇassa paṭisaṃviditattā citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Evaṃ cittānupassanāpi satisampajaññabaleneva hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Pajahati etena, sayaṃ vā pajahatīti pahānaṃ, ñāṇaṃ. Domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ tadekaṭṭhabhāvato. Tassāti nīvaraṇapabbassa. Pahānakarañāṇanti pajahanañāṇaṃ. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Samathapaṭipannanti majjhimasamathanimittaṃ paṭipannacittaṃ ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti paṭipakkhavigamena ekabhāvena upaṭṭhānaṃ. Sahajātānaṃ ajjhupekkhanā hotīti paggahaniggahasampahaṃsanesu byāpārassa anāpajjitattā ārammaṇānaṃ ajjhupekkhanā, ‘‘yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahati upekkhaṃ paṭilabhatī’’ti, evaṃ vuttaajjhupekkhanā pavattāti paṭipannā. Kevalaṃ nīvaraṇādidhammeti nīvaraṇādidhamme eva pahīne disvā, atha kho tesaṃ pajahanañāṇampi yāthāvato paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘dhammāpi kho, bhikkhave, pahātabbā, pageva adhammā’’ti (ma. ni. 1.240).
150. අනිච්‌චාදිවසෙන පවිචිනතීති අනිච්‌චාදිප්‌පකාරෙහි විචිනති පස්‌සති. නිරාමිසාති කිලෙසාමිසරහිතා. කායිකචෙතසිකදරථපටිප්‌පස්‌සද්‌ධියාති කායචිත්‌තානං සාධුභාවූපගමනෙන වික්‌ඛම්‌භිතත්‌තා. සහජාතධම්‌මානං එකසභාවෙන පවත්‌තියා සහජාතඅජ්‌ඣුපෙක්‌ඛනාය අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතා හොති.
150.Aniccādivasenapavicinatīti aniccādippakārehi vicinati passati. Nirāmisāti kilesāmisarahitā. Kāyikacetasikadarathapaṭippassaddhiyāti kāyacittānaṃ sādhubhāvūpagamanena vikkhambhitattā. Sahajātadhammānaṃ ekasabhāvena pavattiyā sahajātaajjhupekkhanāya ajjhupekkhitā hoti.
තස්‌මිං කායෙ පවත්‌තා කායාරම්‌මණා සති, පුබ්‌බභාගියො සතිසම්‌බොජ්‌ඣඞ්‌ගො. එස නයො සෙසෙසුපි. සොමනස්‌සසහගතචිත්‌තුප්‌පාදවසෙන චෙතං ඔක්‌කමනං ඔලියනං කොසජ්‌ජං, තතො අතිවත්‌තනං අතිධාවනං උද්‌ධච්‌චං, තදුභයවිධුරා බොජ්‌ඣඞ්‌ගුපෙක්‌ඛාභූතා අනොසක්‌කනඅනතිවත්‌තනසඞ්‌ඛාතා මජ්‌ඣත්‌තාකාරතා. ඉදානි යථෙව හීතිආදිනා තමෙව මජ්‌ඣත්‌තාකාරං උපමාය විභාවෙති. තුදනං වා පතොදෙන. ආකඩ්‌ඪනං වා රස්‌මිනා. නත්‌ථි න කාතබ්‌බං අත්‌ථි. එකචිත්‌තක්‌ඛණිකාති එකෙකස්‌මිං චිත්‌තෙ විපස්‌සනාවසෙන සහ උප්‌පජ්‌ජනකා. නානාරසලක්‌ඛණාති නානාකිච්‌චා චෙව නානාසභාවා ච.
Tasmiṃ kāye pavattā kāyārammaṇā sati, pubbabhāgiyo satisambojjhaṅgo. Esa nayo sesesupi. Somanassasahagatacittuppādavasena cetaṃ okkamanaṃ oliyanaṃ kosajjaṃ, tato ativattanaṃ atidhāvanaṃ uddhaccaṃ, tadubhayavidhurā bojjhaṅgupekkhābhūtā anosakkanaanativattanasaṅkhātā majjhattākāratā. Idāni yatheva hītiādinā tameva majjhattākāraṃ upamāya vibhāveti. Tudanaṃ vā patodena. Ākaḍḍhanaṃ vā rasminā. Natthi na kātabbaṃ atthi. Ekacittakkhaṇikāti ekekasmiṃ citte vipassanāvasena saha uppajjanakā. Nānārasalakkhaṇāti nānākiccā ceva nānāsabhāvā ca.
152. වුත්‌තත්‌ථානෙව සබ්‌බාසවසුත්‌තවණ්‌ණනායං (ම. නි. අට්‌ඨ. 27) ආනාපානාරම්‌මණා අපරාපරං පවත්‌තසතියො ආරම්‌මණසීසෙන තදාරම්‌මණා ධම්‌මා ගහිතා, තා පනෙකසන්‌තානෙ ලොකියචිත්‌තසම්‌පයුත්‌තාති ලොකියා, තා වඩ්‌ඪමානා ලොකියං චතුබ්‌බිධම්‌පි සතිපට්‌ඨානං පරිපූරෙන්‌ති. විජ්‌ජාවිමුත්‌තිඵලනිබ්‌බානන්‌ති විමුත්‌තීනං ඵලභූතං තෙහියෙව වෙදිතබ්‌බං කිලෙසනිබ්‌බානං, අමතමහානිබ්‌බානමෙව විජ්‌ජාවිමුත්‌තීනං අධිගමෙන අධිගන්‌තබ්‌බතාය තථා වුත්‌තං. පරිපූරණඤ්‌චස්‌ස ආරම්‌මණං කත්‌වා අමතස්‌සානුභවනමෙව. ඉධ සුත්‌තෙ ලොකියාපි බොජ්‌ඣඞ්‌ගා කථිතා ලොකුත්‌තරාපීති එත්‌තකං ගහෙත්‌වා, ‘‘ඉති ලොකියස්‌ස ආගතට්‌ඨානෙ ලොකියං කථිත’’න්‌ති ච අත්‌ථවණ්‌ණනාවසෙන අට්‌ඨකථායං කථිතං. ථෙරොති මහාධම්‌මරක්‌ඛිතත්‌ථෙරො. අඤ්‌ඤත්‌ථ එවං හොතීති අඤ්‌ඤස්‌මිං ලොකියලොකුත්‌තරධම්‌මානං තත්‌ථ තත්‌ථ වොමිස්‌සකනයෙන ආගතසුත්‌තෙ එවං ලොකියං ආගතං, ඉධ ලොකුත්‌තරං ආගතන්‌ති කථෙතබ්‌බං හොති. ලොකුත්‌තරං උපරි ආගතන්‌ති විජ්‌ජාවිමුත්‌තිං පරිපූරෙන්‌තීති එවං ලොකුත්‌තරං උපරි දෙසනායං ආගතං; තස්‌මා ලොකියා එව බොජ්‌ඣඞ්‌ගා විජ්‌ජාවිමුත්‌ති පරිපූරිකා කථෙතබ්‌බා ලොකුත්‌තරානං බොජ්‌ඣඞ්‌ගානං විජ්‌ජාගහණෙන ගහිතත්‌තා, තස්‌මා ථෙරෙන වුත්‌තොයෙවෙත්‌ථ අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. සෙසං වුත්‌තනයත්‌තා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
152.Vuttatthāneva sabbāsavasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 27) ānāpānārammaṇā aparāparaṃ pavattasatiyo ārammaṇasīsena tadārammaṇā dhammā gahitā, tā panekasantāne lokiyacittasampayuttāti lokiyā, tā vaḍḍhamānā lokiyaṃ catubbidhampi satipaṭṭhānaṃ paripūrenti. Vijjāvimuttiphalanibbānanti vimuttīnaṃ phalabhūtaṃ tehiyeva veditabbaṃ kilesanibbānaṃ, amatamahānibbānameva vijjāvimuttīnaṃ adhigamena adhigantabbatāya tathā vuttaṃ. Paripūraṇañcassa ārammaṇaṃ katvā amatassānubhavanameva. Idha sutte lokiyāpi bojjhaṅgā kathitā lokuttarāpīti ettakaṃ gahetvā, ‘‘iti lokiyassa āgataṭṭhāne lokiyaṃ kathita’’nti ca atthavaṇṇanāvasena aṭṭhakathāyaṃ kathitaṃ. Theroti mahādhammarakkhitatthero. Aññattha evaṃ hotīti aññasmiṃ lokiyalokuttaradhammānaṃ tattha tattha vomissakanayena āgatasutte evaṃ lokiyaṃ āgataṃ, idha lokuttaraṃ āgatanti kathetabbaṃ hoti. Lokuttaraṃ upari āgatanti vijjāvimuttiṃ paripūrentīti evaṃ lokuttaraṃ upari desanāyaṃ āgataṃ; tasmā lokiyā eva bojjhaṅgā vijjāvimutti paripūrikā kathetabbā lokuttarānaṃ bojjhaṅgānaṃ vijjāgahaṇena gahitattā, tasmā therena vuttoyevettha attho gahetabbo. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තවණ්‌ණනාය ලීනත්‌ථප්‌පකාසනා සමත්‌තා.
Ānāpānassatisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තං • 8. Ānāpānassatisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. ආනාපානස්‌සතිසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
