| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
༨. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟཝཎྞནཱ
8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
༡༤༤. པུབྦེནཱཏི ནིསྶཀྐེ ཀརཎཝཙནཾ། ‘‘ཨཔརཾ ཝིསེས’’ནྟི ཝུཏྟཏྟཱ ཝིསེསཝིསཡོ ཙ པུབྦསདྡོཏི ཨཱཧ – ‘‘སཱིལཔརིཔཱུརཎཱདིཏོ པུབྦཝིསེསཏོ’’ཏི།
144.Pubbenāti nissakke karaṇavacanaṃ. ‘‘Aparaṃ visesa’’nti vuttattā visesavisayo ca pubbasaddoti āha – ‘‘sīlaparipūraṇādito pubbavisesato’’ti.
༡༤༥. ཨཱརདྡྷོ ཡཐཱནུསིཊྛཾ པཊིཔཏྟིཡཱ ཨཱརཱདྷིཏོ། ཡདཏྠཱཡ སཱསནེ པབྦཛྫཱ, ཝིསེསཱཔཏྟི ཙ, ཏདེཝེཏྠ ཨཔྤཏྟནྟི ཨདྷིཔྤེཏཾ, ཏཾ ཛྷཱནཝིཔསྶནཱནིམིཏྟནྟི ཨཱཧ – ‘‘ཨཔྤཏྟསྶ ཨརཧཏྟསྶཱ’’ཏི། ཀོམུདཱིཏི ཀུམུདཝཏཱི། ཏདཱ ཀིར ཀུམུདཱནི སུཔུཔྥིཏཱནི ཧོནྟི། ཏེནཱཧ – ‘‘ཀུམུདཱནཾ ཨཏྠིཏཱཡ ཀོམུདཱི’’ཏི། ཀུམུདཱནཾ སམཱུཧོ, ཀུམུདཱནི ཨེཝ ཝཱ ཀོམུདཱ, ཏེ ཨེཏྠ ཨཏྠཱིཏི ཀོམུདཱིཏི། པཝཱརཎསངྒཧནྟི མཧཱཔཝཱརཎཾ ཨཀཏྭཱ ཨཱགམནཱིཡསངྒཧཎཾ།
145.Āraddho yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā ārādhito. Yadatthāya sāsane pabbajjā, visesāpatti ca, tadevettha appattanti adhippetaṃ, taṃ jhānavipassanānimittanti āha – ‘‘appattassa arahattassā’’ti. Komudīti kumudavatī. Tadā kira kumudāni supupphitāni honti. Tenāha – ‘‘kumudānaṃ atthitāya komudī’’ti. Kumudānaṃ samūho, kumudāni eva vā komudā, te ettha atthīti komudīti. Pavāraṇasaṅgahanti mahāpavāraṇaṃ akatvā āgamanīyasaṅgahaṇaṃ.
ཨཱརདྡྷཝིཔསྶཀསྶཱཏི ཨཱརབྷིཏཝིཔསྶནསྶ, ཝིཔསྶནཾ ཝཌྜྷེཏྭཱ ཨུསྶུཀྐཱཔེཏྭཱ ཝིཔསྶིསྶ། བྷིཀྑཱུ ཨིདྷ ཨོསརིསྶནྟི ཝུཏྠཝསྶཱ པཝཱརིཏཔཝཱརཎཱ ‘‘བྷགཝནྟཾ ཝནྡིསྶཱམ, ཀམྨཊྛཱནཾ སོདྷེསྶཱམ, ཡཐཱལདྡྷཾ ཝིསེསཉྩ པཝེདིསྶཱམཱ’’ཏི ཨཛ྄ཛྷཱསཡེན། ཨིམེ བྷིཀྑཱུཏི ཨིམེ ཏརུཎསམཐཝིཔསྶནཱ བྷིཀྑཱུ། ཝིསེསཾ ནིབྦཏྟེཏུཾ ན སཀྑིསྶནྟི སེནཱསནསཔྤཱཡཱདིཨལཱབྷེན། ཨཔལིབུདྡྷནྟི ཨཉྙེཧི ཨནུཔདྡུཏཾ། སེནཱསནཾ གཧེཏུཾ ན ལབྷནྟི ཨནྟོཝསྶབྷཱཝཏོ། ཨེཀསྶ དིནྣོཔི སབྦེསཾ དིནྣོཡེཝ ཧོཏི, ཏསྨཱ སུཏསུཏཊྛཱནེཡེཝ ཨེཀམཱསཾ ཝསིཏྭཱ ཨོསརིཾསུ།
Āraddhavipassakassāti ārabhitavipassanassa, vipassanaṃ vaḍḍhetvā ussukkāpetvā vipassissa. Bhikkhū idha osarissanti vutthavassā pavāritapavāraṇā ‘‘bhagavantaṃ vandissāma, kammaṭṭhānaṃ sodhessāma, yathāladdhaṃ visesañca pavedissāmā’’ti ajjhāsayena. Ime bhikkhūti ime taruṇasamathavipassanā bhikkhū. Visesaṃ nibbattetuṃ na sakkhissanti senāsanasappāyādialābhena. Apalibuddhanti aññehi anupaddutaṃ. Senāsanaṃ gahetuṃ na labhanti antovassabhāvato. Ekassa dinnopi sabbesaṃ dinnoyeva hoti, tasmā sutasutaṭṭhāneyeva ekamāsaṃ vasitvā osariṃsu.
༡༤༦. ཨལནྟི ཡུཏྟཾ, ཨོཔཱཡིཀནྟི ཨཏྠོ, ‘‘ཨལམེཝ ནིབྦིནྡིཏུ’’ནྟིཨཱདཱིསུ (དཱི॰ ནི॰ ༢.༢༧༢; སཾ॰ ནི॰ ༢.༡༢༤, ༡༢༨, ༡༣༤, ༡༤༣) ཝིཡ། པུཊབདྡྷཾ པརིཧརིཏྭཱ ཨསིཏཾ པུཊོསཾ ཨ-ཀཱརསྶ ཨོ-ཀཱརཾ ཀཏྭཱ། ཏེནཱཧ ‘‘པཱཐེཡྻ’’ནྟི།
146.Alanti yuttaṃ, opāyikanti attho, ‘‘alameva nibbinditu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.272; saṃ. ni. 2.124, 128, 134, 143) viya. Puṭabaddhaṃ pariharitvā asitaṃ puṭosaṃ a-kārassa o-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘pātheyya’’nti.
༡༤༧. ཝིཔསྶནཱ ཀཐིཏཱཏི ཨནིཙྩསཉྙཱམུཁེནེཝ ཝིཔསྶནཱབྷཱཝནཱ ཀཐིཏཱ། ན ཧི ཀེཝལཱཡ ཨནིཙྩཱནུཔསྶནཱཡ ཝིཔསྶནཱཀིཙྩཾ སམིཛ྄ཛྷཏི། བཧཱུ བྷིཀྑཱུ ཏེ ཙ ཝིཏྠཱརརུཙིཀཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། ཏེནཱཧ ‘‘ཏསྨཱ’’ཏིཨཱདི།
147.Vipassanā kathitāti aniccasaññāmukheneva vipassanābhāvanā kathitā. Na hi kevalāya aniccānupassanāya vipassanākiccaṃ samijjhati. Bahū bhikkhū te ca vitthārarucikāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
༡༤༩. སབྦཏྠཱཏི སབྦཝཱརེསུ། ‘‘ཏསྨཱ ཏིཧ, བྷིཀྑཝེ, ཝེདནཱནུཔསྶཱི’’ཏིཨཱདཱིསུཔི པཱིཏིཔཊིསཾཝེདིཏཱདིཝསེནེཝ ཝེདནཱནུཔསྶནཱཡ ཝུཏྟཏྟཱ, ‘‘སུཁཝེདནཾ སནྡྷཱཡེཏཾ ཝུཏྟ’’ནྟི ཨཱཧ། སཏིཔཊྛཱནབྷཱཝནཱམནསིཀཱརཏཱཡ ཝུཏྟཾ – ‘‘སཱདྷུཀཾ མནསིཀཱར’’ནྟི། སཉྙཱནཱམེན པཉྙཱ ཝུཏྟཱ ཏེསཾ པཡོགཏྟཱ། མནསིཀཱརནཱམེན ཝེདནཱ ཝུཏྟཱ, བྷཱཝནཱཡ པརིཙིཏཏྟཱ ཨཱརམྨཎསྶ མནསིཀཱརནྟི ཀཏྭཱ། ཝིཏཀྐཝིཙཱརེ ཋཔེཏྭཱཏི ཝུཏྟཾ ཝཙཱིསངྑཱརཏྟཱ ཏེསཾ།
149.Sabbatthāti sabbavāresu. ‘‘Tasmā tiha, bhikkhave, vedanānupassī’’tiādīsupi pītipaṭisaṃveditādivaseneva vedanānupassanāya vuttattā, ‘‘sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vutta’’nti āha. Satipaṭṭhānabhāvanāmanasikāratāya vuttaṃ – ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti. Saññānāmena paññā vuttā tesaṃ payogattā. Manasikāranāmena vedanā vuttā, bhāvanāya paricitattā ārammaṇassa manasikāranti katvā. Vitakkavicāre ṭhapetvāti vuttaṃ vacīsaṅkhārattā tesaṃ.
ཨེཝཾ སནྟེཔཱིཏི ཡདིཔི མནསིཀཱརཔརིཡཱཔནྣཏཱཡ ‘‘མནསིཀཱརོ’’ཏི ཝུཏྟཾ, ཨེཝཾ སནྟེ ཝེདནཱནུཔསྶནཱབྷཱཝོ ན ཡུཛྫཏི, ཨསྶཱསཔསྶཱསཱ ཧིསྶ ཨཱརམྨཎཾ། ཝཏྠུནྟི སུཁཱདཱིནཾ ཝེདནཱནཾ པཝཏྟིཊྛཱནབྷཱུཏཾ ཝཏྠུཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཝེདནཱཝ ཝེདིཡཏི, ཝེདནཱཡ ཨེཀནྟབྷཱཝདསྶནེན ཏསྶ ཝེདནཱནུཔསྶནཱབྷཱཝོ ཡུཛྫཏི ཨེཝཱཏི ཨིམམཏྠཾ དསྶེཏི། ཨེཏསྶ ཨནུཡོགསྶ།
Evaṃ santepīti yadipi manasikārapariyāpannatāya ‘‘manasikāro’’ti vuttaṃ, evaṃ sante vedanānupassanābhāvo na yujjati, assāsapassāsā hissa ārammaṇaṃ. Vatthunti sukhādīnaṃ vedanānaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vediyati, vedanāya ekantabhāvadassanena tassa vedanānupassanābhāvo yujjati evāti imamatthaṃ dasseti. Etassa anuyogassa.
དྭཱིཧཱཀཱརེཧཱིཏི ཡེ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ, ཏེ དསྶེནྟོ ‘‘ཨཱརམྨཎཏོ ཨསམྨོཧཏོ ཙཱ’’ཏི ཨཱཧ། སཔྤཱིཏིཀེ དྭེ ཛྷཱནེཏི པཱིཏིསཧགཏཱནི པཋམདུཏིཡཛ྄ཛྷཱནཱནི པཊིཔཱཊིཡཱ སམཱཔཛྫཏི། སམཱཔཏྟིཀྑཎེཏི སམཱཔཛྫནཀྑཎེ། ཛྷཱནཔཊིལཱབྷེནཱཏི ཛྷཱནེན སམངྒཱིབྷཱཝེན། ཨཱརམྨཎཏོ ཨཱརམྨཎམུཁེན ཏདཱརམྨཎཛྷཱནཔརིཡཱཔནྣཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི ཨཱརམྨཎསྶ པཊིསཾཝིདིཏཏྟཱ། ཡཐཱ ནཱམ སཔྤཔརིཡེསནཾ ཙརནྟེན ཏསྶ ཨཱསཡེ པཊིསཾཝིདིཏེ སོཔི པཊིསཾཝིདིཏོཝ ཧོཏི མནྟཱགདབལེན ཏསྶ གཧཎསྶ སུཀརཏྟཱ; ཨེཝཾ པཱིཏིཡཱ ཨཱསཡབྷཱུཏེ ཨཱརམྨཎེ པཊིསཾཝིདིཏེ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཨེཝ ཧོཏི སལཀྑཎཏོ སཱམཉྙལཀྑཎཏོ ཙ ཏསྶཱ གཧཎསྶ སུཀརཏྟཱ། ཝིཔསྶནཱཀྑཎེཏི ཝིཔསྶནཱཔཉྙཱཔུབྦངྒམཱཡ མགྒཔཉྙཱཡ ཝིསེསཏོ དསྶནཀྑཎེ། ལཀྑཎཔཊིཝེདྷཱཏི པཱིཏིཡཱ སལཀྑཎསྶ སཱམཉྙལཀྑཎསྶ ཙ པཊིཝིཛ྄ཛྷནེན། ཡཉྷི པཱིཏིཡཱ ཝིསེསཏོ སཱམཉྙཏོ ཙ ལཀྑཎཾ, ཏསྨིཾ ཝིདིཏེ སཱ ཡཱཐཱཝཏོ ཝིདིཏཱ ཧོཏི། ཏེནཱཧ – ‘‘ཨསམྨོཧཏོ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏཱི’’ཏི།
Dvīhākārehīti ye sandhāya vuttaṃ, te dassento ‘‘ārammaṇato asammohato cā’’ti āha. Sappītike dve jhāneti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇato ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃviditova hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā; evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditā eva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanākkhaṇeti vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya visesato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇapaṭivedhāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā hoti. Tenāha – ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
ཨིདཱནི ཏམཏྠཾ པཱལི༹ཡཱ ཝིབྷཱཝེཏུཾ, ‘‘ཝུཏྟམྤི ཙེཏ’’ནྟིཨཱདི ཝུཏྟཾ། ཏཏྠ དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེནཱཏི དཱིགྷསྶ ཨསྶཱསསྶ ཨཱརམྨཎབྷཱུཏསྶ ཝསེན། ཙིཏྟསྶ ཨེཀགྒཏཾ ཨཝིཀྑེཔཾ པཛཱནཏོཏི ཛྷཱནཔརིཡཱཔནྣཾ ཨཝིཀྑེཔོཏི ལདྡྷནཱམཾ ཙིཏྟསྶེཀགྒཏཾ ཏཾསམྤཡུཏྟཱཡ པཉྙཱཡ པཛཱནཏོ། ཡཐེཝ ཧི ཨཱརམྨཎམུཁེན པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཏཾསམྤཡུཏྟདྷམྨཱཔི ཨཱརམྨཎམུཁེན པཊིསཾཝིདིཏཱ ཨེཝ ཧོནྟི། སཏི ཨུཔཊྛིཏཱ ཧོཏཱིཏི དཱིགྷཾ ཨསྶཱསཝསེན ཛྷཱནསམྤཡུཏྟཱ སཏི ཏསྨིཾ ཨཱརམྨཎེ ཨུཔཊྛིཏེ ཨཱརམྨཎམུཁེན ཛྷཱནེཔི ཨུཔཊྛིཏཱ ཨེཝ ནཱམ ཧོཏི། ཏཱཡ སཏིཡཱཏི ཨེཝཾ ཨུཔཊྛིཏཱཡ ཏཱཡ སཏིཡཱ ཡཐཱཝུཏྟེན ཏེན ཉཱཎེན སུཔྤཊིཝིདིཏཏྟཱ ཨཱརམྨཎསྶ ཏསྶ ཝསེན ཏདཱརམྨཎཱ སཱ པཱིཏི པཊིསཾཝིདིཏཱ ཧོཏི། ཨཝསེསཔདཱནིཔཱིཏི ‘‘དཱིགྷཾ པསྶཱསཝསེནཱ’’ཏིཨཱདིཔདཱནིཔི།
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā vibhāvetuṃ, ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ avikkhepoti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yatheva hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva honti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhite ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā eva nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Avasesapadānipīti ‘‘dīghaṃ passāsavasenā’’tiādipadānipi.
ཨེཝཾ པཊིསམྦྷིདཱམགྒེ ཝུཏྟམཏྠཾ ཨིམསྨིཾ སུཏྟེ ཡོཛེཏྭཱ དསྶེཏུཾ, ‘‘ཨིཏཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། ཨིམིནཱཔི ཡོགིནཱ མནསིཀཱརེན པཊིལབྷིཏབྦཏོ པཊིལཱབྷོཏི ཝུཏྟཾ – ‘‘ཛྷཱནསམྤཡུཏྟེ ཝེདནཱསངྑཱཏམནསིཀཱརཔཊིལཱབྷེནཱ’’ཏི།
Evaṃ paṭisambhidāmagge vuttamatthaṃ imasmiṃ sutte yojetvā dassetuṃ, ‘‘itī’’tiādi vuttaṃ. Imināpi yoginā manasikārena paṭilabhitabbato paṭilābhoti vuttaṃ – ‘‘jhānasampayutte vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhenā’’ti.
ཨསྶཱསཔསྶཱསནིམིཏྟནྟི ཨསྶཱསཔསྶཱསེ ནིསྶཱཡ པཊིལདྡྷཔཊིབྷཱགནིམིཏྟཾ ཨཱརམྨཎཾ ཀིཉྩཱཔི ཀརོཏི; སཏིཉྩ སམྤཛཉྙཉྩ ཨུཔཊྛཔེཏྭཱ པཝཏྟནཏོ ཨཱརམྨཎམུཁེན ཏདཱརམྨཎསྶ པཊིསཾཝིདིཏཏྟཱ ཙིཏྟེ ཙིཏྟཱནུཔསྶཱིཡེཝ ནཱམེས ཧོཏི། ཨེཝཾ ཙིཏྟཱནུཔསྶནཱཔི སཏིསམྤཛཉྙབལེནེཝ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ན ཧཱི’’ཏིཨཱདི། པཛཧཏི ཨེཏེན, སཡཾ ཝཱ པཛཧཏཱིཏི པཧཱནཾ, ཉཱཎཾ། དོམནསྶཝསེན བྱཱཔཱདནཱིཝརཎཾ དསྶིཏཾ ཏདེཀཊྛབྷཱཝཏོ། ཏསྶཱཏི ནཱིཝརཎཔབྦསྶ། པཧཱནཀརཉཱཎནྟི པཛཧནཉཱཎཾ། ཝིཔསྶནཱཔརམྤརནྟི པཊིཔཱཊིཡཱ ཝིཔསྶནམཱཧ། སམཐཔཊིཔནྣནྟི མཛ྄ཛྷིམསམཐནིམིཏྟཾ པཊིཔནྣཙིཏྟཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑཏི། ཨེཀཏོ ཨུཔཊྛཱནནྟི པཊིཔཀྑཝིགམེན ཨེཀབྷཱཝེན ཨུཔཊྛཱནཾ། སཧཛཱཏཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱ ཧོཏཱིཏི པགྒཧནིགྒཧསམྤཧཾསནེསུ བྱཱཔཱརསྶ ཨནཱཔཛྫིཏཏྟཱ ཨཱརམྨཎཱནཾ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱ, ‘‘ཡདཏྠི ཡཾ བྷཱུཏཾ ཏཾ པཛཧཏི ཨུཔེཀྑཾ པཊིལབྷཏཱི’’ཏི, ཨེཝཾ ཝུཏྟཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱ པཝཏྟཱཏི པཊིཔནྣཱ། ཀེཝལཾ ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨེཏི ནཱིཝརཎཱདིདྷམྨེ ཨེཝ པཧཱིནེ དིསྭཱ, ཨཐ ཁོ ཏེསཾ པཛཧནཉཱཎམྤི ཡཱཐཱཝཏོ པཉྙཱཡ དིསྭཱ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏཱ ཧོཏི། ཝུཏྟཉྷེཏཾ བྷགཝཏཱ ‘‘དྷམྨཱཔི ཁོ, བྷིཀྑཝེ, པཧཱཏབྦཱ, པགེཝ ཨདྷམྨཱ’’ཏི (མ॰ ནི॰ ༡.༢༤༠)།
Assāsapassāsanimittanti assāsapassāse nissāya paṭiladdhapaṭibhāganimittaṃ ārammaṇaṃ kiñcāpi karoti; satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā pavattanato ārammaṇamukhena tadārammaṇassa paṭisaṃviditattā citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Evaṃ cittānupassanāpi satisampajaññabaleneva hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Pajahati etena, sayaṃ vā pajahatīti pahānaṃ, ñāṇaṃ. Domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ tadekaṭṭhabhāvato. Tassāti nīvaraṇapabbassa. Pahānakarañāṇanti pajahanañāṇaṃ. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Samathapaṭipannanti majjhimasamathanimittaṃ paṭipannacittaṃ ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti paṭipakkhavigamena ekabhāvena upaṭṭhānaṃ. Sahajātānaṃ ajjhupekkhanā hotīti paggahaniggahasampahaṃsanesu byāpārassa anāpajjitattā ārammaṇānaṃ ajjhupekkhanā, ‘‘yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahati upekkhaṃ paṭilabhatī’’ti, evaṃ vuttaajjhupekkhanā pavattāti paṭipannā. Kevalaṃ nīvaraṇādidhammeti nīvaraṇādidhamme eva pahīne disvā, atha kho tesaṃ pajahanañāṇampi yāthāvato paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘dhammāpi kho, bhikkhave, pahātabbā, pageva adhammā’’ti (ma. ni. 1.240).
༡༥༠. ཨནིཙྩཱདིཝསེན པཝིཙིནཏཱིཏི ཨནིཙྩཱདིཔྤཀཱརེཧི ཝིཙིནཏི པསྶཏི། ནིརཱམིསཱཏི ཀིལེསཱམིསརཧིཏཱ། ཀཱཡིཀཙེཏསིཀདརཐཔཊིཔྤསྶདྡྷིཡཱཏི ཀཱཡཙིཏྟཱནཾ སཱདྷུབྷཱཝཱུཔགམནེན ཝིཀྑམྦྷིཏཏྟཱ། སཧཛཱཏདྷམྨཱནཾ ཨེཀསབྷཱཝེན པཝཏྟིཡཱ སཧཛཱཏཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑནཱཡ ཨཛ྄ཛྷུཔེཀྑིཏཱ ཧོཏི།
150.Aniccādivasenapavicinatīti aniccādippakārehi vicinati passati. Nirāmisāti kilesāmisarahitā. Kāyikacetasikadarathapaṭippassaddhiyāti kāyacittānaṃ sādhubhāvūpagamanena vikkhambhitattā. Sahajātadhammānaṃ ekasabhāvena pavattiyā sahajātaajjhupekkhanāya ajjhupekkhitā hoti.
ཏསྨིཾ ཀཱཡེ པཝཏྟཱ ཀཱཡཱརམྨཎཱ སཏི, པུབྦབྷཱགིཡོ སཏིསམྦོཛ྄ཛྷངྒོ། ཨེས ནཡོ སེསེསུཔི། སོམནསྶསཧགཏཙིཏྟུཔྤཱདཝསེན ཙེཏཾ ཨོཀྐམནཾ ཨོལིཡནཾ ཀོསཛྫཾ, ཏཏོ ཨཏིཝཏྟནཾ ཨཏིདྷཱཝནཾ ཨུདྡྷཙྩཾ, ཏདུབྷཡཝིདྷུརཱ བོཛ྄ཛྷངྒུཔེཀྑཱབྷཱུཏཱ ཨནོསཀྐནཨནཏིཝཏྟནསངྑཱཏཱ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརཏཱ། ཨིདཱནི ཡཐེཝ ཧཱིཏིཨཱདིནཱ ཏམེཝ མཛ྄ཛྷཏྟཱཀཱརཾ ཨུཔམཱཡ ཝིབྷཱཝེཏི། ཏུདནཾ ཝཱ པཏོདེན། ཨཱཀཌྜྷནཾ ཝཱ རསྨིནཱ། ནཏྠི ན ཀཱཏབྦཾ ཨཏྠི། ཨེཀཙིཏྟཀྑཎིཀཱཏི ཨེཀེཀསྨིཾ ཙིཏྟེ ཝིཔསྶནཱཝསེན སཧ ཨུཔྤཛྫནཀཱ། ནཱནཱརསལཀྑཎཱཏི ནཱནཱཀིཙྩཱ ཙེཝ ནཱནཱསབྷཱཝཱ ཙ།
Tasmiṃ kāye pavattā kāyārammaṇā sati, pubbabhāgiyo satisambojjhaṅgo. Esa nayo sesesupi. Somanassasahagatacittuppādavasena cetaṃ okkamanaṃ oliyanaṃ kosajjaṃ, tato ativattanaṃ atidhāvanaṃ uddhaccaṃ, tadubhayavidhurā bojjhaṅgupekkhābhūtā anosakkanaanativattanasaṅkhātā majjhattākāratā. Idāni yatheva hītiādinā tameva majjhattākāraṃ upamāya vibhāveti. Tudanaṃ vā patodena. Ākaḍḍhanaṃ vā rasminā. Natthi na kātabbaṃ atthi. Ekacittakkhaṇikāti ekekasmiṃ citte vipassanāvasena saha uppajjanakā. Nānārasalakkhaṇāti nānākiccā ceva nānāsabhāvā ca.
༡༥༢. ཝུཏྟཏྠཱནེཝ སབྦཱསཝསུཏྟཝཎྞནཱཡཾ (མ॰ ནི॰ ཨཊྛ॰ ༢༧) ཨཱནཱཔཱནཱརམྨཎཱ ཨཔརཱཔརཾ པཝཏྟསཏིཡོ ཨཱརམྨཎསཱིསེན ཏདཱརམྨཎཱ དྷམྨཱ གཧིཏཱ, ཏཱ པནེཀསནྟཱནེ ལོཀིཡཙིཏྟསམྤཡུཏྟཱཏི ལོཀིཡཱ, ཏཱ ཝཌྜྷམཱནཱ ལོཀིཡཾ ཙཏུབྦིདྷམྤི སཏིཔཊྛཱནཾ པརིཔཱུརེནྟི། ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཕལནིབྦཱནནྟི ཝིམུཏྟཱིནཾ ཕལབྷཱུཏཾ ཏེཧིཡེཝ ཝེདིཏབྦཾ ཀིལེསནིབྦཱནཾ, ཨམཏམཧཱནིབྦཱནམེཝ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟཱིནཾ ཨདྷིགམེན ཨདྷིགནྟབྦཏཱཡ ཏཐཱ ཝུཏྟཾ། པརིཔཱུརཎཉྩསྶ ཨཱརམྨཎཾ ཀཏྭཱ ཨམཏསྶཱནུབྷཝནམེཝ། ཨིདྷ སུཏྟེ ལོཀིཡཱཔི བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཀཐིཏཱ ལོཀུཏྟརཱཔཱིཏི ཨེཏྟཀཾ གཧེཏྭཱ, ‘‘ཨིཏི ལོཀིཡསྶ ཨཱགཏཊྛཱནེ ལོཀིཡཾ ཀཐིཏ’’ནྟི ཙ ཨཏྠཝཎྞནཱཝསེན ཨཊྛཀཐཱཡཾ ཀཐིཏཾ། ཐེརོཏི མཧཱདྷམྨརཀྑིཏཏྠེརོ། ཨཉྙཏྠ ཨེཝཾ ཧོཏཱིཏི ཨཉྙསྨིཾ ལོཀིཡལོཀུཏྟརདྷམྨཱནཾ ཏཏྠ ཏཏྠ ཝོམིསྶཀནཡེན ཨཱགཏསུཏྟེ ཨེཝཾ ལོཀིཡཾ ཨཱགཏཾ, ཨིདྷ ལོཀུཏྟརཾ ཨཱགཏནྟི ཀཐེཏབྦཾ ཧོཏི། ལོཀུཏྟརཾ ཨུཔརི ཨཱགཏནྟི ཝིཛྫཱཝིམུཏྟིཾ པརིཔཱུརེནྟཱིཏི ཨེཝཾ ལོཀུཏྟརཾ ཨུཔརི དེསནཱཡཾ ཨཱགཏཾ; ཏསྨཱ ལོཀིཡཱ ཨེཝ བོཛ྄ཛྷངྒཱ ཝིཛྫཱཝིམུཏྟི པརིཔཱུརིཀཱ ཀཐེཏབྦཱ ལོཀུཏྟརཱནཾ བོཛ྄ཛྷངྒཱནཾ ཝིཛྫཱགཧཎེན གཧིཏཏྟཱ, ཏསྨཱ ཐེརེན ཝུཏྟོཡེཝེཏྠ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ། སེསཾ ཝུཏྟནཡཏྟཱ སུཝིཉྙེཡྻམེཝ།
152.Vuttatthāneva sabbāsavasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 27) ānāpānārammaṇā aparāparaṃ pavattasatiyo ārammaṇasīsena tadārammaṇā dhammā gahitā, tā panekasantāne lokiyacittasampayuttāti lokiyā, tā vaḍḍhamānā lokiyaṃ catubbidhampi satipaṭṭhānaṃ paripūrenti. Vijjāvimuttiphalanibbānanti vimuttīnaṃ phalabhūtaṃ tehiyeva veditabbaṃ kilesanibbānaṃ, amatamahānibbānameva vijjāvimuttīnaṃ adhigamena adhigantabbatāya tathā vuttaṃ. Paripūraṇañcassa ārammaṇaṃ katvā amatassānubhavanameva. Idha sutte lokiyāpi bojjhaṅgā kathitā lokuttarāpīti ettakaṃ gahetvā, ‘‘iti lokiyassa āgataṭṭhāne lokiyaṃ kathita’’nti ca atthavaṇṇanāvasena aṭṭhakathāyaṃ kathitaṃ. Theroti mahādhammarakkhitatthero. Aññattha evaṃ hotīti aññasmiṃ lokiyalokuttaradhammānaṃ tattha tattha vomissakanayena āgatasutte evaṃ lokiyaṃ āgataṃ, idha lokuttaraṃ āgatanti kathetabbaṃ hoti. Lokuttaraṃ upari āgatanti vijjāvimuttiṃ paripūrentīti evaṃ lokuttaraṃ upari desanāyaṃ āgataṃ; tasmā lokiyā eva bojjhaṅgā vijjāvimutti paripūrikā kathetabbā lokuttarānaṃ bojjhaṅgānaṃ vijjāgahaṇena gahitattā, tasmā therena vuttoyevettha attho gahetabbo. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟཝཎྞནཱཡ ལཱིནཏྠཔྤཀཱསནཱ སམཏྟཱ།
Ānāpānassatisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / མཛྫྷིམནིཀཱཡ • Majjhimanikāya / ༨. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟཾ • 8. Ānāpānassatisuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཛྫྷིམནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ༨. ཨཱནཱཔཱནསྶཏིསུཏྟཝཎྞནཱ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
