| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
੧੪੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚਾਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤੇ ਦਸ ਥੇਰੇ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇਹਿ ਬਹੂਹਿ ਸਾવਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਮਹਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਹੋਸਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਗਣਨੋ।
144.Evaṃme sutanti ānāpānassatisuttaṃ. Tattha aññehi cāti ṭhapetvā pāḷiyaṃ āgate dasa there aññehipi abhiññātehi bahūhi sāvakehi saddhiṃ. Tadā kira mahā bhikkhusaṅgho ahosi aparicchinnagaṇano.
ਓવਦਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਆਮਿਸਸਙ੍ਗਹੇਨ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੋવਾਦਾਨੁਸਾਸਨੀਹਿ ਓવਦਨ੍ਤਿ ਚ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ ਚ। ਤੇ ਚਾਤਿ ਚਕਾਰੋ ਆਗਮਸਨ੍ਧਿਮਤ੍ਤਂ। ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਲਪਰਿਪੂਰਣਾਦਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬવਿਸੇਸਤੋ ਉਲ਼ਾਰਤਰਂ ਅਪਰਂ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦਿવਿਸੇਸਂ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Ovadanti anusāsantīti āmisasaṅgahena dhammasaṅgahena cāti dvīhi saṅgahehi saṅgaṇhitvā kammaṭṭhānovādānusāsanīhi ovadanti ca anusāsanti ca. Te cāti cakāro āgamasandhimattaṃ. Uḷāraṃ pubbenāparaṃ visesaṃ jānantīti sīlaparipūraṇādito pubbavisesato uḷārataraṃ aparaṃ kasiṇaparikammādivisesaṃ jānantīti attho.
੧੪੫. ਆਰਦ੍ਧੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ। ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਪੁਣਨਤ੍ਥਂ। ਸੇਸਪਦਦ੍વਯੇਪਿ ਅਯਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੋਮੁਦਿਂ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨਿਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਕਤ੍ਤਿਕਚਾਤੁਮਾਸਪੁਣ੍ਣਮਂ। ਸਾ ਹਿ ਕੁਮੁਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਕੋਮੁਦੀ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਸ੍ਸਿਕਾਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਤ੍ਤਾ ਚਾਤੁਮਾਸਿਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਆਗਮੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਉਦਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜ ਅਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਸਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਧੇવ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹਂ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
145.Āraddhoti tuṭṭho. Appattassa pattiyāti appattassa arahattassa pāpuṇanatthaṃ. Sesapadadvayepi ayameva attho. Komudiṃ cātumāsininti pacchimakattikacātumāsapuṇṇamaṃ. Sā hi kumudānaṃ atthitāya komudī, catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ pariyosānattā cātumāsinīti vuccati. Āgamessāmīti udikkhissāmi, ajja apavāretvā yāva sā āgacchati, tāva katthaci agantvā idheva vasissāmīti attho. Iti bhikkhūnaṃ pavāraṇasaṅgahaṃ anujānanto evamāha.
ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹੋ ਨਾਮ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦਿਯ੍ਯਤਿ ਕਸ੍ਸ ਪਨੇਸ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਨ ਦਿਯ੍ਯਤੀਤਿ। ਅਕਾਰਕਸ੍ਸ ਤਾવ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਨ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਤਥਾ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਚ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮਥੋ વਾ ਤਰੁਣੋ ਹੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾ વਾ, ਤਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਤਿ। ਭਗવਾਪਿ ਤਦਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਪਰਿવੀਮਂਸਨ੍ਤੋ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਤਰੁਣਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ – ‘‘ਮਯਿ ਅਜ੍ਜ ਪવਾਰੇਨ੍ਤੇ ਦਿਸਾਸੁ વਸ੍ਸਂવੁਟ੍ਠਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਧ ਓਸਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વੁਡ੍ਢਤਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸੇਨਾਸਨੇ ਗਹਿਤੇ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮੇਸਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦੁਲ੍ਲਭਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਮਯਿ ਪਨ ਅਪવਾਰੇਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਇਮਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਨ ਓਸਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਚਾਰਿਕਂ ਨ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਂ ਇਮੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਫਾਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਥਾਮਜਾਤਾ ਕਤ੍વਾ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੋ ਤਂਦਿવਸਂ ਅਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਪવਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹਂ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਲਦ੍ਧੇ ਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਸੋਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਪਤਿਰੂਪੋ ਨਿਸ੍ਸਯਦਾਯਕੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਾવ ਗਿਮ੍ਹਾਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਮਾਸਾ વਸਿਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਅਯਞ੍ਚ ਪਨ ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹੋ ਏਕਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦਿਨ੍ਨੋਯੇવ ਹੋਤਿ।
Pavāraṇasaṅgaho nāma ñattidutiyena kammena diyyati kassa panesa diyyati, kassa na diyyatīti. Akārakassa tāva bālaputhujjanassa na diyyati, tathā āraddhavipassakassa ceva ariyasāvakassa ca. Yassa pana samatho vā taruṇo hoti vipassanā vā, tassa diyyati. Bhagavāpi tadā bhikkhūnaṃ cittācāraṃ parivīmaṃsanto samathavipassanānaṃ taruṇabhāvaṃ ñatvā – ‘‘mayi ajja pavārente disāsu vassaṃvuṭṭhā bhikkhū idha osarissanti. Tato ime bhikkhū vuḍḍhatarehi bhikkhūhi senāsane gahite visesaṃ nibbattetuṃ na sakkhissanti. Sacepi cārikaṃ pakkamissāmi, imesaṃ vasanaṭṭhānaṃ dullabhameva bhavissati. Mayi pana apavārente bhikkhūpi imaṃ sāvatthiṃ na osarissanti, ahampi cārikaṃ na pakkamissāmi, evaṃ imesaṃ bhikkhūnaṃ vasanaṭṭhānaṃ apalibuddhaṃ bhavissati. Te attano attano vasanaṭṭhāne phāsu viharantā samathavipassanā thāmajātā katvā visesaṃ nibbattetuṃ sakkhissantī’’ti so taṃdivasaṃ apavāretvā kattikapuṇṇamāyaṃ pavāressāmīti bhikkhūnaṃ pavāraṇasaṅgahaṃ anujāni. Pavāraṇasaṅgahasmiñhi laddhe yassa nissayapaṭipannassa ācariyupajjhāyā pakkamanti, sopi ‘‘sace patirūpo nissayadāyako āgamissati, tassa santike nissayaṃ gaṇhissāmī’’ti yāva gimhānaṃ pacchimamāsā vasituṃ labhati. Sacepi saṭṭhivassā bhikkhū āgacchanti, tassa senāsanaṃ gahetuṃ na labhanti. Ayañca pana pavāraṇasaṅgaho ekassa dinnopi sabbesaṃ dinnoyeva hoti.
ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਓਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗવਤਾ ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹੋ ਦਿਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਤਸੁਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਯਥਾਸਭਾવੇਨ ਏਕਂ ਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਿਕਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਉਪੋਸਥਂ ਕਤ੍વਾ ਓਸਰਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਨ੍ਤਿ ਇਧ ਤਰੁਣਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਥਾਮਜਾਤਾ ਅਕਂਸੁ, ਅਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਸੇਸੋ ਨਾਮ। ਤਤੋ ਸਮਾਹਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਕੇਚਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ…ਪੇ॰… ਕੇਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਂਸੁ। ਅਯਂ ਅਪਰੋ ਉਲ਼ਾਰੋ વਿਸੇਸੋ ਨਾਮ।
Sāvatthiṃ osarantīti bhagavatā pavāraṇasaṅgaho dinnoti sutasutaṭṭhāneyeva yathāsabhāvena ekaṃ māsaṃ vasitvā kattikapuṇṇamāya uposathaṃ katvā osarante sandhāya idaṃ vuttaṃ. Pubbenāparanti idha taruṇasamathavipassanāsu kammaṃ katvā samathavipassanā thāmajātā akaṃsu, ayaṃ pubbe viseso nāma. Tato samāhitena cittena saṅkhāre sammasitvā keci sotāpattiphalaṃ…pe… keci arahattaṃ sacchikariṃsu. Ayaṃ aparo uḷāro viseso nāma.
੧੪੬. ਅਲਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਯੋਜਨਗਣਨਾਨੀਤਿ ਏਕਂ ਯੋਜਨਂ ਯੋਜਨਮੇવ, ਦਸਪਿ ਯੋਜਨਾਨਿ ਯੋਜਨਾਨੇવ, ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਯੋਜਨਗਣਨਾਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਯੋਜਨਸਤਮ੍ਪਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਪੁਟੋਸੇਨਾਪੀਤਿ ਪੁਟੋਸਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ. ਤਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਪੁਟਂਸੇਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪੁਟੋ ਅਂਸੇ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਟਂਸੋ, ਤੇਨ ਪੁਟਂਸੇਨ, ਅਂਸੇ ਪਾਥੇਯ੍ਯਪੁਟਂ વਹਨ੍ਤੇਨਾਪੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
146.Alanti yuttaṃ. Yojanagaṇanānīti ekaṃ yojanaṃ yojanameva, dasapi yojanāni yojanāneva, tato uddhaṃ yojanagaṇanānīti vuccanti. Idha pana yojanasatampi yojanasahassampi adhippetaṃ. Puṭosenāpīti puṭosaṃ vuccati pātheyyaṃ. taṃ pātheyyaṃ gahetvāpi upasaṅkamituṃ yuttamevāti attho. ‘‘Puṭaṃsenā’’tipi pāṭho, tassattho – puṭo aṃse assāti puṭaṃso, tena puṭaṃsena, aṃse pātheyyapuṭaṃ vahantenāpīti vuttaṃ hoti.
੧੪੭. ਇਦਾਨਿ ਏવਰੂਪੇਹਿ ਚਰਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਕਥਿਤਾ। ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ ਲੋਕਿਯਾ। ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਸੀਸੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਕਥਿਤਾ । ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਨਾਪਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾવ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਸਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਥੇਤ੍વਾ ਆਨਾਪਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਦਂ ਪਨ ਆਨਾਪਾਨਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਤ੍ਥੋ ਚ ਭਾવਨਾਨਯੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
147. Idāni evarūpehi caraṇehi samannāgatā ettha bhikkhū atthīti dassetuṃ santi, bhikkhavetiādimāha. Tattha catunnaṃ satipaṭṭhānānantiādīni tesaṃ bhikkhūnaṃ abhiniviṭṭhakammaṭṭhānadassanatthaṃ vuttāni. Tattha sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā lokiyalokuttarā kathitā. Tatra hi ye bhikkhū tasmiṃ khaṇe maggaṃ bhāventi, tesaṃ lokuttarā honti. Āraddhavipassakānaṃ lokiyā. Aniccasaññābhāvanānuyoganti ettha saññāsīsena vipassanā kathitā . Yasmā panettha ānāpānakammaṭṭhānavasena abhiniviṭṭhāva bahū bhikkhū, tasmā sesakammaṭṭhānāni saṅkhepena kathetvā ānāpānakammaṭṭhānaṃ vitthārena kathento ānāpānassati, bhikkhavetiādimāha. Idaṃ pana ānāpānakammaṭṭhānaṃ sabbākārena visuddhimagge vitthāritaṃ, tasmā tattha vuttanayenevassa pāḷittho ca bhāvanānayo ca veditabbo.
੧੪੯. ਕਾਯਞ੍ਞਤਰਨ੍ਤਿ ਪਥવੀਕਾਯਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਕਾਯੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਦਾਮਿ, વਾਯੋ ਕਾਯਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਰੂਪਾਯਤਨਂ…ਪੇ॰… ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ ਆਹਾਰੋਤਿ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਰੂਪਕਾਯੋ ਨਾਮ। ਤੇਸੁ ਆਨਾਪਾਨਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਕਾਯਞ੍ਞਤਰਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਏવਮਾਹ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚਤੂਸੁ ਕਾਯੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾਯੋਕਾਯਂ, ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਰੂਪਕੋਟ੍ਠਾਸੇ વਾ ਰੂਪਕਾਯੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਨਾਪਾਨਂ ਅਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વੇਦਨਾਞ੍ਞਤਰਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ વੇਦਨਾਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ, ਸੁਖવੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰਨ੍ਤਿ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂવੇਦਿਤਾਦਿવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਨ੍ਦਰਮਨਸਿਕਾਰਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਮਨਸਿਕਾਰੋ ਸੁਖવੇਦਨਾ ਹੋਤੀਤਿ। ਨ ਹੋਤਿ, ਦੇਸਨਾਸੀਸਂ ਪਨੇਤਂ। ਯਥੇવ ਹਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾਨਾਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਮਨਸਿਕਾਰਨਾਮੇਨ વੇਦਨਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪਠਮਪਦੇ ਪੀਤਿਸੀਸੇਨ વੇਦਨਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਦੁਤਿਯਪਦੇ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਸਰੂਪੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਾ। ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਪਦਦ੍વਯੇ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ ਚ વੇਦਨਾ ਚ ਚੇਤਸਿਕਾ, ਏਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੧੭੪) વਚਨਤੋ ‘‘વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਨਾਮੇਨ વੇਦਨਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਨਸਿਕਾਰਨਾਮੇਨ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਧ ‘‘ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
149.Kāyaññataranti pathavīkāyādīsu catūsu kāyesu aññataraṃ vadāmi, vāyo kāyaṃ vadāmīti attho. Atha vā rūpāyatanaṃ…pe… kabaḷīkāro āhāroti pañcavīsati rūpakoṭṭhāsā rūpakāyo nāma. Tesu ānāpānaṃ phoṭṭhabbāyatane saṅgahitattā kāyaññataraṃ hoti, tasmāpi evamāha. Tasmātihāti yasmā catūsu kāyesu aññataraṃ vāyokāyaṃ, pañcavīsatirūpakoṭṭhāse vā rūpakāye aññataraṃ ānāpānaṃ anupassati, tasmā kāye kāyānupassīti attho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo. Vedanāññataranti tīsu vedanāsu aññataraṃ, sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sādhukaṃ manasikāranti pītipaṭisaṃveditādivasena uppannaṃ sundaramanasikāraṃ. Kiṃ pana manasikāro sukhavedanā hotīti. Na hoti, desanāsīsaṃ panetaṃ. Yatheva hi ‘‘aniccasaññābhāvanānuyogamanuyuttā’’ti ettha saññānāmena paññā vuttā, evamidhāpi manasikāranāmena vedanā vuttāti veditabbā. Etasmiṃ catukke paṭhamapade pītisīsena vedanā vuttā, dutiyapade sukhanti sarūpeneva vuttā. Cittasaṅkhārapadadvaye ‘‘saññā ca vedanā ca cetasikā, ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā’’ti (paṭi. ma. 1.174) vacanato ‘‘vitakkavicāre ṭhapetvā sabbepi cittasampayuttakā dhammā cittasaṅkhāre saṅgahitā’’ti vacanato cittasaṅkhāranāmena vedanā vuttā. Taṃ sabbaṃ manasikāranāmena saṅgahetvā idha ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti āha.
ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏਸਾ વੇਦਨਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ। ਨੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਣ੍ਣਨਾਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਂਤਂਸੁਖਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਨਾવ વੇਦਯਤਿ, ਤਂ ਪਨ વੇਦਨਾਪવਤ੍ਤਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ‘ਅਹਂ વੇਦਯਾਮੀ’ਤਿ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ । ਅਪਿਚ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂવੇਦੀਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾਯਮੇਤਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ –
Evaṃ santepi yasmā esā vedanā ārammaṇaṃ na hoti, tasmā vedanānupassanā na yujjatīti. No na yujjati, satipaṭṭhānavaṇṇanāyampi hi ‘‘taṃtaṃsukhādīnaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vedayati, taṃ pana vedanāpavattiṃ upādāya ‘ahaṃ vedayāmī’ti vohāramattaṃ hotī’’ti vuttaṃ . Apica pītipaṭisaṃvedītiādīnaṃ atthavaṇṇanāyametassa parihāro vuttoyeva. Vuttañhetaṃ visuddhimagge –
‘‘ਦ੍વੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚ। ਕਥਂ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ? ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੇ ਦ੍વੇ ਝਾਨੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ। ਕਥਂ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ (ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ)? ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੇ ਦ੍વੇ ਝਾਨੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਪੀਤਿਂ ਖਯਤੋ વਯਤੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਯਂ ‘ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਅવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਜਾਨਤੋ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ, ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਅવਸੇਸਪਦਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ।
‘‘Dvīhākārehi pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇato ca asammohato ca. Kathaṃ ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti? Sappītike dve jhāne samāpajjati, tassa samāpattikkhaṇe jhānapaṭilābhena ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Kathaṃ asammohato (pīti paṭisaṃviditā hoti)? Sappītike dve jhāne samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttaṃ pītiṃ khayato vayato sammasati, tassa vipassanākkhaṇe lakkhaṇapaṭivedhā asammohato pīti paṭisaṃviditā hoti. Vuttampi cetaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti, tāya satiyā, tena ñāṇena sā pīti paṭisaṃviditā hotī’ti. Eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbānī’’ti.
ਇਤਿ ਯਥੇવ ਝਾਨਪਟਿਲਾਭੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਇਮਿਨਾਪਿ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ વੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਲਾਭੇਨ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ વੇਦਨਾ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁવੁਤ੍ਤਮੇਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
Iti yatheva jhānapaṭilābhena ārammaṇato pītisukhacittasaṅkhārā paṭisaṃviditā honti, evaṃ imināpi jhānasampayuttena vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhena ārammaṇato vedanā paṭisaṃviditā hoti. Tasmā suvuttametaṃ hoti ‘‘vedanāsu vedanānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharatī’’ti.
ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਤਿਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇવ ਨਾਮੇਸ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਭਾવਨਾ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਚਿਤ੍ਤਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾਦਿવਸੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤੀਤਿ। ਸੋ ਯਂ ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਸਾਧੁਕਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ, ਦੋਮਨਸ੍ਸવਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਚਤੁਕ੍ਕਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਨੀવਰਣਪਬ੍ਬਾਦਿવਸੇਨ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਨੀવਰਣਪਬ੍ਬਂ ਆਦਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਇਦਂ ਨੀવਰਣਦ੍વਯਂ ਆਦਿ, ਇਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਆਦਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਪਹਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਂ ਪਜਹਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਹਾਨਕਰਞਾਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਚવਿਰਾਗਨਿਰੋਧਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਹਾਨਞਾਣਂ ਅਪਰਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ, ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਰਾਯਾਤਿ ਏવਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਰਮ੍ਪਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯਞ੍ਚ ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਏਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੀਤਿ ਦ੍વਿਧਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਸਹਜਾਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸਪਿ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ, ਇਧ ਆਰਮ੍ਮਣਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਨੀવਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮੇ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਸੀਸੇਨ ਪਨ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਞਾਣਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhassatissa asampajānassāti ettha ayamadhippāyo – yasmā cittapaṭisaṃvedī assasissāmītiādinā nayena pavatto bhikkhu kiñcāpi assāsapassāsanimittaṃ ārammaṇaṃ karoti, tassa pana cittassa ārammaṇe satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā pavattanato citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Na hi muṭṭhassatissa asampajānassa ānāpānassatibhāvanā atthi. Tasmā ārammaṇato cittapaṭisaṃviditādivasena citte cittānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharatīti. So yaṃ taṃ abhijjhādomanassānaṃ pahānaṃ, taṃ paññāya disvā sādhukaṃ ajjhupekkhitā hotīti ettha abhijjhāya kāmacchandanīvaraṇaṃ, domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ. Idañhi catukkaṃ vipassanāvaseneva vuttaṃ, dhammānupassanā ca nīvaraṇapabbādivasena chabbidhā hoti, tassā nīvaraṇapabbaṃ ādi, tassapi idaṃ nīvaraṇadvayaṃ ādi, iti dhammānupassanāya ādiṃ dassetuṃ ‘‘abhijjhādomanassāna’’nti āha. Pahānanti aniccānupassanāya niccasaññaṃ pajahatīti evaṃ pahānakarañāṇaṃ adhippetaṃ. Taṃ paññāya disvāti taṃ aniccavirāganirodhapaṭinissaggāñāṇasaṅkhātaṃ pahānañāṇaṃ aparāya vipassanāpaññāya, tampi aparāyāti evaṃ vipassanāparamparaṃ dasseti. Ajjhupekkhitā hotīti yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekato upaṭṭhānaṃ ajjhupekkhatīti dvidhā ajjhupekkhati nāma. Tattha sahajātānampi ajjhupekkhanā hoti ārammaṇassapi ajjhupekkhanā, idha ārammaṇaajjhupekkhanā adhippetā. Tasmātiha, bhikkhaveti yasmā aniccānupassī assasissāmītiādinā nayena pavatto na kevalaṃ nīvaraṇādidhamme, abhijjhādomanassasīsena pana vuttānaṃ dhammānaṃ pahānañāṇampi paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti, tasmā ‘‘dhammesu dhammānupassī tasmiṃ samaye bhikkhu viharatī’’ti veditabbo.
੧੫੦. ਪવਿਚਿਨਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਪવਿਚਿਨਤਿ। ਇਤਰਂ ਪਦਦ੍વਯਂ ਏਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਨਿਰਾਮਿਸਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਾ। ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਕਾਯੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਸਮਾਧਿਯਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਠਪਿਯਤਿ, ਅਪ੍ਪਨਾਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸਹਜਾਤਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ।
150.Pavicinatīti aniccādivasena pavicinati. Itaraṃ padadvayaṃ etasseva vevacanaṃ. Nirāmisāti nikkilesā. Passambhatīti kāyikacetasikadarathapaṭippassaddhiyā kāyopi cittampi passambhati. Samādhiyatīti sammā ṭhapiyati, appanāpattaṃ viya hoti. Ajjhupekkhitā hotīti sahajātaajjhupekkhanāya ajjhupekkhitā hoti.
ਏવਂ ਚੁਦ੍ਦਸવਿਧੇਨ ਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਤਿਯਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕવੀਰਿਯਂ વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪੀਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ, ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ। ਯਥੇવ ਹਿ ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤੇਸੁ ਅਸ੍ਸੇਸੁ ਸਾਰਥਿਨੋ ‘‘ਅਯਂ ਓਲੀਯਤੀ’’ਤਿ ਤੁਦਨਂ વਾ, ‘‘ਅਯਂ ਅਤਿਧਾવਤੀ’’ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਨਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇવਲਂ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਮਾਨਸ੍ਸ ਠਿਤਾਕਾਰੋવ ਹੋਤਿ, ਏવਮੇવ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰੋ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ? ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਾ ਨਾਨਾਰਸਲਕ੍ਖਣਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਨਾਮ ਕਥਿਤਾ।
Evaṃ cuddasavidhena kāyapariggāhakassa bhikkhuno tasmiṃ kāye sati satisambojjhaṅgo, satiyā sampayuttaṃ ñāṇaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo, taṃsampayuttameva kāyikacetasikavīriyaṃ vīriyasambojjhaṅgo, pīti, passaddhi, cittekaggatā samādhisambojjhaṅgo, imesaṃ channaṃ sambojjhaṅgānaṃ anosakkanaanativattanasaṅkhāto majjhattākāro upekkhāsambojjhaṅgo. Yatheva hi samappavattesu assesu sārathino ‘‘ayaṃ olīyatī’’ti tudanaṃ vā, ‘‘ayaṃ atidhāvatī’’ti ākaḍḍhanaṃ vā natthi, kevalaṃ evaṃ passamānassa ṭhitākārova hoti, evameva imesaṃ channaṃ sambojjhaṅgānaṃ anosakkanaanativattanasaṅkhāto majjhattākāro upekkhāsambojjhaṅgo nāma hoti. Ettāvatā kiṃ kathitaṃ? Ekacittakkhaṇikā nānārasalakkhaṇā vipassanāsambojjhaṅgā nāma kathitā.
੧੫੨. વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇવ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਨਾਪਾਨਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਸਤਿ ਲੋਕਿਯਾ ਹੋਤਿ, ਲੋਕਿਯਾ ਆਨਾਪਾਨਾ ਲੋਕਿਯਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਿਯਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਲੋਕਿਯਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਕਿਯਂ ਕਥਿਤਂ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਏવਂ ਹੋਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪਰਿ ਆਗਤਂ, ਲੋਕਿਯਾ ਆਨਾਪਾਨਾ ਲੋਕਿਯਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਿਯਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਲੋਕਿਯੇ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੋਕਿਯਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਪਦੇਨ ਹਿ ਇਧ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ।
152.Vivekanissitantiādīni vuttatthāneva. Ettha pana ānāpānapariggāhikā sati lokiyā hoti, lokiyā ānāpānā lokiyasatipaṭṭhānaṃ paripūrenti, lokiyā satipaṭṭhānā lokuttarabojjhaṅge paripūrenti, lokuttarā bojjhaṅgā vijjāvimuttiphalanibbānaṃ paripūrenti. Iti lokiyassa āgataṭṭhāne lokiyaṃ kathitaṃ, lokuttarassa āgataṭṭhāne lokuttaraṃ kathitanti. Thero panāha ‘‘aññattha evaṃ hoti, imasmiṃ pana sutte lokuttaraṃ upari āgataṃ, lokiyā ānāpānā lokiyasatipaṭṭhāne paripūrenti, lokiyā satipaṭṭhānā lokiye bojjhaṅge paripūrenti, lokiyā bojjhaṅgā lokuttaraṃ vijjāvimuttiphalanibbānaṃ paripūrenti, vijjāvimuttipadena hi idha vijjāvimuttiphalanibbānaṃ adhippeta’’nti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ānāpānassatisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Ānāpānassatisuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
