| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
੧੪੪. ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕੇ ਕਰਣવਚਨਂ। ‘‘ਅਪਰਂ વਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਸੇਸવਿਸਯੋ ਚ ਪੁਬ੍ਬਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸੀਲਪਰਿਪੂਰਣਾਦਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬવਿਸੇਸਤੋ’’ਤਿ।
144.Pubbenāti nissakke karaṇavacanaṃ. ‘‘Aparaṃ visesa’’nti vuttattā visesavisayo ca pubbasaddoti āha – ‘‘sīlaparipūraṇādito pubbavisesato’’ti.
੧੪੫. ਆਰਦ੍ਧੋ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਾਧਿਤੋ। ਯਦਤ੍ਥਾਯ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, વਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਚ, ਤਦੇવੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਂ ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਕੋਮੁਦੀਤਿ ਕੁਮੁਦવਤੀ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਕੁਮੁਦਾਨਿ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਕੁਮੁਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਕੋਮੁਦੀ’’ਤਿ। ਕੁਮੁਦਾਨਂ ਸਮੂਹੋ, ਕੁਮੁਦਾਨਿ ਏવ વਾ ਕੋਮੁਦਾ, ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਕੋਮੁਦੀਤਿ। ਪવਾਰਣਸਙ੍ਗਹਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪવਾਰਣਂ ਅਕਤ੍વਾ ਆਗਮਨੀਯਸਙ੍ਗਹਣਂ।
145.Āraddho yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā ārādhito. Yadatthāya sāsane pabbajjā, visesāpatti ca, tadevettha appattanti adhippetaṃ, taṃ jhānavipassanānimittanti āha – ‘‘appattassa arahattassā’’ti. Komudīti kumudavatī. Tadā kira kumudāni supupphitāni honti. Tenāha – ‘‘kumudānaṃ atthitāya komudī’’ti. Kumudānaṃ samūho, kumudāni eva vā komudā, te ettha atthīti komudīti. Pavāraṇasaṅgahanti mahāpavāraṇaṃ akatvā āgamanīyasaṅgahaṇaṃ.
ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸਾਤਿ ਆਰਭਿਤવਿਪਸ੍ਸਨਸ੍ਸ, વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਧ ਓਸਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾ ਪવਾਰਿਤਪવਾਰਣਾ ‘‘ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਸ੍ਸਾਮ, ਯਥਾਲਦ੍ਧਂ વਿਸੇਸਞ੍ਚ ਪવੇਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ। ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਇਮੇ ਤਰੁਣਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ। વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਸਪ੍ਪਾਯਾਦਿਅਲਾਭੇਨ। ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਨੁਪਦ੍ਦੁਤਂ। ਸੇਨਾਸਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਭਾવਤੋ। ਏਕਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦਿਨ੍ਨੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤਸੁਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਏਕਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਓਸਰਿਂਸੁ।
Āraddhavipassakassāti ārabhitavipassanassa, vipassanaṃ vaḍḍhetvā ussukkāpetvā vipassissa. Bhikkhū idha osarissanti vutthavassā pavāritapavāraṇā ‘‘bhagavantaṃ vandissāma, kammaṭṭhānaṃ sodhessāma, yathāladdhaṃ visesañca pavedissāmā’’ti ajjhāsayena. Ime bhikkhūti ime taruṇasamathavipassanā bhikkhū. Visesaṃ nibbattetuṃ na sakkhissanti senāsanasappāyādialābhena. Apalibuddhanti aññehi anupaddutaṃ. Senāsanaṃ gahetuṃ na labhanti antovassabhāvato. Ekassa dinnopi sabbesaṃ dinnoyeva hoti, tasmā sutasutaṭṭhāneyeva ekamāsaṃ vasitvā osariṃsu.
੧੪੬. ਅਲਨ੍ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਓਪਾਯਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ‘‘ਅਲਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੭੨; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੨੪, ੧੨੮, ੧੩੪, ੧੪੩) વਿਯ। ਪੁਟਬਦ੍ਧਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਅਸਿਤਂ ਪੁਟੋਸਂ ਅ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਓ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਥੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ।
146.Alanti yuttaṃ, opāyikanti attho, ‘‘alameva nibbinditu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.272; saṃ. ni. 2.124, 128, 134, 143) viya. Puṭabaddhaṃ pariharitvā asitaṃ puṭosaṃ a-kārassa o-kāraṃ katvā. Tenāha ‘‘pātheyya’’nti.
੧੪੭. વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਕਥਿਤਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾਮੁਖੇਨੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਾવਨਾ ਕਥਿਤਾ। ਨ ਹਿ ਕੇવਲਾਯ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ। ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇ ਚ વਿਤ੍ਥਾਰਰੁਚਿਕਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿ।
147.Vipassanā kathitāti aniccasaññāmukheneva vipassanābhāvanā kathitā. Na hi kevalāya aniccānupassanāya vipassanākiccaṃ samijjhati. Bahū bhikkhū te ca vitthārarucikāti adhippāyo. Tenāha ‘‘tasmā’’tiādi.
੧੪੯. ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ। ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਤਿਹ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਪੀਤਿਪਟਿਸਂવੇਦਿਤਾਦਿવਸੇਨੇવ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ‘‘ਸੁਖવੇਦਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਭਾવਨਾਮਨਸਿਕਾਰਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਨਾਮੇਨ ਪਞ੍ਞਾ વੁਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ। ਮਨਸਿਕਾਰਨਾਮੇਨ વੇਦਨਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਭਾવਨਾਯ ਪਰਿਚਿਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਾਰਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ।
149.Sabbatthāti sabbavāresu. ‘‘Tasmā tiha, bhikkhave, vedanānupassī’’tiādīsupi pītipaṭisaṃveditādivaseneva vedanānupassanāya vuttattā, ‘‘sukhavedanaṃ sandhāyetaṃ vutta’’nti āha. Satipaṭṭhānabhāvanāmanasikāratāya vuttaṃ – ‘‘sādhukaṃ manasikāra’’nti. Saññānāmena paññā vuttā tesaṃ payogattā. Manasikāranāmena vedanā vuttā, bhāvanāya paricitattā ārammaṇassa manasikāranti katvā. Vitakkavicāre ṭhapetvāti vuttaṃ vacīsaṅkhārattā tesaṃ.
ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਯਦਿਪਿ ਮਨਸਿਕਾਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਯ ‘‘ਮਨਸਿਕਾਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾવੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਹਿਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ। વਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਦੀਨਂ વੇਦਨਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਨਾવ વੇਦਿਯਤਿ, વੇਦਨਾਯ ਏਕਨ੍ਤਭਾવਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਸ੍ਸ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਭਾવੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ ਏવਾਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤਸ੍ਸ ਅਨੁਯੋਗਸ੍ਸ।
Evaṃ santepīti yadipi manasikārapariyāpannatāya ‘‘manasikāro’’ti vuttaṃ, evaṃ sante vedanānupassanābhāvo na yujjati, assāsapassāsā hissa ārammaṇaṃ. Vatthunti sukhādīnaṃ vedanānaṃ pavattiṭṭhānabhūtaṃ vatthuṃ ārammaṇaṃ katvā vedanāva vediyati, vedanāya ekantabhāvadassanena tassa vedanānupassanābhāvo yujjati evāti imamatthaṃ dasseti. Etassa anuyogassa.
ਦ੍વੀਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਯੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੇ ਦ੍વੇ ਝਾਨੇਤਿ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾਨਿ ਪਠਮਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਤਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਕ੍ਖਣੇ। ਝਾਨਪਟਿਲਾਭੇਨਾਤਿ ਝਾਨੇਨ ਸਮਙ੍ਗੀਭਾવੇਨ। ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਝਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਸਪ੍ਪਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਨ੍ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਆਸਯੇ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤੇ ਸੋਪਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤੋવ ਹੋਤਿ ਮਨ੍ਤਾਗਦਬਲੇਨ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਸ੍ਸ ਸੁਕਰਤ੍ਤਾ; ਏવਂ ਪੀਤਿਯਾ ਆਸਯਭੂਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤੇ ਸਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਏવ ਹੋਤਿ ਸਲਕ੍ਖਣਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਤੋ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਗਹਣਸ੍ਸ ਸੁਕਰਤ੍ਤਾ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਕ੍ਖਣੇਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ વਿਸੇਸਤੋ ਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਣੇ। ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧਾਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਸਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਚ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨੇਨ। ਯਞ੍ਹਿ ਪੀਤਿਯਾ વਿਸੇਸਤੋ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਦਿਤੇ ਸਾ ਯਾਥਾવਤੋ વਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਸਮ੍ਮੋਹਤੋ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
Dvīhākārehīti ye sandhāya vuttaṃ, te dassento ‘‘ārammaṇato asammohato cā’’ti āha. Sappītike dve jhāneti pītisahagatāni paṭhamadutiyajjhānāni paṭipāṭiyā samāpajjati. Samāpattikkhaṇeti samāpajjanakkhaṇe. Jhānapaṭilābhenāti jhānena samaṅgībhāvena. Ārammaṇato ārammaṇamukhena tadārammaṇajhānapariyāpannā pīti paṭisaṃviditā hoti ārammaṇassa paṭisaṃviditattā. Yathā nāma sappapariyesanaṃ carantena tassa āsaye paṭisaṃvidite sopi paṭisaṃviditova hoti mantāgadabalena tassa gahaṇassa sukarattā; evaṃ pītiyā āsayabhūte ārammaṇe paṭisaṃvidite sā pīti paṭisaṃviditā eva hoti salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca tassā gahaṇassa sukarattā. Vipassanākkhaṇeti vipassanāpaññāpubbaṅgamāya maggapaññāya visesato dassanakkhaṇe. Lakkhaṇapaṭivedhāti pītiyā salakkhaṇassa sāmaññalakkhaṇassa ca paṭivijjhanena. Yañhi pītiyā visesato sāmaññato ca lakkhaṇaṃ, tasmiṃ vidite sā yāthāvato viditā hoti. Tenāha – ‘‘asammohato pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਭਾવੇਤੁਂ, ‘‘વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨਾਤਿ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਭੂਤਸ੍ਸ વਸੇਨ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਅવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਜਾਨਤੋਤਿ ਝਾਨਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਜਾਨਤੋ। ਯਥੇવ ਹਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨ ਝਾਨੇਪਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਏવ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾਤਿ ਏવਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਾ ਪੀਤਿ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਅવਸੇਸਪਦਾਨਿਪੀਤਿ ‘‘ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਾਸવਸੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਪਦਾਨਿਪਿ।
Idāni tamatthaṃ pāḷiyā vibhāvetuṃ, ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha dīghaṃ assāsavasenāti dīghassa assāsassa ārammaṇabhūtassa vasena. Cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānatoti jhānapariyāpannaṃ avikkhepoti laddhanāmaṃ cittassekaggataṃ taṃsampayuttāya paññāya pajānato. Yatheva hi ārammaṇamukhena pīti paṭisaṃviditā hoti, evaṃ taṃsampayuttadhammāpi ārammaṇamukhena paṭisaṃviditā eva honti. Sati upaṭṭhitā hotīti dīghaṃ assāsavasena jhānasampayuttā sati tasmiṃ ārammaṇe upaṭṭhite ārammaṇamukhena jhānepi upaṭṭhitā eva nāma hoti. Tāya satiyāti evaṃ upaṭṭhitāya tāya satiyā yathāvuttena tena ñāṇena suppaṭividitattā ārammaṇassa tassa vasena tadārammaṇā sā pīti paṭisaṃviditā hoti. Avasesapadānipīti ‘‘dīghaṃ passāsavasenā’’tiādipadānipi.
ਏવਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਇਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਿਨਾਪਿ ਯੋਗਿਨਾ ਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਟਿਲਾਭੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇ વੇਦਨਾਸਙ੍ਖਾਤਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ।
Evaṃ paṭisambhidāmagge vuttamatthaṃ imasmiṃ sutte yojetvā dassetuṃ, ‘‘itī’’tiādi vuttaṃ. Imināpi yoginā manasikārena paṭilabhitabbato paṭilābhoti vuttaṃ – ‘‘jhānasampayutte vedanāsaṅkhātamanasikārapaṭilābhenā’’ti.
ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਲਦ੍ਧਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਕਰੋਤਿ; ਸਤਿਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਮੁਖੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਸਂવਿਦਿਤਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀਯੇવ ਨਾਮੇਸ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਿ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਬਲੇਨੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਜਹਤਿ ਏਤੇਨ, ਸਯਂ વਾ ਪਜਹਤੀਤਿ ਪਹਾਨਂ, ਞਾਣਂ। ਦੋਮਨਸ੍ਸવਸੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਤਦੇਕਟ੍ਠਭਾવਤੋ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨੀવਰਣਪਬ੍ਬਸ੍ਸ। ਪਹਾਨਕਰਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਜਹਨਞਾਣਂ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਰਮ੍ਪਰਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਿਪਸ੍ਸਨਮਾਹ। ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਏਕਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਿਗਮੇਨ ਏਕਭਾવੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਪਗ੍ਗਹਨਿਗ੍ਗਹਸਮ੍ਪਹਂਸਨੇਸੁ ਬ੍ਯਾਪਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ, ‘‘ਯਦਤ੍ਥਿ ਯਂ ਭੂਤਂ ਤਂ ਪਜਹਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ, ਏવਂ વੁਤ੍ਤਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਪવਤ੍ਤਾਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਕੇવਲਂ ਨੀવਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮੇਤਿ ਨੀવਰਣਾਦਿਧਮ੍ਮੇ ਏવ ਪਹੀਨੇ ਦਿਸ੍વਾ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਪਜਹਨਞਾਣਮ੍ਪਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਸ੍વਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਪਗੇવ ਅਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੪੦)।
Assāsapassāsanimittanti assāsapassāse nissāya paṭiladdhapaṭibhāganimittaṃ ārammaṇaṃ kiñcāpi karoti; satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā pavattanato ārammaṇamukhena tadārammaṇassa paṭisaṃviditattā citte cittānupassīyeva nāmesa hoti. Evaṃ cittānupassanāpi satisampajaññabaleneva hotīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Pajahati etena, sayaṃ vā pajahatīti pahānaṃ, ñāṇaṃ. Domanassavasena byāpādanīvaraṇaṃ dassitaṃ tadekaṭṭhabhāvato. Tassāti nīvaraṇapabbassa. Pahānakarañāṇanti pajahanañāṇaṃ. Vipassanāparamparanti paṭipāṭiyā vipassanamāha. Samathapaṭipannanti majjhimasamathanimittaṃ paṭipannacittaṃ ajjhupekkhati. Ekato upaṭṭhānanti paṭipakkhavigamena ekabhāvena upaṭṭhānaṃ. Sahajātānaṃ ajjhupekkhanā hotīti paggahaniggahasampahaṃsanesu byāpārassa anāpajjitattā ārammaṇānaṃ ajjhupekkhanā, ‘‘yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahati upekkhaṃ paṭilabhatī’’ti, evaṃ vuttaajjhupekkhanā pavattāti paṭipannā. Kevalaṃ nīvaraṇādidhammeti nīvaraṇādidhamme eva pahīne disvā, atha kho tesaṃ pajahanañāṇampi yāthāvato paññāya disvā ajjhupekkhitā hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘dhammāpi kho, bhikkhave, pahātabbā, pageva adhammā’’ti (ma. ni. 1.240).
੧੫੦. ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਪવਿਚਿਨਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ વਿਚਿਨਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਨਿਰਾਮਿਸਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਮਿਸਰਹਿਤਾ। ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਦਰਥਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਤਿ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧੁਭਾવੂਪਗਮਨੇਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ। ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮਾਨਂ ਏਕਸਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸਹਜਾਤਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾਯ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ।
150.Aniccādivasenapavicinatīti aniccādippakārehi vicinati passati. Nirāmisāti kilesāmisarahitā. Kāyikacetasikadarathapaṭippassaddhiyāti kāyacittānaṃ sādhubhāvūpagamanena vikkhambhitattā. Sahajātadhammānaṃ ekasabhāvena pavattiyā sahajātaajjhupekkhanāya ajjhupekkhitā hoti.
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਕਾਯਾਰਮ੍ਮਣਾ ਸਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਿਯੋ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦવਸੇਨ ਚੇਤਂ ਓਕ੍ਕਮਨਂ ਓਲਿਯਨਂ ਕੋਸਜ੍ਜਂ, ਤਤੋ ਅਤਿવਤ੍ਤਨਂ ਅਤਿਧਾવਨਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਤਦੁਭਯવਿਧੁਰਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਾਭੂਤਾ ਅਨੋਸਕ੍ਕਨਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਤਾ। ਇਦਾਨਿ ਯਥੇવ ਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਤਮੇવ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾਕਾਰਂ ਉਪਮਾਯ વਿਭਾવੇਤਿ। ਤੁਦਨਂ વਾ ਪਤੋਦੇਨ। ਆਕਡ੍ਢਨਂ વਾ ਰਸ੍ਮਿਨਾ। ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਾਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾ। ਨਾਨਾਰਸਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਨਾਨਾਕਿਚ੍ਚਾ ਚੇવ ਨਾਨਾਸਭਾવਾ ਚ।
Tasmiṃ kāye pavattā kāyārammaṇā sati, pubbabhāgiyo satisambojjhaṅgo. Esa nayo sesesupi. Somanassasahagatacittuppādavasena cetaṃ okkamanaṃ oliyanaṃ kosajjaṃ, tato ativattanaṃ atidhāvanaṃ uddhaccaṃ, tadubhayavidhurā bojjhaṅgupekkhābhūtā anosakkanaanativattanasaṅkhātā majjhattākāratā. Idāni yatheva hītiādinā tameva majjhattākāraṃ upamāya vibhāveti. Tudanaṃ vā patodena. Ākaḍḍhanaṃ vā rasminā. Natthi na kātabbaṃ atthi. Ekacittakkhaṇikāti ekekasmiṃ citte vipassanāvasena saha uppajjanakā. Nānārasalakkhaṇāti nānākiccā ceva nānāsabhāvā ca.
੧੫੨. વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨੇવ ਸਬ੍ਬਾਸવਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੭) ਆਨਾਪਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪવਤ੍ਤਸਤਿਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸੀਸੇਨ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਾ ਗਹਿਤਾ, ਤਾ ਪਨੇਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਲੋਕਿਯਾ, ਤਾ વਡ੍ਢਮਾਨਾ ਲੋਕਿਯਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ। વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਫਲਭੂਤਂ ਤੇਹਿਯੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਅਧਿਗਮੇਨ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਪੂਰਣਞ੍ਚਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਮਤਸ੍ਸਾਨੁਭવਨਮੇવ। ਇਧ ਸੁਤ੍ਤੇ ਲੋਕਿਯਾਪਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਕਥਿਤਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਇਤਿ ਲੋਕਿਯਸ੍ਸ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਕਿਯਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਕਥਿਤਂ। ਥੇਰੋਤਿ ਮਹਾਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੋ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਏવਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੋਮਿਸ੍ਸਕਨਯੇਨ ਆਗਤਸੁਤ੍ਤੇ ਏવਂ ਲੋਕਿਯਂ ਆਗਤਂ, ਇਧ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪਰਿ ਆਗਤਨ੍ਤਿ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪਰਿ ਦੇਸਨਾਯਂ ਆਗਤਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਿਯਾ ਏવ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ વਿਜ੍ਜਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਰਿਪੂਰਿਕਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ વਿਜ੍ਜਾਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤੋਯੇવੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
152.Vuttatthāneva sabbāsavasuttavaṇṇanāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 27) ānāpānārammaṇā aparāparaṃ pavattasatiyo ārammaṇasīsena tadārammaṇā dhammā gahitā, tā panekasantāne lokiyacittasampayuttāti lokiyā, tā vaḍḍhamānā lokiyaṃ catubbidhampi satipaṭṭhānaṃ paripūrenti. Vijjāvimuttiphalanibbānanti vimuttīnaṃ phalabhūtaṃ tehiyeva veditabbaṃ kilesanibbānaṃ, amatamahānibbānameva vijjāvimuttīnaṃ adhigamena adhigantabbatāya tathā vuttaṃ. Paripūraṇañcassa ārammaṇaṃ katvā amatassānubhavanameva. Idha sutte lokiyāpi bojjhaṅgā kathitā lokuttarāpīti ettakaṃ gahetvā, ‘‘iti lokiyassa āgataṭṭhāne lokiyaṃ kathita’’nti ca atthavaṇṇanāvasena aṭṭhakathāyaṃ kathitaṃ. Theroti mahādhammarakkhitatthero. Aññattha evaṃ hotīti aññasmiṃ lokiyalokuttaradhammānaṃ tattha tattha vomissakanayena āgatasutte evaṃ lokiyaṃ āgataṃ, idha lokuttaraṃ āgatanti kathetabbaṃ hoti. Lokuttaraṃ upari āgatanti vijjāvimuttiṃ paripūrentīti evaṃ lokuttaraṃ upari desanāyaṃ āgataṃ; tasmā lokiyā eva bojjhaṅgā vijjāvimutti paripūrikā kathetabbā lokuttarānaṃ bojjhaṅgānaṃ vijjāgahaṇena gahitattā, tasmā therena vuttoyevettha attho gahetabbo. Sesaṃ vuttanayattā suviññeyyameva.
ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Ānāpānassatisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Ānāpānassatisuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Ānāpānassatisuttavaṇṇanā
