| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथा
Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
१०८. न भिक्खवे उपज्झायं अनापुच्छाति एत्थ ‘‘तुम्हाकं सामणेरस्स अयं नाम अपराधो, दण्डकम्ममस्स करोथा’’ति तिक्खत्तुं वुत्ते, सचे उपज्झायो दण्डकम्मं न करोति, सयं कातुं वट्टति। सचेपि आदितोव उपज्झायो वदति ‘‘मय्हं सामणेरानं दोसे सति तुम्हे दण्डकम्मं करोथा’’ति कातुं वट्टतियेव। यथा च सामणेरानं एवं सद्धिविहारिकन्तेवासिकानम्पि दण्डकम्मं कातुं वट्टति।
108.Nabhikkhave upajjhāyaṃ anāpucchāti ettha ‘‘tumhākaṃ sāmaṇerassa ayaṃ nāma aparādho, daṇḍakammamassa karothā’’ti tikkhattuṃ vutte, sace upajjhāyo daṇḍakammaṃ na karoti, sayaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sacepi āditova upajjhāyo vadati ‘‘mayhaṃ sāmaṇerānaṃ dose sati tumhe daṇḍakammaṃ karothā’’ti kātuṃ vaṭṭatiyeva. Yathā ca sāmaṇerānaṃ evaṃ saddhivihārikantevāsikānampi daṇḍakammaṃ kātuṃ vaṭṭati.
अपलाळेन्तीति ‘‘तुम्हाकं पत्तं दस्साम, चीवरं दस्सामा’’ति अत्तनो उपट्ठानकरणत्थं सङ्गण्हन्ति। न भिक्खवे अञ्ञस्स परिसा अपलाळेतब्बाति एत्थ सामणेरा वा होन्तु उपसम्पन्ना वा, अन्तमसो दुस्सीलभिक्खुस्सापि परस्स परिसभूते भिन्दित्वा गण्हितुं न वट्टति, आदीनवं पन वत्तुं वट्टति ‘‘तया न्हायितुं आगतेन गूथमक्खनं विय कतं दुस्सीलं निस्साय विहरन्तेना’’ति। सचे सो सयमेव जानित्वा उपज्झं वा निस्सयं वा याचति, दातुं वट्टति।
Apalāḷentīti ‘‘tumhākaṃ pattaṃ dassāma, cīvaraṃ dassāmā’’ti attano upaṭṭhānakaraṇatthaṃ saṅgaṇhanti. Na bhikkhave aññassa parisā apalāḷetabbāti ettha sāmaṇerā vā hontu upasampannā vā, antamaso dussīlabhikkhussāpi parassa parisabhūte bhinditvā gaṇhituṃ na vaṭṭati, ādīnavaṃ pana vattuṃ vaṭṭati ‘‘tayā nhāyituṃ āgatena gūthamakkhanaṃ viya kataṃ dussīlaṃ nissāya viharantenā’’ti. Sace so sayameva jānitvā upajjhaṃ vā nissayaṃ vā yācati, dātuṃ vaṭṭati.
अनुजानामि भिक्खवे दसहङ्गेहि समन्नागतं सामणेरं नासेतुन्ति एत्थ कण्टकसिक्खापदवण्णनायं वुत्तासु तीसु नासनासु लिङ्गनासनाव अधिप्पेता, तस्मा यो पाणातिपातादीसु एकम्पि कम्मं करोति, सो लिङ्गनासनाय नासेतब्बो। यथा च भिक्खूनं पाणातिपातादीसु नानाआपत्तियो होन्ति, न तथा सामणेरानं। सामणेरो हि कुन्थकिपिल्लिकम्पि मारेत्वा मङ्गुरण्डकम्पि भिन्दित्वा नासेतब्बतंयेव पापुणाति, तावदेवस्स सरणगमनानि च उपज्झायग्गहणञ्च सेनासनग्गाहो च पटिप्पस्सम्भति, सङ्घलाभं न लभति, लिङ्गमत्तमेव एकं अवसिट्ठं होति। सो सचे आकिण्णदोसोव होति, आयतिं संवरे न तिट्ठति, निक्कड्ढितब्बो। अथ सहसा विरज्झित्वा ‘‘दुट्ठु मया कत’’न्ति पुन संवरे ठातुकामो होति, लिङ्गनासनकिच्चं नत्थि। यथानिवत्थपारुतस्सेव सरणानि दातब्बानि, उपज्झायो दातब्बो, सिक्खापदानि पन सरणगमनेनेव इज्झन्ति। सामणेरानञ्हि सरणगमनं भिक्खूनं उपसम्पदकम्मवाचासदिसं, तस्मा भिक्खूनं विय चतुपारिसुद्धिसीलं, इमिनापि दससीलानि समादिन्नानेव होन्ति, एवं सन्तेपि दळ्हीकरणत्थं आयतिं संवरे पतिट्ठापनत्थं पुन दातब्बानि। सचे पुरिमिकाय पुन सरणानि गहितानि, पच्छिमिकाय वस्सावासिकं लच्छति। सचे पच्छिमिकाय गहितानि, सङ्घेन अपलोकेत्वा लाभो दातब्बो।
Anujānāmi bhikkhave dasahaṅgehi samannāgataṃ sāmaṇeraṃ nāsetunti ettha kaṇṭakasikkhāpadavaṇṇanāyaṃ vuttāsu tīsu nāsanāsu liṅganāsanāva adhippetā, tasmā yo pāṇātipātādīsu ekampi kammaṃ karoti, so liṅganāsanāya nāsetabbo. Yathā ca bhikkhūnaṃ pāṇātipātādīsu nānāāpattiyo honti, na tathā sāmaṇerānaṃ. Sāmaṇero hi kunthakipillikampi māretvā maṅguraṇḍakampi bhinditvā nāsetabbataṃyeva pāpuṇāti, tāvadevassa saraṇagamanāni ca upajjhāyaggahaṇañca senāsanaggāho ca paṭippassambhati, saṅghalābhaṃ na labhati, liṅgamattameva ekaṃ avasiṭṭhaṃ hoti. So sace ākiṇṇadosova hoti, āyatiṃ saṃvare na tiṭṭhati, nikkaḍḍhitabbo. Atha sahasā virajjhitvā ‘‘duṭṭhu mayā kata’’nti puna saṃvare ṭhātukāmo hoti, liṅganāsanakiccaṃ natthi. Yathānivatthapārutasseva saraṇāni dātabbāni, upajjhāyo dātabbo, sikkhāpadāni pana saraṇagamaneneva ijjhanti. Sāmaṇerānañhi saraṇagamanaṃ bhikkhūnaṃ upasampadakammavācāsadisaṃ, tasmā bhikkhūnaṃ viya catupārisuddhisīlaṃ, imināpi dasasīlāni samādinnāneva honti, evaṃ santepi daḷhīkaraṇatthaṃ āyatiṃ saṃvare patiṭṭhāpanatthaṃ puna dātabbāni. Sace purimikāya puna saraṇāni gahitāni, pacchimikāya vassāvāsikaṃ lacchati. Sace pacchimikāya gahitāni, saṅghena apaloketvā lābho dātabbo.
अदिन्नादाने तिणसलाकमत्तेनापि वत्थुना, अब्रह्मचरिये तीसु मग्गेसु यत्थ कत्थचि विप्पटिपत्तिया, मुसावादे हस्साधिप्पायतायपि मुसा भणिते अस्समणो होति, नासेतब्बतं आपज्जति। मज्जपाने पन भिक्खुनो अजानित्वापि बीजतो पट्ठाय मज्जं पिवन्तस्स पाचित्तियं। सामणेरो जानित्वा पिवन्तो सीलभेदं आपज्जति, न अजानित्वा। यानि पनस्स इतरानि पञ्च सिक्खापदानि, तेसु भिन्नेसु न नासेतब्बो, दण्डकम्मं कातब्बं। सिक्खापदे पन पुन दिन्नेपि अदिन्नेपि वट्टति। दण्डकम्मेन पन पीळेत्वा आयतिं संवरे ठपनत्थाय दातब्बमेव। सामणेरानं मज्जपानं सचित्तकं पाराजिकवत्थु, अयं विसेसो।
Adinnādāne tiṇasalākamattenāpi vatthunā, abrahmacariye tīsu maggesu yattha katthaci vippaṭipattiyā, musāvāde hassādhippāyatāyapi musā bhaṇite assamaṇo hoti, nāsetabbataṃ āpajjati. Majjapāne pana bhikkhuno ajānitvāpi bījato paṭṭhāya majjaṃ pivantassa pācittiyaṃ. Sāmaṇero jānitvā pivanto sīlabhedaṃ āpajjati, na ajānitvā. Yāni panassa itarāni pañca sikkhāpadāni, tesu bhinnesu na nāsetabbo, daṇḍakammaṃ kātabbaṃ. Sikkhāpade pana puna dinnepi adinnepi vaṭṭati. Daṇḍakammena pana pīḷetvā āyatiṃ saṃvare ṭhapanatthāya dātabbameva. Sāmaṇerānaṃ majjapānaṃ sacittakaṃ pārājikavatthu, ayaṃ viseso.
अवण्णभासने पन अरहं सम्मासम्बुद्धोतिआदीनं पटिपक्खवसेन बुद्धस्स वा, स्वाक्खातोतिआदीनं पटिपक्खवसेन धम्मस्स वा, सुप्पटिपन्नोतिआदीनं पटिपक्खवसेन सङ्घस्स वा अवण्णं भासन्तो रतनत्तयं निन्दन्तो गरहन्तो आचरियुपज्झायादीहि ‘‘मा एवं अवचा’’ति अवण्णभासने आदीनवं दस्सेत्वा निवारेतब्बो। सचे यावततियं वुच्चमानो न ओरमति, कण्टकनासनाय नासेतब्बोति कुरुन्दियं वुत्तं। महाअट्ठकथायं पन ‘‘सचे एवं वुच्चमानो तं लद्धिं निस्सज्जति, दण्डकम्मं कारेत्वा अच्चयं देसापेतब्बो। सचे न निस्सज्जति, तथेव आदाय पग्गय्ह तिट्ठति, लिङ्गनासनाय नासेतब्बो’’ति वुत्तं, तं युत्तं। अयमेव हि नासना इध अधिप्पेताति।
Avaṇṇabhāsane pana arahaṃ sammāsambuddhotiādīnaṃ paṭipakkhavasena buddhassa vā, svākkhātotiādīnaṃ paṭipakkhavasena dhammassa vā, suppaṭipannotiādīnaṃ paṭipakkhavasena saṅghassa vā avaṇṇaṃ bhāsanto ratanattayaṃ nindanto garahanto ācariyupajjhāyādīhi ‘‘mā evaṃ avacā’’ti avaṇṇabhāsane ādīnavaṃ dassetvā nivāretabbo. Sace yāvatatiyaṃ vuccamāno na oramati, kaṇṭakanāsanāya nāsetabboti kurundiyaṃ vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sace evaṃ vuccamāno taṃ laddhiṃ nissajjati, daṇḍakammaṃ kāretvā accayaṃ desāpetabbo. Sace na nissajjati, tatheva ādāya paggayha tiṭṭhati, liṅganāsanāya nāsetabbo’’ti vuttaṃ, taṃ yuttaṃ. Ayameva hi nāsanā idha adhippetāti.
मिच्छादिट्ठिकेपि एसेव नयो। सस्सतुच्छेदानञ्हि अञ्ञतरदिट्ठिको सचे आचरियादीहि ओवदियमानो निस्सज्जति, दण्डकम्मं कारेत्वा अच्चयं देसापेतब्बो। अप्पटिनिस्सज्जन्तोव नासेतब्बोति। भिक्खुनिदूसको चेत्थ कामं अब्रह्मचारिग्गहणेन गहितोव अब्रह्मचारिं पन आयतिं संवरे ठातुकामं सरणानि दत्वा उपसम्पादेतुं वट्टति। भिक्खुनिदूसको आयतिं संवरे ठातुकामोपि पब्बज्जम्पि न लभति, पगेव उपसम्पदन्ति एतमत्थं दस्सेतुं ‘‘भिक्खुनिदूसको’’ति इदं विसुं दसमं अङ्गं वुत्तन्ति वेदितब्बं।
Micchādiṭṭhikepi eseva nayo. Sassatucchedānañhi aññataradiṭṭhiko sace ācariyādīhi ovadiyamāno nissajjati, daṇḍakammaṃ kāretvā accayaṃ desāpetabbo. Appaṭinissajjantova nāsetabboti. Bhikkhunidūsako cettha kāmaṃ abrahmacāriggahaṇena gahitova abrahmacāriṃ pana āyatiṃ saṃvare ṭhātukāmaṃ saraṇāni datvā upasampādetuṃ vaṭṭati. Bhikkhunidūsako āyatiṃ saṃvare ṭhātukāmopi pabbajjampi na labhati, pageva upasampadanti etamatthaṃ dassetuṃ ‘‘bhikkhunidūsako’’ti idaṃ visuṃ dasamaṃ aṅgaṃ vuttanti veditabbaṃ.
अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथा निट्ठिता।
Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ४४. अनापुच्छावरणवत्थु • 44. Anāpucchāvaraṇavatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४३. अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथा • 43. Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
