| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๔๓. อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถา
43. Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
๑๐๘. อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉาติ เอตฺถ อุปชฺฌายํ อนาปุจฺฉิตฺวาฯ สพฺพถา กิํ น กาตพฺพนฺติ อาห ‘‘ตุมฺหาก’’นฺติอาทิฯ ทณฺฑกมฺมมสฺสาติ ทณฺฑกมฺมํ อสฺสฯ อสฺสาติ สามเณรสฺสฯ สทฺธิํ อุปชฺฌาเยน วิหรนฺตีติ สทฺธิวิหาริกาฯ นิสฺสยาจริยาทีนํ อเนฺต สมีเป วสนฺตีติ อเนฺตวาสิกา, อุปสมฺปนฺนาเยวฯ
108.Upajjhāyaṃ anāpucchāti ettha upajjhāyaṃ anāpucchitvā. Sabbathā kiṃ na kātabbanti āha ‘‘tumhāka’’ntiādi. Daṇḍakammamassāti daṇḍakammaṃ assa. Assāti sāmaṇerassa. Saddhiṃ upajjhāyena viharantīti saddhivihārikā. Nissayācariyādīnaṃ ante samīpe vasantīti antevāsikā, upasampannāyeva.
อปลาเฬนฺตีติ เอตฺถ ลฬ อุปเสวายนฺติ ธาตุปาเฐสุ วุตฺตตฺตา (สทฺทนีติธาตุมาลายํ ๑๘ ฬการนฺตธาตุ) เถเร ลฬโต อุปเสวโต อปคเมนฺตีติ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ อิธ ปน อธิปฺปายตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ตุมฺหาก’’นฺติอาทิฯ อปลาเฬตพฺพาติ อญฺญํ ลฬโต อุปเสวโต อปคเมตพฺพาฯ ปริสภูเต สามเณรูปสมฺปเนฺนติ โยชนาฯ อาทีนวนฺติ ทุสฺสีลํ นิสฺสาย วสนสฺส โทสํฯ นฺหายิตุํ อาคเตน ตยา คูถมกฺขนํ กตํ วิย ทุสฺสีลํ นิสฺสาย วิหรเนฺตน ทุสฺสีลํ กตนฺติ โยชนาฯ ‘‘ทุสฺสีล’’นฺติ ปทํ ปุริมปจฺฉิมปทาเปกฺขํ, ตสฺมา ทฺวินฺนํ ปทานํ มเชฺฌ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปุริมปทาเปกฺขกาเล วุตฺตกมฺมํ, ปจฺฉิมปทาเปกฺขกาเล อวุตฺตกมฺมํฯ โสติ สามเณรูปสมฺปโนฺนฯ อุปชฺฌายํ วาติ สามเณรํ สนฺธาย วุตฺตํฯ นิสฺสยํ วาติ อุปสมฺปนฺนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ
Apalāḷentīti ettha laḷa upasevāyanti dhātupāṭhesu vuttattā (saddanītidhātumālāyaṃ 18 ḷakārantadhātu) there laḷato upasevato apagamentīti attho daṭṭhabbo. Idha pana adhippāyatthaṃ dassento āha ‘‘tumhāka’’ntiādi. Apalāḷetabbāti aññaṃ laḷato upasevato apagametabbā. Parisabhūte sāmaṇerūpasampanneti yojanā. Ādīnavanti dussīlaṃ nissāya vasanassa dosaṃ. Nhāyituṃ āgatena tayā gūthamakkhanaṃ kataṃ viya dussīlaṃ nissāya viharantena dussīlaṃ katanti yojanā. ‘‘Dussīla’’nti padaṃ purimapacchimapadāpekkhaṃ, tasmā dvinnaṃ padānaṃ majjhe vuttaṃ. Tattha purimapadāpekkhakāle vuttakammaṃ, pacchimapadāpekkhakāle avuttakammaṃ. Soti sāmaṇerūpasampanno. Upajjhāyaṃ vāti sāmaṇeraṃ sandhāya vuttaṃ. Nissayaṃ vāti upasampannaṃ sandhāya vuttaṃ.
ตีสุ นาสนาสูติ สํวาสลิงฺคทณฺฑกมฺมนาสนสงฺขาตาสุ ตีสุ นาสนาสุฯ โยติ สามเณโรฯ นานาอาปตฺติโยติ ปาราชิกถุลฺลจฺจย ปาจิตฺติยาปตฺติโยฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ กุนฺถกิปิลฺลิกมฺปีติ เอตฺถ ปาณขาทเกหิ สเตฺตหิ กุถิยติ หิํสิยตีติ กุโนฺถ, กุํ ปถวิํ วา ธาเรตีติ กุโนฺธฯ
Tīsunāsanāsūti saṃvāsaliṅgadaṇḍakammanāsanasaṅkhātāsu tīsu nāsanāsu. Yoti sāmaṇero. Nānāāpattiyoti pārājikathullaccaya pācittiyāpattiyo. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Kunthakipillikampīti ettha pāṇakhādakehi sattehi kuthiyati hiṃsiyatīti kuntho, kuṃ pathaviṃ vā dhāretīti kundho.
กิมิเยว ปิลฺลิกํ โปตกํ กิปิลฺลิกํ มิการสฺส โลปํ กตฺวาฯ ปิลฺลิกสโทฺท หิ โปตกปริยาโยฯ กิมีนํ, กิมีสุ วา ปิลฺลิกํ กิปิลฺลิกํฯ นาเสตพฺพตํเยวาติ ลิเงฺคน นาเสตพฺพภาวเมวฯ ตาวเทวาติ ตสฺมิํ มารณภินฺทนกฺขเณเยวฯ อสฺสาติ สามเณรสฺสฯ เสนาสนคฺคาโห จ ปฎิปฺปสฺสมฺภตีติ วสฺสเจฺฉโท โหตีติ อธิปฺปาโยฯ อากิณฺณโทโสวาติ ลิงฺคนาสนโทเสน จ ทณฺฑกมฺมนาสนโทเสน จ อากุลโทโสวฯ วิรชฺฌิตฺวาติ วิราเธตฺวาฯ ยถานิวตฺถปารุตเสฺสว สามเณรสฺสาติ สมฺพโนฺธฯ ตสฺมาติ สรณคมนอุปสมฺปทกมฺมวาจานํ สทิสตฺตาฯ ภิกฺขุนา สมาทินฺนํ วิย อิมินาปิ สมาทินฺนาเนว โหนฺตีติ โยชนาฯ เอวนฺติ เอวมิชฺฌเน, สมาทิเนฺน วาฯ ทฬฺหีกรณตฺถนฺติ สิกฺขาปทานํ ทฬฺหีกรณตฺถํฯ ปติฎฺฐาปนตฺถนฺติ สามเณรสฺส ปติฎฺฐาปนตฺถํฯ ลจฺฉตีติ ลภิสฺสติฯ สเงฺฆน ทาตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ อปโลเกตฺวาติ สงฺฆํ อาปุจฺฉิตฺวาฯ อิมินา ฉินฺนวสฺสกํ ทเสฺสติฯ
Kimiyeva pillikaṃ potakaṃ kipillikaṃ mikārassa lopaṃ katvā. Pillikasaddo hi potakapariyāyo. Kimīnaṃ, kimīsu vā pillikaṃ kipillikaṃ. Nāsetabbataṃyevāti liṅgena nāsetabbabhāvameva. Tāvadevāti tasmiṃ māraṇabhindanakkhaṇeyeva. Assāti sāmaṇerassa. Senāsanaggāho ca paṭippassambhatīti vassacchedo hotīti adhippāyo. Ākiṇṇadosovāti liṅganāsanadosena ca daṇḍakammanāsanadosena ca ākuladosova. Virajjhitvāti virādhetvā. Yathānivatthapārutasseva sāmaṇerassāti sambandho. Tasmāti saraṇagamanaupasampadakammavācānaṃ sadisattā. Bhikkhunā samādinnaṃ viya imināpi samādinnāneva hontīti yojanā. Evanti evamijjhane, samādinne vā. Daḷhīkaraṇatthanti sikkhāpadānaṃ daḷhīkaraṇatthaṃ. Patiṭṭhāpanatthanti sāmaṇerassa patiṭṭhāpanatthaṃ. Lacchatīti labhissati. Saṅghena dātabboti sambandho. Apaloketvāti saṅghaṃ āpucchitvā. Iminā chinnavassakaṃ dasseti.
อทินฺนาทาเน ติณสลากมเตฺตนาปิ วตฺถุนา อสมโณ โหตีติ โยชนาฯ วิปฺปฎิปตฺติยาติ วิกาเรน ปฎิปชฺชนโตฯ ภณิเตติ ภณเนฯ ชานิตฺวาติ ชานิตฺวา เอวฯ เอวกาโร เหตฺถ อชฺฌาหริตโพฺพ, เตน วุตฺตํ ‘‘น อชานิตฺวา’’ติฯ ยานิ ปญฺจ สิกฺขาปทานีติ โยชนาฯ อสฺสาติ สามเณรสฺสฯ ฐปนตฺถายาติ สิกฺขาปทานํ ฐปนตฺถายฯ อยนฺติ ปาราชิโกฯ วิเสโสติ ภิกฺขูนํ ปาจิตฺติยโต วิเสโสฯ
Adinnādāne tiṇasalākamattenāpi vatthunā asamaṇo hotīti yojanā. Vippaṭipattiyāti vikārena paṭipajjanato. Bhaṇiteti bhaṇane. Jānitvāti jānitvā eva. Evakāro hettha ajjhāharitabbo, tena vuttaṃ ‘‘na ajānitvā’’ti. Yāni pañca sikkhāpadānīti yojanā. Assāti sāmaṇerassa. Ṭhapanatthāyāti sikkhāpadānaṃ ṭhapanatthāya. Ayanti pārājiko. Visesoti bhikkhūnaṃ pācittiyato viseso.
ปฎิปกฺขวเสนาติ ‘‘อนรหํ อสมฺมาสมฺพุโทฺธ’’ติอาทินา จ ‘‘ทฺวากฺขาโต’’ติอาทินา จ ‘‘ทุปฺปฎิปฺปโนฺน’’ติอาทินา จ ปฎิวิรุทฺธวเสน ครหโนฺต สามเณโร นิวาเรตโพฺพติ สมฺพโนฺธฯ กณฺฑกนาสนายาติ กณฺฑกนามกสฺส สามเณรสฺส ทณฺฑกมฺมนาสนายฯ ตํ ลทฺธินฺติ อวณฺณภาสนทิฎฺฐิํฯ อจฺจยนฺติ อติกฺกมํ, โทสํ วาฯ เทสาเปตโพฺพติ ‘‘อจฺจโย มํ ภเนฺต อจฺจคมา’’ติอาทินา เทสาเปตพฺพาฯ ตํ ยุตฺตนฺติ ‘‘ลิงฺคนาสนาย นาเสตโพฺพ’’ติ ตํ วจนํ ปติรูปํฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ อิธาติ ขนฺธเก, ‘‘สามเณรํ นาเสตุ’’นฺติวจเน วาฯ
Paṭipakkhavasenāti ‘‘anarahaṃ asammāsambuddho’’tiādinā ca ‘‘dvākkhāto’’tiādinā ca ‘‘duppaṭippanno’’tiādinā ca paṭiviruddhavasena garahanto sāmaṇero nivāretabboti sambandho. Kaṇḍakanāsanāyāti kaṇḍakanāmakassa sāmaṇerassa daṇḍakammanāsanāya. Taṃ laddhinti avaṇṇabhāsanadiṭṭhiṃ. Accayanti atikkamaṃ, dosaṃ vā. Desāpetabboti ‘‘accayo maṃ bhante accagamā’’tiādinā desāpetabbā. Taṃ yuttanti ‘‘liṅganāsanāya nāsetabbo’’ti taṃ vacanaṃ patirūpaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Idhāti khandhake, ‘‘sāmaṇeraṃ nāsetu’’ntivacane vā.
‘‘เอเสว นโย’’ติ วุตฺตวจนํ ปากฎํ กโรโนฺต อาห ‘‘สสฺสตุเจฺฉทานญฺหี’’ติอาทิฯ อญฺญตรทิฎฺฐิโก สามเณโรติ โยชนาฯ เอตฺถาติ ทสสุ นาสนเงฺคสุฯ ‘‘กาม’’นฺติปเทน ปุนรุตฺตินิรตฺถกโทสาโรปเนน ครหํ ทเสฺสติฯ ‘‘ปนา’’ติปเทน เตสํ โทสานํ ปหาเนน สมฺภาวนํ ทเสฺสติฯ อพฺรหฺมจาริํ สามเณรนฺติ สมฺพโนฺธฯ อุปสมฺปาเทตุํ วฎฺฎตีติ อุปสมฺปาทนํ วฎฺฎติฯ ภิกฺขุนิทูสโก สามเณโรติ สมฺพโนฺธฯ ปพฺพชฺชมฺปีติ เอตฺถ ปิสทฺทสฺส ครหตฺถภาวํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘ปเคว อุปสมฺปท’’นฺติฯ เอตมตฺถนฺติ เอตาทิสมตฺถํฯ
‘‘Eseva nayo’’ti vuttavacanaṃ pākaṭaṃ karonto āha ‘‘sassatucchedānañhī’’tiādi. Aññataradiṭṭhiko sāmaṇeroti yojanā. Etthāti dasasu nāsanaṅgesu. ‘‘Kāma’’ntipadena punaruttiniratthakadosāropanena garahaṃ dasseti. ‘‘Panā’’tipadena tesaṃ dosānaṃ pahānena sambhāvanaṃ dasseti. Abrahmacāriṃ sāmaṇeranti sambandho. Upasampādetuṃ vaṭṭatīti upasampādanaṃ vaṭṭati. Bhikkhunidūsako sāmaṇeroti sambandho. Pabbajjampīti ettha pisaddassa garahatthabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘pageva upasampada’’nti. Etamatthanti etādisamatthaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๔๔. อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุ • 44. Anāpucchāvaraṇavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถา • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถาวณฺณนา • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถาวณฺณนา • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อนาปุจฺฉาวรณวตฺถุอาทิกถาวณฺณนา • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
