| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना
Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
१०८. सद्धिविहारिकअन्तेवासिकानम्पीति उपसम्पन्ने सन्धाय वुत्तं। तेसुपि हि आचरियुपज्झायेसु यथा ओरमन्ति, तथा तेसं निग्गहं अकरोन्तेसु अञ्ञेहि आवरणादिनिग्गहकम्मं कातब्बमेव। सङ्गण्हन्तीति ‘‘परपरिसतो भिन्दित्वा गण्हिस्सामी’’ति दानादिचतूहि सङ्गहवत्थूहि (दी॰ नि॰ ३.२१०; अ॰ नि॰ ४.३२, २५६) उपलाळनवसेन सङ्गण्हन्ति। सो भिज्जतु वा मा वा, सङ्गण्हन्तस्स पयोगे आपत्ति एव। भिन्दित्वा गण्हितुं न वट्टतीति भिन्दितुम्पि न वट्टति, गण्हितुम्पि न वट्टतीति अत्थो। आदीनवं पन वत्तुं वट्टतीति सासनगारवेन वा परानुद्दयताय वा वत्तुं वट्टति, न परिसलोलताय।
108.Saddhivihārikaantevāsikānampīti upasampanne sandhāya vuttaṃ. Tesupi hi ācariyupajjhāyesu yathā oramanti, tathā tesaṃ niggahaṃ akarontesu aññehi āvaraṇādiniggahakammaṃ kātabbameva. Saṅgaṇhantīti ‘‘paraparisato bhinditvā gaṇhissāmī’’ti dānādicatūhi saṅgahavatthūhi (dī. ni. 3.210; a. ni. 4.32, 256) upalāḷanavasena saṅgaṇhanti. So bhijjatu vā mā vā, saṅgaṇhantassa payoge āpatti eva. Bhinditvā gaṇhituṃ na vaṭṭatīti bhinditumpi na vaṭṭati, gaṇhitumpi na vaṭṭatīti attho. Ādīnavaṃ pana vattuṃ vaṭṭatīti sāsanagāravena vā parānuddayatāya vā vattuṃ vaṭṭati, na parisalolatāya.
‘‘सेनासनग्गाहो च पटिप्पस्सम्भती’’ति इमिना वस्सच्छेदं दस्सेति। उपसम्पन्नानम्पि पाराजिकसमापत्तिया सरणगमनादिसामणेरभावस्सापि विनस्सनतो सेनासनग्गाहो च पटिप्पस्सम्भति, सङ्घलाभम्पि ते न लभन्तीति वेदितब्बं। पुरिमिकाय पुन सरणानि गहितानीति सरणग्गहणेन सह तदहेवस्स वस्सूपगमनम्पि दस्सेति। पच्छिमिकाय वस्सावासिकन्ति वस्सावासिकलाभग्गहणदस्सनमत्तमेवेतं, ततो पुरेपि, पच्छापि वा वस्सावासिकञ्च चीवरमासेसु सङ्घे उप्पन्नं कालचीवरञ्च पुरिमिकाय उपगन्त्वा अविपन्नसीलो सामणेरो लभति एव। सचे पच्छिमिकाय गहितानीति पच्छिमिकाय वस्सूपगमनञ्च छिन्नवस्सतञ्च दस्सेति। तस्स हि कालचीवरे भागो न पापुणाति। तस्मा ‘‘अपलोकेत्वा लाभो दातब्बो’’ति वुत्तं।
‘‘Senāsanaggāho ca paṭippassambhatī’’ti iminā vassacchedaṃ dasseti. Upasampannānampi pārājikasamāpattiyā saraṇagamanādisāmaṇerabhāvassāpi vinassanato senāsanaggāho ca paṭippassambhati, saṅghalābhampi te na labhantīti veditabbaṃ. Purimikāya puna saraṇāni gahitānīti saraṇaggahaṇena saha tadahevassa vassūpagamanampi dasseti. Pacchimikāya vassāvāsikanti vassāvāsikalābhaggahaṇadassanamattamevetaṃ, tato purepi, pacchāpi vā vassāvāsikañca cīvaramāsesu saṅghe uppannaṃ kālacīvarañca purimikāya upagantvā avipannasīlo sāmaṇero labhati eva. Sace pacchimikāya gahitānīti pacchimikāya vassūpagamanañca chinnavassatañca dasseti. Tassa hi kālacīvare bhāgo na pāpuṇāti. Tasmā ‘‘apaloketvā lābho dātabbo’’ti vuttaṃ.
वस्सावासिकलाभो पन यदि सेनासनसामिका दायका सेनासनगुत्तत्थाय पच्छिमिकाय उपगन्त्वा वत्तं कत्वा अत्तनो सेनासने वसन्तस्सपि वस्सावासिकं दातब्बन्ति वदन्ति, अनपलोकेत्वापि दातब्बोव। यं पन सारत्थदीपनियं ‘‘पच्छिमिकाय वस्सावासिकं लच्छतीति पच्छिमिकाय पुन वस्सं उपगतत्ता लच्छती’’ति (सारत्थ॰ टी॰ महावग्ग ३.१०८) वुत्तं, तम्पि वस्सावासिके दायकानं इमं अधिप्पायं निस्साय वुत्तञ्चे, सुन्दरं। सङ्घिकं, कालचीवरम्पि सन्धाय वुत्तञ्चे, न युज्जतीति वेदितब्बं।
Vassāvāsikalābho pana yadi senāsanasāmikā dāyakā senāsanaguttatthāya pacchimikāya upagantvā vattaṃ katvā attano senāsane vasantassapi vassāvāsikaṃ dātabbanti vadanti, anapaloketvāpi dātabbova. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ ‘‘pacchimikāya vassāvāsikaṃ lacchatīti pacchimikāya puna vassaṃ upagatattā lacchatī’’ti (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.108) vuttaṃ, tampi vassāvāsike dāyakānaṃ imaṃ adhippāyaṃ nissāya vuttañce, sundaraṃ. Saṅghikaṃ, kālacīvarampi sandhāya vuttañce, na yujjatīti veditabbaṃ.
न अजानित्वाति ‘‘सुरा’’ति अजानित्वा पिवतो पाणातिपातवेरमणिआदिसब्बसीलभेदं, सरणभेदञ्च न आपज्जति, अकुसलं पन सुरापानवेरमणिसीलभेदो च होति मालादिधारणादीसु वियाति दट्ठब्बं। इतरानीति विकालभोजनवेरमणिआदीनि। तानिपि हि सञ्चिच्च वीतिक्कमन्तस्स तं तं भिज्जति एव, इतरीतरेसं पन अभिज्जमानेन नासनङ्गानि न होन्ति। तेनेव ‘‘तेसु भिन्नेसू’’ति भेदवचनं वुत्तं।
Na ajānitvāti ‘‘surā’’ti ajānitvā pivato pāṇātipātaveramaṇiādisabbasīlabhedaṃ, saraṇabhedañca na āpajjati, akusalaṃ pana surāpānaveramaṇisīlabhedo ca hoti mālādidhāraṇādīsu viyāti daṭṭhabbaṃ. Itarānīti vikālabhojanaveramaṇiādīni. Tānipi hi sañcicca vītikkamantassa taṃ taṃ bhijjati eva, itarītaresaṃ pana abhijjamānena nāsanaṅgāni na honti. Teneva ‘‘tesu bhinnesū’’ti bhedavacanaṃ vuttaṃ.
अच्चयं देसापेतब्बोति ‘‘अच्चयो मं, भन्ते, अच्चगमा’’तिआदिना सङ्घमज्झे देसापेत्वा सरणसीलं दातब्बन्ति अधिप्पायो पाराजिकत्ता तेसं। तेनाह ‘‘लिङ्गनासनाय नासेतब्बो’’ति। अयमेव हि नासना इध अधिप्पेताति लिङ्गनासनाकारणेहि पाणातिपातादीहि अवण्णभासनादीनं सह पतितत्ता वुत्तं।
Accayaṃdesāpetabboti ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā’’tiādinā saṅghamajjhe desāpetvā saraṇasīlaṃ dātabbanti adhippāyo pārājikattā tesaṃ. Tenāha ‘‘liṅganāsanāya nāsetabbo’’ti. Ayameva hi nāsanā idha adhippetāti liṅganāsanākāraṇehi pāṇātipātādīhi avaṇṇabhāsanādīnaṃ saha patitattā vuttaṃ.
ननु च कण्टकसामणेरोपि मिच्छादिट्ठिको एव, तस्स च हेट्ठा दण्डकम्मनासनाव वुत्ता। इध पन मिच्छादिट्ठिकस्स लिङ्गनासना वुच्चति, को इमेसं भेदोति चोदनं मनसि निधायाह ‘‘सस्सतुच्छेदानञ्हि अञ्ञतरदिट्ठिको’’ति। एत्थ चायमधिप्पायो – यो हि ‘‘अत्ता इस्सरो वा निच्चो धुवो’’तिआदिना वा ‘‘अत्ता उच्छिज्जिस्सति विनस्सिस्सती’’तिआदिना वा तित्थियपरिकप्पितं यं किञ्चि सस्सतुच्छेददिट्ठिं दळ्हं गहेत्वा वोहरति, तस्स सा पाराजिकट्ठानं होति। सो च लिङ्गनासनाय नासेतब्बो। यो पन ईदिसं दिट्ठिं अग्गहेत्वा सासनिकोव हुत्वा केवलं बुद्धवचनाधिप्पायं विपरीततो गहेत्वा भिक्खूहि ओवदियमानोपि अप्पटिनिस्सज्जित्वा वोहरति, तस्स सा दिट्ठि पाराजिकं न होति, सो पन कण्टकनासनाय एव नासेतब्बोति।
Nanu ca kaṇṭakasāmaṇeropi micchādiṭṭhiko eva, tassa ca heṭṭhā daṇḍakammanāsanāva vuttā. Idha pana micchādiṭṭhikassa liṅganāsanā vuccati, ko imesaṃ bhedoti codanaṃ manasi nidhāyāha ‘‘sassatucchedānañhi aññataradiṭṭhiko’’ti. Ettha cāyamadhippāyo – yo hi ‘‘attā issaro vā nicco dhuvo’’tiādinā vā ‘‘attā ucchijjissati vinassissatī’’tiādinā vā titthiyaparikappitaṃ yaṃ kiñci sassatucchedadiṭṭhiṃ daḷhaṃ gahetvā voharati, tassa sā pārājikaṭṭhānaṃ hoti. So ca liṅganāsanāya nāsetabbo. Yo pana īdisaṃ diṭṭhiṃ aggahetvā sāsanikova hutvā kevalaṃ buddhavacanādhippāyaṃ viparītato gahetvā bhikkhūhi ovadiyamānopi appaṭinissajjitvā voharati, tassa sā diṭṭhi pārājikaṃ na hoti, so pana kaṇṭakanāsanāya eva nāsetabboti.
अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना निट्ठिता।
Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ४४. अनापुच्छावरणवत्थु • 44. Anāpucchāvaraṇavatthu
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथा • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथावण्णना • Anāpucchāvaraṇavatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ४३. अनापुच्छावरणवत्थुआदिकथा • 43. Anāpucchāvaraṇavatthuādikathā
