| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Anāthapiṇḍikavatthukathāvaṇṇanā
೩೦೪. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸೇಟ್ಠಿವತ್ಥುಮ್ಹಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೨೪೨) ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನಾತಿ ವಾಣಿಜ್ಜಕಮ್ಮಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಕಿರ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ ಚ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಭಗಿನಿಪತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯದಾ ರಾಜಗಹೇ ಉಟ್ಠಾನಕಭಣ್ಡಂ ಸಮಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ತದಾ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಕಟಸತೇಹಿ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಯೋಜನಮತ್ತೇ ಠಿತೋ ಅತ್ತನೋ ಆಗತಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇತಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಪಚ್ಚುಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಹಾಸಕ್ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಂ ಯಾನಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಪವಿಸತಿ। ಸೋ ಸಚೇ ಭಣ್ಡಂ ಲಹುಕಂ ವಿಕ್ಕೀಯತಿ, ವಿಕ್ಕಿಣಾತಿ। ನೋ ಚೇ, ಭಗಿನಿಘರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮತಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋಪಿ ತಥೇವ ಕರೋತಿ। ಸ್ವಾಯಂ ತದಾಪಿ ತೇನೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಅಗಮಾಸಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ।
304. Anāthapiṇḍikaseṭṭhivatthumhi (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.242) kenacideva karaṇīyenāti vāṇijjakammaṃ adhippetaṃ. Anāthapiṇḍiko kira rājagahaseṭṭhi ca aññamaññaṃ bhaginipatikā honti. Yadā rājagahe uṭṭhānakabhaṇḍaṃ samagghaṃ hoti, tadā rājagahaseṭṭhi taṃ gahetvā sakaṭasatehi sāvatthiṃ gantvā yojanamatte ṭhito attano āgatabhāvaṃ jānāpeti. Anāthapiṇḍiko paccuggantvā tassa mahāsakkāraṃ katvā ekaṃ yānaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavisati. So sace bhaṇḍaṃ lahukaṃ vikkīyati, vikkiṇāti. No ce, bhaginighare ṭhapetvā pakkamati. Anāthapiṇḍikopi tatheva karoti. Svāyaṃ tadāpi teneva karaṇīyena agamāsi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ತಂ ದಿವಸಂ ಪನ ರಾಜಗಹಸೇಟ್ಠಿ ಯೋಜನಮತ್ತೇ ಠಿತೇನ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೇನ ಆಗತಭಾವಜಾನನತ್ಥಂ ಪೇಸಿತಂ ಪಣ್ಣಂ ನ ಸುಣಿ, ಧಮ್ಮಸ್ಸವನತ್ಥಾಯ ವಿಹಾರಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಘರೇ ಉದ್ಧನಖಣಾಪನದಾರುಫಾಲನಾದೀನಿ ಕಾರೇಸಿ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋಪಿ ‘‘ಇದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ, ಇದಾನಿ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಘರದ್ವಾರೇಪಿ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಮ್ಪಿ ನ ಬಹುಂ ಅಲತ್ಥ। ‘‘ಕಿಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ಕುಸಲಂ ದಾರಕರೂಪಾನಂ, ನಸಿ ಮಗ್ಗೇ ಕಿಲನ್ತೋ’’ತಿ ಏತ್ತಕೋವ ಪಟಿಸನ್ಥಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಏತದಹೋಸೀ’’ತಿಆದಿ।
Taṃ divasaṃ pana rājagahaseṭṭhi yojanamatte ṭhitena anāthapiṇḍikena āgatabhāvajānanatthaṃ pesitaṃ paṇṇaṃ na suṇi, dhammassavanatthāya vihāraṃ agamāsi. So dhammakathaṃ sutvā svātanāya buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā attano ghare uddhanakhaṇāpanadāruphālanādīni kāresi. Anāthapiṇḍikopi ‘‘idāni mayhaṃ paccuggamanaṃ karissati, idāni karissatī’’ti gharadvārepi paccuggamanaṃ alabhitvā antogharaṃ paviṭṭho paṭisanthārampi na bahuṃ alattha. ‘‘Kiṃ mahāseṭṭhi kusalaṃ dārakarūpānaṃ, nasi magge kilanto’’ti ettakova paṭisanthāro ahosi. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa etadahosī’’tiādi.
ಬುದ್ಧೋತಿ ತ್ವಂ ಗಹಪತಿ ವದೇಸೀತಿ ತಸ್ಸ ಕಿರ ಮುಖತೋ ಬುದ್ಧಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ಪಞ್ಚವಣ್ಣಂ ಪೀತಿಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಸಾ ತಸ್ಸ ಸೀಸೇ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಯಾವ ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಾ, ಪಾದಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸೀಸಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಉಭತೋ ಉಟ್ಠಾಯ ಮಜ್ಝೇ ಓಸರತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಉಟ್ಠಾಯ ಉಭತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಸೋ ಪೀತಿಯಾ ನಿರನ್ತರಂ ಫುಟೋ ‘‘ಬುದ್ಧೋತಿ ತ್ವಂ ಗಹಪತಿ ವದೇಸೀ’’ತಿ ಏವಂ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಕಾಲೋ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಇಮಂ ಕಾಲಂ ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುನ್ತಿ ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ದುರಾಸದಾ ಆಸೀವಿಸಸದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸತ್ಥಾ ಚ ಸಿವಥಿಕಾಯ ಸಮೀಪೇ ವಸತಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತತ್ಥ ಇಮಾಯ ವೇಲಾಯ ಇಮಿನಾ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಏವಮಾಹ। ಬುದ್ಧಗತಾಯ ಸತಿಯಾ ನಿಪಜ್ಜೀತಿ ಅಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಗತಾಯ ಏವ ಸತಿಯಾ ನಿಪಜ್ಜಿ। ತಂ ದಿವಸಂ ಕಿರಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸಕಟೇಸು ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕೇಸು ವಾ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನುಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸಾಯಮಾಸಮ್ಪಿ ನ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ತಭೂಮಿಕಂ ಪನ ಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಸುಪಞ್ಞತ್ತಾಲಙ್ಕತವರಸಯನೇ ‘‘ಬುದ್ಧೋ ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋನ್ತೋವ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ। ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುಟ್ಠಾಸಿ ಪಭಾತಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋತಿ ಪಠಮಯಾಮೇ ತಾವ ವೀತಿವತ್ತೇ ಉಟ್ಠಾಯ ಬುದ್ಧಂ ಅನುಸ್ಸರಿ, ಅಥಸ್ಸ ಬಲವಪ್ಪಸಾದೋ ಉದಪಾದಿ, ಪೀತಿಆಲೋಕೋ ಅಹೋಸಿ, ಸಬ್ಬತಮಂ ವಿಗಚ್ಛಿ, ದೀಪಸಹಸ್ಸುಜ್ಜಲನಂ ವಿಯ ಚನ್ದುಟ್ಠಾನಸೂರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ವಿಯ ಚ ಜಾತಂ। ಸೋ ‘‘ಪಮಾದಂ ಆಪನ್ನೋಮ್ಹಿ, ವಞ್ಚಿತೋಮ್ಹಿ, ಸೂರಿಯೋ ಉಗ್ಗತೋ’’ತಿ ಉಟ್ಠಾಯ ಆಕಾಸತಲೇ ಠತ್ವಾ ಚನ್ದಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ಏಕೋವ ಯಾಮೋ ಗತೋ, ಅಞ್ಞೇ ದ್ವೇ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಪುನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿ, ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇಪಿ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇಪಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಟ್ಠಾಸಿ। ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಾವಸಾನೇ ಪನ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸೇಯೇವ ಉಟ್ಠಾಯ ಆಕಾಸತಲಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾದ್ವಾರಾಭಿಮುಖೋ ಅಹೋಸಿ, ಸತ್ತಭೂಮಿಕದ್ವಾರಂ ಸಯಮೇವ ವಿವಟಂ ಅಹೋಸಿ, ಪಾಸಾದಾ ಓರುಯ್ಹ ಅನ್ತರವೀಥಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿ।
Buddhoti tvaṃ gahapati vadesīti tassa kira mukhato buddhasaddaṃ sutvā anāthapiṇḍiko pañcavaṇṇaṃ pītiṃ paṭilabhati, sā tassa sīse uṭṭhahitvā yāva pādapiṭṭhiyā, pādapiṭṭhiyā uṭṭhāya yāva sīsā gacchati, ubhato uṭṭhāya majjhe osarati, majjhe uṭṭhāya ubhato gacchati. So pītiyā nirantaraṃ phuṭo ‘‘buddhoti tvaṃ gahapati vadesī’’ti evaṃ tikkhattuṃ pucchi. Akālo kho, gahapati, imaṃ kālaṃ taṃ bhagavantaṃdassanāya upasaṅkamitunti ‘‘buddhā nāma durāsadā āsīvisasadisā honti, satthā ca sivathikāya samīpe vasati, na sakkā tattha imāya velāya iminā gantu’’nti maññamāno evamāha. Buddhagatāya satiyā nipajjīti aññaṃ kiñci acintetvā buddhagatāya eva satiyā nipajji. Taṃ divasaṃ kirassa bhaṇḍasakaṭesu vā upaṭṭhākesu vā cittampi nuppajji, sāyamāsampi na akāsi. Sattabhūmikaṃ pana pāsādaṃ āruyha supaññattālaṅkatavarasayane ‘‘buddho buddho’’ti sajjhāyaṃ karontova nipajjitvā niddaṃ okkami. Tikkhattuṃ vuṭṭhāsi pabhātaṃ maññamānoti paṭhamayāme tāva vītivatte uṭṭhāya buddhaṃ anussari, athassa balavappasādo udapādi, pītiāloko ahosi, sabbatamaṃ vigacchi, dīpasahassujjalanaṃ viya canduṭṭhānasūriyuṭṭhānaṃ viya ca jātaṃ. So ‘‘pamādaṃ āpannomhi, vañcitomhi, sūriyo uggato’’ti uṭṭhāya ākāsatale ṭhatvā candaṃ oloketvā ‘‘ekova yāmo gato, aññe dve atthī’’ti puna pavisitvā nipajji, etenupāyena majjhimayāmāvasānepi pacchimayāmāvasānepi tikkhattuṃ uṭṭhāsi. Pacchimayāmāvasāne pana balavapaccūseyeva uṭṭhāya ākāsatalaṃ āgantvā mahādvārābhimukho ahosi, sattabhūmikadvāraṃ sayameva vivaṭaṃ ahosi, pāsādā oruyha antaravīthiṃ paṭipajji.
೩೦೫. ಅಮನುಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಗತವಿಸೇಸಾ ದೇವತಾ। ತಥಾ ಹಿ ತಾ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಭಾವಿನಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ‘ಬುದ್ಧುಪಟ್ಠಾನಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಪಠಮದಸ್ಸನೇನೇವ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅಸದಿಸಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಚಾತುದ್ದಿಸಸ್ಸ ಅರಿಯಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅನಾವಟದ್ವಾರೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಯುತ್ತಮಸ್ಸ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿಂಸು। ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ ರಾಜಗಹಂ ಕಿರ ಆಕಿಣ್ಣಮನುಸ್ಸಂ, ಅನ್ತೋನಗರೇ ನವ ಕೋಟಿಯೋ ಬಹಿನಗರೇ ನವಾತಿ ತಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅಟ್ಠಾರಸ ಮನುಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ವಸನ್ತಿ। ಅವೇಲಾಯ ಮತಮನುಸ್ಸೇ ಬಹಿ ನೀಹರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಅಟ್ಟಾಲಕೇ ಠತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ಖಿಪನ್ತಿ। ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ನಗರತೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತೋವ ಅಲ್ಲಸರೀರಂ ಪಾದೇನ ಅಕ್ಕಮಿ, ಅಪರಮ್ಪಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಾದೇನ ಪಹರಿ, ಮಕ್ಖಿಕಾ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ ಪಕಿರಿಂಸು, ದುಗ್ಗನ್ಧೋ ನಾಸಾಪುಟಂ ಅಭಿಹನಿ, ಬುದ್ಧಪ್ಪಸಾದೋ ತನುತ್ತಂ ಗತೋ। ತೇನಸ್ಸ ಆಲೋಕೋ ಅನ್ತರಧಾಯಿ ಅನ್ಧಕಾರೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ ಪೀತಿವೇಗಸ್ಸ ತನುಭಾವೇ ತಂಸಮುಟ್ಠಿತರೂಪಾನಂ ಪರಿದುಬ್ಬಲಭಾವತೋ । ಸದ್ದಮನುಸ್ಸಾವೇಸೀತಿ ‘‘ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸುವಣ್ಣಕಿಙ್ಕಿಣಿಕಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ಸದ್ದಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸಿ।
305.Amanussāti adhigatavisesā devatā. Tathā hi tā seṭṭhissa bhāvinisampattiṃ paccakkhato sampassamānā ‘‘ayaṃ mahāseṭṭhi ‘buddhupaṭṭhānaṃ gamissāmī’ti nikkhanto paṭhamadassaneneva sotāpattiphale patiṭṭhāya tiṇṇaṃ ratanānaṃ aggupaṭṭhāko hutvā asadisaṃ saṅghārāmaṃ katvā cātuddisassa ariyasaṅghassa anāvaṭadvāro bhavissati, na yuttamassa dvāraṃ pidahitu’’nti cintetvā dvāraṃ vivariṃsu. Antaradhāyīti rājagahaṃ kira ākiṇṇamanussaṃ, antonagare nava koṭiyo bahinagare navāti taṃ upanissāya aṭṭhārasa manussakoṭiyo vasanti. Avelāya matamanusse bahi nīharituṃ asakkontā aṭṭālake ṭhatvā bahidvāre khipanti. Mahāseṭṭhi nagarato bahi nikkhantamattova allasarīraṃ pādena akkami, aparampi piṭṭhipādena pahari, makkhikā uppatitvā pakiriṃsu, duggandho nāsāpuṭaṃ abhihani, buddhappasādo tanuttaṃ gato. Tenassa āloko antaradhāyi andhakāro pāturahosi pītivegassa tanubhāve taṃsamuṭṭhitarūpānaṃ paridubbalabhāvato . Saddamanussāvesīti ‘‘seṭṭhissa ussāhaṃ janessāmī’’ti suvaṇṇakiṅkiṇikaṃ ghaṭṭento viya madhurassarena saddaṃ anussāvesi.
ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಪುರಿಮಪದಾನಿಪಿ ಇಮಿನಾವ ಸಹಸ್ಸ-ಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಾನಿ। ಯಥೇವ ಹಿ ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಏವಂ ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಹತ್ಥೀ, ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಸ್ಸಾ, ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ರಥಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ, ಇತಿ ಏಕೇಕಂ ಸತಸಹಸ್ಸಂ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ। ಪದವೀತಿಹಾರಸ್ಸಾತಿ ಪದಂ ವೀತಿಹರತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಪದವೀತಿಹಾರೋ। ಸೋ ದುತವಿಲಮ್ಬಿತಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಮಗಮನೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪದಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಮುಟ್ಠಿರತನಮತ್ತಂ। ಕಲಂ ನಾಗ್ಘನ್ತಿ ಸೋಳಸಿನ್ತಿ ತಂ ಏಕಂ ಪದವೀತಿಹಾರಂ ಸೋಳಸ ಭಾಗೇ ಕತ್ವಾ ತತೋ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಪುನ ಸೋಳಸಧಾ, ತತೋ ಏಕೋ ಸೋಳಸಧಾತಿ ಏವಂ ಸೋಳಸ ವಾರೇ ಸೋಳಸಧಾ ಭಿನ್ನಸ್ಸ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಸೋಳಸೀ ಕಲಾ ನಾಮ, ತಂ ಸೋಳಸಿಂ ಕಲಂ ಏತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ನ ಅಗ್ಘನ್ತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಸತಂ ಹತ್ಥಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ಅಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ರಥಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತಂ ಕಞ್ಞಾಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತಾ ಚ ಖೋ ಆಮುಕ್ಕಮಣಿಕುಣ್ಡಲಾ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪರಾಜಧೀತರೋವಾತಿ ಇಮಸ್ಮಾ ಏತ್ತಕಾ ಲಾಭಾ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಸೋಳಸಿಕಲಾಸಙ್ಖಾತೇ ಪದೇಸೇ ಲಙ್ಘನಸಾಧನವಸೇನ ಪವತ್ತಚೇತನಾವ ಉತ್ತರಿತರಾತಿ। ಪದಂ ವಾ ವೀತಿಹರತಿ ಏತೇನಾತಿ ಪದವೀತಿಹಾರೋ, ತಥಾಪವತ್ತಾ ಕುಸಲಚೇತನಾ, ತಸ್ಸಾ ಫಲಂ ಸೋಳಸಧಾ ಕತ್ವಾತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ಇದಂ ಪನ ವಿಹಾರಗಮನಂ ಕಸ್ಸ ವಸೇನ ಗಹಿತನ್ತಿ? ವಿಹಾರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅನನ್ತರಾಯೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಗಹಿತಂ। ‘‘ಗನ್ಧಮಾಲಾದೀಹಿ ಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಚೇತಿಯಂ ವನ್ದಿಸ್ಸಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಿ, ದೀಪಪೂಜಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಙ್ಘಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ, ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ವಾ ಸರಣೇಸು ವಾ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಚ್ಛತೋಪಿ ವಸೇನ ವಟ್ಟತಿಯೇವ।
Sataṃ kaññāsahassānīti purimapadānipi imināva sahassa-padena saddhiṃ sambandhitabbāni. Yatheva hi sataṃ kaññāsahassāni, evaṃ sataṃ sahassāni hatthī, sataṃ sahassāni assā, sataṃ sahassāni rathāti ayamettha attho, iti ekekaṃ satasahassaṃ dīpitaṃ hoti. Padavītihārassāti padaṃ vītiharati etthāti padavītihāro. So dutavilambitaṃ akatvā samagamane dvinnaṃ padānaṃ antare muṭṭhiratanamattaṃ. Kalaṃ nāgghanti soḷasinti taṃ ekaṃ padavītihāraṃ soḷasa bhāge katvā tato eko koṭṭhāso puna soḷasadhā, tato eko soḷasadhāti evaṃ soḷasa vāre soḷasadhā bhinnassa eko koṭṭhāso soḷasī kalā nāma, taṃ soḷasiṃ kalaṃ etāni cattāri satasahassāni na agghanti. Idaṃ vuttaṃ hoti – sataṃ hatthisahassāni sataṃ assasahassāni sataṃ rathasahassāni sataṃ kaññāsahassāni, tā ca kho āmukkamaṇikuṇḍalā sakalajambudīparājadhītarovāti imasmā ettakā lābhā vihāraṃ gacchantassa tasmiṃ soḷasikalāsaṅkhāte padese laṅghanasādhanavasena pavattacetanāva uttaritarāti. Padaṃ vā vītiharati etenāti padavītihāro, tathāpavattā kusalacetanā, tassā phalaṃ soḷasadhā katvāti ca vadanti. Idaṃ pana vihāragamanaṃ kassa vasena gahitanti? Vihāraṃ gantvā anantarāyena sotāpattiphale patiṭṭhahantassa vasena gahitaṃ. ‘‘Gandhamālādīhi pūjaṃ karissāmi, cetiyaṃ vandissāmi, dhammaṃ sossāmi, dīpapūjaṃ karissāmi, saṅghaṃ nimantetvā dānaṃ dassāmi, sikkhāpadesu vā saraṇesu vā patiṭṭhahissāmī’’ti gacchatopi vasena vaṭṭatiyeva.
ಅನ್ಧಕಾರೋ ಅನ್ತರಧಾಯೀತಿ ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಏಕಕೋತಿ ಸಞ್ಞಂ ಕರೋಮಿ, ಅಮನುಸ್ಸಾ ಚ ಮೇ ಅನುಗಾಮಿನೋ ಸಹಾಯಾ ಅತ್ಥಿ, ಕಸ್ಮಾ ಭಾಯಾಮೀ’’ತಿ ಸೂರೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಬಲವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಸಾದೋ ಉದಪಾದಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನ್ಧಕಾರೋ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ಸೇಸವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಆಲೋಕೋ ಪಾತುರಹೋಸೀತಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಚಿರಕಾಲಪರಿಚಯಸಮ್ಭೂತಸ್ಸ ಬಲವತೋ ಪಸಾದಸ್ಸ ವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಉಳಾರಾಯ ಬುದ್ಧಾರಮ್ಮಣಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಸಮುಟ್ಠಾಪಿತೋ ವಿಪಸ್ಸನೋಭಾಸಸದಿಸೋ ಸಾತಿಸಯೋ ಚಿತ್ತಪಚ್ಚಯಉತುಸಮುಟ್ಠಾನೋ ಆಲೋಕೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ದೇವತಾಹಿ ಕತೋತಿಪಿ ವದನ್ತಿ, ಪುರಿಮೋಯೇವೇತ್ಥ ಯುತ್ತತರೋ। ಏಹಿ ಸುದತ್ತಾತಿ ಸೋ ಕಿರ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಚ್ಛಮಾನೋವ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ಬಹೂ ಪೂರಣಕಸ್ಸಪಾದಯೋ ತಿತ್ಥಿಯಾ ‘ಮಯಂ ಬುದ್ಧಾ, ಮಯಂ ಬುದ್ಧಾ’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಕಥಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸತ್ಥು ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಗುಣವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮಂ ಮಹಾಜನೋ ಜಾನಾತಿ, ಕುಲದತ್ತಿಯಂ ಪನ ಮೇ ನಾಮಂ ಅಞ್ಞತ್ರ ಮಯಾ ನ ಕೋಚಿ ಜಾನಾತಿ, ಸಚೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕುಲದತ್ತಿಕನಾಮೇನ ಮಂ ಆಲಪಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಞತ್ವಾ ಏವಮಾಹ।
Andhakāro antaradhāyīti so kira cintesi ‘‘ahaṃ ekakoti saññaṃ karomi, amanussā ca me anugāmino sahāyā atthi, kasmā bhāyāmī’’ti sūro ahosi. Athassa balavā buddhappasādo udapādi, tasmā andhakāro antaradhāyi. Sesavāresupi eseva nayo. Āloko pāturahosīti purimabuddhesu cirakālaparicayasambhūtassa balavato pasādassa vasena uppannāya uḷārāya buddhārammaṇāya pītiyā samuṭṭhāpito vipassanobhāsasadiso sātisayo cittapaccayautusamuṭṭhāno āloko pāturahosi. Devatāhi katotipi vadanti, purimoyevettha yuttataro. Ehi sudattāti so kira seṭṭhi gacchamānova cintesi ‘‘imasmiṃ loke bahū pūraṇakassapādayo titthiyā ‘mayaṃ buddhā, mayaṃ buddhā’ti vadanti, kathaṃ nu kho ahaṃ satthu buddhabhāvaṃ jāneyya’’nti. Athassa etadahosi ‘‘mayhaṃ guṇavasena uppannaṃ nāmaṃ mahājano jānāti, kuladattiyaṃ pana me nāmaṃ aññatra mayā na koci jānāti, sace buddho bhavissati, kuladattikanāmena maṃ ālapissatī’’ti. Satthā tassa cittaṃ ñatvā evamāha.
ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋತಿ ಕಿಲೇಸಪರಿನಿಬ್ಬಾನೇನ ಪರಿನಿಬ್ಬುತೋ। ಆಸತ್ತಿಯೋತಿ ರೂಪಾದೀಸು ಆಸಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ಆಸತ್ತಿಯೋ, ತಣ್ಹಾಯೋ। ಸನ್ತಿನ್ತಿ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮಂ। ಪಪ್ಪುಯ್ಯಾತಿ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನ ಪತ್ವಾ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಪಾಳಿಅನುಸಾರೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಞ್ಚೇತ್ಥ ಅನುತ್ತಾನಮತ್ಥಂ, ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವ।
Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto. Āsattiyoti rūpādīsu āsañjanaṭṭhena āsattiyo, taṇhāyo. Santinti kilesavūpasamaṃ. Pappuyyāti aggamaggena patvā. Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ. Yañcettha anuttānamatthaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
೩೦೬. ವಯಮೇವ ವೇಯ್ಯಾಯಿಕನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವೇಯ್ಯಾಯಿಕನ್ತಿ ವಯಕರಣಂ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ।
306. Vayameva veyyāyikanti āha ‘‘veyyāyikanti vayakaraṇaṃ vuccatī’’ti.
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Anāthapiṇḍikavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi / ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕವತ್ಥು • Anāthapiṇḍikavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ವಿಹಾರಾನುಜಾನನಕಥಾ • Vihārānujānanakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ವಿಹಾರಾನುಜಾನನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ವಿಹಾರಾನುಜಾನನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vihārānujānanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ವಿಹಾರಾನುಜಾನನಕಥಾ • Vihārānujānanakathā
