| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೫. ಸಳಾಯತನವಗ್ಗೋ
5. Saḷāyatanavaggo
೧. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋವಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Anāthapiṇḍikovādasuttavaṇṇanā
೩೮೩. ಅಧಿಮತ್ತಗಿಲಾನೋತಿ ಅಧಿಕಾಯ ಮತ್ತಾಯ ಮರಣಸ್ಸ ಆಸನ್ನತಾಯ ಅತಿವಿಯ ಗಿಲಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮರಣಸೇಯ್ಯಂ ಉಪಗತೋ’’ತಿ। ಅಖಣ್ಡಂ ಅಕಾಸಿ ಗಹಪತಿನೋ ಸತ್ಥರಿ ಪರಮಪೇಮತ್ತಾ। ಯತ್ತಕಂ ಚಸ್ಸಾತಿ, ‘‘ಸಕಿಂ ವಾ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಯತ್ತಕಂ ಅಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ।
383.Adhimattagilānoti adhikāya mattāya maraṇassa āsannatāya ativiya gilānoti attho. Tenāha ‘‘maraṇaseyyaṃ upagato’’ti. Akhaṇḍaṃ akāsi gahapatino satthari paramapemattā. Yattakaṃ cassāti, ‘‘sakiṃ vā dvikkhattuṃ vā’’ti vuttaṃ yattakaṃ assa gahapatissa.
೩೮೪. ಓಸಕ್ಕನ್ತೀತಿ ಪರಿಹಾಯನ್ತಿ। ಓತ್ಥರನ್ತೀತಿ ಅಭಿಭವನ್ತಿ। ಉಸ್ಮಾ ನಾಮ ಕಮ್ಮಜತೇಜೋಧಾತು, ಸಾ ಸಹ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯನಿರೋಧಾ ಪರಿಯಾದಿಯತಿ, ಯಾವ ತಾ ಆಯುಉಸ್ಮಾ ವತ್ತನ್ತಿ, ತಾವ ಮರಣನ್ತಿಕಾ ವೇದನಾ ವತ್ತನ್ತೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ಅನಿರುದ್ಧತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಾವ ಉಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ।
384.Osakkantīti parihāyanti. Ottharantīti abhibhavanti. Usmā nāma kammajatejodhātu, sā saha jīvitindriyanirodhā pariyādiyati, yāva tā āyuusmā vattanti, tāva maraṇantikā vedanā vattanteva viññāṇassa aniruddhattā. Tenāha ‘‘yāva usmā’’tiādi.
೩೮೫. ತೀಹಿ ಗಾಹೇಹೀತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೇಹಿ। ಪಟಿಬಾಹಿತುಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತುಂ। ಚಕ್ಖುಂ ತೀಹಿ ಗಾಹೇಹಿ ನ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮಾನಗ್ಗಾಹಪಟಿಕ್ಖೇಪಮುಖೇನ ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅನಿಚ್ಚಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಹಿ ಸತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೋ ಮಾನಗ್ಗಾಹೋ, ದುಕ್ಖಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಸತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೋ ತಣ್ಹಾಗ್ಗಾಹೋ, ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಸತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೋ ದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋತಿ, ಗಾಹೋ ಚ ನಾಮ ಓಳಾರಿಕೋ, ತಸ್ಮಿಂ ವಿಗತೇಪಿ ನಿಕನ್ತಿ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ ತಂ ವಿಜಹಾಪೇತುಕಾಮೇನ, – ‘‘ನ ಚ ಮೇ ಚಕ್ಖುನಿಸ್ಸಿತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಪಿ ಮೇ ಚಕ್ಖುನಿಸ್ಸಿತಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಸಬ್ಬಂ ಕಾಮಭವರೂಪನ್ತಿ ಕಾಮಭೂಮಿಪರಿಯಾಪನ್ನಂ ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಮಾಹ – ‘‘ಕಾಮರೂಪಭವರೂಪ’’ನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಸೋ ಯುತ್ತೋ ಇಮಸ್ಸ ವಾರಸ್ಸ ಏವ ಅನವಸೇಸಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವಪರಿಯಾಪನ್ನತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಉಪರಿ ಚತುವೋಕಾರಭವೋ ಅನವಸೇಸತೋ ವುತ್ತೋ।
385.Tīhi gāhehīti taṇhāmānadiṭṭhiggāhehi. Paṭibāhituṃ vikkhambhetuṃ. Cakkhuṃ tīhi gāhehi na gaṇhissāmīti mānaggāhapaṭikkhepamukhena cakkhusmiṃ aniccānupassanāti dasseti. Aniccānupassanāya hi sati appatiṭṭho mānaggāho, dukkhānupassanāya sati appatiṭṭho taṇhāggāho, anattānupassanāya sati appatiṭṭho diṭṭhiggāhoti, gāho ca nāma oḷāriko, tasmiṃ vigatepi nikanti tiṭṭheyyāti taṃ vijahāpetukāmena, – ‘‘na ca me cakkhunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’’ti vuttanti āha – ‘‘viññāṇañcāpi me cakkhunissitaṃ na bhavissatī’’ti. Sabbaṃ kāmabhavarūpanti kāmabhūmipariyāpannaṃ sabbaṃ rūpakkhandhamāha – ‘‘kāmarūpabhavarūpa’’nti vā pāṭho. So yutto imassa vārassa eva anavasesapañcavokārabhavapariyāpannato. Tathā hi upari catuvokārabhavo anavasesato vutto.
೩೮೬. ಇಧಲೋಕನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಖಾರಲೋಕವಿಸಯೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ, ‘‘ವಸನಟ್ಠಾನಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಪಠಮದುತಿಯವಾರೇಹಿ ಇಧಲೋಕೋ ಗಹಿತೋತಿ ಕತ್ವಾ। ಪಠಮದುತಿಯವಾರೇಹಿ ಪನ ಇಧಲೋಕೋ ಪರಲೋಕೋತಿ ವಿಭಾಗೇನ ವಿನಾ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೋ ಗಹಿತೋ; ತಥಾ ತತಿಯವಾರೇ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೋ ಚತುವೋಕಾರಭವೋ ಚ ಗಹಿತೋತಿ ಪುನ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸಮ್ಪರಾಯವಸೇನ ತಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ನ ಇಧಲೋಕ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ । ಇಧಲೋಕನ್ತಿ ಚ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾರವಸೇನೇವ ಗಹಿತಂ। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖಾರವಸೇನ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಯಮ್ಪಿ ಮೇ ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಕೇಚಿ। ಅಪರಿತಸ್ಸನತ್ಥಂ ತಣ್ಹಾಪರಿತಸ್ಸನಾಯ ಅನುಪ್ಪಾದನತ್ಥಂ। ಯಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಪನ ಅಭಾವತೋ, ‘‘ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸೇಸಾ ಪರಲೋಕಾ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯೇಸಂ ಪನ ‘‘ಇಧಲೋಕ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸತ್ತಲೋಕಸ್ಸಪಿ ಗಹಣಂ ಇಚ್ಛಿತಂ। ತೇಸಂ ಮತೇನ, ‘‘ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ ಯೋಜನಾ।
386.Idhalokanti ettha saṅkhāralokavisayoti adhippāyena, ‘‘vasanaṭṭhānaṃ vā’’tiādi vuttaṃ, tañca kho paṭhamadutiyavārehi idhaloko gahitoti katvā. Paṭhamadutiyavārehi pana idhaloko paralokoti vibhāgena vinā pañcavokārabhavo gahito; tathā tatiyavāre pañcavokārabhavo catuvokārabhavo ca gahitoti puna diṭṭhadhammasamparāyavasena taṃ vibhajitvā dassetuṃ, ‘‘na idhaloka’’ntiādi vuttaṃ . Idhalokanti ca sattasaṅkhāravaseneva gahitaṃ. Sabbampi saṅkhāravasena pariggahetvā dassetuṃ, ‘‘yampi me diṭṭha’’ntiādi vuttanti keci. Aparitassanatthaṃ taṇhāparitassanāya anuppādanatthaṃ. Yassa diṭṭhadhammoti vuccati, tassa pana abhāvato, ‘‘manussalokaṃ ṭhapetvā sesā paralokā nāmā’’ti vuttaṃ. Yesaṃ pana ‘‘idhaloka’’nti iminā sattalokassapi gahaṇaṃ icchitaṃ. Tesaṃ matena, ‘‘manussalokaṃ ṭhapetvā’’ti yojanā.
೩೮೭. ಅಲ್ಲೀಯಸೀತಿ ಅತ್ತಭಾವೇ ಭೋಗೇಸು ಚ ಅಪೇಕ್ಖಂ ಕರೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವರೂಪೀತಿ ಯಾದಿಸೀ ತದಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನಾ ಕಥಿತಾ, ಏವರೂಪೀ। ಧಮ್ಮಕಥಾ ನ ಸುತಪುಬ್ಬಾತಿ ಯಥಾಕಥಿತಾಕಾರಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ, ನ ಸುಖುಮಗಮ್ಭೀರಸುಞ್ಞತಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತತಾಸಾಮಞ್ಞಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏವಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ।
387.Allīyasīti attabhāve bhogesu ca apekkhaṃ karosīti attho. Evarūpīti yādisī tadā dhammasenāpatinā kathitā, evarūpī. Dhammakathā na sutapubbāti yathākathitākārameva sandhāya paṭikkhepo, na sukhumagambhīrasuññatāpaṭisaṃyuttatāsāmaññaṃ. Tenāha ‘‘evaṃ panā’’tiādi.
ಮಯಾ ಗತಮಗ್ಗಮೇವ ಅನುಗಚ್ಛಸೀತಿ ದಾನಮಯಪುಞ್ಞಭಾವಸಾಮಞ್ಞಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವದತಿ, ನ ಬೋಧಿಸತ್ತದಾನಭೂತಂ ದಾನಪಾರಮಿತಂ। ನ ಪಟಿಭಾತೀತಿ ರುಚ್ಚನವಸೇನ ಚಿತ್ತೇ ನ ಉಪತಿಟ್ಠತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ತಥಾ ಹೇಸ ವಟ್ಟಾಭಿರತೋತಿ। ಉಜುಮಗ್ಗಾವಹಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಭಗವತಾ ಪನಸ್ಸ ಕಥಿತಪುಬ್ಬಾ।
Mayā gatamaggameva anugacchasīti dānamayapuññabhāvasāmaññaṃ gahetvā vadati, na bodhisattadānabhūtaṃ dānapāramitaṃ. Na paṭibhātīti ruccanavasena citte na upatiṭṭhati. Tenāha ‘‘na ruccatī’’ti. Tathā hesa vaṭṭābhiratoti. Ujumaggāvahā vipassanā bhagavatā panassa kathitapubbā.
೩೮೮. ಏಸಿತಗುಣತ್ತಾ ಏಸಿಯಮಾನಗುಣತ್ತಾ ಚ ಇಸಿ, ಅಸೇಕ್ಖಾ ಸೇಕ್ಖಾ ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾ ಚ, ಇಸೀನಂ ಸಙ್ಘೋ, ತೇನ ನಿಸೇವಿತನ್ತಿ ಇಸಿಸಙ್ಘನಿಸೇವಿತಂ। ಕಾಮಂ ತಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಗನ್ಧಕುಟಿಪಾಸಾದಕೂಟಾಗಾರಾದಿವಸೇನ ನಿಸೀದನನಿಪಜ್ಜನಾಯ ರುಕ್ಖಲತಾದಿವಸೇನ ಭೂಮಿಸಯಾದಿವಸೇನ ಚ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಾ ಮಹತೀ ರಮಣೀಯತಾ ಅತ್ಥೇವ, ಸಾ ಪನ ಗೇಹಸ್ಸಿತಭಾವೇನ ಅರಿಯಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ತಥಾ ನ ತೋಸೇತಿ; ಯಥಾ ಅರಿಯಾನಂ ನಿಸೇವಿತಭಾವೇನಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಠಮಗಾಥಾಯ ಜೇತವನಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತ್ವಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಯತ್ಥ ಅರಹನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತಿ, ತಂ ಭೂಮಿರಾಮಣೇಯ್ಯಕ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೯೮; ಥೇರಗಾ॰ ೯೯೧; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೬೧)। ಅಪಚಯಗಾಮಿನೀ ಚೇತನಾ ಸತ್ತಾನಂ ಸುದ್ಧಿಮಾವಹತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಮಗ್ಗಚೇತನಾ’’ತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಂ ವಿದಿತಕರಣಟ್ಠೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಟ್ಠೇನ ಚ ವಿಜ್ಜಾ, ಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀತಿ ಆಹ – ‘‘ವಿಜ್ಜಾತಿ ಮಗ್ಗಪಞ್ಞಾ’’ತಿ। ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಿಕೋ ಧಮ್ಮೋ ನಾಮ ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮಸತಿಸಮಾಧಯೋ। ತಥಾ ಹಿ ವಿಜ್ಜಾಭಾಗಿಯೋ ಸಮಾಧಿಪಿ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಿಕೋ। ಸೀಲಂ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಸೀಲನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಜೀವಿತಂ ಉತ್ತಮ’’ನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪಸ್ಸ ಉಪಕಾರಕಭಾವೇನ ವಿಜ್ಜಾಭಾಗೋ । ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಥಾ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಙ್ಗಹಿತೋ, ಏವಂ ವಾಯಾಮಸತಿಯೋ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಧಮ್ಮೋತಿ ವಾಯಾಮಸತಿಸಮಾಧಯೋ’’ತಿ। ‘‘ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಹಿ ಇಧ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, – ‘‘ಏವಂ ಧಮ್ಮಾ ತೇ ಭಗವನ್ತೋ ಅಹೇಸು’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೩; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೯೮; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೩೭೮) ವಿಯ। ವಾಚಾಕಮ್ಮನ್ತಾಜೀವಾತಿ ಸಮ್ಮಾವಾಚಾಕಮ್ಮನ್ತಾಜೀವಾ ಮಗ್ಗಪರಿಯಾಪನ್ನಾ ಏವ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಗಹಿತಾತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಏತೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನಾ’’ತಿ।
388. Esitaguṇattā esiyamānaguṇattā ca isi, asekkhā sekkhā kalyāṇaputhujjanā ca, isīnaṃ saṅgho, tena nisevitanti isisaṅghanisevitaṃ. Kāmaṃ tassa vihārassa gandhakuṭipāsādakūṭāgārādivasena nisīdananipajjanāya rukkhalatādivasena bhūmisayādivasena ca anaññasādhāraṇā mahatī ramaṇīyatā attheva, sā pana gehassitabhāvena ariyānaṃ cittaṃ tathā na toseti; yathā ariyānaṃ nisevitabhāvenāti āha – ‘‘paṭhamagāthāya jetavanassa vaṇṇaṃ kathetvā’’ti. Tenāha bhagavā – ‘‘yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti (dha. pa. 98; theragā. 991; saṃ. ni. 1.261). Apacayagāminī cetanā sattānaṃ suddhimāvahatīti āha – ‘‘kammanti maggacetanā’’ti. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ viditakaraṇaṭṭhena kilesānaṃ vikkhambhanaṭṭhena ca vijjā, maggasammādiṭṭhīti āha – ‘‘vijjāti maggapaññā’’ti. Samādhipakkhiko dhammo nāma sammāvāyāmasatisamādhayo. Tathā hi vijjābhāgiyo samādhipi samādhipakkhiko. Sīlaṃ tassa atthīti sīlanti āha – ‘‘sīle patiṭṭhitassa jīvitaṃ uttama’’nti. Diṭṭhisaṅkappoti sammāsaṅkappo. Tattha sammāsaṅkappassa upakārakabhāvena vijjābhāgo . Tathā hi so paññākkhandhasaṅgahitoti vuccati, yathā sammāsaṅkappo paññākkhandhena saṅgahito, evaṃ vāyāmasatiyo samādhikkhandhasaṅgahitāti. Tenāha – ‘‘dhammoti vāyāmasatisamādhayo’’ti. ‘‘Dhammo’’ti hi idha sammāsamādhi adhippeto, – ‘‘evaṃ dhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.198; saṃ. ni. 5.378) viya. Vācākammantājīvāti sammāvācākammantājīvā maggapariyāpannā eva, te sabbepi gahitāti. Tenāha – ‘‘etena aṭṭhaṅgikena maggenā’’ti.
ಉಪಾಯೇನಾತಿ ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಭಾವೇತಬ್ಬೋ, ತೇನ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಿಯಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮಞ್ಚೇವ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮಞ್ಚ। ‘‘ಅರಿಯಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಸಉಪನಿಸಂ ಸಪರಿಕ್ಖಾರ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೩೬) ಹಿ ವಚನತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿಆದಯೋ ಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾಪಿ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಿಯಾ। ವಿಚಿನೇಯ್ಯಾತಿ ವೀಮಂಸೇಯ್ಯ, ಭಾವೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಹೇತುಮ್ಹಿ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ಅರಿಯಮಗ್ಗಹೇತುಕಾ ಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಧಮ್ಮಂ ವಿಚಿನೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧೇ ವಿಪಸ್ಸೇಯ್ಯ। ತೇಸು ಹಿ ವಿಪಸ್ಸಿಯಮಾನೇಸು ವಿಪಸ್ಸನಾ ಉಕ್ಕಂಸಗತಾ। ಯದಗ್ಗೇನ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ ಪರಿಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೇನ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀಯತಿ, ತದಗ್ಗೇನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ಪಹಾನಪಟಿವೇಧೇನ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಂ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಟಿವೇಧೇನ, ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ ಭಾವನಾಪಟಿವೇಧೇನ ಪಟಿವಿಜ್ಝೀಯತಿ, ಏವಂ ಅಚ್ಚನ್ತವಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಸುಜ್ಝತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಏವಂ ತೇಸು ಚತೂಸು ಸಚ್ಚೇಸು ವಿಸುಜ್ಝತೀ’’ತಿ। ಇಧಾಪಿ ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ಸಚ್ಚೇಸು ವಾ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿಯಮಾನೇಸೂತಿ ವಚನಸೇಸೋ।
Upāyenāti yena vidhinā ariyamaggo bhāvetabbo, tena samādhipakkhiyaṃ vipassanādhammañceva maggadhammañca. ‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāra’’nti (ma. ni. 3.136) hi vacanato sammāsamādhiādayo maggadhammāpi samādhipakkhiyā. Vicineyyāti vīmaṃseyya, bhāveyyāti attho. Tatthāti hetumhi bhummavacanaṃ. Ariyamaggahetukā hi sattānaṃ visuddhi. Tenāha – ‘‘tasmiṃ ariyamagge visujjhatī’’ti. Pañcakkhandhadhammaṃ vicineyya, pañcupādānakkhandhe vipasseyya. Tesu hi vipassiyamānesu vipassanā ukkaṃsagatā. Yadaggena dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhīyati, tadaggena samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhena nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhīyati, evaṃ accantavisuddhiyā sujjhati. Tenāha – ‘‘evaṃ tesu catūsu saccesu visujjhatī’’ti. Idhāpi nimittatthe bhummavacanaṃ. Saccesu vā paṭivijjhiyamānesūti vacanaseso.
ಅವಧಾರಣವಚನನ್ತಿ ವವತ್ಥಾಪನವಚನಂ, ಅವಧಾರಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಾರಿಪುತ್ತೋವಾತಿ ಚ ಅವಧಾರಣಂ ತಸ್ಸ ಸಾವಕಭಾವತೋ ಸಾವಕೇಸು ಸಾರಿಪುತ್ತೋವ ಸೇಯ್ಯೋತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ದೀಪೇತಿ। ಕಿಲೇಸಉಪಸಮೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ತಾದಿಸೋ ಕಿಲೇಸೂಪಸಮೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ಯಸ್ಸ ಸಾವಕಸ್ಸ ವಿಸಯೇ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತಿ ಅಹೋಸಿ। ಯದಿ ಏವಂ – ‘‘ಯೋಪಿ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಭಿಕ್ಖು, ಏತಾವಪರಮೋ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ಕಥನ್ತಿ? ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನೇ ಪಞ್ಞಾಯ ಪಾರಮಿಪ್ಪತ್ತಸಾವಕವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಥ ವಾ – ‘‘ನತ್ಥಿ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ನಾನತ್ತ’’ನ್ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೩.೧೪೧; ವಿಭ॰ ಮೂಲಟೀ॰ ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ) ವಚನತೋ ಸಾವಕೇಹಿ ವಿಮುತ್ತಿಪಞ್ಞಾಮತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಪಾರಙ್ಗತೋತಿ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತೋ’’ತಿಆದಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Avadhāraṇavacananti vavatthāpanavacanaṃ, avadhāraṇanti attho. Sāriputtovāti ca avadhāraṇaṃ tassa sāvakabhāvato sāvakesu sāriputtova seyyoti imamatthaṃ dīpeti. Kilesaupasamenāti iminā mahātherassa tādiso kilesūpasamoti dasseti, yassa sāvakassa visaye paññāya pāramippatti ahosi. Yadi evaṃ – ‘‘yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti idaṃ kathanti? Tesaṃ tesaṃ buddhānaṃ sāsane paññāya pāramippattasāvakavasenetaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā – ‘‘natthi vimuttiyā nānatta’’nti (dī. ni. ṭī. 3.141; vibha. mūlaṭī. suttantabhājanīyavaṇṇanā) vacanato sāvakehi vimuttipaññāmattaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenāha – ‘‘pāraṅgatoti nibbānaṃ gato’’tiādi. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋವಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Anāthapiṇḍikovādasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋವಾದಸುತ್ತಂ • 1. Anāthapiṇḍikovādasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋವಾದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Anāthapiṇḍikovādasuttavaṇṇanā
