| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಆಣತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Āṇattikathāvaṇṇanā
೧೨೧. ಆಣತ್ತಿಕಥಾಯಂ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ ನ ಕೇವಲಂ ಪುರೇಭತ್ತಾದಿಕಾಲಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದಿನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಮೇವ ವಾ ಕರೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಏವಂವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಭಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಭಣ್ಡನಿಯಮಮ್ಪಿ ಕರೋತಿ, ತ್ವಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಸ್ಸ ಪಾವದ, ಸೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಪಾವದತೂತಿಆದಿನಾ ಪುಗ್ಗಲಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಚ ಆಣಾಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿಕಾಲವಸೇನ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದಿಕಿರಿಯಾವಸೇನ ಭಣ್ಡಪುಗ್ಗಲಪಟಿಪಾಟಿವಸೇನ ಚ ಆಣತ್ತೇ ಏತೇಸು ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮೇಸು ವಿಸಙ್ಕೇತಾ ವಿಸಙ್ಕೇತಭಾವೇ ಸಮ್ಮೋಹೋ ಜಾಯತಿ, ತದಪಗಮೇನ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ। ಯಂ ಆಣಾಪಕೇನ ನಿಮಿತ್ತಸಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದೀಸು ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದೀಸು ವಾ ಗಹಣತ್ಥಂ ಆಣಾಪೇನ್ತೇನ ಈದಿಸವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾದಿಯುತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ ಏವಂ ಗಹಣಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಭೂತಸಞ್ಞಾಣಂ ಕತ್ವಾ ಯಂ ಭಣ್ಡಂ ವುತ್ತಂ। ಅಯಂ ಯುತ್ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೇಸು ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನೇಸು ಚ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಆಣತ್ತಿಪ್ಪಸಙ್ಗೇಸು ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಾದೀನಂ ಭಾವಸಙ್ಖಾತಾ ವಿನಯಯುತ್ತಿ, ಸಾ ಚ ಆಣತ್ತಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾನಿಟ್ಠಾಪನಕ್ಖಣೇ ಆಣಾಪಕಸ್ಸ ಪಯೋಗೇ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಭಾವಾ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಏಕಾ ಏವ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಯುತ್ತೀತಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇಪಿ ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಾನಂ ದುಕ್ಕಟಮೇವ, ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಜನೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಮಹಾಜನೋತಿ ಚ ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತೇ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸೇವ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಇದಞ್ಚ ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪಠಮಂ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ದುಕ್ಕಟಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಪಚ್ಚಯಾ ಪುನ ದುಕ್ಕಟಸಮ್ಭವಂ ಸನ್ಧಾಯ। ನ ಹಿ ಸೋ ಏಕಪಯೋಗೇನ ದುಕ್ಕಟದ್ವಯಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ವಿಸಙ್ಕೇತತ್ತಾ ಪಾಳಿಯಂ ‘ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸಾ’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’ತಿ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಇದಂ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ನ ಸಮೇತಿ, ಪಾಳಿತೋ ಪನ ಯುತ್ತಂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಪ್ಪಯೋಗೇ ಅನಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ। ಇಮಿನಾವ ಹೇಟ್ಠಾ ಆಗತವಾರೇಸುಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಾನಂ ದುಕ್ಕಟಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪಣ್ಣೇ ವಾ ಸಿಲಾದೀಸು ವಾ ‘ಚೋರಿಯಂ ಕಾತಬ್ಬ’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತ್ವಾ ಠಪಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಪನ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಗೇಹೇ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಲಿಖಿತೇ ಯುಜ್ಜತಿ, ನ ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಲಿಖಿತೇತಿ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬಂ। ಮಗ್ಗಾನನ್ತರಫಲಸದಿಸಾತಿ ಇಮಿನಾ ಯಥಾ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಮಗ್ಗಾನನ್ತರೇ ಫಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಕಿಲೇಸಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಪರಿಯೋಸಾನಂ ಭಾವನಾಕಿಚ್ಚಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏವಮೇತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥಸಾಧಕಚೇತನಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಆಣತ್ತಿಕಿಚ್ಚಂ ನಿಪ್ಫನ್ನಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ತೇನಾಹ ‘‘ತಸ್ಮಾ ಅಯಂ ಆಣತ್ತಿಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕೋ’’ತಿ, ಆಣತ್ತಿವಚೀಪಯೋಗಸಮುಟ್ಠಾಪಕಚೇತನಾಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
121. Āṇattikathāyaṃ asammohatthanti yasmā saṅketakammanimittakammāni karonto na kevalaṃ purebhattādikālasaṅketakammaṃ akkhinikhaṇanādinimittakammameva vā karoti, atha kho evaṃvaṇṇasaṇṭhānabhaṇḍaṃ gaṇhāti, bhaṇḍaniyamampi karoti, tvaṃ itthannāmassa pāvada, so aññassa pāvadatūtiādinā puggalapaṭipāṭiyā ca āṇāpeti, tasmā pubbaṇhādikālavasena akkhinikhaṇanādikiriyāvasena bhaṇḍapuggalapaṭipāṭivasena ca āṇatte etesu saṅketakammanimittakammesu visaṅketā visaṅketabhāve sammoho jāyati, tadapagamena asammohatthaṃ. Yaṃ āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttanti pubbaṇhādīsu akkhinikhaṇanādīsu vā gahaṇatthaṃ āṇāpentena īdisavaṇṇasaṇṭhānādiyuttaṃ gaṇhāti evaṃ gahaṇassa nimittabhūtasaññāṇaṃ katvā yaṃ bhaṇḍaṃ vuttaṃ. Ayaṃ yutti sabbatthāti heṭṭhā vuttesu upari vakkhamānesu ca sabbattha āṇattippasaṅgesu āṇattikkhaṇeyeva pārājikādīnaṃ bhāvasaṅkhātā vinayayutti, sā ca āṇattassa kiriyāniṭṭhāpanakkhaṇe āṇāpakassa payoge theyyacittānaṃ abhāvā āṇattikkhaṇe ekā eva āpatti hotīti evaṃ upapattiyā pavattattā yuttīti vuttā. ‘‘Mūlaṭṭhassa thullaccaya’’nti vuttattā saṅgharakkhitena paṭiggahitepi buddharakkhitadhammarakkhitānaṃ dukkaṭameva, kasmā panettha ācariyassa thullaccayanti āha ‘‘mahājano hī’’tiādi. Mahājanoti ca buddharakkhitadhammarakkhitasaṅgharakkhite sandhāya vuttaṃ. Mūlaṭṭhasseva dukkaṭanti buddharakkhitassa dukkaṭaṃ. Idañca mūlaṭṭhassa thullaccayābhāvadassanatthaṃ paṭhamaṃ āṇattikkhaṇe dukkaṭaṃ sandhāya vuttaṃ, na pana saṅgharakkhitassa paṭiggahaṇapaccayā puna dukkaṭasambhavaṃ sandhāya. Na hi so ekapayogena dukkaṭadvayaṃ āpajjati. Keci pana ‘‘visaṅketattā pāḷiyaṃ ‘mūlaṭṭhassā’ti avatvā ‘paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassā’ti sāmaññena vuttattā idaṃ saṅgharakkhitassa dukkaṭaṃ sandhāya vutta’’nti vadanti, taṃ kiñcāpi aṭṭhakathāya na sameti, pāḷito pana yuttaṃ viya dissati. Na hi tassa paṭiggahaṇappayoge anāpatti hotīti. Imināva heṭṭhā āgatavāresupi paṭiggaṇhantānaṃ dukkaṭaṃ veditabbaṃ. ‘‘Paṇṇe vā silādīsu vā ‘coriyaṃ kātabba’nti likhitvā ṭhapite pārājikamevā’’ti keci vadanti, taṃ pana ‘‘asukassa gehe bhaṇḍa’’nti evaṃ niyametvā likhite yujjati, na aniyametvā likhiteti vīmaṃsitabbaṃ. Maggānantaraphalasadisāti iminā yathā ariyapuggalānaṃ maggānantare phale uppanne kilesapaṭippassaddhipariyosānaṃ bhāvanākiccaṃ nipphannaṃ nāma hoti, evametissā atthasādhakacetanāya uppannāya āṇattikiccaṃ nipphannamevāti dasseti, tenāha ‘‘tasmā ayaṃ āṇattikkhaṇeyeva pārājiko’’ti, āṇattivacīpayogasamuṭṭhāpakacetanākkhaṇeyeva pārājiko hotīti attho.
ಆಣತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾನಯೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Āṇattikathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಆಣತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Āṇattikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
