Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౬౨] ౨. అణ్డభూతజాతకవణ్ణనా

    [62] 2. Aṇḍabhūtajātakavaṇṇanā

    యం బ్రాహ్మణో అవాదేసీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఉక్కణ్ఠితమేవారబ్భ కథేసి. తఞ్హి సత్థా ‘‘సచ్చం కిర త్వం భిక్ఖు ఉక్కణ్ఠితోసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘సచ్చ’’న్తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖు ఇత్థియో నామ అరక్ఖియా, పుబ్బే పణ్డితా ఇత్థిం గబ్భతో పట్ఠాయ రక్ఖన్తాపి రక్ఖితుం నాసక్ఖింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Yaṃ brāhmaṇo avādesīti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitamevārabbha kathesi. Tañhi satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte ‘‘bhikkhu itthiyo nāma arakkhiyā, pubbe paṇḍitā itthiṃ gabbhato paṭṭhāya rakkhantāpi rakkhituṃ nāsakkhiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో తస్స అగ్గమహేసియా కుచ్ఛిస్మిం నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో సబ్బసిప్పేసు నిప్ఫత్తిం పత్వా పితు అచ్చయేన రజ్జే పతిట్ఠాయ ధమ్మేన రజ్జం కారేసి. సో పురోహితేన సద్ధిం జూతం కీళతి. కీళన్తో పన –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ nibbattitvā vayappatto sabbasippesu nipphattiṃ patvā pitu accayena rajje patiṭṭhāya dhammena rajjaṃ kāresi. So purohitena saddhiṃ jūtaṃ kīḷati. Kīḷanto pana –

    ‘‘సబ్బా నదీ వఙ్కగతీ, సబ్బే కట్ఠమయా వనా;

    ‘‘Sabbā nadī vaṅkagatī, sabbe kaṭṭhamayā vanā;

    సబ్బిత్థియో కరే పాపం, లభమానే నివాతకే’’తి. (జా॰ ౨.౨౧.౩౦౮) –

    Sabbitthiyo kare pāpaṃ, labhamāne nivātake’’ti. (jā. 2.21.308) –

    ఇమం జూతగీతం గాయన్తో రజతఫలకే సువణ్ణపాసకే ఖిపతి. ఏవం కీళన్తో పన రాజా నిచ్చం జినాతి, పురోహితో పరాజీయతి.

    Imaṃ jūtagītaṃ gāyanto rajataphalake suvaṇṇapāsake khipati. Evaṃ kīḷanto pana rājā niccaṃ jināti, purohito parājīyati.

    సో అనుక్కమేన ఘరే విభవే పరిక్ఖయం గచ్ఛన్తే చిన్తేసి ‘‘ఏవం సన్తే సబ్బం ఇమస్మిం ఘరే ధనం ఖీయిస్సతి, పరియేసిత్వా పురిసన్తరం అగతం ఏకం మాతుగామం ఘరే కరిస్సామీ’’తి. అథస్స ఏతదహోసి ‘‘అఞ్ఞం పురిసం దిట్ఠపుబ్బం ఇత్థిం రక్ఖితుం న సక్ఖిస్సామి, గబ్భతో పట్ఠాయేకం మాతుగామం రక్ఖిత్వా తం వయప్పత్తం వసే ఠపేత్వా ఏకపురిసికం కత్వా గాళ్హం ఆరక్ఖం సంవిదహిత్వా రాజకులతో ధనం ఆహరిస్సామీ’’తి. సో చ అఙ్గవిజ్జాయ ఛేకో హోతి, అథేకం దుగ్గతిత్థిం గబ్భినిం దిస్వా ‘‘ధీతరం విజాయిస్సతీ’’తి ఞత్వా తం పక్కోసాపేత్వా పరిబ్బయం దత్వా ఘరేయేవ వసాపేత్వా విజాతకాలే ధనం దత్వా ఉయ్యోజేత్వా తం కుమారికం అఞ్ఞేసం పురిసానం దట్ఠుం అదత్వా ఇత్థీనంయేవ హత్థే దత్వా పోసాపేత్వా వయప్పత్తకాలే తం అత్తనో వసే ఠపేసి. యావ చేసా వడ్ఢతి, తావ రఞ్ఞా సద్ధిం జూతం న కీళి. తం పన వసే ఠపేత్వా బ్రాహ్మణో ‘‘మహారాజ, జూతం కీళామా’’తి ఆహ. రాజా ‘‘సాధూ’’తి పురిమనియామేనేవ కీళి. పురోహితో రఞ్ఞో గాయిత్వా పాసకం ఖిపనకాలే ‘‘ఠపేత్వా మమ మాణవిక’’న్తి ఆహ. తతో పట్ఠాయ పురోహితో జినాతి, రాజా పరాజీయతి.

    So anukkamena ghare vibhave parikkhayaṃ gacchante cintesi ‘‘evaṃ sante sabbaṃ imasmiṃ ghare dhanaṃ khīyissati, pariyesitvā purisantaraṃ agataṃ ekaṃ mātugāmaṃ ghare karissāmī’’ti. Athassa etadahosi ‘‘aññaṃ purisaṃ diṭṭhapubbaṃ itthiṃ rakkhituṃ na sakkhissāmi, gabbhato paṭṭhāyekaṃ mātugāmaṃ rakkhitvā taṃ vayappattaṃ vase ṭhapetvā ekapurisikaṃ katvā gāḷhaṃ ārakkhaṃ saṃvidahitvā rājakulato dhanaṃ āharissāmī’’ti. So ca aṅgavijjāya cheko hoti, athekaṃ duggatitthiṃ gabbhiniṃ disvā ‘‘dhītaraṃ vijāyissatī’’ti ñatvā taṃ pakkosāpetvā paribbayaṃ datvā ghareyeva vasāpetvā vijātakāle dhanaṃ datvā uyyojetvā taṃ kumārikaṃ aññesaṃ purisānaṃ daṭṭhuṃ adatvā itthīnaṃyeva hatthe datvā posāpetvā vayappattakāle taṃ attano vase ṭhapesi. Yāva cesā vaḍḍhati, tāva raññā saddhiṃ jūtaṃ na kīḷi. Taṃ pana vase ṭhapetvā brāhmaṇo ‘‘mahārāja, jūtaṃ kīḷāmā’’ti āha. Rājā ‘‘sādhū’’ti purimaniyāmeneva kīḷi. Purohito rañño gāyitvā pāsakaṃ khipanakāle ‘‘ṭhapetvā mama māṇavika’’nti āha. Tato paṭṭhāya purohito jināti, rājā parājīyati.

    బోధిసత్తో ‘‘ఇమస్స ఘరే ఏకపురిసికాయ ఏకాయ ఇత్థియా భవితబ్బ’’న్తి పరిగ్గణ్హాపేన్తో అత్థిభావం ఞత్వా ‘‘సీలమస్సా భిన్దాపేస్సామీ’’తి ఏకం ధుత్తం పక్కోసాపేత్వా ‘‘సక్ఖిస్ససి పురోహితస్స ఇత్థియా సీలం భిన్దితు’’న్తి ఆహ. ‘‘సక్కోమి, దేవా’’తి. అథస్స రాజా ధనం దత్వా ‘‘తేన హి ఖిప్పం నిట్ఠాపేహీ’’తి తం పహిణి. సో రఞ్ఞో సన్తికా ధనం ఆదాయ గన్ధధూమచుణ్ణకప్పూరాదీని గహేత్వా తస్స ఘరతో అవిదూరే సబ్బగన్ధాపణం పసారేసి. పురోహితస్సపి గేహం సత్తభూమకం సత్తద్వారకోట్ఠకం హోతి, సబ్బేసు ద్వారకోట్ఠకేసు ఇత్థీనంయేవ ఆరక్ఖా. ఠపేత్వా పన బ్రాహ్మణం అఞ్ఞో పురిసో గేహం పవిసితుం లభన్తో నామ నత్థి, కచవరఛడ్డనపచ్ఛిమ్పి సోధేత్వాయేవ పవేసేన్తి. తం మాణవికం పురోహితోయేవ దట్ఠుం లభతి. తస్సా చ ఏకా పరిచారికా ఇత్థీ అత్థి. అథస్సా సా పరిచారికా గన్ధపుప్ఫమూలం గహేత్వా గచ్ఛన్తీ తస్స ధుత్తస్స ఆపణసమీపేన గచ్ఛతి. సో ‘‘అయం తస్సా పరిచారికా’’తి సుట్ఠు ఞత్వా ఏకదివసం తం ఆగచ్ఛన్తిం దిస్వా ఆపణా ఉట్ఠాయ గన్త్వా తస్సా పాదమూలే పతిత్వా ఉభోహి హత్థేహి పాదే గాళ్హం గహేత్వా ‘‘అమ్మ, ఏత్తకం కాలం కహం గతాసీ’’తి పరిదేవి, అవసేసాపి పయుత్తకధుత్తా ఏకమన్తం ఠత్వా ‘‘హత్థపాదముఖసణ్ఠానేహి చ ఆకప్పేన చ మాతాపుత్తా ఏకసదిసాయేవా’’తి ఆహంసు. సా ఇత్థీ తేసు తేసు కథేన్తేసు అత్తనో అసద్దహిత్వా ‘‘అయం మే పుత్తో భవిస్సతీ’’తి సయమ్పి రోదితుం ఆరభి. తే ఉభోపి కన్దిత్వా రోదిత్వా అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆలిఙ్గేత్వా అట్ఠంసు.

    Bodhisatto ‘‘imassa ghare ekapurisikāya ekāya itthiyā bhavitabba’’nti pariggaṇhāpento atthibhāvaṃ ñatvā ‘‘sīlamassā bhindāpessāmī’’ti ekaṃ dhuttaṃ pakkosāpetvā ‘‘sakkhissasi purohitassa itthiyā sīlaṃ bhinditu’’nti āha. ‘‘Sakkomi, devā’’ti. Athassa rājā dhanaṃ datvā ‘‘tena hi khippaṃ niṭṭhāpehī’’ti taṃ pahiṇi. So rañño santikā dhanaṃ ādāya gandhadhūmacuṇṇakappūrādīni gahetvā tassa gharato avidūre sabbagandhāpaṇaṃ pasāresi. Purohitassapi gehaṃ sattabhūmakaṃ sattadvārakoṭṭhakaṃ hoti, sabbesu dvārakoṭṭhakesu itthīnaṃyeva ārakkhā. Ṭhapetvā pana brāhmaṇaṃ añño puriso gehaṃ pavisituṃ labhanto nāma natthi, kacavarachaḍḍanapacchimpi sodhetvāyeva pavesenti. Taṃ māṇavikaṃ purohitoyeva daṭṭhuṃ labhati. Tassā ca ekā paricārikā itthī atthi. Athassā sā paricārikā gandhapupphamūlaṃ gahetvā gacchantī tassa dhuttassa āpaṇasamīpena gacchati. So ‘‘ayaṃ tassā paricārikā’’ti suṭṭhu ñatvā ekadivasaṃ taṃ āgacchantiṃ disvā āpaṇā uṭṭhāya gantvā tassā pādamūle patitvā ubhohi hatthehi pāde gāḷhaṃ gahetvā ‘‘amma, ettakaṃ kālaṃ kahaṃ gatāsī’’ti paridevi, avasesāpi payuttakadhuttā ekamantaṃ ṭhatvā ‘‘hatthapādamukhasaṇṭhānehi ca ākappena ca mātāputtā ekasadisāyevā’’ti āhaṃsu. Sā itthī tesu tesu kathentesu attano asaddahitvā ‘‘ayaṃ me putto bhavissatī’’ti sayampi rodituṃ ārabhi. Te ubhopi kanditvā roditvā aññamaññaṃ āliṅgetvā aṭṭhaṃsu.

    అథ సో ధుత్తో ఆహ ‘‘అమ్మ, కహం వససీ’’తి? ‘‘కిన్నరిలీలాయ వసమానాయ రూపసోభగ్గప్పత్తాయ పురోహితస్స దహరిత్థియా ఉపట్ఠానం కురుమానా వసామి, తాతా’’తి. ‘‘ఇదాని కహం యాసి, అమ్మా’’తి? ‘‘తస్సా గన్ధమాలాదీనం అత్థాయా’’తి. ‘‘అమ్మ, కిం తే అఞ్ఞత్థ గతాయ, ఇతో పట్ఠాయ మమేవ సన్తికా హరా’’తి మూలం అగ్గహేత్వావ బహూని తమ్బూలతక్కోలకాదీని చేవ నానాపుప్ఫాని చ అదాసి. మాణవికా బహూని గన్ధపుప్ఫాదీని దిస్వా ‘‘కిం, అమ్మ, అజ్జ అమ్హాకం బ్రాహ్మణో పసన్నో’’తి ఆహ. ‘‘కస్మా ఏవం వదసీ’’తి? ‘‘ఇమేసం బహుభావం దిస్వా’’తి. న బ్రాహ్మణో బహుమూలం అదాసి, మయా పనేతం మయ్హం పుత్తస్స సన్తికా ఆభతన్తి. తతో పట్ఠాయ సా బ్రాహ్మణేన దిన్నమూలం అత్తనా గహేత్వా తస్సేవ సన్తికా గన్ధపుప్ఫాదీని ఆహరతి. ధుత్తో కతిపాహచ్చయేన గిలానాలయం కత్వా నిపజ్జి. సా తస్స ఆపణద్వారం గన్త్వా తం అదిస్వా ‘‘కహం మే పుత్తో’’తి పుచ్ఛి. ‘‘పుత్తస్స తే అఫాసుకం జాత’’న్తి? సా తస్స నిపన్నట్ఠానం గన్త్వా నిసీదిత్వా పిట్ఠిం పరిమజ్జన్తీ ‘‘కిం తే, తాత, అఫాసుక’’న్తి పుచ్ఛి. సో తుణ్హీ అహోసి. ‘‘కిం న కథేసి పుత్తా’’తి? ‘‘అమ్మ, మరన్తేనాపి తుయ్హం కథేతుం న సక్కా’’తి. ‘‘తాత, మయ్హం అకథేత్వా కస్స కథేయ్యాసి, కథేహి, తాతా’’తి. ‘‘అమ్మ, మయ్హం అఞ్ఞం అఫాసుకం నత్థి, తస్సా పన మాణవికాయ వణ్ణం సుత్వా పటిబద్ధచిత్తోస్మి , తం లభన్తో జీవిస్సామి, అలభన్తో ఇధేవ మరిస్సామీ’’తి. ‘‘తాత, మయ్హం ఏస భారో, మా త్వం ఏతం నిస్సాయ చిన్తయీ’’తి తం అస్సాసేత్వా బహూని గన్ధపుప్ఫాదీని ఆదాయ మాణవికాయ సన్తికం గన్త్వా ‘‘పుత్తో మే, అమ్మ, మమ సన్తికా తవ వణ్ణం సుత్వా పటిబద్ధచిత్తో జాతో, కిం కాతబ్బ’’న్తి? ‘‘సచే ఆనేతుం సక్కోథ, మయా కతోకాసోయేవా’’తి.

    Atha so dhutto āha ‘‘amma, kahaṃ vasasī’’ti? ‘‘Kinnarilīlāya vasamānāya rūpasobhaggappattāya purohitassa daharitthiyā upaṭṭhānaṃ kurumānā vasāmi, tātā’’ti. ‘‘Idāni kahaṃ yāsi, ammā’’ti? ‘‘Tassā gandhamālādīnaṃ atthāyā’’ti. ‘‘Amma, kiṃ te aññattha gatāya, ito paṭṭhāya mameva santikā harā’’ti mūlaṃ aggahetvāva bahūni tambūlatakkolakādīni ceva nānāpupphāni ca adāsi. Māṇavikā bahūni gandhapupphādīni disvā ‘‘kiṃ, amma, ajja amhākaṃ brāhmaṇo pasanno’’ti āha. ‘‘Kasmā evaṃ vadasī’’ti? ‘‘Imesaṃ bahubhāvaṃ disvā’’ti. Na brāhmaṇo bahumūlaṃ adāsi, mayā panetaṃ mayhaṃ puttassa santikā ābhatanti. Tato paṭṭhāya sā brāhmaṇena dinnamūlaṃ attanā gahetvā tasseva santikā gandhapupphādīni āharati. Dhutto katipāhaccayena gilānālayaṃ katvā nipajji. Sā tassa āpaṇadvāraṃ gantvā taṃ adisvā ‘‘kahaṃ me putto’’ti pucchi. ‘‘Puttassa te aphāsukaṃ jāta’’nti? Sā tassa nipannaṭṭhānaṃ gantvā nisīditvā piṭṭhiṃ parimajjantī ‘‘kiṃ te, tāta, aphāsuka’’nti pucchi. So tuṇhī ahosi. ‘‘Kiṃ na kathesi puttā’’ti? ‘‘Amma, marantenāpi tuyhaṃ kathetuṃ na sakkā’’ti. ‘‘Tāta, mayhaṃ akathetvā kassa katheyyāsi, kathehi, tātā’’ti. ‘‘Amma, mayhaṃ aññaṃ aphāsukaṃ natthi, tassā pana māṇavikāya vaṇṇaṃ sutvā paṭibaddhacittosmi , taṃ labhanto jīvissāmi, alabhanto idheva marissāmī’’ti. ‘‘Tāta, mayhaṃ esa bhāro, mā tvaṃ etaṃ nissāya cintayī’’ti taṃ assāsetvā bahūni gandhapupphādīni ādāya māṇavikāya santikaṃ gantvā ‘‘putto me, amma, mama santikā tava vaṇṇaṃ sutvā paṭibaddhacitto jāto, kiṃ kātabba’’nti? ‘‘Sace ānetuṃ sakkotha, mayā katokāsoyevā’’ti.

    సా తస్సా వచనం సుత్వా తతో పట్ఠాయ తస్స గేహస్స కణ్ణకణ్ణేహి బహుం కచవరం సఙ్కడ్ఢిత్వా ఆరక్ఖిత్థియా ఉపరి ఛడ్డేసి. సా తేన అట్టీయమానా అపేతి. ఇతరా తేనేవ నియామేన యా యా కిఞ్చి కథేతి, తస్సా తస్సా ఉపరి కచవరం ఛడ్డేసి. తతో పట్ఠాయ పన సా యం యం ఆహరతి వా హరతి వా, తం తం న కాచి సోధేతుం ఉస్సహతి. తస్మిం కాలే సా తం ధుత్తం పుప్ఫపచ్ఛియం నిపజ్జాపేత్వా మాణవికాయ సన్తికం అభిహరి. ధుత్తో మాణవికాయ సీలం భిన్దిత్వా ఏకాహద్వీహం పాసాదేయేవ అహోసి. పురోహితే బహి నిక్ఖన్తే ఉభో అభిరమన్తి. తస్మిం ఆగతే ధుత్తో నిలీయతి.

    Sā tassā vacanaṃ sutvā tato paṭṭhāya tassa gehassa kaṇṇakaṇṇehi bahuṃ kacavaraṃ saṅkaḍḍhitvā ārakkhitthiyā upari chaḍḍesi. Sā tena aṭṭīyamānā apeti. Itarā teneva niyāmena yā yā kiñci katheti, tassā tassā upari kacavaraṃ chaḍḍesi. Tato paṭṭhāya pana sā yaṃ yaṃ āharati vā harati vā, taṃ taṃ na kāci sodhetuṃ ussahati. Tasmiṃ kāle sā taṃ dhuttaṃ pupphapacchiyaṃ nipajjāpetvā māṇavikāya santikaṃ abhihari. Dhutto māṇavikāya sīlaṃ bhinditvā ekāhadvīhaṃ pāsādeyeva ahosi. Purohite bahi nikkhante ubho abhiramanti. Tasmiṃ āgate dhutto nilīyati.

    అథ నం సా ఏకాహద్వీహచ్చయేన ‘‘సామి, ఇదాని తయా గన్తుం వట్టతీ’’తి ఆహ. ‘‘అహం బ్రాహ్మణం పహరిత్వా గన్తుకామో’’తి. సా ‘‘ఏవం హోతూ’’తి ధుత్తం నిలీయాపేత్వా బ్రాహ్మణే ఆగతే ఏవమాహ ‘‘అహం, అయ్య, తుమ్హేసు వీణం వాదేన్తేసు నచ్చితుం ఇచ్ఛామీ’’తి. ‘‘సాధు, భద్దే, నచ్చస్సూ’’తి వీణం వాదేసి. ‘‘తుమ్హేసు ఓలోకేన్తేసు లజ్జామి, ముఖం పన వో సాటకేన బన్ధిత్వా నచ్చిస్సామీ’’తి. ‘‘సచే లజ్జసి, ఏవం కరోహీ’’తి. మాణవికా ఘనసాటకం గహేత్వా తస్స అక్ఖీని పిదహమానా ముఖం బన్ధి. బ్రాహ్మణో ముఖం బన్ధాపేత్వా వీణం వాదేసి. సా ముహుత్తం నచ్చిత్వా ‘‘అయ్య, అహం తే ఏకవారం సీసే పహరితుకామా’’తి ఆహ. ఇత్థిలోలో బ్రాహ్మణో కిఞ్చి కారణం అజానన్తో ‘‘పహరాహీ’’తి ఆహ, మాణవికా ధుత్తస్స సఞ్ఞం అదాసి. సో సణికం ఆగన్త్వా బ్రాహ్మణస్స పిట్ఠిపస్సే ఠత్వా సీసే కప్పరేన పహరి, అక్ఖీని పతనాకారప్పత్తాని అహేసుం, సీసే గణ్డో ఉట్ఠహి. సో వేదనాట్టో హుత్వా ‘‘ఆహర తే హత్థ’’న్తి ఆహ. మాణవికా అత్తనో హత్థం ఉక్ఖిపిత్వా తస్స హత్థే ఠపేసి. బ్రాహ్మణో ‘‘హత్థో ముదుకో, పహారో పన థద్ధో’’తి ఆహ . ధుత్తో బ్రాహ్మణం పహరిత్వా నిలీయి. మాణవికా తస్మిం నిలీనే బ్రాహ్మణస్స ముఖతో సాటకం మోచేత్వా తేలం ఆదాయ సీసం పరిసమ్బాహి. బ్రాహ్మణే బహి నిక్ఖన్తే పున సా ఇత్థీ ధుత్తం పచ్ఛియం నిపజ్జాపేత్వా నీహరి.

    Atha naṃ sā ekāhadvīhaccayena ‘‘sāmi, idāni tayā gantuṃ vaṭṭatī’’ti āha. ‘‘Ahaṃ brāhmaṇaṃ paharitvā gantukāmo’’ti. Sā ‘‘evaṃ hotū’’ti dhuttaṃ nilīyāpetvā brāhmaṇe āgate evamāha ‘‘ahaṃ, ayya, tumhesu vīṇaṃ vādentesu naccituṃ icchāmī’’ti. ‘‘Sādhu, bhadde, naccassū’’ti vīṇaṃ vādesi. ‘‘Tumhesu olokentesu lajjāmi, mukhaṃ pana vo sāṭakena bandhitvā naccissāmī’’ti. ‘‘Sace lajjasi, evaṃ karohī’’ti. Māṇavikā ghanasāṭakaṃ gahetvā tassa akkhīni pidahamānā mukhaṃ bandhi. Brāhmaṇo mukhaṃ bandhāpetvā vīṇaṃ vādesi. Sā muhuttaṃ naccitvā ‘‘ayya, ahaṃ te ekavāraṃ sīse paharitukāmā’’ti āha. Itthilolo brāhmaṇo kiñci kāraṇaṃ ajānanto ‘‘paharāhī’’ti āha, māṇavikā dhuttassa saññaṃ adāsi. So saṇikaṃ āgantvā brāhmaṇassa piṭṭhipasse ṭhatvā sīse kapparena pahari, akkhīni patanākārappattāni ahesuṃ, sīse gaṇḍo uṭṭhahi. So vedanāṭṭo hutvā ‘‘āhara te hattha’’nti āha. Māṇavikā attano hatthaṃ ukkhipitvā tassa hatthe ṭhapesi. Brāhmaṇo ‘‘hattho muduko, pahāro pana thaddho’’ti āha . Dhutto brāhmaṇaṃ paharitvā nilīyi. Māṇavikā tasmiṃ nilīne brāhmaṇassa mukhato sāṭakaṃ mocetvā telaṃ ādāya sīsaṃ parisambāhi. Brāhmaṇe bahi nikkhante puna sā itthī dhuttaṃ pacchiyaṃ nipajjāpetvā nīhari.

    సో రఞ్ఞో సన్తికం గన్త్వా సబ్బం తం పవత్తిం ఆరోచేసి. రాజా అత్తనో ఉపట్ఠానం ఆగతం బ్రాహ్మణం ఆహ ‘‘జూతం కీళామ బ్రాహ్మణా’’తి? ‘‘సాధు, మహారాజా’’తి. రాజా జూతమణ్డలం సజ్జాపేత్వా పురిమనయేనేవ జూతగీతం గాయిత్వా పాసకే ఖిపతి. బ్రాహ్మణో మాణవికాయ తపస్స భిన్నభావం అజానన్తో ‘‘ఠపేత్వా మమ మాణవిక’’న్తి ఆహ. ఏవం వదన్తోపి పరాజితోయేవ. రాజా జినిత్వా ‘‘బ్రాహ్మణ, కిం వదేసి, మాణవికాయ తే తపో భిన్నో, త్వం ‘మాతుగామం గబ్భతో పట్ఠాయ రక్ఖన్తో సత్తసు ఠానేసు ఆరక్ఖం కరోన్తో రక్ఖితుం సక్ఖిస్సామీ’తి మఞ్ఞసి, మాతుగామో నామ కుచ్ఛియం పక్ఖిపిత్వా చరన్తేనాపి రక్ఖితుం న సక్కా, ఏకపురిసికా ఇత్థీ నామ నత్థి, తవ మాణవికా ‘నచ్చితుకామామ్హీ’తి వత్వా వీణం వాదేన్తస్స తవ సాటకేన ముఖం బన్ధిత్వా అత్తనో జారం తవ సీసే కప్పరేన పహరాపేత్వా ఉయ్యోజేసి, ఇదాని కిం కథేసీ’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –

    So rañño santikaṃ gantvā sabbaṃ taṃ pavattiṃ ārocesi. Rājā attano upaṭṭhānaṃ āgataṃ brāhmaṇaṃ āha ‘‘jūtaṃ kīḷāma brāhmaṇā’’ti? ‘‘Sādhu, mahārājā’’ti. Rājā jūtamaṇḍalaṃ sajjāpetvā purimanayeneva jūtagītaṃ gāyitvā pāsake khipati. Brāhmaṇo māṇavikāya tapassa bhinnabhāvaṃ ajānanto ‘‘ṭhapetvā mama māṇavika’’nti āha. Evaṃ vadantopi parājitoyeva. Rājā jinitvā ‘‘brāhmaṇa, kiṃ vadesi, māṇavikāya te tapo bhinno, tvaṃ ‘mātugāmaṃ gabbhato paṭṭhāya rakkhanto sattasu ṭhānesu ārakkhaṃ karonto rakkhituṃ sakkhissāmī’ti maññasi, mātugāmo nāma kucchiyaṃ pakkhipitvā carantenāpi rakkhituṃ na sakkā, ekapurisikā itthī nāma natthi, tava māṇavikā ‘naccitukāmāmhī’ti vatvā vīṇaṃ vādentassa tava sāṭakena mukhaṃ bandhitvā attano jāraṃ tava sīse kapparena paharāpetvā uyyojesi, idāni kiṃ kathesī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ౬౨.

    62.

    ‘‘యం బ్రాహ్మణో అవాదేసి, వీణం సముఖవేఠితో;

    ‘‘Yaṃ brāhmaṇo avādesi, vīṇaṃ samukhaveṭhito;

    అణ్డభూతాభతా భరియా, తాసు కో జాతు విస్ససే’’తి.

    Aṇḍabhūtābhatā bhariyā, tāsu ko jātu vissase’’ti.

    తత్థ యం బ్రాహ్మణో అవాదేసి, వీణం సముఖవేఠితోతి యేన కారణేన బ్రాహ్మణో ఘనసాటకేన సహ ముఖేన వేఠితో హుత్వా వీణం వాదేసి, తం కారణం న జానాతీతి అత్థో. తఞ్హి సా వఞ్చేతుకామా ఏవమకాసి. బ్రాహ్మణో పన తం ఇత్థిం బహుమాయాభావం అజానన్తో మాతుగామస్స సద్దహిత్వా ‘‘మం ఏసా లజ్జతీ’’తి ఏవంసఞ్ఞీ అహోసి, తేనస్స అఞ్ఞాణభావం పకాసేన్తో రాజా ఏవమాహ, అయమేత్థాధిప్పాయో . అణ్డభూతాభతా భరియాతి అణ్డం వుచ్చతి బీజం, బీజభూతా మాతుకుచ్ఛితో అనిక్ఖన్తకాలేయేవ ఆభతా ఆనీతా, భతాతి వా పుట్ఠాతి అత్థో. కా సా? భరియా పజాపతి పాదపరిచారికా. సా హి భత్తవత్థాదీహి భరితబ్బతాయ, భిన్నసంవరతాయ, లోకధమ్మేహి భరితతాయ వా ‘‘భరియా’’తి వుచ్చతి. తాసు కో జాతు విస్ససేతి జాతూతి ఏకంసాధివచనం, తాసు మాతుకుచ్ఛితో పట్ఠాయ రక్ఖియమానాసుపి ఏవం విప్పకారం ఆపజ్జన్తీసు భరియాసు కో నామ పణ్డితో పురిసో ఏకంసేన విస్ససే, ‘‘నిబ్బికారా ఏసా మయీ’’తి కో సద్దహేయ్యాతి అత్థో. అసద్ధమ్మవసేన హి ఆమన్తకేసు నిమన్తకేసు విజ్జమానేసు మాతుగామో నామ న సక్కా రక్ఖితున్తి.

    Tattha yaṃ brāhmaṇo avādesi, vīṇaṃ samukhaveṭhitoti yena kāraṇena brāhmaṇo ghanasāṭakena saha mukhena veṭhito hutvā vīṇaṃ vādesi, taṃ kāraṇaṃ na jānātīti attho. Tañhi sā vañcetukāmā evamakāsi. Brāhmaṇo pana taṃ itthiṃ bahumāyābhāvaṃ ajānanto mātugāmassa saddahitvā ‘‘maṃ esā lajjatī’’ti evaṃsaññī ahosi, tenassa aññāṇabhāvaṃ pakāsento rājā evamāha, ayametthādhippāyo . Aṇḍabhūtābhatā bhariyāti aṇḍaṃ vuccati bījaṃ, bījabhūtā mātukucchito anikkhantakāleyeva ābhatā ānītā, bhatāti vā puṭṭhāti attho. Kā sā? Bhariyā pajāpati pādaparicārikā. Sā hi bhattavatthādīhi bharitabbatāya, bhinnasaṃvaratāya, lokadhammehi bharitatāya vā ‘‘bhariyā’’ti vuccati. Tāsu ko jātu vissaseti jātūti ekaṃsādhivacanaṃ, tāsu mātukucchito paṭṭhāya rakkhiyamānāsupi evaṃ vippakāraṃ āpajjantīsu bhariyāsu ko nāma paṇḍito puriso ekaṃsena vissase, ‘‘nibbikārā esā mayī’’ti ko saddaheyyāti attho. Asaddhammavasena hi āmantakesu nimantakesu vijjamānesu mātugāmo nāma na sakkā rakkhitunti.

    ఏవం బోధిసత్తో బ్రాహ్మణస్స ధమ్మం దేసేసి. బ్రాహ్మణో బోధిసత్తస్స ధమ్మదేసనం సుత్వా నివేసనం గన్త్వా తం మాణవికం ఆహ – ‘‘తయా కిర ఏవరూపం పాపకమ్మం కత’’న్తి? ‘‘అయ్య, కో ఏవమాహ, న కరోమి, ‘అహమేవ పహరిం, న అఞ్ఞో కోచి’. సచే న సద్దహథ, అహం ‘తుమ్హే ఠపేత్వా అఞ్ఞస్స పురిసస్స హత్థసమ్ఫస్సం న జానామీ’తి సచ్చకిరియం కత్వా అగ్గిం పవిసిత్వా తుమ్హే సద్దహాపేస్సామీ’’తి. బ్రాహ్మణో ‘‘ఏవం హోతూ’’తి మహన్తం దారురాసిం కారేత్వా అగ్గిం కత్వా తం పక్కోసాపేత్వా ‘‘సచే అత్తనో సద్దహసి, అగ్గిం పవిసాహీ’’తి ఆహ.

    Evaṃ bodhisatto brāhmaṇassa dhammaṃ desesi. Brāhmaṇo bodhisattassa dhammadesanaṃ sutvā nivesanaṃ gantvā taṃ māṇavikaṃ āha – ‘‘tayā kira evarūpaṃ pāpakammaṃ kata’’nti? ‘‘Ayya, ko evamāha, na karomi, ‘ahameva pahariṃ, na añño koci’. Sace na saddahatha, ahaṃ ‘tumhe ṭhapetvā aññassa purisassa hatthasamphassaṃ na jānāmī’ti saccakiriyaṃ katvā aggiṃ pavisitvā tumhe saddahāpessāmī’’ti. Brāhmaṇo ‘‘evaṃ hotū’’ti mahantaṃ dārurāsiṃ kāretvā aggiṃ katvā taṃ pakkosāpetvā ‘‘sace attano saddahasi, aggiṃ pavisāhī’’ti āha.

    మాణవికా అత్తనో పరిచారికం పఠమమేవ సిక్ఖాపేసి ‘‘అమ్మ, తవ పుత్తం తత్థ గన్త్వా మమ అగ్గిం పవిసనకాలే హత్థగ్గహణం కాతుం వదేహీ’’తి. సా గన్త్వా తథా అవచ. ధుత్తో ఆగన్త్వా పరిసమజ్ఝే అట్ఠాసి. సా మాణవికా బ్రాహ్మణం వఞ్చేతుకామా మహాజనమజ్ఝే ఠత్వా ‘‘బ్రాహ్మణ, తం ఠపేత్వా అఞ్ఞస్స పురిసస్స హత్థసమ్ఫస్సం నామ న జానామి, ఇమినా సచ్చేన అయం అగ్గి మా మం ఝాపేసీ’’తి అగ్గిం పవిసితుం ఆరద్ధా. తస్మిం ఖణే ధుత్తో ‘‘పస్సథ భో పురోహితబ్రాహ్మణస్స కమ్మం, ఏవరూపం మాతుగామం అగ్గిం పవేసాపేతీ’’తి గన్త్వా తం మాణవికం హత్థే గణ్హి. సా హత్థం విస్సజ్జాపేత్వా పురోహితం ఆహ – ‘‘అయ్య, మమ సచ్చకిరియా భిన్నా, న సక్కా అగ్గిం పవిసితు’’న్తి. ‘‘కింకారణా’’తి? ‘‘అజ్జ మయా ఏవరూపా సచ్చకిరియా కతా ‘ఠపేత్వా మమ సామికం అఞ్ఞస్స పురిసస్స హత్థసమ్ఫస్సం న జానామీ’తి , ఇదాని చమ్హి ఇమినా పురిసేన హత్థే గహితా’’తి. బ్రాహ్మణో ‘‘వఞ్చితో అహం ఇమాయా’’తి ఞత్వా తం పోథేత్వా నీహరాపేసి. ఏవం అసద్ధమ్మసమన్నాగతా కిరేతా ఇత్థియో తావ మహన్తమ్పి పాపకమ్మం కత్వా అత్తనో సామికం వఞ్చేతుం ‘‘నాహం ఏవరూపం కమ్మం కరోమీ’’తి దివసమ్పి సపథం కురుమానా నానాచిత్తావ హోన్తి. తేన వుత్తం –

    Māṇavikā attano paricārikaṃ paṭhamameva sikkhāpesi ‘‘amma, tava puttaṃ tattha gantvā mama aggiṃ pavisanakāle hatthaggahaṇaṃ kātuṃ vadehī’’ti. Sā gantvā tathā avaca. Dhutto āgantvā parisamajjhe aṭṭhāsi. Sā māṇavikā brāhmaṇaṃ vañcetukāmā mahājanamajjhe ṭhatvā ‘‘brāhmaṇa, taṃ ṭhapetvā aññassa purisassa hatthasamphassaṃ nāma na jānāmi, iminā saccena ayaṃ aggi mā maṃ jhāpesī’’ti aggiṃ pavisituṃ āraddhā. Tasmiṃ khaṇe dhutto ‘‘passatha bho purohitabrāhmaṇassa kammaṃ, evarūpaṃ mātugāmaṃ aggiṃ pavesāpetī’’ti gantvā taṃ māṇavikaṃ hatthe gaṇhi. Sā hatthaṃ vissajjāpetvā purohitaṃ āha – ‘‘ayya, mama saccakiriyā bhinnā, na sakkā aggiṃ pavisitu’’nti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Ajja mayā evarūpā saccakiriyā katā ‘ṭhapetvā mama sāmikaṃ aññassa purisassa hatthasamphassaṃ na jānāmī’ti , idāni camhi iminā purisena hatthe gahitā’’ti. Brāhmaṇo ‘‘vañcito ahaṃ imāyā’’ti ñatvā taṃ pothetvā nīharāpesi. Evaṃ asaddhammasamannāgatā kiretā itthiyo tāva mahantampi pāpakammaṃ katvā attano sāmikaṃ vañcetuṃ ‘‘nāhaṃ evarūpaṃ kammaṃ karomī’’ti divasampi sapathaṃ kurumānā nānācittāva honti. Tena vuttaṃ –

    ‘‘చోరీనం బహుబుద్ధీనం, యాసు సచ్చం సుదుల్లభం;

    ‘‘Corīnaṃ bahubuddhīnaṃ, yāsu saccaṃ sudullabhaṃ;

    థీనం భావో దురాజానో, మచ్ఛస్సేవోదకే గతం. (జా॰ ౨.౨౧.౩౪౭);

    Thīnaṃ bhāvo durājāno, macchassevodake gataṃ. (jā. 2.21.347);

    ‘‘ముసా తాసం యథా సచ్చం, సచ్చం తాసం యథా ముసా;

    ‘‘Musā tāsaṃ yathā saccaṃ, saccaṃ tāsaṃ yathā musā;

    గావో బహి తిణస్సేవ, ఓమసన్తి వరం వరం.

    Gāvo bahi tiṇasseva, omasanti varaṃ varaṃ.

    ‘‘చోరియో కథినా హేతా, వాళా చ లపసక్ఖరా;

    ‘‘Coriyo kathinā hetā, vāḷā ca lapasakkharā;

    న తా కిఞ్చి న జానన్తి, యం మనుస్సేసు వఞ్చన’’న్తి. (జా॰ ౨.౨౧.౩౩౨, ౩౩౪);

    Na tā kiñci na jānanti, yaṃ manussesu vañcana’’nti. (jā. 2.21.332, 334);

    సత్థా ‘‘ఏవం అరక్ఖియో మాతుగామో’’తి ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేసి, సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. సత్థాపి అనుసన్ధిం ఘటేత్వా జాతకం సమోధానేసి ‘‘తదా బారాణసిరాజా అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā ‘‘evaṃ arakkhiyo mātugāmo’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Satthāpi anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā bārāṇasirājā ahameva ahosi’’nti.

    అణ్డభూతజాతకవణ్ణనా దుతియా.

    Aṇḍabhūtajātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౬౨. అణ్డభూతజాతకం • 62. Aṇḍabhūtajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact