| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
९. अन्धसुत्तवण्णना
9. Andhasuttavaṇṇanā
२९. नवमे चक्खु न होतीति पञ्ञाचक्खु न होति। फातिं करेय्याति फीतं वड्ढितं करेय्य। सावज्जानवज्जेति सदोसनिद्दोसे। हीनप्पणीतेति अधमुत्तमे। कण्हसुक्कसप्पटिभागेति कण्हसुक्कायेव अञ्ञमञ्ञं पटिबाहनतो पटिपक्खवसेन सप्पटिभागाति वुच्चन्ति। अयं पनेत्थ सङ्खेपो – कुसले धम्मे ‘‘कुसला धम्मा’’ति जानेय्य, अकुसले धम्मे ‘‘अकुसला धम्मा’’ति जानेय्य। सावज्जादीसुपि एसेव नयो। कण्हसुक्कसप्पटिभागेसु पन कण्हधम्मे ‘‘सुक्कसप्पटिभागा’’ति जानेय्य, सुक्कधम्मे ‘‘कण्हसप्पटिभागा’’ति येन पञ्ञाचक्खुना जानेय्य, तथारूपम्पिस्स चक्खु न होतीति। इमिना नयेन सेसवारेसुपि अत्थो वेदितब्बो।
29. Navame cakkhu na hotīti paññācakkhu na hoti. Phātiṃ kareyyāti phītaṃ vaḍḍhitaṃ kareyya. Sāvajjānavajjeti sadosaniddose. Hīnappaṇīteti adhamuttame. Kaṇhasukkasappaṭibhāgeti kaṇhasukkāyeva aññamaññaṃ paṭibāhanato paṭipakkhavasena sappaṭibhāgāti vuccanti. Ayaṃ panettha saṅkhepo – kusale dhamme ‘‘kusalā dhammā’’ti jāneyya, akusale dhamme ‘‘akusalā dhammā’’ti jāneyya. Sāvajjādīsupi eseva nayo. Kaṇhasukkasappaṭibhāgesu pana kaṇhadhamme ‘‘sukkasappaṭibhāgā’’ti jāneyya, sukkadhamme ‘‘kaṇhasappaṭibhāgā’’ti yena paññācakkhunā jāneyya, tathārūpampissa cakkhu na hotīti. Iminā nayena sesavāresupi attho veditabbo.
न चेव भोगा तथारूपाति तथाजातिका भोगापिस्स न होन्ति। न च पुञ्ञानि कुब्बतीति पुञ्ञानि च न करोति। एत्तावता भोगुप्पादनचक्खुनो च पुञ्ञकरणचक्खुनो च अभावो वुत्तो। उभयत्थ कलिग्गाहोति इधलोके च परलोके चाति उभयस्मिम्पि अपरद्धग्गाहो, पराजयग्गाहो होतीति अत्थो। अथ वा उभयत्थ कलिग्गाहोति उभयेसम्पि दिट्ठधम्मिकसम्परायिकानं अत्थानं कलिग्गाहो, पराजयग्गाहोति अत्थो। धम्माधम्मेनाति दसकुसलकम्मपथधम्मेनपि दसअकुसलकम्मपथअधम्मेनपि। सठोति केराटिको। भोगानि परियेसतीति भोगे गवेसति। थेय्येन कूटकम्मेन, मुसावादेन चूभयन्ति थेय्यादीसु उभयेन परियेसतीति अत्थो। कथं? थेय्येन कूटकम्मेन च परियेसति, थेय्येन मुसावादेन च परियेसति , कूटकम्मेन मुसावादेन च परियेसति। सङ्घातुन्ति सङ्घरितुं। धम्मलद्धेहीति दसकुसलकम्मपथधम्मं अकोपेत्वा लद्धेहि। उट्ठानाधिगतन्ति वीरियेन अधिगतं। अब्यग्घमानसोति निब्बिचिकिच्छचित्तो। भद्दकं ठानन्ति सेट्ठं देवट्ठानं। न सोचतीति यस्मिं ठाने अन्तोसोकेन न सोचति।
Na ceva bhogā tathārūpāti tathājātikā bhogāpissa na honti. Na ca puññāni kubbatīti puññāni ca na karoti. Ettāvatā bhoguppādanacakkhuno ca puññakaraṇacakkhuno ca abhāvo vutto. Ubhayattha kaliggāhoti idhaloke ca paraloke cāti ubhayasmimpi aparaddhaggāho, parājayaggāho hotīti attho. Atha vā ubhayattha kaliggāhoti ubhayesampi diṭṭhadhammikasamparāyikānaṃ atthānaṃ kaliggāho, parājayaggāhoti attho. Dhammādhammenāti dasakusalakammapathadhammenapi dasaakusalakammapathaadhammenapi. Saṭhoti kerāṭiko. Bhogāni pariyesatīti bhoge gavesati. Theyyenakūṭakammena, musāvādena cūbhayanti theyyādīsu ubhayena pariyesatīti attho. Kathaṃ? Theyyena kūṭakammena ca pariyesati, theyyena musāvādena ca pariyesati , kūṭakammena musāvādena ca pariyesati. Saṅghātunti saṅgharituṃ. Dhammaladdhehīti dasakusalakammapathadhammaṃ akopetvā laddhehi. Uṭṭhānādhigatanti vīriyena adhigataṃ. Abyagghamānasoti nibbicikicchacitto. Bhaddakaṃ ṭhānanti seṭṭhaṃ devaṭṭhānaṃ. Na socatīti yasmiṃ ṭhāne antosokena na socati.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ९. अन्धसुत्तं • 9. Andhasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ९. अन्धसुत्तवण्णना • 9. Andhasuttavaṇṇanā
