Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౩. తికనిపాతో

    3. Tikanipāto

    ౧. అఙ్గణికభారద్వాజత్థేరగాథావణ్ణనా

    1. Aṅgaṇikabhāradvājattheragāthāvaṇṇanā

    తికనిపాతే అయోని సుద్ధిమన్వేసన్తి ఆయస్మతో అఙ్గణికభారద్వాజత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం పుఞ్ఞం ఉపచినన్తో ఇతో ఏకతింసే కప్పే సిఖిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో ఏకదివసం సత్థారం పిణ్డాయ చరన్తం దిస్వా పసన్నమానసో పఞ్చపతిట్ఠితేన వన్దిత్వా అఞ్జలిం పగ్గణ్హి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే హిమవన్తసమీపే ఉక్కట్ఠే నామ నగరే విభవసమ్పన్నస్స బ్రాహ్మణస్స గేహే నిబ్బత్తిత్వా అఙ్గణికభారద్వాజోతి లద్ధనామో వయప్పత్తో విజ్జాసిప్పేసు నిప్ఫత్తిం గతో నేక్ఖమ్మజ్ఝాసయతాయ పరిబ్బాజకపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అమరం తపం చరన్తో తత్థ తత్థ విచరన్తో సమ్మాసమ్బుద్ధం జనపదచారికం చరన్తం దిస్వా పసన్నమానసో సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుత్వా తం మిచ్ఛాతపం పహాయ సాసనే పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ ఛళభిఞ్ఞో అహోసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౨౩.౪౮-౫౧) –

    Tikanipāte ayoni suddhimanvesanti āyasmato aṅgaṇikabhāradvājattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggaṇhi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde himavantasamīpe ukkaṭṭhe nāma nagare vibhavasampannassa brāhmaṇassa gehe nibbattitvā aṅgaṇikabhāradvājoti laddhanāmo vayappatto vijjāsippesu nipphattiṃ gato nekkhammajjhāsayatāya paribbājakapabbajjaṃ pabbajitvā amaraṃ tapaṃ caranto tattha tattha vicaranto sammāsambuddhaṃ janapadacārikaṃ carantaṃ disvā pasannamānaso satthu santike dhammaṃ sutvā taṃ micchātapaṃ pahāya sāsane pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.23.48-51) –

    ‘‘ఉసభం పవరం వీరం, వేస్సభుం విజితావినం;

    ‘‘Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, vessabhuṃ vijitāvinaṃ;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, బుద్ధసేట్ఠమవన్దహం.

    Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhamavandahaṃ.

    ‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, యం కమ్మమకరిం తదా;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, వన్దనాయ ఇదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, vandanāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘చతువీసతికప్పమ్హి, వికతానన్దనామకో;

    ‘‘Catuvīsatikappamhi, vikatānandanāmako;

    సత్తరతనసమ్పన్నో, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ఛళభిఞ్ఞో పన హుత్వా విముత్తిసుఖేన విహరన్తో ఞాతీనం అనుకమ్పాయ అత్తనో జాతిభూమిం గన్త్వా బహూ ఞాతకే సరణేసు చ సీలేసు చ పతిట్ఠాపేత్వా తతో నివత్తిత్వా కురురట్ఠే కుణ్డియస్స నామ నిగమస్స అవిదూరే అరఞ్ఞే వసన్తో కేనచిదేవ కరణీయేన ఉగ్గారామం గతో ఉత్తరాపథతో ఆగతేహి సన్దిట్ఠేహి బ్రాహ్మణేహి సమాగతో తేహి, ‘‘భో భారద్వాజ, కిం దిస్వా బ్రాహ్మణానం సమయం పహాయ ఇమం సమయం గణ్హీ’’తి పుచ్ఛితో తేసం ఇతో బుద్ధసాసనతో బహిద్ధా సుద్ధి నత్థీతి దస్సేన్తో –

    Chaḷabhiñño pana hutvā vimuttisukhena viharanto ñātīnaṃ anukampāya attano jātibhūmiṃ gantvā bahū ñātake saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāpetvā tato nivattitvā kururaṭṭhe kuṇḍiyassa nāma nigamassa avidūre araññe vasanto kenacideva karaṇīyena uggārāmaṃ gato uttarāpathato āgatehi sandiṭṭhehi brāhmaṇehi samāgato tehi, ‘‘bho bhāradvāja, kiṃ disvā brāhmaṇānaṃ samayaṃ pahāya imaṃ samayaṃ gaṇhī’’ti pucchito tesaṃ ito buddhasāsanato bahiddhā suddhi natthīti dassento –

    ౨౧౯.

    219.

    ‘‘అయోని సుద్ధిమన్వేసం, అగ్గిం పరిచరిం వనే;

    ‘‘Ayoni suddhimanvesaṃ, aggiṃ paricariṃ vane;

    సుద్ధిమగ్గం అజానన్తో, అకాసిం అమరం తప’’న్తి. – పఠమం గాథమాహ;

    Suddhimaggaṃ ajānanto, akāsiṃ amaraṃ tapa’’nti. – paṭhamaṃ gāthamāha;

    తత్థ అయోనీతి అయోనిసో అనుపాయేన. సుద్ధిన్తి సంసారసుద్ధిం భవనిస్సరణం. అన్వేసన్తి గవేసన్తో. అగ్గిం పరిచరిం వనేతి ‘‘అయం సుద్ధిమగ్గో’’తి అధిప్పాయేన అరఞ్ఞాయతనే అగ్గిహుతసాలాయం అగ్యాగారం కత్వా ఆహుతిం పగ్గణ్హన్తో అగ్గిదేవం పరిచరిం వేదే వుత్తవిధినా పూజేసిం. సుద్ధిమగ్గం అజానన్తో, అకాసిం అమరం తపన్తి సుద్ధియా నిబ్బానస్స మగ్గం అజానన్తో అగ్గిపరిచరణం వియ పఞ్చతపతప్పనాదిఅత్తకిలమథానుయోగం ‘‘సుద్ధిమగ్గో’’తి మఞ్ఞాయ అకాసిం అచరిం పటిపజ్జిం.

    Tattha ayonīti ayoniso anupāyena. Suddhinti saṃsārasuddhiṃ bhavanissaraṇaṃ. Anvesanti gavesanto. Aggiṃ paricariṃ vaneti ‘‘ayaṃ suddhimaggo’’ti adhippāyena araññāyatane aggihutasālāyaṃ agyāgāraṃ katvā āhutiṃ paggaṇhanto aggidevaṃ paricariṃ vede vuttavidhinā pūjesiṃ. Suddhimaggaṃ ajānanto, akāsiṃ amaraṃ tapanti suddhiyā nibbānassa maggaṃ ajānanto aggiparicaraṇaṃ viya pañcatapatappanādiattakilamathānuyogaṃ ‘‘suddhimaggo’’ti maññāya akāsiṃ acariṃ paṭipajjiṃ.

    ఏవం థేరో అస్సమతో అస్సమం గచ్ఛన్తో వియ వేదే వుత్తవిధినా అగ్గిపరిచరణాదినా అనుట్ఠాయ సుద్ధియా అప్పత్తభావేన బహిద్ధా సుద్ధియా అభావం దస్సేత్వా ఇదాని ఇమస్మింయేవ సాసనే సుద్ధి చ మయా అధిగతాతి దస్సేన్తో –

    Evaṃ thero assamato assamaṃ gacchanto viya vede vuttavidhinā aggiparicaraṇādinā anuṭṭhāya suddhiyā appattabhāvena bahiddhā suddhiyā abhāvaṃ dassetvā idāni imasmiṃyeva sāsane suddhi ca mayā adhigatāti dassento –

    ౨౨౦.

    220.

    ‘‘తం సుఖేన సుఖం లద్ధం, పస్స ధమ్మసుధమ్మతం;

    ‘‘Taṃ sukhena sukhaṃ laddhaṃ, passa dhammasudhammataṃ;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. – దుతియగాథమాహ;

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – dutiyagāthamāha;

    తత్థ న్తి యస్సత్థాయ సుద్ధిం అన్వేసన్తో తస్స మగ్గం అజానన్తో అగ్గిం పరిచరిం అమరం తపం అచరిం, తం నిబ్బానసుఖం సుఖేన సమథవిపస్సనాయ సుఖాయ పటిపదాయ అత్తకిలమథానుయోగం అనుపగమ్మ మయా లద్ధం పత్తం అధిగతం. పస్స ధమ్మసుధమ్మతన్తి సత్థు సాసనధమ్మస్స సుధమ్మతం అవిపరీతనియ్యానికధమ్మసభావం పస్స జానాహీతి ధమ్మాలపనవసేన వదతి, అత్తానం వా ఆలపతి. తస్స లద్ధభావం పన దస్సేన్తో –

    Tattha tanti yassatthāya suddhiṃ anvesanto tassa maggaṃ ajānanto aggiṃ paricariṃ amaraṃ tapaṃ acariṃ, taṃ nibbānasukhaṃ sukhena samathavipassanāya sukhāya paṭipadāya attakilamathānuyogaṃ anupagamma mayā laddhaṃ pattaṃ adhigataṃ. Passa dhammasudhammatanti satthu sāsanadhammassa sudhammataṃ aviparītaniyyānikadhammasabhāvaṃ passa jānāhīti dhammālapanavasena vadati, attānaṃ vā ālapati. Tassa laddhabhāvaṃ pana dassento –

    ‘‘తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. –

    ‘‘Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ఆహ , తం వుత్తత్థమేవ. ఏవం సుద్ధియా అధిగతత్తా ‘‘ఇతో పట్ఠాయాహం పరమత్థతో బ్రాహ్మణో’’తి దస్సేన్తో –

    Āha , taṃ vuttatthameva. Evaṃ suddhiyā adhigatattā ‘‘ito paṭṭhāyāhaṃ paramatthato brāhmaṇo’’ti dassento –

    ౨౨౧.

    221.

    ‘‘బ్రహ్మబన్ధు పురే ఆసిం, ఇదాని ఖోమ్హి బ్రాహ్మణో;

    ‘‘Brahmabandhu pure āsiṃ, idāni khomhi brāhmaṇo;

    తేవిజ్జో న్హాతకోచమ్హి, సోత్తియో చమ్హి వేదగూ’’తి. – తతియం గాథమాహ;

    Tevijjo nhātakocamhi, sottiyo camhi vedagū’’ti. – tatiyaṃ gāthamāha;

    తస్సత్థో – ఇతో పుబ్బే జాతిమత్తేన బ్రాహ్మణభావతో బ్రాహ్మణానం సమఞ్ఞాయ బ్రహ్మబన్ధు నామ ఆసిం. బాహితపాపత్తా పన ఇదాని ఖో అరహత్తాధిగమేన పరమత్థతో బ్రాహ్మణో చ అమ్హి. ఇతో పుబ్బే భవసఞ్చయకరానం తిస్సన్నం వేదసఙ్ఖాతానం విజ్జానం అజ్ఝయనేన సమఞ్ఞామత్తేన తేవిజ్జో నామ హుత్వా ఇదాని భవక్ఖయకరాయ విజ్జాయ వసేన తిస్సన్నం విజ్జానం అధిగతత్తా పరమత్థతో తేవిజ్జో చ అమ్హి. తథా ఇతో పుబ్బే భవస్సాదగధితాయ న్హాతకవతనిప్ఫత్తియా సమఞ్ఞామత్తేన న్హాతకో నామ హుత్వా ఇదాని అట్ఠఙ్గికమగ్గజలేన సువిక్ఖాలితకిలేసమలతాయ పరమత్థతో న్హాతకో చమ్హి. ఇతో పుబ్బే అవిముత్తభవస్సాదమన్తజ్ఝానేన వోహారమత్తతో సోత్తియో నామ హుత్వా ఇదాని సువిముత్తభవస్సాదధమ్మజ్ఝానేన పరమత్థతో సోత్తియో చమ్హి. ఇతో పుబ్బే అప్పటినిస్సట్ఠపాపధమ్మానం వేదానం గతమత్తేన వేదగూ నామ హుత్వా ఇదాని వేదసఙ్ఖాతేన మగ్గఞాణేన సంసారమహోఘస్స వేదస్స చతుసచ్చస్స చ పారం గతత్తా అధిగతత్తా ఞాతత్తా పరమత్థతో వేదగూ జాతోతి. తం సుత్వా బ్రాహ్మణా సాసనే ఉళారం పసాదం పవేదేసుం.

    Tassattho – ito pubbe jātimattena brāhmaṇabhāvato brāhmaṇānaṃ samaññāya brahmabandhu nāma āsiṃ. Bāhitapāpattā pana idāni kho arahattādhigamena paramatthato brāhmaṇo ca amhi. Ito pubbe bhavasañcayakarānaṃ tissannaṃ vedasaṅkhātānaṃ vijjānaṃ ajjhayanena samaññāmattena tevijjo nāma hutvā idāni bhavakkhayakarāya vijjāya vasena tissannaṃ vijjānaṃ adhigatattā paramatthato tevijjo ca amhi. Tathā ito pubbe bhavassādagadhitāya nhātakavatanipphattiyā samaññāmattena nhātako nāma hutvā idāni aṭṭhaṅgikamaggajalena suvikkhālitakilesamalatāya paramatthato nhātako camhi. Ito pubbe avimuttabhavassādamantajjhānena vohāramattato sottiyo nāma hutvā idāni suvimuttabhavassādadhammajjhānena paramatthato sottiyo camhi. Ito pubbe appaṭinissaṭṭhapāpadhammānaṃ vedānaṃ gatamattena vedagū nāma hutvā idāni vedasaṅkhātena maggañāṇena saṃsāramahoghassa vedassa catusaccassa ca pāraṃ gatattā adhigatattā ñātattā paramatthato vedagū jātoti. Taṃ sutvā brāhmaṇā sāsane uḷāraṃ pasādaṃ pavedesuṃ.

    అఙ్గణికభారద్వాజత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Aṅgaṇikabhāradvājattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. అఙ్గణికభారద్వాజత్థేరగాథా • 1. Aṅgaṇikabhāradvājattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact