| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៦-៩. អនិច្ចានុបស្សីសុត្តាទិវណ្ណនា
6-9. Aniccānupassīsuttādivaṇṇanā
១៦-១៩. ឆដ្ឋេ ‘‘ឥធ សមសីសី កថិតោ’’តិ វត្វា ឯវំ សមសីសិតំ វិភជិត្វា ឥធាធិប្បេតំ ទស្សេតុំ ‘‘សោ ចតុព្ពិធោ ហោតី’’តិអាទិមាហ។ រោគវសេន សមសីសី រោគសមសីសី។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។ ឯកប្បហារេនេវាតិ ឯកវេលាយមេវ។ យោ ចក្ខុរោគាទីសុ អញ្ញតរស្មិំ សតិ ‘‘ឥតោ អនុដ្ឋិតោ អរហត្តំ បាបុណិស្សាមី’’តិ វិបស្សនំ បដ្ឋបេសិ, អថស្ស អរហត្តញ្ច រោគតោ វុដ្ឋានញ្ច ឯកកាលមេវ ហោតិ , អយំ រោគសមសីសី នាម។ ឥរិយាបថស្ស បរិយោសានន្តិ ឥរិយាបថន្តរសមាយោគោ។ យោ ឋានាទីសុ ឥរិយាបថេសុ អញ្ញតរំ អធិដ្ឋាយ ‘‘អវិកោបេត្វាវ អរហត្តំ បាបុណិស្សាមី’’តិ វិបស្សនំ បដ្ឋបេសិ។ អថស្ស អរហត្តប្បត្តិ ច ឥរិយាបថវិកោបនញ្ច ឯកប្បហារេនេវ ហោតិ, អយំ ឥរិយាបថសមសីសី នាម។ ជីវិតសមសីសី នាមាតិ ឯត្ថ ‘‘បលិពោធសីសំ មានោ, បរាមាសសីសំ ទិដ្ឋិ, វិក្ខេបសីសំ ឧទ្ធច្ចំ, កិលេសសីសំ អវិជ្ជា, អធិមោក្ខសីសំ សទ្ធា, បគ្គហសីសំ វីរិយំ, ឧបដ្ឋានសីសំ សតិ, អវិក្ខេបសីសំ សមាធិ, ទស្សនសីសំ បញ្ញា, បវត្តសីសំ ជីវិតិន្ទ្រិយំ, ចុតិសីសំ វិមោក្ខោ, សង្ខារសីសំ និរោធោ’’តិ បដិសម្ភិទាយំ (បដិ. ម. ៣.៣៣) វុត្តេសុ សត្តរសសុ សីសេសុ បវត្តសីសំ កិលេសសីសន្តិ ទ្វេ សីសានិ ឥធាធិប្បេតានិ – ‘‘អបុព្ពំ អចរិមំ អាសវបរិយាទានញ្ច ហោតិ ជីវិតបរិយាទានញ្ចា’’តិ វចនតោ។ តេសុ កិលេសសីសំ អរហត្តមគ្គោ បរិយាទិយតិ, បវត្តសីសំ ជីវិតិន្ទ្រិយំ ចុតិចិត្តំ បរិយាទិយតិ។ តត្ថ អវិជ្ជាបរិយាទាយកំ ចិត្តំ ជីវិតិន្ទ្រិយំ បរិយាទាតុំ ន សក្កោតិ, ជីវិតិន្ទ្រិយបរិយាទាយកំ អវិជ្ជំ បរិយាទាតុំ ន សក្កោតិ ។ អញ្ញំ អវិជ្ជាបរិយាទាយកំ ចិត្តំ, អញ្ញំ ជីវិតន្ទ្រិយបរិយាទាយកំ។ យស្ស ចេតំ សីសទ្វយំ សមំ បរិយាទានំ គច្ឆតិ, សោ ជីវិតសមសីសី នាម។
16-19. Chaṭṭhe ‘‘idha samasīsī kathito’’ti vatvā evaṃ samasīsitaṃ vibhajitvā idhādhippetaṃ dassetuṃ ‘‘so catubbidho hotī’’tiādimāha. Rogavasena samasīsī rogasamasīsī. Esa nayo sesesupi. Ekappahārenevāti ekavelāyameva. Yo cakkhurogādīsu aññatarasmiṃ sati ‘‘ito anuṭṭhito arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapesi, athassa arahattañca rogato vuṭṭhānañca ekakālameva hoti , ayaṃ rogasamasīsī nāma. Iriyāpathassa pariyosānanti iriyāpathantarasamāyogo. Yo ṭhānādīsu iriyāpathesu aññataraṃ adhiṭṭhāya ‘‘avikopetvāva arahattaṃ pāpuṇissāmī’’ti vipassanaṃ paṭṭhapesi. Athassa arahattappatti ca iriyāpathavikopanañca ekappahāreneva hoti, ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma. Jīvitasamasīsī nāmāti ettha ‘‘palibodhasīsaṃ māno, parāmāsasīsaṃ diṭṭhi, vikkhepasīsaṃ uddhaccaṃ, kilesasīsaṃ avijjā, adhimokkhasīsaṃ saddhā, paggahasīsaṃ vīriyaṃ, upaṭṭhānasīsaṃ sati, avikkhepasīsaṃ samādhi, dassanasīsaṃ paññā, pavattasīsaṃ jīvitindriyaṃ, cutisīsaṃ vimokkho, saṅkhārasīsaṃ nirodho’’ti paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 3.33) vuttesu sattarasasu sīsesu pavattasīsaṃ kilesasīsanti dve sīsāni idhādhippetāni – ‘‘apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañcā’’ti vacanato. Tesu kilesasīsaṃ arahattamaggo pariyādiyati, pavattasīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ pariyādiyati. Tattha avijjāpariyādāyakaṃ cittaṃ jīvitindriyaṃ pariyādātuṃ na sakkoti, jīvitindriyapariyādāyakaṃ avijjaṃ pariyādātuṃ na sakkoti . Aññaṃ avijjāpariyādāyakaṃ cittaṃ, aññaṃ jīvitandriyapariyādāyakaṃ. Yassa cetaṃ sīsadvayaṃ samaṃ pariyādānaṃ gacchati, so jīvitasamasīsī nāma.
កថំ បនិទំ សមំ ហោតីតិ? វារសមតាយ។ យស្មិញ្ហិ វារេ មគ្គវុដ្ឋានំ ហោតិ, សោតាបត្តិមគ្គេ បញ្ច បច្ចវេក្ខណានិ, សកទាគាមិមគ្គេ បញ្ច, អនាគាមិមគ្គេ បញ្ច, អរហត្តមគ្គេ ចត្តារីតិ ឯកូនវីសតិមេ បច្ចវេក្ខណញាណេ បតិដ្ឋាយ ភវង្គំ ឱតរិត្វា បរិនិព្ពាយតោ ឥមាយ វារសមតាយ ឥទំ ឧភយសីសបរិយាទានម្បិ សមំ ហោតីតិ ឥមាយ វារសមតាយ។ វារសមវុត្តិទាយកេន ហិ មគ្គចិត្តេន អត្តនោ អនន្តរំ វិយ និប្ផាទេតព្ពា បច្ចវេក្ខណវារា ច កិលេសបរិយាទានស្សេវ វារាតិ វត្តព្ពតំ អរហតិ។ ‘‘វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ ហោតី’’តិ (ម. និ. ១.៧៨; សំ. និ. ៣.១២, ១៤) វចនតោ បច្ចវេក្ខណបរិសមាបនេន កិលេសបរិយាទានំ សម្បាបិតំ នាម ហោតីតិ ឥមាយ វារវុត្តិយា សមតាយ កិលេសបរិយាទានជីវិតបរិយាទានានំ សមតា វេទិតព្ពា។ តេនេវាហ ‘‘យស្មា បនស្ស…បេ... តស្មា ឯវំ វុត្ត’’ន្តិ។
Kathaṃ panidaṃ samaṃ hotīti? Vārasamatāya. Yasmiñhi vāre maggavuṭṭhānaṃ hoti, sotāpattimagge pañca paccavekkhaṇāni, sakadāgāmimagge pañca, anāgāmimagge pañca, arahattamagge cattārīti ekūnavīsatime paccavekkhaṇañāṇe patiṭṭhāya bhavaṅgaṃ otaritvā parinibbāyato imāya vārasamatāya idaṃ ubhayasīsapariyādānampi samaṃ hotīti imāya vārasamatāya. Vārasamavuttidāyakena hi maggacittena attano anantaraṃ viya nipphādetabbā paccavekkhaṇavārā ca kilesapariyādānasseva vārāti vattabbataṃ arahati. ‘‘Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hotī’’ti (ma. ni. 1.78; saṃ. ni. 3.12, 14) vacanato paccavekkhaṇaparisamāpanena kilesapariyādānaṃ sampāpitaṃ nāma hotīti imāya vāravuttiyā samatāya kilesapariyādānajīvitapariyādānānaṃ samatā veditabbā. Tenevāha ‘‘yasmā panassa…pe... tasmā evaṃ vutta’’nti.
អាយុនោ វេមជ្ឈំ អនតិក្កមិត្វា អន្តរាវ កិលេសបរិនិព្ពានេន បរិនិព្ពាយតីតិ អន្តរាបរិនិព្ពាយី។ តេនាហ ‘‘យោ បញ្ចសុ សុទ្ធាវាសេសូ’’តិអាទិ ។ វេមជ្ឈេតិ អវិហាទីសុ យត្ថ ឧប្បន្នោ, តត្ថ អាយុនោ វេមជ្ឈេ។ អាយុវេមជ្ឈំ ឧបហច្ច អតិក្កមិត្វា តត្ថ បរិនិព្ពាយតីតិ ឧបហច្ចបរិនិព្ពាយី។ តេនាហ ‘‘យោ តត្ថេវា’’តិអាទិ។ អសង្ខារេន អប្បយោគេន អនុស្សាហេន អកិលមន្តោ តិក្ខិន្ទ្រិយតាយ សុខេនេវ បរិនិព្ពាយតីតិ អសង្ខារបរិនិព្ពាយី។ តេនាហ ‘‘យោ តេសំយេវា’’តិអាទិ។ តេសំយេវ បុគ្គលានន្តិ និទ្ធារណេ សាមិវចនំ។ អប្បយោគេនាតិ អធិមត្តប្បយោគេន វិនា អប្បកសិរេន។ សសង្ខារេន សប្បយោគេន កិលមន្តោ ទុក្ខេន បរិនិព្ពាយតីតិ សសង្ខារបរិនិព្ពាយី។ ឧទ្ធំវាហិភាវេន ឧទ្ធមស្ស តណ្ហាសោតំ វដ្ដសោតញ្ចាតិ, ឧទ្ធំ វា គន្ត្វា បដិលភិតព្ពតោ ឧទ្ធមស្ស មគ្គសោតន្តិ ឧទ្ធំភោតោ។ បដិសន្ធិវសេន អកនិដ្ឋំ គច្ឆតីតិ អកនិដ្ឋគាមី។
Āyuno vemajjhaṃ anatikkamitvā antarāva kilesaparinibbānena parinibbāyatīti antarāparinibbāyī. Tenāha ‘‘yo pañcasu suddhāvāsesū’’tiādi . Vemajjheti avihādīsu yattha uppanno, tattha āyuno vemajjhe. Āyuvemajjhaṃ upahacca atikkamitvā tattha parinibbāyatīti upahaccaparinibbāyī. Tenāha ‘‘yo tatthevā’’tiādi. Asaṅkhārena appayogena anussāhena akilamanto tikkhindriyatāya sukheneva parinibbāyatīti asaṅkhāraparinibbāyī. Tenāha ‘‘yo tesaṃyevā’’tiādi. Tesaṃyeva puggalānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Appayogenāti adhimattappayogena vinā appakasirena. Sasaṅkhārena sappayogena kilamanto dukkhena parinibbāyatīti sasaṅkhāraparinibbāyī. Uddhaṃvāhibhāvena uddhamassa taṇhāsotaṃ vaṭṭasotañcāti, uddhaṃ vā gantvā paṭilabhitabbato uddhamassa maggasotanti uddhaṃbhoto. Paṭisandhivasena akaniṭṭhaṃ gacchatīti akaniṭṭhagāmī.
ឯត្ថ បន ចតុក្កំ វេទិតព្ពំ។ យោ ហិ អវិហតោ បដ្ឋាយ ចត្តារោ ទេវលោកេ សោធេត្វា អកនិដ្ឋំ គន្ត្វា បរិនិព្ពាយតិ, អយំ ឧទ្ធំសោតោ អកនិដ្ឋគាមី នាម។ អយញ្ហិ អវិហេសុ កប្បសហស្សំ វសន្តោ អរហត្តំ បត្តុំ អសក្កុណិត្វា អតប្បំ គច្ឆតិ, តត្រាបិ ទ្វេ កប្បសហស្សានិ វសន្តោ អរហត្តំ បត្តុំ អសក្កុណិត្វា សុទស្សំ គច្ឆតិ, តត្រាបិ ចត្តារិ កប្បសហស្សានិ វសន្តោ អរហត្តំ បត្តុំ អសក្កុណិត្វា សុទស្សិំ គច្ឆតិ, តត្រាបិ អដ្ឋ កប្បសហស្សានិ វសន្តោ អរហត្តំ បត្តុំ អសក្កុណិត្វា អកនិដ្ឋំ គច្ឆតិ, តត្ថ វសន្តោ អគ្គមគ្គំ អធិគច្ឆតិ។ តត្ថ យោ អវិហតោ បដ្ឋាយ ទុតិយំ វា ចតុត្ថំ វា ទេវលោកំ គន្ត្វា បរិនិព្ពាយតិ, អយំ ឧទ្ធំសោតោ ន អកនិដ្ឋគាមី នាម។ យោ កាមភវតោ ចវិត្វា អកនិដ្ឋេសុ បរិនិព្ពាយតិ, អយំ ន ឧទ្ធំសោតោ អកនិដ្ឋគាមី នាម។ យោ ហេដ្ឋា ចតូសុ ទេវលោកេសុ តត្ថ តត្ថេវ និព្ពត្តិត្វា បរិនិព្ពាយតិ, អយំ ន ឧទ្ធំសោតោ ន អកនិដ្ឋគាមីតិ។
Ettha pana catukkaṃ veditabbaṃ. Yo hi avihato paṭṭhāya cattāro devaloke sodhetvā akaniṭṭhaṃ gantvā parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Ayañhi avihesu kappasahassaṃ vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā atappaṃ gacchati, tatrāpi dve kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā sudassaṃ gacchati, tatrāpi cattāri kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā sudassiṃ gacchati, tatrāpi aṭṭha kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā akaniṭṭhaṃ gacchati, tattha vasanto aggamaggaṃ adhigacchati. Tattha yo avihato paṭṭhāya dutiyaṃ vā catutthaṃ vā devalokaṃ gantvā parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma. Yo kāmabhavato cavitvā akaniṭṭhesu parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo heṭṭhā catūsu devalokesu tattha tattheva nibbattitvā parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmīti.
ឯតេ បន អវិហេសុ ឧប្បន្នសមនន្តរអាយុវេមជ្ឈំ អប្បត្វាវ បរិនិព្ពាយនវសេន តយោ អន្តរាបរិនិព្ពាយិនោ, ឯកោ ឧបហច្ចបរិនិព្ពាយី, ឯកោ ឧទ្ធំសោតោតិ បញ្ចវិធោ, អសង្ខារសសង្ខារបរិនិព្ពាយិវិភាគេន ទស ហោន្តិ, តថា អតប្បសុទស្សសុទស្សីសូតិ ចត្តារោ ទសកាតិ ចត្តារីសំ។ អកនិដ្ឋេ បន ឧទ្ធំសោតោ នត្ថិ, តយោ អន្តរាបរិនិព្ពាយិនោ, ឯកោ ឧបហច្ចបរិនិព្ពាយីតិ ចត្តារោ, អសង្ខារសសង្ខារបរិនិព្ពាយិវិភាគេន អដ្ឋាតិ អដ្ឋចត្តារីសំ អនាគាមិនោ។ សត្តមាទីសុ នត្ថិ វត្តព្ពំ។
Ete pana avihesu uppannasamanantaraāyuvemajjhaṃ appatvāva parinibbāyanavasena tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī, eko uddhaṃsototi pañcavidho, asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyivibhāgena dasa honti, tathā atappasudassasudassīsūti cattāro dasakāti cattārīsaṃ. Akaniṭṭhe pana uddhaṃsoto natthi, tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyīti cattāro, asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyivibhāgena aṭṭhāti aṭṭhacattārīsaṃ anāgāmino. Sattamādīsu natthi vattabbaṃ.
អនិច្ចានុបស្សីសុត្តាទិវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Aniccānupassīsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya
៦. អនិច្ចានុបស្សីសុត្តំ • 6. Aniccānupassīsuttaṃ
៧. ទុក្ខានុបស្សីសុត្តំ • 7. Dukkhānupassīsuttaṃ
៨. អនត្តានុបស្សីសុត្តំ • 8. Anattānupassīsuttaṃ
៩. និព្ពានសុត្តំ • 9. Nibbānasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
៦. អនិច្ចានុបស្សីសុត្តវណ្ណនា • 6. Aniccānupassīsuttavaṇṇanā
៧-៩. ទុក្ខានុបស្សីសុត្តាទិវណ្ណនា • 7-9. Dukkhānupassīsuttādivaṇṇanā
